Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы
жүктеу/скачать 4,76 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- І. Жалпы мәліметтер
- ІІ. Экспериментпен қамтылған оқушылар туралы мәлімет
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы
«Балабақша-мектеп-колледж-жоғарғы оқу орны» жүйесіндегі мемлекеттік тілді деңгейлік үздіксіз оқыту стандартын пайдалану мониторингі
Талдамалық анықтама Мониторинг применения Стандарта непрырывного уровневого обучения государственному языку в системе «детский сад-школа- колледж-вуз»
Аналитическая справка
Астана 2016
Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы Ғылыми кеңесімен баспаға ұсынылды (2016 жылғы 17 маусымдағы №5 хаттама).
«Балабақша-мектеп-колледж-жоғарғы оқу орны» жүйесіндегі мемлекеттік тілді деңгейлік үздіксіз оқыту стандартын пайдалану мониторингі. Талдамалық анықтама. – Астана: Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы, 2016. – 43 б.
Рекомендовано к изданию решением ученого совета Национальной академии образования им. И.Алтынсарина (протокол №5 от 17 июня 2016 г.).
Мониторинг применения Стандарта непрырывного уровневого обучения государственному языку в системе «детский сад-школа-колледж-вуз».
Аналитическая справка. – Астана: Национальная академия образования им. И. Алтынсарина, 2016. – 44 с.
Осы жұмыста «Балабақша-мектеп-колледж-жоғары оқу орны» жүйесінде мемлекеттік тілді деңгейлік үздіксіз оқыту стандартын пайдалануға жүргізілген мониторинг қорытындысы көрсетілген. Мұнда осы стандарт негізінде әзірленген, 2015-2016 оқу жылында республиканың 41 мектебінде өткізілген қазақ тілі бойынша деңгейлік оқулықтарды апробациялау нәтижелері ұсынылған. Жұмыс қазақ тілін мемлекеттік тіл ретінде оқыту әдістемесі саласының барлық мамандарына, білім беру басқармаларының басшыларына, әкімшілк органдарының қызметкерлеріне арналған.
В настоящей работе отражены итоги мониторинга применения Стандарта непрерывного уровневого обучения государственному языку в системе «детский сад – школа – колледж– вуз». Здесь же представлены результаты апробации уровневых учебников по казахскому языку, разработанных в соответствии с данным стандартом, проведенной в 2015-2016 учебном году в 41 школе республики. Работа адресована всем специалистам в области методики преподавания казахского языка как государственного, руководителям управлений образования, работникам административных органов.
© Ы.Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы, 2016
3
Білім беру саласында қазақ тілін дамыту, білім сапасын арттыру міндеттері – қазіргі кезде қоғамның назарында тұрған өзекті мәселелердің бірі. ҚР Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 Қаулысымен бекітілген Орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес «Қазақ тілі» пәні бойынша «Шет тілдерін деңгейлеп меңгертудің еуропалық жүйесіне» негізделіп 1-11-сыныптарға деңгейлік оқу бағдарламалары әзірленді және ҚР Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығымен бекітіліп, 2013-2014 оқу жылында қолданысқа енгізілді. Аталған оқу бағдарламасында тілді игерудің деңгейлері мен олардың сипаттарының негізінде қазақ тілді емес мектептерде қазақ тілін үйретудің деңгейлері айқындалды. 2014 жылы мемлекеттiк тiлдiң кең ауқымды қолданысын қамтамасыз ету мақсатында «Балабақша – мектеп – колледж – жоғары оқу орны» жүйесіндегі мемлекеттік тілді деңгейлік үздіксіз оқыту стандарты (бұдан әрі - Стандарт) әзірленіп, ҚР Білім және ғылым министрімен 2014 жылғы 17 қарашада бекітілді. Стандарт еуропалық деңгейлер жүйесіне сәйкес тілді меңгертудің алты деңгейінен тұрады: А1 деңгейі қарапайым; А2 – негізгі; В1 – орта; В2 – ортадан жоғары; С1, С2 – жетік деңгейлермен анықталған. Оқушылардың білім, білік, дағдылары орта мектеп жүйесінде тілді деңгейлік меңгерту ерекшеліктеріне сәйкестендіріліп, жіктелді. Жалпы білім беретін қазақ тілді емес мектептерде «Қазақ тілі» пәні бойынша оқушылардың қазақ тілін білу деңгейлері мен сөйлеу дағдыларына қойылатын өлшемдер де осы Стандартта көрсетілген. Қазақ тілін деңгейлер бойынша оқытудың күтілетін нәтижелері (1-11- сыныптар): - қарапайым деңгейде бастапқы саты бойынша ауызекі тілде қазақша тілдік қатынасты меңгеруі тиісі; - негізгі деңгейде өмірлік жағдаяттарда қазақ тілінде дұрыс сөйлеп, сауатты жаза білуі тиіс; - орта деңгейде өз ойын еркін жеткізе біліп, сұрақ қойып, оған жауап беріп, әдеби тілді меңгеруі тиіс; - ортадан жоғары деңгейде кәсіби бағдарлы бағытта, қоғамдық ортада, әртүрлі әлеуметтік жағдайларда тілдік қатынаста еркін игеруі тиіс. Дегенмен, «Балабақша – мектеп – колледж – жоғары оқу орны» жүйесіндегі мемлекеттік тілді деңгейлік үздіксіз оқыту стандарты тек жалпы орта білім беру деңгейінде ғана қолданылды, мектепке дейінгі, кәсіптік орта, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі деңгейлерде қолданылған жоқ.
4
Осы орайда елімізде алғаш рет тілдерді меңгертудің еуропалық стандартын есепке ала отырып деңгейлік Стандарт пен оқу бағдарламалары негізінде оқыту қазақ тілінде емес мектептің 1-11-сыныптарына арналған 11 - «Қазақ тілі» пәнінің деңгейлік оқулықтары мен 45 оқу-әдістемелік кешендері (бұдан әрі - ОӘК) әзірленіп, «StudyInn» білім беру консалтингінің «Көкжиек-Горизонт» баспасында басылып шықты. Деңгейлік оқулықтар мен ОӘК-тер педагогика ғылымдарының докторы, профессор Оразбаева Фаузия Шәмсиқызы басшылығымен тілші-ғалымдар, әдіскерлер, тәжірибелі мектеп мұғалімдері әзірледі. Оқулықтарды әзірлеуге ғалымдармен бірге оқыту қазақ тілді емес мектептердің практик мұғалімдері де қатысты. Деңгейлік оқу бағдарламасы мен оқулықтардың мазмұны оқушылардың мемлекеттік тілде сөйлесім әрекетін мәдениетаралық қатысым құралы ретінде меңгертуді көздейді. Осы оқулықтардың оқу бағдарламаларымен сәйкес келуіне байланысты ҚР Білім және ғылым министрінің 2015 жылғы 18 маусымдағы № 393 бұйрығымен оқыту қазақ тілінде емес мектептерде жүргізілетін 1-11-сыныптарға арналған «Қазақ тілі» пәнінің оқу бағдарламаларына өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Білім мазмұнында Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың 2014 жылғы 17 қаңтардағы «Қазақстандық жол – 2050: Ортақ мақсат, ортақ мүдде, ортақ болашақ» атты Қазақстан халқына Жолдауында белгіленген мемлекеттің стратегиялық даму бағыттары мен «Мәңгілік Ел» жалпыұлттық идеясын жүзеге асырудың басты тетігі ретінде функционалдық сауаттылықты қалыптастыру мәселесіне басымдылық берілді. Қазақ тілді емес мектептердегі «Қазақ тілі» пәнінің оқу бағдарламасының сыныптар бойынша білім мазмұнына, оқу аяларының шеңберінде оқытылатын тақырыптарға берілген сағат сандарына өзгерістер енгізіліп, жаңа тақырыптармен толықтырылды.
5
Мониторингтің мақсаты мен міндеттері ҚР Білім және ғылым министрінің 2015 жылғы 26 тамыздағы № 542 бұйрығына сәйкес 2015-2016 оқу жылында республикамыздың 41 мектебінде 1- 11-
сыныптарда деңгейлік оқулықтар мен ОӘК-тер апробациядан өткізілді. Бұл мектептердің 28-і – қалалық мектептер, 13-і – ауылдық мектептер болып табылады. Олардың ішінде 12 мектептің оқыту тілі аралас, 29-ының оқыту тілі орыс тілінде. