Қазақстан республикасы 45minut kz – 45minut org

қўшиқларига умрбоқийлик бахш этди. Бу қўшиқлар умрбоқийлигини таъминлаган муҳим омиллардан яна бири уларнинг
деярли барчасида гўзалликнинг тасдиқланиши ҳисобланади. 
Навбатдаги   сўзни   “Таржима   маркази”   га   берамиз.Миртемир   қардош   халқлар   ва   жаҳон   адабиётидан   ҳисобсиз
асарларни  таржима  қилиб  ўзбек  халқига  етказиб  берди. “Миртемирнинг   таржима  асарларининг  мисралари ” узунасига
тизиб   чиқилса, заминга   шеърий   белбоғ   бўлади.Ўшанда   бу   белбоғ-халқлар   дўстлигининг, халқлар   маънавиятининг,
халқлар  маданий  ва  адабий  ҳамкорлигининг  камалакдек товланаётган  алпона  тимсоли  бўлиб  кўзни  қувонтирар  эди”, -
деб ёзади  шоирнинг  шогирди  Отаёр.
Шоир  ўзининг  таржимонлик  ҳақида  берган  суҳбатида  шундай  дейди: “Таржима  қилиш  учун  ёки  яхши  таржимон
бўлиш  учун  у  ёки  бу  тилда  тўтидай  сайрай билишнинг ўзи мутлақо кифоя эмас.Таржимон таржима санъатига, қолаверса
таржима қилинаётган асар ёзилган у ёки бу тилга ўта юксак,теран муҳаббат бўлиши   иннанкейин виждон олдида, халқ
олдида, келажак олдида жавобгарлик ҳиссини  қадр-лай билиши керак.Булардан ҳам энг аввал,таржимон ўз она тилининг
барча  имко-ниятлари, барча  “сир-асрор”ларини  мукаммал  эгаллаган  бўлиши  шарт  ва  лозим ”.
Шоир  қозоқ  халқининг  доно  мутафаккир  оқини  Абай  шеърларини  зўр  ихлос  билан  таржима  қилди:
Мен  ўланни  ёзмайман  эрмак  учун,
Ўтган - кетган гапларни  термак  учун.
Мен  ўланни  ёзаман  тушунганга,
Авлодимга  бир  сабоқ  бермак  учун.
Навбатдаги сўзни “Шогирдлар маркази”га берамиз.
Инсон   кўз   қорачиғининг   қўриқчилари,   киприклар...   Шоирга   ҳар   бир   асари   киприклари   қадар   азиз,   киприклари   қадар
аҳамиятли... Шунингдек, шиор ўз шогирдларини –ёш ижодкорларни ҳам киприкларим, деб атади: 
Киприкларим қўнғирмикан ё қора?
Киприкларим юзтамикин ёки минг?
Киприкларим мунча азиз ва сара,
Кўзгинамнинг киприклари ...
Устозни эслаб шоира Зулфия шундай дейди: “Миртемир шеъриятнинг қаттиққўл, талабчан, меҳри дарё боғбонларидан бири
эди. Неча тоза ниҳолларни ўстирди. Қўлига қалам, умидини чироқ тутиб адабиёт майдонига кирган неча ниҳолларимизнинг
ана шу ҳассос, сахий, танти устоз билан ифтихор қилишини биламан”.
Шоир ҳақида шогирдларининг миннатдорчилиги акс этган видеолавҳа кўрсатилади.
Ўз навбатида Миртемир шогирдларининг  қўлларидан беозоргина етаклаб шеърият оламига олиб кирган устозларига бўлган
чексиз, самимий миннатдорчиликларининг охирига етиб бўлмайди:
Қанча тоғлар қулади, қанча дарёлар оқди, 
Шафқат билмаган дунё фақат дўмбира қоқди .
Билмади кимлар куйди, кимлар юрагин ёқди,
Буюк Миртемир кетди, айтинг, кимлар тутоқди, -дея устозини улуғлайди шоир Тўлан Низом.
Шогирдлар устоз  вафотидан сўнг ўнлаб ёдномалар, достон ва шеърлар ёзиб, унинг  порлоқ хотираси олдида бош эгиб,
ҳурмат билдирдилар.
Дарсни якунлаш:
Мана  биз  бугунги  дарсда  Миртемир  ҳаёти  ва   ижоди  юзасидан    6  марказга  бирлашган  ўқувчиларнинг   тайёрлаб  келган
маълумотлари билан танишиб чиқдик. Ўзларининг янги,тўлиқ  маълумотлари билан дарсга иштирок этган ўқувчиларга ўз
олқишимни айтаман.
Ўз халқини севган, қалбидан қайнаб тошган шеърлари билан элу юртнинг тинчлиги,дўстлигини орттирган шоир сўнгги
сатрида ҳам Она юртини мадҳ этди.Босиб ўтган йўлларига қайрилиб қараб халқига ҳисоб берган шоир шундай дейди:
Розиман, ризоман, ўла-ўлгунча
Халқим деб ўлдим,
Халқим нима бўлса, мен ўша бўлдим.
Юрагим, бўғилма, ўртанма бунча!
Миртемирнинг Она қишлоғидаги музейдан видеолавҳа кўрсатилади.
Ҳа, азиз болажонлар, бугунги  дарсда ҳамқишлоқ  шоир бобомиз Миртемир ижодидан жиндаккина ўргандик ва
олам-олам таассурот олдик. Кишиларга фақат эзгулик истаган, қўлидан келганича яхшилик қилган, бағри кенг, меҳрибон,
ширинсухан, қўли ва қалби очиқ инсоннинг ижоди билан танишдик.
Энди биз ҳам босиб ўтган йўлимизга бир қарайлик ва ўз-ўзимизга ҳисоб берайлик. Биз халқимизга, элимизга, Она
юртимизга нима яхшилик қилдик, қандай фойда келтирдик? Мана шу саволга уйда жавоб ёзиб келасизлар.
* * * * * *
ОҚО  Мақтарал ауданы  Жетісай қаласы  «№2 Ш.Уәлиханов атындағы 
жалпы орта мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің мектепалды 
дайындық тобының тәрбиешісі Тұрдыбаева Гүлжамал
Ұйымдастырылған оқу-іс әрекет түрі:   Өзін-өзі тану
Білім саласы:                                                Денсаулық
Сабақтың тақырыбы:  Табиғаттан үйренейік
Сабақтың мақсаты:  Табиғатқа қамқорлық жасау туралы түсініктерін  
                                       кеңейту.
Міндеттері:
-«қамқорлық»  туралы түсініктерін кеңейту;
-жағымды қарым-қатынас дағдыларын дамыту;
-туған жердің табиғатына деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу;
Шаттық шеңбері
   Күндей жадырап,
  Айдай арайлап,
176

