Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы


- кесте - 8-сыныптағы базалық білім мазмұны



Pdf көрінісі
бет5/8
Дата27.12.2016
өлшемі1,19 Mb.
#590
1   2   3   4   5   6   7   8

 

13-


кесте - 8-сыныптағы базалық білім мазмұны 

 

                                                     

14-

кесте - 9-сыныптағы базалық білім мазмұны 



 

   

15-


кесте - 10-сыныптағы (қоғамдық-гуманитарлық бағыт) базалық білім 

мазмұны 


 

Әлеуметтік-тұрмыстық  ая  ––

40 /28 сағат 

Әлеуметтік-мәдени  ая  – 

38/26 сағат 

Оқу-еңбек  аясы  –  24 /14 

сағат 


«Біз,  бәріміз,  мемлекеттік  тілде 

сөйлейміз» – 10/8 са ғат 

«

Кітап – бағалы сыйлық» – 8/6 са ғат  

«

Жаз ғы демалыста не істейсің?» – 

8 /5 са ғат 

 

«Ас – адамны ң арқауы» – 8/5 са ғат:  

«

Маған спорт киімі керек» – 6 /4 сағ. 

«

Мен  әуен  тыңдаймын»  –  10 /8 

сағат 


«Мені ң әуес ісім» – 8 /6 са ғат: 

«Спорт.  Қазақстанның  белгілі 

спортшылары» – 10/6 са ғат: 

«Денсаулы қ – зор байлы қ» – 10/6 

сағат 


«Интернет.  Интернет 

маған  не  үшін  керек?»  – 

10/6 сағат 



«

Интернеттен қазақша 

ақпарат  іздеймін?»  – 14 

/8 сағат 

Әлеуметтік-  тұрмыстық 

ая – 32 /24 сағат 

Әлеуметтік-мәдени ая – 46 /30 

сағат 


Оқу-еңбек  аясы  –  24 /14 

сағат 


«Отбасы  сыйластығы»  – 

12 /10 сағат: 

«Мен 

ата-анама 



көмектесемін» – 10/7 са ғат 

«Асханада  тамақ  ішемін» 

10/7 сағат 



«

Қазақстан 

қалаларын 

аралағым  келеді»  –  16 /10 

сағат 

«

Қазақстан балалар жазушылары» 



– 

16 /10 са ғат 

«Шарын»  шатқалына  бардың 

ба?» – 14/10 сағат 

«

Уақытты 


жоспарлап 

үйренейік» – 12/7 сағат 

«@-

поштада қазақша 



сөйлесейік» – 12 /7 сағат 

Әлеуметтік-тұрмыстық  ая 

– 

32 /22 сағат 



Әлеуметтік-мәдени  ая  –  48/32 

сағат 


Оқу-еңбек  аясы  –  22 /14 

сағат 


«

Біз  тату  тұрамыз»  –  16 

/11 сағат 

«

Қазақ  отбасында  тұрғым 



келеді» – 16 /11 сағат 

«Сурет 


галлереясына 

барамыз» – 16 /11 сағат  

«Мұражайға 

саяхат» 


– 

16/11сағат  

«

Мен ұнататын  теле/радио 



хабар» – 16/10 сағат 

«Біздің  елде  орта  мектепте 

білім 

алу. 


Қандай 

емтихандар  тапсырамын?»  – 

11 /7 сағат 

«Менің  арман  мектебім»  – 

11/7 сағат 

Әлеуметтік-тұрмыстық 

ая – 27 /16 сағат 

Әлеуметтік-мәдени  ая  –  47 /34 

сағат 

Оқу-еңбек  аясы  –  28 /18 



сағат 

«Отбасы 


бюджетін 

жоспарлау» - 9/6  са ғат  

«Біз  қонақ күтеміз (дәстүрлі 

тама қ, қонақ күту, шығарып 

салу, сыйлы қ)» 

– 

9/5  са ғат 



«Отбасында ғы әке мен бала 

қарым-қатынасы» – 9/5 са ғат    

Қазақстанның белгілі  ғалымдары– 14/10 

сағат  


Қазақстан мемлекеті, оны ң құрылымы 

– 

10 /8 са ғат   



«Сені ң есімің қандай мағына білдіреді?» 

– 

9/6  са ғат  



«Мен о қитын газет-журналдар (балалар 

«Мен 


маманды

қ 

таңдаймын» – 14 /9 сағат  



«Мен болашақта қандай 

 

жұмыс  істеймін?»  –  14/9  



сағат  

 


  

43 


 

16-


кесте - 11-сыныптағы (қоғамдық-гуманитарлық бағыт) базалық білім 

мазмұны 


 

 

  17-



кесте - 10-сыныптағы (жаратылыстану-математика бағыт)  

базалық білім мазмұны 



 

18-


кесте - 11-сыныптағы (жаратылыстану-математикалық бағыт)  

базалық білім мазмұны 

 

 

газеті мен журналы)» – 14 /10  са ғат



 

Әлеуметтік-тұрмыстық ая - 

32 / 22 сағат 

Әлеуметтік-мәдени ая – 

30 /20 сағат 

Оқу-еңбек аясы – 40 /26 сағат 

«Саяхатқа 

шығайық», 

«

Әуежайда», 



«Теміржол 

бекетінде» – 12/10  сағат  

«

Қонақ үйде» – 10 /6 сағат   



«

Сен қайда 

тұрғанды 

ұнатасың?  (қалада  ма, 

ауылда ма? )» – 10/6  сағат   

 

 



«Жастар 

киімі», 


«Мектеп 

формасы», 

«Сән» – 12 /8 сағат   

 «

Егер  мен Қазақстан 



Парламентіне  депутат 

болсам» – 10 /6 сағат.  

«Театрға  саяхат»  – 8 /6 

сағат 


«Пошта қызметін қолданамыз» 

– 

10/6 сағат  



«

Қалта телефоны» – 8 /6 сағат   

«Компьютер:  пайдасы  мен 

зияны» – 10/6  сағат  

«

Мен өз  елімде  жан-жақты 



білім ала аламын» – 12/8  сағат   

 

Әлеуметтік-тұрмыстық  ая  – 



18 сағат 

Әлеуметтік-мәдени ая – 

24 сағат 

Оқу-еңбек аясы – 26 сағат 

жаратылыстану ғылымының 

салалары - 5 сағат   

«Менің 

әкем 


инженер» 

(отбасындағы  әке  мен  бала 

қарым-қатынасы, 

қонақ 


күту) – 8 сағат 

«

Қаржыны 



дұрыс 

жоспарлау» – 5 сағат 

«Техника ғылымы 

саласындағы 

белгілі 

тұлғалар» – 6 сағат 

«

Қазақстан  мемлекеті, 



оның  құрылымы»  –  6 

сағат 


«Табиғат-

жаратылыстану 

құбылыстарына 

қатысты адам есімдері» 

– 

6 сағат 


«Технология 

жаңалықтары» – 6 сағат 

«Мен мамандық таңдаймын» – 

8 сағат 


«Мен 

болаша


қта 

қандай 


жұмыс істеймін?» – 8 сағат 

«Алаш ғалымдарының 

еңбектерімен 

танысайық: 

Ш.Уәлиханов, 

Ж.Күдерин, 

М.Дулатов, 

Ж.Аймауытов, 

М.Тынышбаев» – 10 сағат 

Әлеуметтік-тұрмыстық 

ая - 18 сағат 

Әлеуметтік-мәдени  ая  –  24 

сағат 

Оқу-еңбек аясы – 26 сағат 



«Саяхатқа  шығайық»,  « 

Әуежайда»,  «Теміржол 

бекетінде», 

«

Қонақ 



үйде» – 10 сағат 

«

Қазақстанның 



жер 

аймағын аралаймыз» – 8 

сағат 

«

Ғарыш 



айлағында», 

«

Қазақ 



ғарышкерлері: 

Т.Әубәкіров, Т.Мұсабаев» – 

8 сағат 

«Егер 


мен 

Қазақстан 

Парламентіне 

депутат 


болсам» – 8 сағат 

Сән үлгілері – 8 сағат   

«

Әлемдегі 



өнертапқыштар»,  

«

Қалта 



телефоны», 

«Компьютер: 

айдасы 

мен 


зияны» – 10 сағат 

« 

Ғылым  әлемінде»,    «Тәуелсіз 



Қазақстан ғалымдары» – 6 сағат   

«

Мен өз  елімде  жан -жақты 



білім ала аламын» – 10 сағат   

  

44 


 

5-7 - 


сыныптарда  сөйлеу (диалог және  монолог)  дағдыларын  дамыту үшін  

репродуктивті  және  репродуктивті -продуктивтік    жаттығулар  қолданылады : 

диалогтік  сөйлемдерге  диалог -үлгілерін, қақпасөз  қойылымдарын,  берілген 

қақпасөздерден  диалог  құрастыру  арқылы  оны  көрсетуге  болады. 

Шығармашылық жаттығулар берілуі мүмкін. Монологтік  сөйлесу дағдыларын 

дамыту қажетті  сөздер,  жоспар,  логикалық  сызбалар,  ассоциаграмма  т.б. 

арқылы    репродуктивті  және  репродуктивті-продуктивтік  деңгейде    жүзеге 

асырылады. Қажетті  материалды  жақсы  меңгерту  үшін  жаттығуларды  ең 

алдымен жазбаша, кейін ауызша орындатуға  болады.   

Оқушылардың  қазақ  тілін  бұл  деңгейде  білуі  репродуктивті  және 

репродуктивті-продуктивтік жазбаша тапсырмаларды,  таныс тілдік материалда 

жазылған,  әр  түрлі  жанрлы  мәтіннің  негізгі  мазмұнын  естігенде  түсіне  білуге  

мүмкіндік жасауға тиіс.   

 8-9-


сыныптарда  (А2  де

ңгей)  коммуникативтік -мәдениетаралық  құзырет 

барлық  құрылымында:  грамматикалық  және  лексикалық  минимумдардың 

(сөздердің)  қосылуы,  тілдік  және  сөйлесімдік  дағдылардың  бекітілуі, 

дискурсивтік, әлеуметтік  мәдени  білімдерінің  д амуы    басталады.  О

қытудың  

бұл  деңгейінде  үлгіге  қарамай,  өмірлік  тәжірибесіне  және  алған  білімдеріне 

сүйене отырып байланысқан сөйлемдерді құрастыруға дағдылану қажет.  

Қазақ  тілін оқыту  барысында    А1    деңгейінде  сөздер  аз беріледі.  Мұғалім 

лексикалық минимумның шегінен асып кетуге болмайтынын  ұмытпағаны жөн.  

Тілдік аспекті ретінде лексиканы меңгертуде грамматикамен тығыз байланыста 

жұмыс жасауы қажет.  

Жоғары  сыныптарда  қазақ  тіліндегі  актив  және  пассив  лексикалық 

минимумды ажыратқан жөн. Актив лексикалық қордағы сөздер арқылы оқушы 

өз  ойын  анық,  дәл  жеткізе  білсе,  пассив  сөздерді  қазақ  тіліндегі  мәтіндерді 

оқығанда, тыңдалым кезінде түсінгені дұрыс.  

А2 деңгейінен бастап  сөздік қордың көлемі кеңейе түседі, бұл әсіресе 9, 10, 

11-


сынып  о

қушылары  үшін  маң ызды.  Осы

ған   байланысты  о

қушылар 


лексикалық  қателіктерге  бой  алдырып  жатады:  сөздердің  аралас  мағыналары, 

сөз  тіркесін  дұрыс  құрамау,  синонимдік  қатарды  дұрыс  таңдамау  т.б. 

Қарапайым  лексикамен  қатар  әдеби  лексикадағы  сөздер  кездесе  бастайды. 

Мұғалім  оқушыларға    сөйлемдерде  қолданылған  кейбір  сөздердің  бірнеше 

мағынасы болатынын, тұрақты   сөз тіркестерінің мағынасын түсіндіре отырып, 

бұл сөздерді дұрыс қолдана білуге үйретуі қажет. Сонымен қатар, лексикалық 

бірліктерді грамматикалық мақсаттарға сәйкес таңдай білу керек.  

      


Пәндік нәтижелер бойынша  әр сыныптың соңында оқушылар: 

5- 


сыныпта 600-620 лексикалық минимумды; 

6- 


сыныпта 720-740 лексикалық минимумды; 

7- 


сыныпта 860-880 лексикалық минимумды; 

8- 


сыныпта 990-1020 лексикалық минимумды; 

9- 


сыныпта 1140- 1180 лексикалық минимумды; 

10-


11 сыныпта 1 300 лексикалық бірліктің мағынасын білуі тиіс; 

  

45 


 

Сондай-ақ, 5- сынып оқушылары сөйлесім әрекетінің түрлері бойынша: 



тыңдалым:  жеке  сөз  тіркестерін  және  сөйлесу  кезінде  өзіне  қатысты  жиі 

қолданылған сөздерді; өзі және өз отбасы туралы, мектеп өмірі туралы, мекен 

жайы  туралы,  оқуы  жайлы  айтылған  сөздерді;  жай  сөйлем  түрінде  қысқаша 

айтылған сөйлемдерді, хабарландыруларды түсіну дағдыларын; 



оқылым:  қысқа,  на

қты,  қарапайым  мәтіндерді  түсіну;  өзіне  таныс 

тақырыптар  бойынша  күнделікті  қолданылатын  сөйлемдерді  тауып  оқу; 

тақырып  көлеміндегі  мәтіндерден  өзіне  қажетті  сөзді  оқып  түсіну;  мәтіннен 

тірек  сөздерді  табу,  ұқсас  заттарды  салыстыра  сипаттау;  қазақ  тіліндегі 

өлеңдерді жаттау дағдыларын; 



айтылым: қарапайым сөздер мен сөз тіркестерін қолдана отырып, өз отбасы 

және басқа адамдар туралы, өздерінің өмірі, оқуы, мектебі жайлы айта алу; өз 

ойын қысқа сөйлемдер арқылы білдіру дағдыларын; 

жазылым: тақырыптар көлемінде қысқаша сөйлемдер мен хабарландырулар 

жазу;  мәтіні  оңай  х ат  жазу;  біреуге  жазбаша  алғыс  білдіру;  тақырып  аясында 

түрлі мәліметтер жазу дағдыларын; 

тілдесім: қарапайым  жағдаяттарда  өзіне  таныс  тақырыптар  бойынша 

қысқаша сөйлесе алу; күнделікті тұрмыста қолданылатын сұхбаттарды қысқаша 

сөйлемдер  арқылы  қолдай  алу;  еркін  сөйлесу  үшін  қарапайым  сөздер  мен 

тіркестерін түсіну, диалог пен полилогке қатыса алу дағдыларын меңгеруі тиіс. 

6- 


сынып оқушылары сөйлесім әрекетінің түрлері бойынша: 

тыңдалым:  жеке  сөз  тіркестерін  және  сөйлесу  кезінде  өзіне  қатысты  жиі 

қолданылған  сөздерді,  жеке  басына  байланысты  айтылған  мәліметтерді, 

сұрақтарды  түсіну  (жасы,  туған  жері,  тұратын  жері,  қызығушылығы,  оқуы, 

сүйікті  нәрселері);  үнтаспадан  тыңдаған  қысқа  хабарлардың  дұрыс, 

бұрыстығын  түсіну;  өзінің  достары,  тұрған  жерінің  табиғаты  және  өз  отбасы 

туралы,  мектеп өмірі,  сүйікті  кейіпкерлері  жайлы  айтылған  сөздерді  түсіну; 

қысқаша айтылған хабарландырудағы ақпараттарды түсіну дағдыларын; 

оқылым:  қысқа,  нақты,  қарапайым  мәтіндерді  түсіну;  өзіне  таныс 

тақырыптар  бойынша  күнделікті  қолданылатын  сөйлемдерді  тауып  оқи  алу; 

түрлі  жанрдағы  мәтіндерді  дауыс  ырғағын,  фонетикалық  және  орфоэпиялық 

ережелерді  сақтай отырып, мәнерлеп және  жүргізіп  оқу;  тақырып көлеміндегі 

мәтіндерден  өзіне  қажетті  сөзді  оқып  түсіну;  мәтіннің  тақырыбы,  берілген 

қосымша суреттер бойынша мәтіннің негізгі мазмұнын болжай немесе анықтай 

алу дағдыларын; 

айтылым:  қажетті  сөздер  мен  сөз  тіркестерін  қолдана  отырып,  өз  отбасы 

және басқа адамдар туралы, олардың өмірі, оқуы, мектебі жайлы айта алу; жеке 

басы,  отбасы,  досы,  жақсы  көре тін  ісі,  кейіпкері  және  мектептегі  үйірмелері, 

Астана, өзі тұратын жердің табиғаты т.б. туралы әңгімелей білу; оқыған мәтін 

бойынша хабарлама жасау, өз ойын жеткізу дағдыларын

жазылым: қысқаша сөйлемдер мен хабарландырулар жаза алу; мәтіні оңай 

хат  жазу;  біреуге  жазбаша  алғыс  білдіру;  түрлі  мәлімет  жеткізе  алу;  оқыған 

мәліметтерді жазу; жеке басы, отбасы, досы, жақсы көретін спортшысы, әншісі 


  

46 


 

т.б.  туралы  мәліметтерді  қосып  хат  жазу;  тірек  сұрақтарға  сүйене  отырып, 

берілген тақырыпта шағын шығарма жазу дағдыларын; 

тілдесім:  қарапайым  жағдаяттарда  өзіне  таныс  тақырыптар  бойынша 

қысқаша сөйлесе алу; күнделікті тұрмыста қолданылатын сұхбаттарды қысқаша 

сөйлемдер  арқылы  қолдай  алу;  еркін  сөйлесу  үшін  қарапайым  сөздер  мен 

тіркестерін  түсіну;  әңгімені  бастау,  жалғ астыру  және  аяқтау;  амандасу, 

қоштасу,  танысу  сияқты  жағдаяттарда  диалог  құрау,  полилогке  қатысу 

дағдыларын меңгеруі тиіс. 

7- 

сынып оқушылары сөйлесім әрекетінің түрлері бойынша: 



тыңдалым: сөйлесу кезінде өзіне қатысты жиі қолданылған сөздерді, жеке 

басына  байланысты  айтылған  мәліметтерді,  сұрақтарды  түсіну;  отбасы 

мүшелерінің  сөйлеу  тілі,  киім,  өзінің  сүйікті  ісі,  мектептегі  үйірмелер, 

Интернет,  т.б.  туралы 

үнтаспадан  тыңдаған  қысқа  хабарлардың  дұрыс, 

бұрыстығын  түсіну;  қазақ  тілін  үйренуге,  денсаулықты  сақтауға  қатысты 

айтылған 

сөздерді 

түсіну; 

қысқаша 


айтылған 

жарнамалар  мен 

хабарландырудағы ақпараттарды түсіну дағдыларын; 

оқылым:  қысқа,  нақты,  қарапайым  мәтіндерді  түсіну;  өзіне  таныс 

тақырыптар  бойынша  күнделікті  қолданылатын  сөйлемдерді  тауып  оқи  алу; 

мәтінді оқу түрлерін (мәтінді шолып оқу, таныса оқу, ізденіп оқу, зерттей оқу); 

мәтіннен  өзіне  қажет  мәліметтерді  іріктей  алу;  тақырып  көлеміндегі 

мәтіндерден өзіне қажетті ақпаратты оқып түсіне білу; мәтіннің тақырыбы мен 

берілген қосымша  суреттер  бойынша  мәтіннің  негізгі  мазмұнын  анықтай  алу 

дағдыларын; 

айтылым:  қажетті  сөздер  мен  сөз  тіркестерін  қолдана  отырып,  өз  отбасы 

және  басқа  адамдар  туралы,  олардың  өмірі,  оқуы,  мектебі  жайлы  айта  алу; 

өзінің қазақ тілін үйренуі, денсаулығына қатысты ой айту; белсенді лексикалық 

қорды пайдаланып сурет, сызба, кесте, карта бойынша шағын мәтін құрастыру; 

балаларға арналған компьютерлік ойындар, Интернет туралы хабарлама жасау; 

мектептегі үйірмелердің  жұмысы,  Астананың  сипаты,  т.б.  туралы  әңгімелеу; 

оқыған мәтін бойынша өз ойын жеткізе білу дағдыларын; 

жазылым:  сурет,  сызба,  кесте,  карта  бойынша  ша

ғын  мәтін  құрастырып 

жаза  алу;  жеке  басы,  отбасы  туралы  м

әліметті  қажет  ететін  іс  қағаздарын 

толтыра  білу;  жоспарлан

ған  іс -шара  туралы  хабарландыру  жазу,  оларды 

сипаттап  жаза  алу;  біреуге  жазбаша  т

үрлі  мәліметтерді  жеткізе  алу;  оқыған 

мәліметтерді  жазу;  өзіне  ұнайтын  мәселелер  туралы  мәліметтерді  қосып,  хат 

жазу;  тірек  сұрақтарға  сүйене  отырып,  берілген  тақырыпта  шағын  шығарма 

жаза алу дағдыларын; 

тілдесім:  қарапайым  жағдаяттарда өзіне  таныс  тақырыптар  бойынша 

қысқаша  сөйлесе  білу;  күнделікті  тұрмыста  қолданылатын  сұхбаттарды 

қысқаша  сөйлемдер  арқылы  қолдай  алу;  әңгімені  бастау,  жалғастыру  және 

аяқтау  жолдарын  ажырата  алу;  диалог  түрлерінің  құрылу  жолдарын  тауып 

(мысалы,  сұрақ -жауаптан  тұратын  диалог,  іс -әрекетке  итермелейтін  диалог, 

жаңа  хабарды  білуге  бағытталған  диалог  т.б.),  өз  мақсатына  қарай  орынды 



  

47 


 

пайдалану;  жағдаятқа  сай  келісім  білдіру,  алғыс  айту,  кешірім  сұрау,  өтініш 

жасау дағдыларын меңгеруі тиіс.  

8- 


сынып оқушылары сөйлесім әрекетінің түрлері бойынша: 

тыңдалым:  нақты  айтылған  ойды,  әдеби  нормаға  сай  сөйлемдерді  түсіну; 

мектепке,  жаз

ғы  демалысқа,  тамақтануға,  Қазақстанның  қалалары  мен 

табиғатына,  т.б.  қатысты  тақырыптар  бойынша  берілген  ақпараттарды  түсіну 

және  қолдана  алу;  с

өйлеушілердің  анық  және  асықпай  айтқан  ойларын, 

пікірлерін толық түсіне алу дағдыларын; 

оқылым:  күнделікті  және  өзінің  жеке  өмірі  мен  мектеп,  қоғам  өміріне 

байланысты  мәтіндерді  дұрыс  оқып  түсіну;  отбасындағы  сыйластыққа, 

жазушылардың  шығармашылығына, Қазақстанның  тарихы  мен  бүгініне 

қатысты,  электрондық  байланыстар  жүйесін  пайдалануға  байланысты 

мәтіндерді оқып түсіну; мәтіндерден тура, ауыспалы мағыналы сөздерді, мақал- 

мәтелдерді  таба  алу,  оларды  қарапайым  жағдаяттарда  өз  сөздерінде  орынды 

қолдану;  болған  жағдайға  байланысты,  сезімге  әсер  ететін  сөздер  мен 

сөйлемдердің мағынасын ұғына алу; 



айтылым:  өз  ойын  жеткізу  барысында  т

үрлі  оқиғалар,  өз  арман -үміті, 

жоспарлары  жайлы  айта  алу;  денсаулы

ққа,  тамақтануға,  отбасындағы 

сыйластыққа,  е-пошта қызметі н  пайдалануға  қатысты  өз  көзқарасы  мен 

ұсыныстары туралы пікір білдіре алу дағдыларын; 



жазылым:  өзара  байланысты  әрі  өзіне  қызықты,  қажетті  мағлұматтарды 

қамтитын  қысқа  мәтіндерді  жаза  алу;  берілген  мәтінді  түріне  қарай  ажырата 

алу; тілдік қатынаста өз ойын басқаға жеткізе білу; өзінің жеке басына қатысты 

хат  жаза  алу; ұсынылған  тақырып  көлеміндегі  мәселелер  бойынша  өз  ойын 

қысқаша жазбаша білдіру дағдыларын; 

тілдесім: әртүрлі жағдаяттарға байланысты сөйлесе алу; күнделікті қарым-

қатынаста  диалог,  монологті  берілген  тақырып  аясында  өз  бетінше  құра  алу; 

тосын  сұхбаттарға  (отбасы,  хобби,  жұмыс,  саяхат  т.б.)  қатыса  алу;  сөйлесім 

әрекетінде  сөйлеу  мәдениетінің  нормаларын  сақтап  қолдану,  диалог  пен 

полилогке қатыса алу дағдыларын меңгеруі тиіс. 

9- 


сынып оқушылары сөйлесім әрекетінің түрлері бойынша: 

тыңдалым:  нақты  айтылған  ойды,  әдеби  нормаға  сай  сөйлемдерді  түсіне 

алу;  отбасы  т

әрбиесіне,  Қазақстан  суретшілеріне,  мұражайлар  мен  сурет 

галареяларына қатысты  айтылға н  ақпараттарды  түсін у  және  қолдана  алу; 

сөйлеушілердің ойын толық түсіне алу дағдыларын; 

оқылым:  күнделікті  және  өзінің  жеке  өмірі  мен  отбасы  тәрбиесіне, 

Қазақстандағы  мәдени  орындарға,  радио,  теледидар  хабарларына  байланысты 

мәтіндерді  оқып,  түсіну;  мәтіндерден  тура,  ауыспалы  мағыналы  сөздерді, 

мақал-мәтелдерді таба алу, оларды қажетіне қарай өзінің сөйлеу тілінде орынды 

қолдану;  адамның  көңіл-күйіне  қатысты  және  сезімге  әсер  ететін  сөздер  мен 

сөйлемдердің мағынасын ұғына алу дағдыларын; 



айтылым:  өз  ойын  жеткізу  барысында  т

үрлі  оқиғалар,  өз  арман -үміті, 

жоспарлары  жайлы  айта  алу;  денсаулы

ққа,  тамақтануға,  отбасындағы 



  

48 


 

сыйластыққа,  е-пошта қызметін  пайдалануға  қатысты  өз  көзқарасы  мен 

ұсыныстары туралы пікір білдіре алу дағдыларын; 

жазылым:  өзара  байланысты өзіне  қызықты  әрі  қажетті  мағлұматтарды 

қамтитын қысқа мәтіндерді жаза алу; берілген мәтінді түріне қарай ажыратып, 

негізгі ойды тілдік қатынаста басқаға жеткізу; өзінің жеке басына қаты сты хат 

жаза  білу; ұсынылған  тақырып  көлеміндегі  мәселелер  бойынша  өз  ойын 

қысқаша жазбаша білдіре алу; мәтіндегі тілдік көркем-бейнелеуіш құралдарды 

таба  алу,  оларды 

өзара  салыстыру,  өзінің  жазған  мәтінінде  қолдана  алу 

дағдыларын;  



тілдесім:  әртүрлі  жағдаяттарға  байланысты  сұхбаттаса  алу;  күнделікті 

қарым-қатынаста диалог, монологті берілген тақырыпқа сай етіп құрау; тосын 

сұхбаттарға  (отбасы,  хобби,  жұмыс,  саяхат,  т.б.)  қатыса  алу;  сөйлесім 

әрекетінде  сөз  мәдениетінің  нормаларын  сақтап  қолдану;  тілдік  жағдаяттарға 

тән  этикеттік  орамдарды  орынды  пайдалана  алу;  таныс  жағдайларға 

байланысты  нақты  берілген  конструкцияларды  пайдаланып,  ой  бөлісе  алу; 

пікірталастарда өз ойын түсінікті жеткізе алу дағдыларын меңгеруі тиіс[17,79-

101б.].  

10- 

сынып оқушылары сөйлесім әрекетінің түрлері бойынша: 



тыңдалым: нақты, анық айтылған ақпараттардың мазмұнын түсіну; радио, 

телехабарларда  берілетін  жаңалықтарды  түсіну;   аудиоматериалдағы  айтылған 

ойды анықтау дағдыларын;  

оқылым: әртүрлі тақырыптарда ұсынылған мәтіндерді оқып түсіну; оқылған 

мәтіннің  негізгі  мазмұнын  түсініп,  баяндау;  мәтінді  оқып,  сұрақтарға  жауап 

береді,  мағыналық  бөліктерге  жіктей  алу;  ғылыми -көпшілік,  қоғамдық-саяси, 

әлеуметтік-мәдени  тақырыптардағы  материалдарды  оқып  талдау,  ой  қорыту 

дағдыларын меңгеруі тиіс; 

айтылым:  өзінің  сезімдерін,  көзқарасын,  ой -пікірін,  армандарын  жеткізе 

алу;  түрлі  жағдаятқа  сәйкес  көзқарасын  білдіру;   затты, құбылысты  суреттеп, 

сипаттап айта алу дағдыларын; 

жазылым: өзінің алған әсері туралы қысқа, шағын әңгіме жазу; пунктуация 

ережелерін  сақтау;   ұсынылған  мәтіндер  бойынша  жоспар  түзу,  тезис  жазу 

дағдыларын меңгеруі тиіс; 

тілдесім:  әртүрлі  жағдаятта  диалогтік,  полилогтік  сұхбаттарға  қатысу; 

таныс  жа

ғдаяттарда  сұхбатқа  өздігінен  араласу;   үнтаспада  жазылған 

сұрақтарды  тыңдап  түсіну,  сол  туралы өз  қөзқарасын      білдіру;оқыған  мәтін 

бойынша өз пікірін айту дағдыларын меңгеруі тиіс. 

11- 


сынып оқушылары сөйлесім әрекетінің түрлері бойынша:  

тыңдалым:  аудиотаспадан  тыңдалған  диалог  пен  полилогті  түсініп,  онда 

айтылған сөз мазмұнын жеткізе білу;тақырып бойынша тыңдалған пікірге, ойға 

баға  беру;  радио,  телеарналарда  берілетін  хабарларды

ң  мазмұнын  түсіну; 

аудиоматериалдағы  айтылған  ойды  анықтау  дағдыларын  меңгеруі  тиіс; 

оқылым: мемлекеттік тілде жазылған құжаттарды оқып түсіну;  мәтіннен өзіне 


  

49 


 

керекті мәліметті бөліп ала білу; оқудың нақты мақсатына сай әртүрлі стильдегі 

мәтіндерден негізгі ойды ажырата алу дағдыларын меңгеруі тиіс; 

айтылым:  оқыған  әңгіменің  мазмұны,  тақырыбы  туралы  айтып  беру;  өз 

бетінше  газет-журнал  материалдарынына  шолу  жасап,  негізгі  ойды  анықтай 

алу;интернет  желісінен қажетті  ақпаратты  тауып,  оны  өз  сөзімен  баяндай  алу 

дағдыларын меңгеруі тиіс; 



жазылым:  жеке  адамға  қатысты  құжаттарды  сауатты  толтыру;  ұсынылған 

тақырып  бойынша  шығармашылық  сипатта  мәтін  құрай  алу;  реферат 

жұмысында  дәйексөздерді  кіріктіру  және  әдебиеттерді  рәсімдеу  дағдыларын 

меңгеруі тиіс; 



тілдесім:  ұсынылған  тақырып  бойынша  полилогқа  қатысу;  диалогтің 

түрлеріне  сай  пікірлесе  алу;  үнтаспадағы  диалогті  тыңдап,  өз  сөзімен  айтып 

беру;  нақты  тақырыпта  сұхбат  құрастыра  алу; әңгімені  жалғастыру,  пікір 

таластыру дағдыларын меңгеруі тиіс [17, 3-29]. 

Міне, әр  сабақта  осындай  сөйлеу  әрекет терінің  түрлерін  қолдану  арқылы 

қазақ тілін жүйелі оқытуға жол аша отырып, бағдарламада көрсетілген  мақсат, 

міндеттерді жүзеге асырамыз. Бұл – өсіп келе жатқан балалар мен жастардың 

үйлесімділікпен  дамуы,  елдік  рухты  көкірегіне  түйіп,  ұлттық  дүниетанымды 

терең меңгеруі үшін де, елдік санада тәрбиеленуі үшін де ауадай қажет. Тілді 

оқытуда,  әсіресе,  жеке  тұлғаның  қалыптасуына  ерекше  мән  бере  отырып,  тіл 

арқылы ұлтжанды азамат тәрбиелеу басты назарда болуы тиіс. Яғни, тіл – тұлға 

– 

мәдениет  қағидасы  негізінде  баланың  үйлесімді  дамуына  қатысты 



қажеттіліктерді тіл арқылы беру, үйрету - басты мәселе болып саналуы тиіс[19]. 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 


  

50 


 


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет