Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы

12 
 

 
кітапжәне  анықтамалықтармен,  библиографиялық  әдебиеттер  және 
сөздіктермен жұмыс істей білуге дағдыландыру. 
Әр  тоқсан  бойынша  екі  үлкен  тараудан  топтастырылған  материалдарды 
оқыту көзделген. Әр бөлімге бөлінген сағаттар санында ауызша және жазбаша 
тіл дамыту, қайталау сабақтары қоса есептеледі.  
Пәнді  оқыту  ерекшелігі  .  «Әдебиеттік  оқу»  пәні  мазмұныны  ауыз,  жазба, 
балалар  әдебиеті  үлгілерін,  жазушылар  өмірбаяны  мен  шығармашылығы 
туралы  қысқаша  мәліметтерді,  ғылыми-танымдық  шығармаларды  оқытып 
үйретеді.  Мақала,  естелік,  өмірбаян  туралы  түсінік  қалыптастырады.  Әдеби-
теориялық  білімдерді  игертеді.  Монолог,  диалог  құруға  дағдыландырады. 
Мәтінмен  жұмыста  шығарма  атауын,  оның  мазмұны  мен  басты  идеясымен 
байланысын түсінуге үйретіледі.  
Пән  баланың    көркем  сөзді  түсінуінде  «сезімдік»    саналарын  пайдалану, 
яғни  «сезімге әсер  еткен шығарма ғана түсінікті болады»  идеясы  басшылыққа 
алынып,  мәтінді  түсінуде  музыка,  көркемөнер,  сурет  туындыларының 
мүмкіндіктерін пайдалану алдыңғы орынға қойылды.  
2-сыныптағы оқытудың басты міндеті - баланы оқуға төселдіру үшін оның 
жанына жақын, танымына сай ұлттық  құндылықтардарды үйрету. 
Қазіргі  кезде  барлық  ақпарат  құралдарында  адамгершілік  құндылықтар 
азайып, қатігездік белең алып отырғаны жаппай жазылып та, айтылып жатқаны 
белгілі.  Әсіресе  сондай  жат  қылықтардың  бірегейі  -  қазақ  отбасындағы 
балалардың  ата-анасына  деген  мейірімділігі  азайып,  қарттар  үйіндегі  қазақ 
аталары  мен  апаларының  санының  артуы  -  дұрыс  шешімін  табуы  тиісті 
әлеуметтік  маңызды  мәселе.  Осындай  күрделі  істе  оқулықтың,  соның  ішінде 
көркем  сөздің  құдіретін  пайдалануға  мүмкіндік  беретін  «Әдебиеттік  оқу» 
пәніндегі  көркем  шығармалардың  мәні  өте  күшті  тәрбие  құралы  екендігін 
ескерілген.  «Адам  болам  десеңіз»  жалпы  бөлімнен  басқа  жастайынан 
балалардың  бойына  ата-анасына,  үлкендерге  мейірімділік,  қамқорлық  көрсету 
мақсатында  арнайы  «Қадірлі  әкелерім,  мейірімді  аналарым»  атты  бөлім 
қосылды. 
2-3-сыныпта  маусымдық-тақырыптық  ұстаным  басшылыққа  алынатыны 
себепті  маусымдық  материалдардың  дер  кезінде  оқылуы,  мәтіндегі 
оқиғалардың  оқушының  көз  алдында  өтіп  жатуы  тиістігі  ескеріліп,  оқу  күз 
айында басталатынына орай «Білім керек бәріне», қыс мезгілінің материалдары 
«Қыста  талай  қызық  бар»,  көктем,  жаз  айлары  келбеттері  «Туған  өлке 
табиғатын қастерлейік»  деген атаулармен берілді. 
«Әдебиеттік  оқу»  пәні  4-сыныпта    оқушыны  жоғарғы  сыныптардағы 
«Әдебиеттің» жүйелі курсын меңгеруге дайындауға, әдеби сауаттандыруға, сөз 
өнері  құралдары  арқылы  мәдени  дамытуға  баса  көңіл  бөлінеді.  Бұл 
материалдарды  оқытуда  4-сыныпта  жанрлық-хронологиялық  ұстаным 
басшылыққа  алынып,    қазақ  балалар  әдебиеті  тұтас  бітімінің  қысқа  нұсқасы 
ұсынылады.  
Әр  тоқсан  бойынша  екі  үлкен  тараудан  топтастырылған  материалдарды 
оқыту көзделген. Әр бөлімге бөлінген сағаттар санында ауызша және жазбаша 