  Жұлдыздай жарқырап,
 Судай мөлдір  таза көңілмен,
 Бүгінгі күнді бастайық.
-Балалар, барлығымыз Табиғат-Анаға  ризашылығымызды білдіріп, рақмет айтайық және тілек білдірейік.
-Күлеміз, ойнаймыз,
Демалып алаңсыз.
Ризамыз саған біз,
Табиғат-анамыз.
-Күн, сәуле шашып, жарқырағаның үшін рақмет!
-Жер, дем беріп, күш қосқаның үшін рақмет!
-Аспан, таза ауа бергенің үшін рақмет!
-Су, өмірдің нәрі болғаның үшін рақмет!
-Туған жер, сенде туып, өскенім үшін рақмет!
-Аспанымыз ашық болсын!
-Күніміз жарқырасын!
-Деніміз сау болсын!
-Әлемде тыныштық болсын!
Әңгімелеу.  Балаларға «Төрт мезгіл» ертегісін айтып беру.
Ой қозғау
-Сендерге қай мезгіл ұнайды?
-Төрт мезгілді ата.
-Қыс айларын ата.
-Жаз айларын ата
-Көктем айларын ата.
-Күз айларын ата.
-Әр мезгілге байланысты қандай тақпақтар білесіңдер?
Балаларды 4 топқа бөлу.
I    топ      «Көктем»
II    топ     «Қыс»
III  топ      «Жаз»
IV  топ     «Күз»
Әр топ өздеріне берілген жыл мезгілдеріне байланысты сөздерге дыбыстық талдау жасайды. Дауысты дыбыстарды қызыл 
түспен, дауыссыз дыбыстарды көк түспен бояп шығады.
Ойын «Мен табиғаттан не үйрендім?»
-Мен күннен мейірімділікті үйрендім.
-Мен құстардан ән салуды үйрендім.
-Мен көбелектен әдемілікті көріп, үйрендім.
-Мен жерден төзімділікті үйрендім.
-Мен  судан тазалықты үйрендім.
-Мен табиғаттан мейірімділіктің бәрін үйрендім.
Балалар, табиғат бар тіршілік иелеріне мейірімді, біз мейірімділікті табиғаттан үйренейік.
Сергіту сәті.
Біз гүлдерше өсеміз,
Жапырағы жайқалған.
Сабақтары салалы,
Желге ырғалып шайқалған.
Ойын. «Өз орнын тап»   I топ.
                                                        
              
                                                                  
                    
                                               
                                                             
177

Балалар сызбамен әр заттың өз орнын көрсетеді.
Ойын. «Өз орнын тап»  II топ
                                                                 
                                         
                                                          
                                                           
    Ойын. «Кім тапқыр?»
Балалар сөйлейтін әліппені қолдана отырып, ойын ойнайды.
Әліппедегі қойылған сұрақтардың шешімін табады.
Дәптермен жұмыс.
-Балалар, сендер де табиғаттың бір бөлшегісіңдер. Біз туған жердің табиғатын қорғауымыз керек. Туған жер деген сендердің
туып-өскен жерлерің. Мына суреттегі өздеріңе ұнаған табиғат    бөлшегін бояп шығайық.
-Бізді қоршап тұрғаннның бәрі керемет жаратылыс, табиғат екенін білдік. Ең бастысы-Табиғат-Ана     бізге күш-қуат пен 
денсаулық         береді екен. Табиғат бізді мейірімділікке, төзімділікке үйретеді. 
Ал енді осымен бүгінгі сабағымыз аяқталды. 
-Бүгінгі сабақ сендерге ұнады ма, балалар?
Табиғат-Анаға, бізді осындай тамаша табиғаты бар өмірге әкелген Аналарымызға алғысымызды айта отырып, «Әрқашан 
күн сөнбесін!» әнімен сабағымызды аяқтаймыз. 
«Әрқашан күн сөнбесін!» әні шырқалады.
Сабаққа белсене қатысқан балалардың ата-аналарына  «Қуанышты хабарлама» жіберу.
* * * * * *
ОҚО   Мақтаарал ауданы Жетісай қаласы  «№2 Ш.Уәлиханов атындағы жалпы 
орта мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің 
бастауыш сынып мұғалімі  Ахметова Айгүл
Сабақтың тақырыбы: Өткенді қайталау.  Математика
Сабақтың мақсаты: 
Білімділік: Оқушылардың өткен сабақтардан алған білімдерін пысықтап, математикаға деген қызығушылығын арттыру
Дамытушылық : Оқушылардың  логикалық ойлау, есептеу қабілеттерін дамыту. Тиянақты жауап беруді талап ету. 
Теорияны практикамен ұштастыру
Тәрбиелік: Оқушыларды тапқырлыққа, жылдам ойлауға, ойын қорыта білуге  тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Сайыс сабақ
Әдісі:  сұрақ –жауап, түсіндіру, ойын, деңгейлік  тапсырмалар. 
Сабақтың барысы: 
Психологиялық сәт.
Күн жарығын алақанға саламын,
Жүрегіме басып ұстай қаламын.
Ізгі әрі нәзік, жарық, мейірімді,
Болып кетер сонда дереу жан-жағым.
Үй тапсырмасын пысықтау
Оқушыларды үш топқа бөлу.
І топ: талап
ІІ топ: еңбек
ІІІ топ: білім
Математикалық диктант
Келісемін-Х          Келіспеймін-0 
178


Санды 1-ге көбейтсең, сол санның өзі шығады

Тіктөртбұрыштың ауданын табу үшін
          2 қабырғасын қосу керек
3. Көбейтуге кері амал-азайту
4. Санды сол санға бөлсең, 1 шығады
5. Шаршының ауданы 16 см\кв, 
      оның қабырғалары 4 см
6. 1 сағатта 100 минут бар
7. 64 пен 10 сандарының көбейтіндісі 640-қа тең
8.  8 санын 5 есе арттырса,
     40 шығады
9. Санды 0-ге көбейтуге болмайды 
Өзіңді тексер
1-Х           5-Х
2-0           6-0
3-0           7-Х
4-Х          8-Х
                9-0 
«Кубизм»  стратегиясы            
1.Параллелепипедтің қандай 3 өлшемі           бар?
2. 1см\кв= .....мм\кв
3. Сынық сызықтың ұзындығын қалай табамыз?
4. 1 тәул. 4-тен бір бөлігі неше сағат?
5. 100 санының кубын тап
6. Екі нүктені қосатын геометриялық дене не?
7. Бір нүктеден шығатын түзу сызық
8. Метрмен нені өлшейді? 
Оқулықпен жұмыс.
№1.  5 кг бидайдан 4 кг ұн алынады. 
          1 ц Бидайдан неше кг ұн алынады?
№2. 2 кг ұннан 3 кг нан пісіріледі. 
          1 ц Ұннан неше кг нан пісіріледі?
№3. 5 кг бидайдан 4 кг ұн, 
        ал 2 кг ұннан 3 кг нан алынса, 
300 кг бидайдан неше кг нан алынады?
Сергіту сәті. (оқушылар музыка ырғағымен интербелсенді тақтада көрсетілген би қимылдарын жасайды)
 «Математикалық шынжыр» ойыны арқылы  №5 мысалды орындайды
300*20          540*20      746*20             909*20
728*20           805*20       246*20          750*20
Мысал:6  Тиімді тәсілмен есепте.
475*2*5             2*96*4           587*10*2     
678*5*4              5*18*20             2*10*36
Математикалық эстафета
•
Берілген фигураларды сыз
•
Оны әріптермен белгіле
•
Ұзындығын жаз
•
Периметрін тап
•
Ауданын тап
               №8 тапсырма
А) 102060-тың бөліндісін 3402-нің 3-ке
көбейтіндісіне арттыр, мұндағы а=3 
Ә) 10206-ның 3-ке бөліндісін а-ның 3-ке
бөліндісіне кеміт, мұндағы а=1026
Деңгейлік тапсырмалар
1-деңгей
22
Егер жолаушы жолда 3 тәулік 15 сағат
болса, онда ол жолда қанша сағат болды?
2. Тік төртбұрыштың ұзындығы 27 см, ал ені 9
см.  Оның ауданын тап. 
2-деңгей
21.
Машина 100 км жүру үшін 15 л бензин жұмсайды.   Ал 600 км жолға қанша л бензин қажет болады?
2. 1 сек. 2 қадам жасалса, 1 минутта қанша қадам жасалады?
3-деңгей

Дәптерде 48 бет бар, оның беттері кітапқа қарағанда    5 есе кем.  Кітапта қанша бет бар?
2. Шаршының қабырғасының ұзындығы 9 см.   Оның периметрін тап. 
Қорытынды. Оқушылардың білімдерін ұпай сандары арқылы бағалау
Үйге тапсырма. Мысал: 9
* * * * * *
179

ОҚО Мақтаарал ауданы  Жетісай қаласы «№2 Ш.Уәлиханов атындағы 
жалпы орта мектебі»  коммуналдық мемлекеттік мекемесінің 
бастауыш сынып мұғалімі Дуйсенбиева Кулсин Асылқызы
 Сыныбы:  4 «Ә»
Сабақтың тақырыбы:  Математика – ғылымдардың патшасы
Сабақтың мақсаты:  
Оқушылардың ойлау қабілеттерін, тапқырлығын, жылдамдығын, таным белсенділіктерін арттыру.
Математикалық сұрақтарға мәдени түрде жауап беру, қарым – қатынасты дамыту . Білімді,
дарынды, озық болуға жетелеу және пәндерге деген қызығушылықтарын ояту.
Сабақтың түрі:  топтық сайыс сабақ
Сабақтың барысы:
 Сыныпта ынтымақтастық  атмосферасын қалыптастыру 
Математика сырлары,
Қызықтырды біздерді.
Сабақта  бірге болуға,
Шақырамыз сіздерді.
Оқушыларды топқа бөлу
І топ:  «Білімпаздар»    ІІ топ: «Жеңіс»   ІІІ топ: «Алғырлар»  IVтоп: «Әл-Фараби»
Жоспары:
1. Топтың өзін таныстыруы, амандасу рәсімі
2. Тапқырлық сайысы (логикалық есептер)
3. Біліктілік сайысы  (есептер шығару)
4. Сиқырлы шаршылар
5. Топтық зерттеу (үй тапсырмасы)
Қолданылған нақыл сөздер:
1. Арифметика- математиканың, ал математика- ғылымдардың патшасы. (К.Гаусс)
2. Ақыл-ойды тәртіпке келтіретін- математика. (М.В.Ломоносов)
3. Математика – барлық ғылымдардың тұңғышы және оларға пайдалы да, қажет те. (Р.Бэкон)
Білімді болу деген сөздің мағынасы- белгісіз нәрсені ашуға қабілетті болу деген ұғым.
Білім жолына түскен жан күнделікті күйбен тіршілікті ойламауы қажет.
(Әл-Фараби)
Жүргізуші:  Қайырлы күн құрметті ұстаздар мен оқушылар!   
«Математика-ғылымдардың патшасы»  сайысына  қош келдіңіздер.
Бүгінгі сабақ  топтық сайыс түрінде өтеді. 
Сайыскерлеріміздің біліміне  баға беретін әділ қазылар алқасын ортаға шақырамыз.                                                   
   Бүгінгі кештің жоспары таныстырылады.

Топтық  таныстыру
І топ.                                                                                                                                        Біздің тобымыз: Білімпаздар                 
Біздің  ұранымыз:                                                                                                                Білекті бірді жығар.
Білімді мыңды жығар.
Сәлемдесуі:                                                                                                                                                    Біз дайынбыз бұл сайысқа
достарым,
Көрсетеміз бізде қандай күш барын.
Алға қойға мақсатымыз бір екен.
Сәтті болсын сапарымыз әрдайым.
«Білімпаздар» тобынан қарсылас топтарға сәлем.

ІІ топ  
Біздің тобымыз:  Жеңіс   
Біздің ұранымыз:                                                                                                                                                Қандай сынақ болса 
дағы беріспе,
Әрқашанда үміткерміз жеңіске.
Сәлемдесуі:                                                                                                                          Армандарға қол созумен келеміз,
Өмір теңіз жүзіп келеді кемеміз.
Білімменен қаруланған тобымыз,
Қарсыласты қалай да біз жеңеміз.                                                                                    «Жеңіс» тобынан қарсыластарға сәлем

ІІІ топ.                                                                                                                                             Біздің тобымыз:  
Алғырлар                                                                               Біздің  ұранымыз:                                                                                   
Жарыс десе жанамыз,
Бүгінгі күн жарыста алғырлықпен аламыз.
Сәлемдесуі:                                                                                                                       Қиындықтан сірә да біз қашпаймыз,
Алғырлық пен тапқырлықты ұштаймыз.
Қияларға самғап ұшқан құстаймыз,
Шегінбейміз жеңістерге бастаймыз.
«Алғырлар» тобынан қарсыластарға сәлем!

ІV топ:                                                                                                                                                           Біздің тобымыз:
Әл – Фараби                                                                                                                  Біздің ұранымыз:                                            
Нақты жауап, сапалы шешім таба біл    
180

Сәлемдесу                                                                                                                                   Бабамыз Әл - Фараби өзің қолда
Жеңіс тек біздер болар осы жолда
Достар - ау, сендер де бір қолпаштаңдар
Отырған дәл алдыда, оң мен солда                                                                                    «Әл-Фараби» тобынан жалынды 
сәлем!
ІІ.  “Тапқырлық” сайысы
І топ “Білімпаздар” тобы
•
Торда 12 құс отыр. Оның 11-нен басқасы ұшып кетті. Торда қанша құс қалды?
•
Аманғали деген баланың есіміндегі әріптердің санын осы есімдегі буындардың санына бөл.
•
Нұрғалымның Нұржаннан бойы ұзын. Бірақ Жансұлтаннан кіші. Сонда кімнің бойы қысқа?
•
  Менің  атым-Медет. Менің ағамның бір ғана інісі бар. Оның аты кім?
•
Дала өте суық. Термометр 3 градусты көрсетіп тұр. Осындай 3 термометр қанша градусты көрсетеді?
ІІ топ “Жеңіс” тобы
•
Бейсенбінің аптадағы рет санын төрт тышқанның құйрықтарының санына көбейт
•
Аулада 3 қоян, 2 тауық, 1 күшік және 1 мысық жүр. Барлығының аяқтарының саны қанша?
•
Көшеде 2 әкесі, 2 баласы және атасы немересімен қыдырып жүр? Көшеде неше адам қыдырып жүр?
•
  Допты лақтырғанда доп дәл сол ізімен кері қайту үшін допты қалай лақтыру керек?
•
Бақбергеннің есіміндегі буындардың санын 10 есе арттыр
ІІІ топ “Алғырлар” тобы
•
Қыс айларының санына наурыз айының рет санын көбейт
•
Жексенбінің аптадағы рет санын 2 қоянның аяқтарының санына көбейт.
•
Күз айларының санына мамыр айының рет санын көбейт
•
  “Сенбі” сөзі аптасына неше рет айтылады?
•
3 аю қыста 3 ай ұйықтайды. Әр аю неше ай ұйықтайды?
IV топ “Әл-Фараби” тобы

Ең кіші 4 таңбалы саннан ең үлкен 3 таңбалы санды азайт

Болат сенбі күні кешкі 9-да ұйықтауға жатты. Ол сағаттың қоңырауын келесі күнгі таңертеңгі 10-ға қойды. Болат 
сағат шырылдағанға дейін неше сағат ұйықтады?

Төртбұрыштың қабырғаларының санына параллелепипедтің қабырғаларының санын қосқанда қанша болады?

  Ауладағы қояндар мен тауықтардың саны бірдей. Олардың аяқтарының саны-12. Аулада неше қоян мен тауық 
жүр? 

Менің есімімдегі әріптердің санына 4 “Ә” сыныбындағы оқушылардың санын көбейт
ІІІ. Біліктілік сайысы 
І топ:      Көкөніс қоймасында 3т көкөніс өнімі сақталып тұр. Оның 950 кг-ы қызылша,  ал қалғаны-картоп. Қоймада 
қызылшаға қарағанда неше кг картоп артық сақталады?
ІІ топ:       Асханада таңғы асқа бірнеше 37 кг нан,  түскі асқа одан 2 есе артық, ал кешкі асқа түскі асқа қарағанда 49 кг кем 
нан жұмсалды. Сонда барлығы неше кг нан жұмсалды? 
ІІІ топ:   Мектепке әрқайсысында 8 кітаптан 12 қорап қазақ тілі және әрқайсысында 10 кітаптан 9 қорап математика 
оқулығы әкелінді. Барлығы неше оқулық болады? Математика  оқулығы қазақ тілі оқулығына  қарағанда нешеуі кем?
IV топ:   Шаруа қожалығында 10 сиыр және 5 жылқы бар. Бір сиыр айына 300 кг шөп, ал жылқы одан 3 есе кем шөп жейді.  
Үш ай қыста жылқыларға қанша шөп қажет болады? Жылқыларға қарағанда сиырларға неше кг шөп артық жинау керек?      

жүктеу/скачать 8,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: