Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министірлігі Д. Серикбаев атындағы Шығыс Қазақстан мемлекттік Техникалық университті Факультет

Мамандық -бухгалтер экономикалық-математикалық әдістерді, модельдерді және басқарудың қазіргі заманғы техникалық құралдарын қолдануға: мамандық бейіні бойынша ғылыми зерттеулер жүргізуге; алынған нәтижелерді өңдеуге және талдауға; экономикалық ақпаратты іздеу мен пайдаланудың ұтымды әдістерін меңгеруге тиіс. Кәсіби пәндерді практикалық дағдылармен ұштастыра отырып терең білу бухгалтердің жоғары біліктілігін қамтамасыз етеді. Тәжірибелі бухгалтер әрқашан экономист, аналитик, банкир және қаржыгер ретінде сәтті жұмыс істей алады.

Бухгалтерлік мамандыққа деген көзқарас бухгалтерлік есептің дамуымен практикадан ғылымға және техникалық операциялардың жиынтығынан басқару қызметінің маңызды элементіне өзгерді.

ХХ ғасырдың ортасына дейін Бухгалтерлік есеп мамандығы салыстырмалы түрде қарапайым есеп рәсімдерінің жиынтығын, экономикалық операциялардың құндық сипаттамаларын механикалық түрде көрсетуді, нормативтік құжаттарда қатаң белгіленген ережелерге сәйкес мәліметтерді кейіннен топтастыруды және нақтылауды қарастырды. Бұл бухгалтердің біліктілік деңгейі мен кәсіби тәжірибесіне қойылатын талаптардың төмендігіне әкелді. Бухгалтерлік есепті дамытудың белгілі бір кезеңінде арифметиканың төрт әрекетін және қарапайым бухгалтерлік регистрлерді толтырудың жалпы талаптарын білу жеткілікті болды.

Өндіріс пен басқару процестерінің дамуы мен күрделенуімен бухгалтерлік қызметкерлердің арнайы білімінің деңгейі мен құрамына қойылатын талаптар біртіндеп өсті. Атап айтқанда, өндірістік шығындардың құрамы туралы, дебиторлармен және кредиторлармен есеп айырысудың жай-күйі, пайданы қалыптастыру және пайдалану процестері туралы деректерді есепке алуда сауатты көрсету үшін бухгалтер өндіріс технологиясы туралы білімге ие болуы, құқық негіздерін (есеп айырысудың құқықтық тазалығын қамтамасыз ету үшін) білуі, сондай-ақ ресурстардың әртүрлі түрлерін басқару тетігін білуі керек.

Өткен ғасырдың соңғы ширегі стратегиялық басқару құралы ретінде бухгалтерлік есептің қалыптасуымен және дамуымен сипатталады. Осыған байланысты жалпы бухгалтердің және атап айтқанда бас бухгалтердің фигурасы басқару жүйесіндегі басты тұлғалардың біріне айналады. Енді бухгалтер өзіне жүктелген міндеттерді толығымен орындай алуы және бухгалтерлік есептің алдына қойылған мақсаттарға қол жеткізе алуы үшін ол жоғары арнайы білімге, қажетті жұмыс тәжірибесіне, ұжымды басқара білуге және басқарушылық шешімдер қабылдауға мүмкіндік беретін білімге ие болуы керек. Сонымен қатар, Бухгалтерлік қызметтер құрамында жұмыс Арнайы білім мен дағдылардың жоғары деңгейін талап етпейтін учаскелер қалып отыр. Яғни, бухгалтер мамандығы қазіргі уақытта мамандардың едәуір үлкен тобын қамтиды, олардың біліктілік деңгейі нақты міндеттермен анықталады және айтарлықтай өзгереді.

Біздің елде бухгалтерлік есеп дамудың әртүрлі кезеңдерінен өтті. 1917 жылға дейін бухгалтердің жұмысы негізінен бухгалтерлік функцияларды орындауға дейін азайтылды. Жоспарланған экономика кезеңінде бұл жағдай айтарлықтай өзгерген жоқ: әр түрлі деңгейдегі бухгалтерлік қызметкерлер экономикалық операцияларды көрсетумен және бухгалтерлік есеп регистрлері мен нысандарын қалыптастырумен айналысты. Бухгалтерлік есептіліктің жалпы көлемі қазіргі уақытта ұсынылатын есептілік көлемінен бірнеше есе асып түсті. Нарықтық қатынастарға көшу кезінде бухгалтерлік есеп алдында тұрған міндеттер өзгерді. Бұл кәсіби бухгалтерлерді даярлау жүйесін дамытуға күшті серпін болды. ХХІ ғасырдың басында кадрлармен қамтамасыз ету жағдайы біршама жақсарды. Алайда, бухгалтер мамандығына қойылатын талаптардың артуы білім беру жүйесіне жаңа тәсілдерді әзірлеу қажеттілігін, сондай-ақ бухгалтерлердің біліктілігін үнемі

арттыру жүйесін құру қажеттілігін анықтайды.