13 
 
тіл дамыту, қайталау сабақтары қоса есептеледі.  
Бастауыш  сыныпта  оқушысының  дайындық  деңгейіне  келесі  талаптар 
қойылады: 
1)
 
2-сыныпта  көлемі  150-200  сөзден  тұратын  мәтін  мазмұнын  толық, 
қысқаша  және  жоспар  бойынша  таңдау  мен  әңгімелеуді;  халық  ауыз  әдебиет 
үлгілерін және 2-3 өтірік өлеңді, 10-15 мақал-мәтел мен жұмбақ, жаңылтпашты 
жатқа айтуды; 2-3 өлеңді жатқа айтуды. 25-30 сөзден тұратын мазмұндама мен 
шығарма  жазуды;  2-сыныптың  бірінші  жарты  жылдығында  минутына  сөздер 
мен  тыныс    белгілерін  қоса  есептегенде  40-45  сөз,  екінші  жарты  жылдықта  – 
50-55 сөз оқуы қажет. 
2)
 
 3-сыныпта  көлемі  200-250  сөзден  тұратын  мәтін  мазмұнын  толық, 
қысқаша  және  жоспар  бойынша  таңдау  және  әңгімелеуді;  халық  ауыз  әдебиет 
үлгілерін  және  3-4  өтірік  өлеңді,  4–5  өлеңді  жатқа  айтуды;  15-20  мақал-мәтел 
мен  жұмбақ,  жаңылтпашты  жатқа  айтуды;  30-35  сөзден  тұратын  мазмұндама 
мен  шығарма  жазуды;  3-сыныптың  бірінші  жарты  жылдығында  минутына 
сөздер  мен  тыныс  белгілерін  қоса  есептегенде  55-60  сөз,  екінші  жарты 
жылдықта – 60-65 сөз оқуды қажет. 
3)
 
 4-сыныпта  көркем  шығармадан  алған  әсерін  8-10  сөйлеммен  жазбаша 
түрде  орындауды;  40-45  сөзден  тұратын  мазмұндама  мен  шығарма  жазуды;  
4-сыныптың  бірінші  жарты  жылдығында  минутына  сөздер  мен  тыныс 
белгілерін  қоса  есептегенде  65-70  сөз,  екінші  жарты  жылдықта  –  70-80  сөз 
оқуықажет. 
«Әдебиеттік  оқу»  пәні    2-4-сыныптарда  аптасына  4  сағаттан  оқытылып, 
оқу жылы көлемінде әр сыныпта 136 сағатты құрайды.  
 
Русский язык для школ с нерусским языком обучения 
Роль  русского  языка  в  школьной  системе  образования  определяется  в 
целом  его  основной  функцией  как  языка  межнационального  общения  в 
многонациональном государстве. 
Цели  обучения  русского  языка:формирование  и  развитие  элементарной 
русской  речи  на  ограниченном  лексико-грамматическом  материале; 
взаимосвязанное  обучение  видам  речевой  деятельности  (аудированию, 
говорению,  чтению,  письму);практическое  усвоение  элементов  уровней 
русского  языка  (фонетики,  графики,  орфоэпии,  лексики,  грамматики, 
словообразования,  орфографии,  пунктуации);воспитание  средствами  русского 
языка коммуникативной, нравственной и эстетической культуры. 
Задачи учебного предмета: 

 
научить  учащихся  строить  простейшие  типовые  предложения,  широко 
употребляемые в живой русской речи, обогатить словарный запас учащихся (в 
пределах лексико-грамматического минимума); 

 
научить распространять простейшие типовые предложения за счёт ранее 
усвоенных слов и словосочетаний по законам синтаксического строя русского 
языка; 

14 
 

 
сформировать у учащихся элементарные навыки активного пользования 
синтаксическими конструкциями для выражения собственных мыслей, чувств и 
наблюдений в рамках тематики для чтения и развития речи; 

