Қазақстан республикасы 45minut kz – 45minut org Ұстаздарға арналған басылым редакциясы жаңА ҒАСЫРДА жаңа білім 45minut. Org топтамасы

секвой гигантских достиг3500 лет.
 На территории нашей страны тоже есть растения – долгожители. Дуб, например, может прожить до 2000 лет, а берёза 
до 100 – 150 лет. 
Сосны так же удивляют своей долговечностью. Среди них, много таких, которым 200- 300 лет. Из травянистых 
растений многолетников долго живут папоротники. Их возраст достигает 100 лет.
6. Физкультминутка
 Руки подняли и покачали –
                                                 Это деревья в лесу.
Руки согнули, кисти встряхнули –
                                                Ветер сбивает росу.
В сторону руки, плавно помашем -
                                                Это к нам птицы  летят.
Как они тихо садятся
                                                Покажем – крылья, сложив назад.

Работа по группам(2 группы)- 4 мин
-  А сейчас давайте заполним схемы
Формативное оценивание

Обобщение. - Ребята, мы сегодня много говорили о жизни растений и мне хотелось бы узнать, насколько хорошо 
вы поняли данную темупутем тестирования.  Я буду задавать вам вопросы, а  вы -  выбирать правильный ответ и записывать 
его в тетрадь.
1. Размножение – это…
А) способность воспроизводить себе подобных
Б) способность много жить
В) размножаться клубнями
2. Стебель нужен растениям для того, чтобы…
а) доставлять питательные вещества от корня к другим его органам 
б) удерживать растение 
в) придать растению форму
3. Сухие плоды - это…
а) пшеница, фасоль 
б) смородина, земляника 
в) яблоки, груши
Опавшие листья превращаются в…
А) красивый наряд
Б) воздух
В)перегной
5. У каких растений человек использует в пищу листья?
а) помидоры, огурцы, баклажаны 
б) укроп, капуста, петрушка 
в) картофель, морковь, редис
6. Для жизни растений нужны:
а) тепло, свет, питательные вещества 
б) тепло, питательные вещества, вода 
в) тепло, свет, питательные вещества, вода, воздух
7. Рыхление почвы помогает сохранить:
а) воздух, влагу 
б) влагу, перегной 
в) воздух, перегной
(1-в; 2-а; 3-а; 4-а; 5-б; 6-в; 7-а) – Взаимопроверка. Формативное оценивание
9. Итог урока.   - Молодцы, ребята! Сегодня мы убедились, что растения необходимы для человека. Это кислород, пища, 
лекарства, ткани, древесина, красота.
    Один американский ученый подсчитал, что для нужд человека в современном обществе за всю жизнь расходуется 
примерно 400 деревьев среднего размера. 400 деревьев – это целый лес! Но не все люди рационально используют растения.
     Поэтому растения нуждаются в защите. Охранять их нужно, прежде всего, от людей, которые наносят миру растений 
большой вред.
      Подумайте и ответьте, что губительно действует на растения. (Ответы детей)
   Обобщение ответов детей:
Растениям вредит:
                       - вырубка леса
                       - вытаптывание растений
                       - сбор (безмерный) лекарственных трав
                       - загрязнение атмосферы
   - А сейчас, нарисуйте знак, который будет указывать окружающим на  то,  как нельзя обращаться с растениями.
  (Анализ детских рисунков Учащиеся объясняют, что они хотели рассказать с помощью знака.)
9.
Оценка работы класса
- И с этим заданием вы справились. А сейчас выведите общую отметку в тетрадях. Встаньте те, кто поставил себе «5», «4», 
«3»(суммативное оценивание) 
173

  – И завершить наш урок мне хочется четверостишьем. Прочитайте его (на доске)
Дерево, трава, цветок и птица
Не всегда умеют защититься,
Если будут уничтожены они
На планете мы останемся одни.
Не забывайте об этом. Берегите то, что нас окружает.
* * * * *
ТЕМА УРОКА: «АРНАУ-ПОСВЯЩЕНИЕ»
Турсумбаева Ильмира Казымовна
СШ №19  г. Актобе
Урок по музыке  2 класс.  Тема урока: «Арнау-посвящение»
Цель урока: знакомство с казахскими народными инструментами .
Задачи: Образовательная : знакомство с новым понятием в музыке  «Арнау» (посвящение)
Развивающая: развить музыкальный слух, мышление, ритмический рисунок.
Воспитательная: воспитывать чувство патриотизма, любовь к народной музыке
План урока:
-
Орг.момент. (Распевка).
-
Опрос домашнего задания (дети зачитывают сообщения о композиторах Казахстана).
-
 Прослушивание кюев великих кюйшы: Дина Нурпейсова, Курмангазы, Даулеткерей.
-
 Объяснение новой темы.
-
Разучивание, исполнение песен: «Дружат дети всей земли»  
«Наш добрый учитель»  .
1.
Итог урока.
2.
 Домашнее задание: нарисовать музыкальный портрет кюя Курмангазы «Акмандай».
 Ход урока:
•
Орг.момент
•
– Ребята, мы с вами знакомились на прошлом уроке с разными композиторами как Курмангазы, Даулеткерей и 
Дина (Дети зачитывают сообщения).
•
 Прослушивание кюев Курмангазы «Аман бол, щещем, аман бол», Даулеткерей «Косалка», Дина «Бул-бул».
•
- Ребята, все эти кюйшы были виртуозами. Скажите, а где у казахов раньше в юрте
       висела домбыра? (На почетном месте)
- А как называли людей, которые умели играть на инструментах кюи? (Кюйшы)
-А какие казахские инструменты вы знаете? (Дети перечисляют)
- А что такое тартыс?  (Инструментальное сотязание).
   4. Новая тема.
            -Однажды Курмангазы путешествовал по Мангыстау (стр. 17 читаем с ребятами)
- Ребята, в казахской музыке есть особая группа кюев: «Арнау»-посвящение.
Посвящают близким людям, друзьям, любимым девушкам.
- Эти кюи можно назвать музыкальными портретами. Кюи передают характер и настроение людей.
      5.  Прослушивание кюев  Курмангазы «Акмандай», «Адай».
        6.     –Как вы думаете какое качество в их инструментальном состязании победило   между Курмангазы  и Акмандай?
- Дружба.  -  Исполнение песни «Дружат дети всей земли», «Кто добрее всех на свете»
     7.   Итог урока.  Музыкальные портреты в  казахских кюях.
     8.   Д/з. Нарисовать музыкальный портрет девушки Акмандай.
* * * * *
САБАҚ ТАҚЫРЫБЫ: ҰШҚАН ҰЯ
Ақтөбе облысы, Ойыл ауданы, Екпетал мектеп-балабақшасының 
бастауыш сынып мұғалімі Хайруллина Тлектес Фазылбековна
Сабақ тақырыбы: Ұшқан ұя
Мақсаты:  Білімділік:  Окушылapға әңгімедегі  негізгі ойды ұғындыру.Бауыржан Moмышұлы туралы мағлұмат беру.  
Оқушыларды мәнерлеп оқуға, мәтін бойынша сұрақтар қоюға, оларға жауап беруге, жатық, жүйелі сөйлеуге үйрету. Топта 
жұмыс істей білу, өз бетінше жұмыс істей білу дағдыларын шыңдау.
Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін дамыту. Шығармашылықпен жұмыс істеуге, өз ойын ірікпей айтып, дәлелді 
сөйлеп, болжай білуге үйрету.
Тәрбиелік: Үлкенді сыйлауға, әдепті болуға, ата тегін, елін құрметтей білуге, батылдық пен батырлыкқа тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: Б. Момышұлының суреті, , тірек сөздер, кітаптар көрмесі, Венн диаграмма, суреттер.
Сабақтың түрі: Дамыта оқыту  Сабақтың типі: Жаңа материалды  меңгерту.
Сабақтың әдісі: Ой шақыру, тірек сөздер, қызығушылықты ояту, ой толғаныс, бес жолды өлең,  шығармашылық тапсырма.
Сабақтың барысы:
I.Бағдарлау – мотивациялық кезең
1.Психалогиялық дайындық
Қайырлы таң достым,
Қайырлы күн болсын!
Күлші кәне достым,
Күлші кәне достым,
174

Бүгінгі күн міне,
Сәттілікке толсын.
Бестік деген баға
Күнделікке толсын!
2.Тірек сөздермен әнгіме құрау
Бала, кісі, ата, ұшқан ұя,
 сәлем. 
Қуанышбектің айтқаны:  Бала тәрбиені ұшқан  ұясынан алады. Сәлем сөздің-атасы
ІІ. Орындаушылық –операциялық кезең
- Балалар, Бауыржан Момышұлы туралы естігендерің бар ма? Ол туралы не білесіңдер?
Бауыржан Момышұлы өмірімен таныстыру
1910 жылы 24-желтоқсанда Жамбыл облысы, Жуалы ауданы, Көлбастау ауылында дүниеге келді.
1929 жылы ”Әулие Ата” тоғыз жылдық мектебін бітіреді. 
1932 жылдың қаңтары мен қарашасы аралығында мансапты қызмет атқарады.
1932 жылы әскерге шақырылғаннан кейін Отан алдындағы борышын өтейді.
1933 жылы полктық мектепті бітіреді.
1934 жылы әскерден келгенде запастағы командир болады. 
1936 жылы Қызыл Армия қатарына командир ретінде қайта шақырылады.
1940 жылы Украинаның Житомир қаласындағы 202-арнаулы танкке қарсы шабуылдайтын  дивизияның командирі болып 
тағайындалады.
1941 жылдың қаңтарында тәжірибелі сардар Алматыға қайтарылады.
1941 жылдың күзінен басталған Мәскеуді қорғау шайқасына қатысады.
1942 жылдың тамызынан бастап Панфиловшылар дивизиясында командир болады.
•
Балалар, – бүгін біз Б.Момышұлының «Ұшқан ұя» әңгімесімен танысамыз. Бұл әңгімеде Бауыржан аталарыңның 
балалык шағы туралы әңгімеленген. Ұшқан ұясында атасынан алған тәрбиесі туралы айтылған.
•
Балалар, ұшқан ұя сөзін қандай сөзбен алмастыруға болады?
Әңгіме мазмұны оқылмас бұрын бәріміз бірлесе отырып жұмыс істейік.
-
«Ұя» сөзін есіткенде ойларыңа не келеді?
2.Мәтінмен жұмыс:
1.Мәтіннің алғашқы бөлімі оқылып әрі қарай не болатынына болжам жасау
•    Оқиғаны өз ойларыңмен жалғастырып көріңдерші.
     Балалардың ойын тыңдай отырып,  мәтінді әрі қарай жалғастырып оқимын. 
Балалардың құраған әңгімелерімен,  болжамдарымен  салыстырамын.
2.Мәтінді  талдау.   3. Сөздік жұмысын жүргізу.  4.Оқушыларға тізбектей оқыту
ІІІ.Бағалау – рефлекциялық
1.Сергіту 
Қане, сапты түзейік,
Тіземізді  бүгейік.
Ыршып алға  түсейік,
Ыршып артқа түсейік.
Көбелекше  ұшамыз, 
Отырамыз, тұрамыз.
Сергітуге  мың  алғыс!
2.Суретпен  жұмыс
3.Венн диаграммасы  Ұшқан ұя
3-сынып                  Ортақ белгі           4-сынып
175

4.Бес жолдық өлең
Кім?  Қандай?   Не істеді? 
Мағыналы сөйлем.  Синоним.
-Алатаудың қыраны мол еді-
Қырағы болсын құлыным.
Қойнауы суға мол еді-
Бұлағы болсын құлыным.
Ата тілегі оң еді-
Құмары болсын құлыным.
Бұл жер батырлар төрі еді-
Сыңары болсын құлыным
                                       Үйге тапсырма
Күнделікті енді ашайық
Үй тапсырмасын жазайық.
Мәтіннен алған білімді,
Ұмытпай есте сақтап алайық. 
1.Әнгімені түсініп оқу, мазмұнын айту
2. «Батыр Бауыржан » тақырыбына  шығарма жазу.
 Оқушыларды бағалау
* * * * *
ТЕМА: «СУММА ВНУТРЕННИХ УГЛОВ ТРЕУГОЛЬНИКА»
Жанбиршиева Алма Хамитовна
учитель математикиСШ №19  г. Актобе
Тип урока: урок изучение нового материала. Урок геометрии в 7 классе.
Цели: - образовательная: с помощью наглядного примера и абстрактно-теоретического рассуждения доказать утверждение, 
что сумма углов треугольника равна 180° и учить применять его при решение задач;
- развивающая
 
 : развитие математического мышления, творческо-поисковой деятельности обучающихся;
- воспитательная: воспитание познавательной деятельности обучающихся, воспитывать культуру умственного труда, 
интерес к изучению математики
Оборудование: урок проводится с использованием компьютеров, интерактивной доски, геометрические фигуры, карточки с 
заданиями для контроля.
Структура урока:
•
Организационный момент. Актуализация опорных знаний.
•
Проверка домашнего задания. Постановка проблемы.
•
Изучение нового материала.
•
Физкультминутка.
•
Закрепление. Решение задач.
•
Задание на дом. Подведение итогов урока.
Ход урока
1.Организационный момент. Учитель.  Мы сегодня повторим признаки и свойства параллельных прямых, вспомним 
некоторые известные свойства треугольников и откроем новое. Главное место в нашем уроке займет одна из основных 
теорем геометрии - теорема о сумме углов треугольника.
2.Проверка домашнего задания.  В качестве домашнего задания учащимся было предложено выполнить 
исследовательскую работу по проблеме «Зависит ли сумма углов треугольника от вида треугольника?».
 1 .Постройте три треугольника (тупоугольный, равнобедренный, прямоугольный)
2.Обозначьте вершины треугольников буквами А, В, С
3.Измерьте градусные меры внутренних углов этих треугольников.
4.Результаты измерений занесите в таблицу.
5.Найдите сумму внутренних углов треугольника
6.Сформулируйте гипотезу
Углы
Тупоугольный треугольник
Равнобедренный треугольник Прямоугольный 
треугольник
<А
<В
<С
< А+< В+<С
Ваша гипотеза:  ___________________________________________________
3  .  Изучение нового материала.  Сообщается тема урока и его цели. Рассматриваются три доказательства теоремы о сумме 
углов треугольника. Первое доказательство учащиеся записывают в тетрадь. 
 4.
   Физкультминутка.  Встать из-за парты и показать руками:
a.
развернутый угол,
b.
прямой угол;
c.
тупой угол;
176

d.
острый угол;
e.
параллельные прямые.
5. Закрепление. Решение задач.  1) Устная работа по готовым чертежам. Найти неизвестные углы треугольника. 
2) Решить задачу № 1 в тетради и на интерактивной доске
Дано: ΔАВС, <А : < В: <С = 2:3:4
Найти: <А, <В, <С
12
Задание на дом.  Подведение итогов урока.
Домашнее задание:
1. Выучить формулировки теоремы и следствий
2. Уметь доказывать теорему о сумме углов треугольника
3. Решить задачи № 153, 156 стр. 49-50
- Закончить сегодняшний урок хотелось бы словами Михаила Ивановича Калинина «Если вы хотите участвовать в большой 
жизни, то наполняйте свою голову математикой, пока есть тому возможность. Она окажет вам потом огромную помощь во 
всей вашей работе»
* * * * *
ТЕХНОЛОГИЯ РАЗВИТИЯ КРИТИЧЕСКОГО МЫШЛЕНИЯ
Тишбаева Гульнар Газизовна. учитель русского языка и 
литературы СШ №5, г. Жем, обл. Актобе 
Технология   «Развитие   критического   мышления»   разработана   Международной   ассоциацией   чтения   университета 
Северной Айовы и колледжей Хобарда и Уильяма Смита. Авторы программы - Чарльз Темпл, Джинни Стил, Курт Мередит.  
Эта технология является системой стратегий и методических приемов, предназначенных для использования в различных  
предметных областях, видах и формах работы. Она позволяет добиваться таких образовательных результатов как умение 
работать с увеличивающимся и постоянно обновляющимся информационным потоком в разных областях знаний; умение  
выражать свои мысли (устно и письменно) ясно, уверенно и корректно по отношению к окружающим; умение вырабатывать  
собственное мнение на основе осмысления различного опыта, идей и представлений; умение решать проблемы; способность 
самостоятельно   заниматься   своим   обучением   (академическая   мобильность);   умение   сотрудничать   и   работать   в   группе; 
способность выстраивать конструктивные взаимоотношения с другими людьми. 
Поскольку   в   настоящее   время   школа     призвана   воспитать   свободную,   развитую   и   образованную     личность, 
владеющую определенным субъективным опытом, способную ориентироваться в условиях  постоянно меняющегося мира. 
Формирование критического мышления в период расширения информационного пространства приобретает особую 
актуальность. Под критическим мышлением в обучающей деятельности понимают совокупность качеств и умений, 
обусловливающих высокий уровень исследовательской культуры студента и преподавателя, а также “мышление оценочное, 
рефлексивное”, для которого знание является не конечной, а отправной точкой, аргументированное и логичное мышление, 
которое базируется на личном опыте и проверенных фактах. (Загашев И.О., Заир-Бек С.И., 2003) В основе технологии 
формирования критического мышления через чтение и письмо лежит теория осмысленного обучения Л.С. Выготского «…
всякое размышление есть результат внутреннего спора, так, как если бы человек повторял по отношению к себе те формы и 
способы поведения, которые он применял раньше к другим.» (Выготский, 1984: 243), а также идеи Д. Дьюи, Ж. Пиаже и 
Л.С. Выготского о творческом сотрудничестве ученика и учителя, о необходимости развития в учениках аналитически-
творческого подхода к любому материалу.
Раскрывая особенности технологии развития критического мышления как интегративного способа обучения, Е.О.Галицких 
выделяет четыре существенных компонента группового задания для самостоятельной работы учащихся: 
оно содержит ситуацию выбора, который делают учащиеся, ориентируясь на собственные ценности; 
предполагает смену ролевых позиций учащихся; 
настраивает на доверие участников группы друг к другу; 
выполняется приемами, которыми человек пользуется постоянно (сравнение, систематизация, анализ, обобщение и др.). 
Выполняя групповое задание, общаясь между собой, ученики участвуют в активном построении знаний, в добывании 
необходимой информации для решения проблемы. Школьники приобретают новое качество, характеризующее развитие 
интеллекта на новом этапе, способность критически мыслить. Ученые-педагоги выделяют следующие признаки 
критического мышления: 
мышление продуктивное, в ходе которого формируется позитивный опыт из всего, что происходит с человеком; 
самостоятельное, ответственное; 
аргументированное, поскольку убедительные доводы позволяют принимать продуманные решения; 
многогранное, так как оно проявляется в умении рассматривать явление с разных сторон; 
индивидуальное, ибо оно формирует личностную культуру работы с информацией; 
социальное, поскольку работа осуществляется в парах, группах; основной прием взаимодействия - дискуссия. 
Критическое мышление начинается с вопросов и проблем, а не с ответов на вопросы преподавателя. Человек нуждается в 
критическом мышлении, которое помогает ему жить среди людей, социализироваться.
В чем же инновационность представленной модели? Эта модель, выходя за рамки классической технологической стратегии, 
тем не менее представляет опыт практической реализации личностно-ориентированного подхода в обучении. Особенностью 
данной педагогической технологии является то, что учащийся в процессе обучения сам конструирует этот процесс, исходя 
из реальных и конкретных целей, сам отслеживает направления своего развития, сам определяет конечный результат. С 
другой стороны, использование данной стратегии ориентировано на развитие навыков вдумчивой работы с информацией, с 
текстом.
Эта модель описана С.И.Заир-Бек . Ее основу составляет трехфазный процесс: вызов - реализация смысла (осмысление 
содержания) - рефлексия (размышление). 
177

Структура занятия в концепции "критического мышления":
1 этап -"Вызов" (ликвидация чистого листа). Ребенок ставит перед собой вопрос "Что я знаю?" по данной проблеме. Можно 
предложить ребенку работу с вопросами по проблеме. Работа с вопросами может проходить в два этапа: "я сам", "мы 
вместе" (парная или групповая работа). Хороший прием, который может использоваться на данной стадии - это "мозговая 
атака". На стадии вызова у ребенка должно сформироваться представление, чего же он не знает, "Что хочу узнать?". 
2 этап - "Осмысление" (реализация осмысления).
На данной стадии ребенок под руководством учителя и с помощью своих товарищей ответит на те вопросы, которые сам 
поставил перед собой на первой стадии (что хочу знать).
Здесь может быть предложена работа с текстом: прочитать, пересказать, растолковать соседу (группе), заполнение 
матричной таблицы, чтение с пометками текста (“V” - уже знаю ; “+” - новое; “-” - противоречит взглядам; “?” - “хочу узнать 
подробнее”), выписка из текста.
3 этап - "Рефлексия" (размышление). 
Размышление и обобщение того, “что узнал” ребенок на уроке по данной проблеме. На этой стадии может быть составлен 
опорный конспект в тетради учащегося. Кроме того, могут быть осуществлены: а) возврат к стадии вызова; б) возврат к 
ключевым словам; в) возврат к перевернутым логическим цепочкам; г) возврат к кластерам.
Функции трех фаз технологии развития критического мышления
Вызов: 
Мотивационная (побуждение к работе с новой информацией, пробуждение интереса к теме) 
Информационная (вызов «на поверхность» имеющихся знании по теме) 
Коммуникационная (бесконфликтный обмен мнениями) 
Осмысление содержания:
 Информационная (получение новой информации по теме) 
Систематизационная (классификация полученной информации по категориям знания) 
Рефлексия: 
Коммуникационная (обмен мнениями о новой информации) 
Информационная (приобретение нового знания) 
Мотивационная (побуждение к дальнейшему расширению информационного поля) 
Оценочная (соотнесение новой информации и имеющихся знаний, выработка собственной позиции,  оценка процесса)
Методические приемы критического мышления
-
Вызов 
-
Парная мозговая атака. 
-
Групповая мозговая атака. (В случае отказа: напиши, почему отказываешься? Посиди в группе и послушай). 
-
Работа с ключевыми терминами. 
-
Перевёрнутые логические цепи (связать последовательность элементов информации в нужной 
последовательности). 
-
Свободное письмо (задаётся тема, а способ воплощения - нет; пишите всё, что приходит в голову: это может быть 
связанный текст, или опорные словосочетания). 
-
Разбивка на кластеры (построение логографа-выделение блоков идей). 
-
Механизм ЗХУ (знаю, хочу узнать, узнал). 
Стадия осмысления 
Маркировочная таблица ( 5 - я так и думал, + - новая информация, + ! - очень ценная информация , - - у меня по-другому, ? - 
не очень понятно, я удивлён). 
Взаимоопрос и взаимообучение (например, задать друг другу вопросы). 
Двойной дневник (страница делиться на две части: слева - что понравилось, запомнилось, справа - почему, какие 
ассоциации). 
Рефлексия 
Возврат к стадии вызова (обсудить, что совпало). 
Возврат к ключевым словам. 
Возврат к перевернутым логическим цепочкам. 
Возврат к кластерам (их заполнение). 
Дополнительные приемы
А) Трёхчастный дневник (В третьей колонке - письмо учителю, описание впечатлений, предложения ).
Б) Графическая организация материала (Концептуальная таблица).
В) Кубик. Грани 
Дай описание. Сравни с чем-нибудь. 
Проассоциируй (на что похоже). 
Проанализируй (из чего состоит). 
Примени это. 
Приведи примеры. 
Г) Синквейн-способ творческой рефлексии - “стихотворение”, написанное по определенным правилам: 
1 строка - одно существительное,
2-ая - два прилагательных, 
3-я - три глагола, 
4-ая - крылатая фраза, 
5-ая - одно существительное, которое выражает суть. 
Технологию развития критического мышления можно отнести к инновационным технологиям, так как она соответствует 
основным параметрам инновационного обучения.
* * * * *
178

ИНФОРМАТИКАНЫ ОҚЫТУДЫҢ  ӘДІСТЕМЕСІ МЕН ПЕДАГОГ
 МАМАНДАРДЫҢ ҚҰЗЫРЛЫЛЫҒЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ДЕҢГЕЙЛЕРI
Сатыбалдина  Камшат Маратовна  
Ақтөбе қаласы, №19 орта мектебінің
информатика пәнінің мұғалімі 
Жаңа ақпараттық технологияның басты тиімділігі – бұл мұғалімге   оқу үрдісінің құрылымына    өзгерту енгізуге,  
оқытудағы пәнаралық байланысты күшейте отырып, оқушылардың дүниетанымын кеңейтуге және жеке қабілеттерін көре 
біліп,   оны   дамытуға   толық   жағдай   жасауы.   Сонымен   қатар,   жаңа   ақпараттық   технологияның   негізгі   ерекшелігі   –   бұл 
оқушыларға   өз   бетімен   немесе   бірлескен   түрде   шығармашылық   жұмыспен   шұғылдануға,   ізденуге,   өз   жұмысының 
нәтижесін көріп, өз- өзіне сын көзбен қарауына және жеткен жеңістіктеріне ризашылығын білуге мүмкіндік беруі. 
Информатика   пәнін     әртүрлі   әдістермен   оқытып,   осы   пәнге   деген   бала   қызығушылығын   арттыратын   түрлі   оқыту  
бағдарламалары, әсіресе қазақ мектептері үшін өте тапшы. Сондықтан информатика сабағын жүргізудің тиімді жолдарын 
қарастырып,   оны   нақты   материалдармен   теориялық   және   практикалық   жағынан   байыта   түсу   –   бүгінгі   күннің   өзекті 
мәселесі. Қазiргi кезеңде бiлiм берудегi ақпараттық және коммуникациялық технологиялар информатика мұғалiмдерiнiң  
бiлiктiлiгiн көтеру мен қайта даярлауда ерекше роль атқарады. Компьютерлік техниканың дидактикалык, мұмкіндіктерін  
педагогикалық мақсаттарға пайдалану, білім мазмұнын анықтауда, оқыту әдістері мен формаларын жетілдіруде жақсы әсерін 
тигізеді. Оның оқыту үрдісінде даралап және топтап оқыту тәсілдерінде, өзіндік танымдық зерттеу жұмыстарын жүргізуге 
зор мүмкіндіктер жасайтындығы дәлелденген. Бірақ, бүгінгі таңда информатика элементтерін пәнаралық байланыс негізінде 
оқыт   удың   қажеттігімен   оны   оқу   үрдін     де   жүргізуте   тиімді   оқу-әдістемелік   құралдардың,   оқыту   бағдарламаларының 
жеткілікті дәрежеде болмауының арасында қайшылық бар.
Білім беруді дамытудың тұжырымдамасын дайындау барысында туындаған құзырлылық тәсілі тақырыбы бүгінде 
барлық   ғылыми   педагогикалық   ортада   талқылануда   «құзырет»   және   «құзырлылық»   құзырлылыққа   ие   болу     дегенді 
білдіреді. Сонда білім беру саласында құзыреттілікті оқыту мақсаты, құзырлылық пен оқыту нәтижесі деп қарастырамыз. 
Сонымен   «құзырлылық»   ұғымы   педагогикада   бұрыннан   қалыптасқан   «дайын   болу»   ұғымымен   байланысты.   Демек,  
«құзырлылық» - қандай да бір әрекетке, мысалы жоғары шығармашылық әрекетті іске асыруға дайын болу деген сөз. 
«Түйінді құзырлылық» - адамның өмір сүруіне қажетті де өзгермелі қоғамда кәсіби қызметінде табысты болуына 
байланысты айтылады. Еуропа кеңесі құзырлылықтың бес түрлі бағытын атап көрсетеді.
 1. Саяси және әлеуметтік құзырлылық (жауапкершілікті өз мойнына алу, ортақ шешім қабылдауға қатысу)
2.   Көп   мәдениеттілік   қоғамға   қатысты   құзырлылық   (мәдениеттердің   ерекшеліктерін   айыру,   түсіну   басқа   мәдениет  
адамдарымен біріге өмір сүре алу.)
 3. Ауызша және жазбаша қарым-қатынас мәдениеті (бірнеше тіл білу т.б)
 4. Ақпараттық құзырлылық (жаңа технологияны меңгеру, түсіну, қолдану)
 5. Өзін-өзі жетілдіруге құзырлылық.
XXI ғасырдың басында мұғалімнің  кәсіби тұлғалақ құзырлылығы бұрынғы сипатынан басқаша мазмұнға ие бола бастады.  
Оның өзіндік себептері бар. 
          1. Педагогтың әлеуметтік-педагогикалық рөлі өзгерді. Енді мұғалім бұрынғыдай білім беріп қоюмен ғана шектелмейді.  
Мектеп   қабырғасынан   шығатын   бүгінгі   оқушыға   қойылатын   талап   деңгейін   қанағаттандыру   мақсатында   мұғалім   оған 
білімді  өз  бетімен  ала  алатындай,  өзін-өзі  өз  күшімен дамытып,  алған білімін қолдана   алатындай,  өмірлік  тәжірибесін  
қолдана алатындай, соны саналылық пен сезінетіндей пәндік сауаттылықты игертуі тиіс.
 2. Мұғалімнің өз бойындағы бар білімімен кәсіби біліктілік құзырлылығы, оның бүкіл педагогикалық қызметінің барлық  
кезеңдеріне жеткілікті болуы шарт. Демек, мұғалім үнемі біліктілігін жетілдіруге, тұлға ретінде үнемі өзінің білімін көтеріп 
отыруға тиіс.
Құзырлылық жеке тұлғаның алған білімін, бойындағы бар білігін қолдана білумен қатар өзін-өзі үздіксіз жетілдіру мен  
дамыту   нәтижесінде   алған   білімі   мен   білігі   жаңа   мағына   беріп,   басқаша   құрылым   жасауға   қабілетті   екенін 
пайымдаймыз.Информатика мұғалiмдерiнiң бiлiктiлiгiн көтеру жүйесi бiлiм беру мекемелерi қызметкерлерiнiң бiлiктiлiгiн 
көтеруге   қойылатын   талаптарға   сәйкес   оқу   жұмыстарын     ұйымдастыруға   бағытталған   педагог   мамандардың   келесi  
құзырлықтарын қалыптастырудың деңгейлерi қарастырылады:
1. Пәндiк - мамандық қызметтерiне байланысты қойылатын проблемаларды шешу қабiлеттiлiгi.
2. Аналитикалық бақылау - пәндiк iс-әрекеттерiн талдау мен бақылау проблемаларын шешу қабiлеттiлiгi.
3. Ұйымдастырушылық – оқушылардың өзiндiк iс-әрекеттерiн ұйымдастыруға бағытталған проблемаларды шешу 
қабiлеттiлiгi.
4. Коммуникативтiк - «Мұғалiм-Оқушы», «Оқушы-Оқушы», «Мұғалiм – Ата- ана» және т.б. жүйелердегi қарым-қатынасты 
проблемаларды шешу қабiлетi.
5. Бейiмделген - қазiргi жағдайдың өзгерiстерi мен талаптарына сәйкес проблемаларды шешу қабiлеттiлiгi.
6. Ынталық/психологиялық – психологиялық, жеке тұлғалық, жекетұлғалар
арасындағы өзара қарама-қайшылықты шешу проблемаларының қабiлеттiлiгi.
7. Жобалық – мектептi, мұғалiмдi және оқушыны дамыту жобаларын шешу қабiлеттiлiгi.
8. Ғылыми-iзденiстiк – мектептiң, мұғалiмнiң және оқушының даму нәтижелерiн зерттеудi ұйымдастыру және оны өткiзу 
проблемаларын шешу қабiлеттiлiгi.
      Бiлiктiлiктi   көтеру  курстарындағы   оқыту   мазмұны   тыңдаушылардың   құзырлығын   дамытуға   бағытталған.   Бiлiм   беру 
қызметкерлерiнiң бiлiктiлiгiн көтеру және қайта даярлауды жетiлдiру курстарына дайындықты ұйымдастыруда оқыту мен 
тәрбиелеудiң   субъективтiк   әдiстерiне   бағытталған.   Ал   оның   мазмұны   қолданбалы   сипатта   құрастырылды.   Мұғалiм   – 
ақпараттанушы емес, оқушының жеке тұлғалық және интеллектуальды дамуын жобалаушы. Ал бұл мұғалiмнен жоғары 
құзырлылықты, ұйымдастырушылық қабiлеттiлiктi, оқушыларды қазiргi қоғамның түбегейлi өзгерiстерiне лайық бейiмдеу,  
олардың   зерттеушiлiк   дағдыларын   дамыту   бағыттарын   талап   етедi.   Мұғалiмнiң   бiлiмi   бiлiктiлiктi   көтеру   курстарымен  
шектелiп қалмауы керек. Олар үшiн оқыту мен тәрбиелеудiң тұлғалық-бағдарлық мәселелерi, оқушы деңгейiндегi ғылыми  
179

жобаларды жасақтап,  оны жүзеге  асыру әдiстерi, оқушының жеке тұлғасын дамытуға  бағытталған жаңа  педагогикалық 
технологияларды   таңдау   тәсiлдерi,   мұғалiмнiң   кәсiби   шеберлiгiн   дамытуға   бағытталған   теориялық   және   әдiстемелiк  
проблемалар, психологиялық-педагогикалық мәселелер курстың негiзгi бөлiмдерi ретiнде қарастырылуы керек.
      Бiлiктiлiктi   көтеру   жүйесiндегi   негiзгi   келесi   мәселелердiң   бiрi   түрлi   салалардағы   теория   мен   практика   бойынша 
мұғалiмдердiң   инновациялық   әдiстер   мен   тәсiлдердi   үйрену   болып   табылады.   Информатиканы   оқыту   әдiстемесiнде  
бiрiктiрiлген  барлық   әдiстемелiк   педагогикалық   бiлiмдер  мен   тәжiрибелер  жиынтығынан  "Информатика"   курсы  бөлiнiп 
шығады. Бұл оқу пәнiнiң мазмұнында информатиканы оқыту әдiстемесiнiң жалпы теориялық негiздерi, типтiк техникалық  
құралдар жиыны және сонымен бiрге жоғары мектеп курсының нақты тақырыптарын оқыту әдiстемесi қарастырылды.
 
ӘДЕБИЕТТЕР
1. Қазақстан мектебі, №2,2009ж 
2. Білімдегі жаңалықтар №1,2, 2009ж 
3. «Информатика негіздері» ғылыми әдістемелік журналы
4. Интернет ресурстары
* * * * *
САБАҚ ТАҚЫРЫБЫ: ТОЛЫҚТАУЫШТЫҚ ҚАТЫНАС
Ақтөбе облысы, Мәртөк ауданы, №4 орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті 
пәндерінің мұғалімі Абдыкадирова Гулиза Сарсембаевна
Класы:7 «А»  Пәні: қазақ тілі
Мақсаты: Оқушылар толықтауыштық қатынастың мағынасын түсінеді; анықтауыштық қатынаспен салыстырып,өзара  
ерекшеліктерін ажыратады.
Күтілетін нәтиже: теориялық білімін практика  тұрғысында кеңейтеді; 
Оқушылар сыни тұрғыдан ойлана отырып, өз ой-пікірлерін білдіреді.
Сабақтың
кезеңдері
Мұғалімнің  іс-әрекеті
Оқушының іс-әрекеті
Саралау
Бағалау
Ресурстар
1.Ұйым-
дастыру
-Сәлемдесу
-топқа бөлу(1,2,3,4,5)
Шаттық шеңберінде тұрып, 
сергіту сәтін өткізеді(арам-зам-
зам)
Ұжымдық
Қалыптас-
тырушы
Интербелс
енді 
тақта
2.Қызығушы
лығын ояту
Оқушылардың теориялық 
білімін тексереді;
«Ән» сөзімен 
анықтауыштық қатынастағы 
сөз тіркестерін құрату
1-топ. Анықтауыштық қатынас 
жөнінде теориялық хабарлама;
2,3-топтар. «Ән» сөзімен 
анықтауыштық қатынастағы 
сөз тіркестерін жазады;
4,5-топтар.Ән  және Абай 
сөздерін қатыстырып, 
жетіжолды  өлең жазу;
Топтық
Саусақпен
бағалау
Плакат, 
маркер
3.Мағына-
ны тану
Болжау әдісімен жұмыс.
-Қалай ойлайсыздар, бұл 
синтаксистік қатынас сөз 
тіркестері сыңарларының 
арасындағы қандай 
грамматикалық мағынада 
көрінеді?
 Басыңқы сыңардан 
бағыныңқы сыңарға 
сұрақтар қояды.
Сонда толықтауыштық 
қатынаста жұмсалған сөз 
тіркестері сыңарларының 
арасындағы байланыс қалай 
аталады?
«Бортты  журнал» бойынша 
жұмыс жасайды.
Болжам
Жаңа ақпарат
Тақырып бойын-ша не 
білемін?
Бұл туралы не білуім 
керек?
Бұл туралы енді
не білдім?
Оқушылар түсіндіреді, 
мысалдар келтіреді,зерттейді.
топтық
қалыптаст
ырушы
«Қазақ 
тілі»
И.Қараев
253-жаттығуды 
бөліктерге бөліп, талдау 
жасайды.
Әр топ өз бөлігін орындайды.
Жақсылық пен жамандық
топтық
Өзара 
бағалау
оқулық
180

«Ротация» бойынша 
жұмыс
Білім
Өнер
Ақыл
Еңбек
тақырыптарында мақал-мәтел 
жазу,
ішінде толықтауыштық 
қатынастағы сөз тіркестері болу 
керек.
4.Ой 
толғаныс
«Ұқсастық пен даралық» 
әдісі бойынша жұмыс 
Анықтау-
ыштық 
қатынас
Ұқсасты-ғы
Матасу
Қабысу
Синтаксистік  
қатынас
топтық
Қалыптаст
ырушы 
бағалау
Плакат,
маркер
4.Бағалау.
Үй 
жұмысы.
259-жаттығуды үсіндіріп 
беру
Балалар стикерге өз қорытынды 
ойын жазып, тілек ағашына іледі.
жиынтық
КРАТКОСРОЧНЫЙ ПЛАН ПО ПОЗНАНИЮ МИРА 3 «Г» КЛАСС
Копущу Эльвира Шаухатовна
учитель начальных классов СШ №19  г. Актобе
 
3 класс
Неделя 1
Урок 2
Познание мира
Тема урока
Воздух и его свойства. Чистый воздух – залог здоровья
Цели и задачи урока
1.Знать значение воздуха для жизни человека, вспомнить и перечислить свойства воздуха, 
расширят свои представления о свойствах воздуха.
2. Развивать умение давать справедливую оценку своей работе и работе одноклассников, 
развивать коммуникативные навыки.
3. Воспитывать чувство ответственности за обучение.
Основные
 
идеи, 
отработанные на занятии
Учащиеся будут знать значение воздуха,демонстрировать свои знания; Учащиеся могут 
определять тему и цели урока при помощи учителя. Умеют давать справедливую оценку 
своей работе и работе одноклассников, чувство ответственности за обучение.
Методы и приемы
Наглядные, словесные, модули:. Обучение критическому мышлению.
2. Оценивание для обучения и оценивание обучения.
3. Использование ИКТ в преподавании и обучении.
4. Новые подходы в преподавании и обучении.
5. Обучение талантливых и одаренных учеников.
Ход урока
Деятельность учителя
Деятельность учащихся
Орг.момент
Упражнение на создание 
благоприятной атмосферы
«Давайте делать комплименты».
Деление на группы
Стратегия «День рождения».
Проверка д/зд Защита постеров 
«Явления природы в любое время 
года»
Приветствие учителя
Введение в новую тему.
Работа в парах.
«Картина разума» - прослушать 
рассказ и определить тему и цели 
урока.
Кроме Атлантического, Тихого, 
Индийского и Северного Ледовитого 
океанов есть на свете еще один океан - 
самый большой из всех. И вы, каждый 
день, каждый час, каждую минуту, 
сами того не замечая, “купаетесь” в 
нем. И прохожие на улице, и кошки, и 
собаки, и голуби, даже автобусы и 
машины день и ночь “купаются” в этом 
океане. Океан этот не соленый, не 
пресный и к тому же без берегов и 
воды. Словно огромные серебряные 
Выполнение заданий
181

рыбы, проплывают по его просторам 
самолеты.
-Как вы думаете, о каком океане идет 
речь? (Воздух)
Изучение
 
нового 
материала
- Что вы ещё знаете о воздухе? (Не 
комментирует, но возможны замечания 
и вопросы: “Это интересно…”, “Ты 
думаешь, что прав?..”, “Откуда ты это 
знаешь?”)
Сегодня мы подтвердим, или, наоборот, 
опровергнем все ваши знания по этой 
теме.
2.
 
Объяснение
 
учителя. 
СЛАЙД № 19
- Сегодня на уроке мы вместе с вами 
будем изучать воздух. Земля окружена 
слоем воздуха толщиной около 500 км, 
который   называют  атмосферой.   Эта 
оболочка   не  даёт  сжечь  всё  живое  на 
Земле. 
 
 
СЛАЙД № 20
    Воздух   состоит   из   разных   газов: 
кислорода, азота и углекислого газа. 
  Чем выше поднимаешься в атмосферу, 
тем меньше там воздуха и тем труднее 
дышать.   Вот   почему   люди,   взбираясь 
высоко в горы, берут с собой баллоны с 
кислородом. 
СЛАЙД № 21 
 
  Когда   воздух   нагревается,   он 
расширяется   и   занимает   большее 
пространство.   Горячий   воздух   легче 
холодного,   поэтому   он   поднимается 
вверх.   Шары   с   горячим   воздухом 
поднимаются,   так   как   горячий   воздух 
внутри   шара   делает   его   легче 
окружающего воздуха.                  
 
 
СЛАЙД №22
      У   воздуха   есть   ещё   интересное 
свойство – он плохо пропускает тепло. 
Птицы   зимой   взъерошивают   перья, 
чтобы   воздух   между   ними   сохранил 
тепло. Чем больше воздуха, тем теплее. 
      Многие   растения,   зимующие   под 
снегом,   не   замерзают   потому,   что 
между частицами снега много воздуха, 
а снежный сугроб, как тёплое одеяло, 
укрывает стебли и корни растений.
3.   Обобщение.     Чтение   текста   в 
учебнике.
1.  Какие свойства имеет воздух?
-
газообразный
-
не имеет запаха
-
плохо проводит тепло
-
в   состав   воздуха   входят 
разные   газы:   азот,   кислород, 
углекислый газ
2.Работа   по   группам:   (Работа   над 
проектами).
1 группа- Люди и воздух
        2 группа – Животные и воздух
3 группа – Растения и воздух
Защита творческих проектов.
Отвечают на вопросы
Обсуждение в группах
Создают кластеры и защита их
Стадия
 
рефлексии  Воздух – источник жизни . В нашей 
182

«Обратная
 
связь» 
«Самооценивание»
стране принят закон « О защите 
окружающей среды ». Чтобы защитить 
воздух от загрязнения , на трубах 
заводов и фабрик устанавливают 
фильтры , задерживающие вредные  
примеси. Подобные фильтры имеются 
на каждой автомашине. Они очищают 
выхлопные газы до их выброса в 
атмосферу. Вы ребята тоже должны 
заботиться о чистоте воздуха. Не 
поджигайте сухую траву , тополиный 
пух , это приводит к пожарам и 
загрезнению воздуха . Берегите 
окружающий мир.
Предлагает   «Лист   самооценивания» 
для   оценки   своей   деятельности   на 
уроке
17.
Д\з  :      Работа   над   проектом 
«Чистый город».
Самооценивание

жүктеу/скачать 9,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: