Қазақстан республиасының
Дәріс № 14 Элементар бөлшек» ұғымының дамуы
жүктеу/скачать 0,92 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 4 кесте
| Дәріс № 14 Элементар бөлшек» ұғымының дамуы.
Жоспары: Бақыланатын элементар бөлшектердің ортақ қасиеттері: лептондар, адрондар. Бөлшектер мен антибөлшектер. Іргелі әсерлесулердің төрт түрі. Әсерлесу күші. Элементар бөлшектерді сараптау. Сақталу заңдары. Дәл және дәл емес кванттық сандар. 3. Лептондар, адрондар. Кварктер.. Бұлар бүгінгі күнгі физиканың және астрофизиканың негізгі мәселелері туралы ұғым. Өзара әрекеттесу түрлері және элементар бөлшектер кластары. Элементар бөлшектерді бүгінгі күнгі физика дамуының деңгейі бойынша олардың ішкі құрылысы басқа бөлшектерден тұрады деп қарауға болмайтын микробөлшектер. Элементар бөлшектердің өзара әрекеттесуінің 4 түрі белгілі: күшті өзара, электромагниттік, әлсіз өзара, гравитациялық әрекеттесулер. 4- ш ш кестеде өзара әрекеттесуге тән тұрақтылардың шамалары және берілген өзара әрекеттесудегі ыдыраған бөлшектердің орташа өмір сүру уақыты келтірілген. 4 кесте
Белгілер: S – күшті, Е – электромагниттік, W – әлсіз, G –гравитациялық q – кварктер, H – адрондар, ℓ - лептондар 4-ші кесте бойынша қашан және қандай жағдайларда өзара әрекеттесулердің қайсысы басыңқы болатынын түсінуге болады. Мысалы, гравитацилық өзара әрекеттесудің әсерлік радиусы шексіз, универсалды өзара әрекеттесу, бірақ микромир процестерінде әрекеттесу интенсивтілігі ең әлсіз болғандықтан, белгілі әсері жоқ. Элементар бөлшектерді негізгі 3 класқа бөлуге болады: Бірінші класқа тек бір ғана бөлшек кіреді –фотон. Ол –электромагниттік сәуле шығару кванты. Екінші класқа лептондар кіреді. Олар электромагниттік және өзара әлсіз әрекеттесуде қатысады. Олар-нейтрино, электрон, мюон, таон (τ-лептон) және олардың антибөлшектері. Үшінші класқа адрондар кіреді. Олар электромагниттік және әлсіз әрекеттесуден басқа, күшті өзара әрекеттесе алады- протон, нейтрон, пиондар және каондар. Өзара әрекеттесудің барлық түрлері үшін энергияның, импульстың, импульс моментінің және электрлік зарядтың сақталу заңдары орындалады. Күшті өзара әрекеттесулерде изотоптық спиннің сақталу заңы орындалады. Антибөлшектер туралы гипотезаны 1928 ж П. Дирак айтты. 4 жылдан кейін К. Андерсон космос сәулелерінің ішінен позитронды –электронның антибөлшегін тапты. Кванттық теория бойынша бөлшек пен антибөлшектің массалары, вакуумдегі өмір сүру уақыты бірдей, модулі бойынша бірдей, бірақ таңбалары қарама-қарсы электрлік зарядтары және магниттік моменттері, бірдей спиндері және изоспиндері, басқа да қалған элементар бөлшектердің өзара әрекеттесуін суреттейтін кванттық сандары (лептондық және бариондық сандар, оғаштық, әсемдік және басқалары) бірдей болулары керек. жүктеу/скачать 0,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|