 
совершенствовать  навыки  чтения  и  письма,  полученные  на  уроках 
родного  языка;  дифференцировать  звуки  и  буквы  в  системе  гласных  и 
согласных  с  учётом  различий  в  фонетических  системах  родного  и  русского 
языков. 
Содержание  предмета  состоит  из  трех  блоков:  речевой  деятельности, 
языкового  материала  и  текстов  для  чтения  и  развития  речи,  охватывающих 
сферы  общения:  учебную,  социально-бытовую,  социально-культурную, 
игровую.  Так как текст выступает как единица  обучения  и развития речи, для 
отбора  рекомендуются  адаптированные  тексты  из  произведений  детских 
писателей  прозаического  характера,  стихотворения,  а  также  произведения 
малого жанра (пословицы, поговорки, загадки), сказки.  
При  отборе  содержания  обучения  русскому  языку  как  второму  следует 
учитывать  сферу  речевой  деятельности  младших  школьников,  уровневые 
минимумы  (лексический,  грамматический,  тематико-ситуативный,  фонетико-
орфоэпический и др.) для начального этапа обучения, явления транспозиции и 
интерференции. 
Ведущими  компонентами  при  отборе  языкового  материала  являются 
словарь (список слов для активного усвоения) и тематика для чтения и развития 
речи.  
На  начальном  этапе  обучения  русскому  языку  как  второму  учащиеся 
должны  усвоить  1000  лексических  единиц  (в  каждом  классе  примерно  
450-500 слов). 
Особенности предмета русского языка: Содержание предмета состоит из трех 
блоков:  речевой  деятельности,  языкового  материала  и  текстов  для  чтения  и 
развития  речи,  охватывающих  учебную,  социально-бытовую,  социально-
культурную,  игровую  сферы  общения.  Так  как  текст  выступает  как  единица 
обучения  и  развития  речи,  для  отбора  рекомендуются  адаптированные  тексты 
из произведений детских писателей прозаического характера, стихотворения, а 
также произведения малого жанра (пословицы, поговорки, загадки, сказки).  
При  отборе  содержания  обучения  русскому  языку  следует  учитывать 
сферу  речевой  деятельности  младших  школьников,  уровневые  минимумы 
(лексический, 
грамматический, 
тематико-ситуативный, 
фонетико-
орфоэпический и др.) для начального этапа обучения, явления транспозиции и 
интерференции. 
Ведущими  компонентами  при  отборе  языкового  материала  являются 
словарь (список слов для активного усвоения) и тематика для чтения и развития 
речи.  
На  начальном  этапе  обучения  русскому  языку  учащиеся  должны  усвоить 
1000 лексических единиц (в каждом классе примерно 450-500 слов). 
В содержание предмета внесены следующие коррективы: 

15 
 
-дается 
подробное 
пояснение 
к 
структуре 
речевых 
моделей 
(синтаксических конструкций на основе единого грамматического минимума). 
-  внесены  дополнительные  лексические  единицы,  список  слов  для 
активного  усвоения  на  основе  учёта как речевой деятельности, так и единого 
лексического  минимума  по  русскому  языку  для  начального  этапа  обучения 
русскому языку как второму. 
В  тематику  для  чтения  и  развития  речи  учащихся  внесены  новые  темы  – 
это «День за днём», «Ключ к счастью – в труде » и другие. 
Материал  фонетики  дан  с  учётом  дифференцации  звуков  и  букв, 
представляющих трудность для младших школьников казахской школы. 
В  соответствии  с  действующим  базисным  учебным  планом  общее 
количество часов распределено конкретно по разделам. 
Русский язык вводится с 3- го класса, то для итогового контроля после 4-го 
класса  разработаны  требования  к  владению  речевыми  умениями  и  навыками 
(аудирование,  говорение,  чтение,  письмо),    а  также  к  усвоению  языковых 
знаний  (элементарные  сведения  по  фонетике,  грамматике,  лексике  и 
синтаксису). 
На  основе  текстового  материала  выявляются  знания  о  символике  РК  и 
этнокультуроведческие материалы. 
Учащиеся  3-го  класса  должны  понимать  прослушенное  сообщение,  речь 
учителя,  звукозапись  продолжительностью  звучания  1-2  минуты;  составлять 
высказывание  из  2-4  предложений;  сознательно,  плавно  читать  вслух 
небольшие  тексты,  соблюдая  паузы,  словесные  ударения;  учить  наизусть 
небольшие  стихотворения;  задавать  друг  другу  вопросы,  отвечать  на 
поставленные вопросы; пересказывать прочитанный текст; писать по образцу и 
под  диктовку  слова  и  предложения,  написание  которых  не  расходятся  с 
произношением; техника чтения составляет не менее 40-50 слов в минуту;  
Учащиеся  4-го  класса  должны  уметь  выделять  основную  мысль  и  
структурные элементы текста, пересказывать  прочитанное; составлять связное 
монологическое  высказывание  из  3-4-х  предложений,  составлять  рассказ-
описание, рассказ-повествование; писать под диктовку небольшие тексты из 30-
40  слов  и  изложение  из  5-6  предложений;  зрительные,  зрительно-слуховые, 
словарные,  картинные  диктанты;  строить  диалог;  выразительно  читать  текст; 
знать  наизусть  не  менее  трёх  стихотворений  в  четверти;  техника  чтения 
составляет не менее 50-60 слов в минуту. 
Русский  язык  в  школах  с  нерусским    языком  обучения  в  3-4  классах, 
изучается по 2 часа в неделю, общее количество часов в году составляет  68ч. 
 
Сауат ашу (оқу, жазу) (оқыту ұйғыр тілінде) 
Умумий  билим  беридиған  мәктәпниң  «Сават  ечиш»  пәни  бойичә  оқутуш 
Қазақстан  Жумһурийити  Һөкүмитиниң  2012-жилниң  23-августтики  №  1080 
қарари  билән  бәкитилгән  оттура  билим  беришниң  (башланғуч,  асасий  оттура, 
умумий  оттура  билим  бериш)  Дөләтлик  умумға  мәжбурий  билим  бериш 
стандартиниң асасида әмәлгә ашурулиду. 

16 
 
Сават ечишниң асасий мәхсити:  

 
оқуш  адәтлиригә  асаслинип,  фонетикилиқ  аңлаш  қабилийитини 
тәрәққий әттүрүш.  

 
тавушларни аҗритишни билиш.  

 
һәрипниң язма түрини йезиш. 

 
һәрипләрни тонуш, саватлиқ йезиш адәтлирини қелиплаштуруш. 

 
өз алдиға оқушқа, йезишқа адәтләндүрүш. 

 
боғумға бөлүп, андин сөзни туташ, җүмлини, мәтинни оқушни билиш. 

 
китап оқушқа болған қизиқишини ашуруш. 

 
оқуш һәм саватлиқ йезишни билиш. 

 
сөзниң тавушлуқ тәркивини билиш. 

 
еғизчә сөзләшни үгитиш арқилиқ әмәлгә ашуруш.  
Сават ечишта төвәндики вәзипиләр әмәлгә ашурулиду:  

 
балиларниң яш алаһидилигигә көңүл бөлүш. 

 
оқутуш принциплирини башчилиққа елиш. 

 
сөзләш  нутқиниң  тавушлуқ  алаһидиликлирини  өзләштүрүш,  йеңи 
сөздики тавушларни дурус тәләппуз қилишқа үгитиш. 

 
боғумлап оқуш усули арқилиқ сөзни туташ оқушқа интилдүрүш. 

 
тавушларни  һәрипләр  билән  дурус  бәлгүләшкә,  йезишқа,  сөз  ичидики 
бағлиниш усуллирини сақлап, сөзләрни туташ йезишқа үгитиш.  

 
йезиш тәләплирини орунлитиш. 

 
балиларниң сөзләш нутқини, бағлаштуруп сөзлишини риваҗландуруш.  
«Сават ечиш»  пәни бойичә  оқуш жүклимиси башланғуч билим беришниң 
базислиқ  оқуш  плани  асасида  оқутуш  уйғур  тилида  жүргүзилидиған  типлиқ 
оқуш  планида  өз  әксини  тапқан.  «Сават  ечиш»  пәни  билим  беридиған  асасий 
программида асасида әмәлгә ашурулиду.  
Базислиқ оқуш планида 1-синип үчүн һәптисигә 7 сааттин, жилиға 231 саат 
берилгән.  
«Сават ечиш» пәнини оқутуш үч дәвир бойичә елип берилиду:  
елипбәгичә болған дәвир – 28 саат  
елипбә дәври – 98 саат  
елипбәдин кейинки дәвир – 105 саат 
 
Сауат ашу (оқу, жазу) (оқыту өзбек тілінде)  - Қозоғистон Республикаси 
Ҳукуматининг  23  август  2012  йилги  №1080  қарорига  биноан  тасдиқланган 
Давлат  умуммажбурий  таълим  стандартига  асосан,  программа  ижодий 
имкониятларни  ривожлантириш  ва  тарбияли  билим  бериш,системалилик,дарс 
принциплари асосида тузилган. 
Бошланғич  таълим  давлат  қонунини  ҳаётга  тадбиқ  этишда  муҳим  босқич 
ҳисобланади.  Шундай  экан,ҳар  бир  авлод  олдида  инсон  яратган  жамики 
бойликларни,  билимларни  ўрганиш,  ўзлаштириш  ва  ривожлантириш  вазифаси 
туради. 

17 
 
Бу  вазифани  амалга  оширишнинг  бирдан-бир  йўли  таълим  тизимини 
тинмай  такомиллаштириб  бориш  орқали  ёш  авлодни  илм-фан  асослари  билан 
чуқур  қуроллантиришдир.  Зеро,  илм  олиш  йўлидаги  изланиш  инсоннинг 
эътиқоди  ва  дунёқарашини  шакллантиради,  маънавий-ахлоқий  камолот  сари 
етаклайди.Шу  билан  бир  қаторда  оғзаки  ва  ёзма  нутқ  малакаларини 
шакллантиради,  ўқувчиларда  она  тилига  муҳаббат,  тўғри  гапиришга  ўрганиш 
истагини  тарбиялайди  ва  мустаҳкамлайди.  Шу  сабабли  ҳам,  фан  дастури 
мазмунига  алоҳида  қаралиб,ўқув  жараёнида  қўлланиладиган  турли  усул  ва 
воситалар  мазкур  мақсадга  қаратилган  тақдирдагина  ўз  ечимини  топиши 
мумкин: 

 
ҳар  бир  ўқувчининг  ўзига  хосхусусияти  билан  имкониятига  қараб 
мустақил билим олишини ривожлантириш ва таққослашга ўргатиш. 

 
ўқувчи  олдига  қўйган  мақсадини  тушуниб  етиши,уни  бажариш 
йўлларини аниқлаш,ўз-ўзини назорат қилиш каби малакаларни шакллантириш. 

 
ўқувчининг шахсий сифати билан и жодийлигинириво жлантириш. 

 
тайёр материал асосида эмас,балки ўз ишларинитекшириш, камчилик ва 
ютуқларини ҳисобга олган ҳолда ўз-ўзини баҳолаш. 

 
табақалаштирилган  (дифференциал)  топшириқлар  орқали  ўқувчининг 
билим савиясини ошириш. 

 
ўқув  жараёнини  ташкил  қилишда  ўқувчиларнинг  қобилияти, 
индивидуал  ва  психологик  хусусиятларига  ёндашиш:  кўриш,  эшитиш,  ҳис 
этиш,  таққослаш,  фикр  юритиш,  якун  чиқариш,  таққослаш,  фанга  нисбатан 
қизиқувчанлик  билан  муносабатда  бўлиш,  инсонийлик,  ватанпарварлик, 
меҳрибонлик,  дўстлик,  гуруҳ  билан  ҳамкорликда  ишлаш,  дўстлари  билан 
ижобий муносабатда бўлиш. 
Бу  борада  ўқувчиларнинг  саводини  замон  талабига  мос  ҳолда 
ривожлантириш  “Тил  ва  адабиёт”  бўлими,  “Савод  ўргатиш”  даври  орқали 
амалга  оширилиб,  “Алифбе“,  “Савод  таълими”  дарсликлари  асосида 
интеграллашган мазмунда ташкил қилинади. 
“Савод  ўргатиш”  даврининг  асосий  мақсад  ва  вазифалари.  Бу  даврда 
ўқувчиларнинг  ҳарф,  товуш,  бўғин,сўзва  гап  ҳақидаги  тушунчаларини 
шакллантириш,  хат-савод  ўргатишда  дастлаб,  ҳар  боланинг  товушни  тўғри 
талаффуз  этишини,  уларни  бир-биридан  фарқлаши,  ўрганишини  таъминлаши 
зарур. 
Дастур мазмуни фақат ўқувчининг билимига эмас, балки “Савод ўргатиш” 
таълимининг  фаолият  компонентига,  амалий,  ижодий  ва  мустақил  фаолият 
усулларига  таянган  ҳолда  фанга  нисбатан  қизиқувчанлигини  уйғотиш  ва 
ошириш (мотивация) амалга оширилади. 
“Савод  ўргатиш”  фани  таълимий  дастурида  1-синф  ўқув-тарбия  жараёни 
олдига  қўйилган  ижтимоий  талабларга  асосланган  ҳолда  ўқувчилар 
эгаллашлари  лозим  бўлган  билимлар,  кўникмалар,  малакаларга  қўйиладиган 
талабларни  белгилаб  беради.  Маълумки,  1-синфга  келган  болаларга  хат-савод 
ўргатишда  дастлаб,  ҳар  боланинг  товушни  тўғри  талаффуз  этишини,  уларни 
бир-биридан фарқлашга ўрганишини таъминлаши зарур.   

18 
 
“Савод  ўргатиш”  фани  мазмуни  3  босқичли  жараён  орқали  амалга 
оширилади: алифбегача бўлган давр, алифбе даври, алифбедан кейинги давр: 

 
алифбегача  бўлган  даврнинг  вазифалари:  болалар  камолотининг  ҳал 
қилувчи  босқичи,  яъни  саводхонлик  даражаси  амалга  оширилади,  ўқиш  ва 
ёзишга  ўргатиш,  мантиқий  тафаккур  этишга,  маънавий-маърифий  ҳамда 
маданий  хулқ-атвор  малакаларини  шакллантириш,  луғат  бойлигини 
кенгайтириш. 

 
алифбе  даври  вазифалари:  ўзбек  алифбосидаги  ҳарфлар  (босма  ва  ёзма 
шакллари, бош ва кичик ҳарфлар) билан таништириш, ҳарфдан бўғин, бўғиндан 
сўз,  сўздан  гап  тузиб  ўқиш  ва  ёзишга  тайёрлаш,  оғзаки  боғланишли  нутқини 
ўстириш,  нутқ  маданияти  устида  ишлаш,  сўз  бойлигини  ошириш  ва  нутқини 
ривожлантириш, 
ўқиш 
малакаси 
билан 
тўғри 
ёзиш 
кўникмасини 
шакллантириш. 

 
алифбедан кейинги давр вазифалари: ўқиш (сўз ва гапни ифодали, тўғри, 
тушуниб)  ва  ёзиш  (хатосиз,  саводли,  тоза,  каллиграфия  қоидаларига  амал 
қилиш)  малакаларини  шакллантириш,  тил  бирликлари  ҳақида  тушунча  ҳосил 
қилиш,  матнларни  таҳлил  қилиш,  луғат  бойлиги  ва  боғланишли  нутқ  устида 
ишлай  олиши,  мулоқот  жараёнида  эркин  она  тилидан  фойдаланган  ҳолда  ўз 
фикрини билдириши. 
Ўқув-тарбия  жараёнини  ташкил  қилиш  борасида  қуйидаги  тамойилларга 
амал қилинади:  
1) ёш хусусиятларини ҳисобга олиш. 
2) оддийдан мураккабга қараб бориш. 
3) кетма-кетлиликка амал қилиш. 
4) фанлараро боғланиш. 
5) шахсий йуналтирилганлик. 
Фани  ҳафтасига  7  соатдан,  жами  231  соатни  ташкил  қилиб,  3  босқичли 
жараён орқали амалга оширилади: 
алифбегача бўлган давр– 21 соат 
алифбе даври – 91 соат 
алифбедан кейинги давр– 119 соат 
 
Сауат  ашу  (оқу,  жазу)  (оқыту  тәжік  тілінде)  -  мувофиқи  стандарти 
умумитаълимии  давлатӣ,  ки  бо  қарори  тасдиқшудаи  Ҷумҳурии  Қазоқистон  аз 
23 августи соли 2012 №1080, барномаи музкур дар асоси принсипҳои инкишоф 
ва таълиму тарбия, давомоти муттасилӣ сохта  шудааст.  
Алифбо  (саводомӯзӣ)  дар  таълими  ибтидои  заминаи  муҳимтарини 
ташаккули  шахсият  ва  таҳкурсии  устувори  минбаъдаи  омўзиш  буда,  ҳамчун 
баёнгари  самти  дастовардҳои  мактабиёни  хурдсол  дар  фаолияти  ояндаи  онҳо 
нақши  муҳим  мебозад.  Хурдсолон  дар  ин  давра  на  танҳо  хондан,  навиштан 
балки  бо  ҳодисаҳои  муҳиту  атроф  шинос  мешаванд  ва  шавқу  ҳаваси  онҳо  ба 
мактаб,  таълим,  муаллим  ва  китоб  ҳамчун  яке  аз  сарчашмаи  маърифат 
меафзояд. 
 

19 
 
Мақсад: 

 
дар давраи таълими алифбо хурдсолон бо овозҳои нутқ, таҳлили овозии 
калима. 

 
овозҳои садонок ва ҳамсадо. таълими дурусти талаффузи овозҳо. нақшаи 

 
калима ҳиҷо ва ҷумлаҳо шинос мешаванд. 

 
Ба  қоидаҳои  дуруст  нишастан  ва  дуруст  навиштан  риоя  карданро 
меомўзанд.  Хондану  навиштанро  ёд  мегиранд.  Дар  давраи  тайёрӣ  –  ташкил 
кардани ҷамоаи синф, дар онҳо мустаҳкам кардани муносибати дўстӣ. Худдорӣ 
дар синф ва мактаб. Риоя намудан ба одобу ахлоқ. Тайёрӣ ба давраи навиштан: 
хонандагон  ба  навиштан  руҳан  тайёр  кардан,  шиносоӣ  бо  ашёҳои  хониш, 
омўзиши  навиштан  дар  ҳаво,  тарбияи  психологӣ  ба  монанди  дидан,  тахмин 
кардан,  муқоиса  кардан,  нигоҳ  доштан  дар  хотир,  диққат  ва  ирода,  кашидани 
хатҳои рост, каҷ ва мавҷнок: 
Вазифаҳоиасосии  омўзиши Алифбо: ба бачагон хондан ва навиштанро  ёд 
додан,  барои  бо  муваффақият  аз  худ  кунонидани  имло  шароити  заруриро  ба, 
вуҷуд овардан, дар просесси мушоҳидаҳо ва экскурсияҳо кўшиш кардан лозим, 
ки, бачаҳо аз муҳити воқеӣ ҳар чӣ бештар маълумот гиранд, чунки боиси, бой 
гардонидани  захираҳои  луғавии  онҳо  мегардад,  хониш  бо  тарзи  таҳлилу 
таркибӣ  овозӣ  ёд  дода  мешавад,  дар  маркази  диққати  омўзгорон  бояд  инҳо 
бошанд,  инкишоф  додани  нутқи  овозӣ  ва  талаффузи  адабӣ  дар  кўдакон, 
омўзондани  тарзи  дуруст  ва  бошуурона  хондани  калимаҳо,  ҳиҷо  ба  ҳиҷо 
хондани калимаҳо, тасаввуроти шогирдонро оид ба табиати ватани худ, оид ба 
зиндагӣ  ва,  меҳнати  мардуми  ватани  худ  аниқтар  ва  васеътар  гардонидан, 
инкишофи нутқи даҳонии хонандагон, дуруст талаффуз кардани овоз, дар вақти 
сайру гашт бой гардондани, захираи луғавии онҳо. 
Фанни – 231 соат, дар як ҳафта 7 соат омўзонда мешавад: 
давраи тайёрӣ –14 соат 
давраи «Алифбо» – 98 соат 
давраи баъди «Алифбо» –119 соат. 
 

жүктеу/скачать 0,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: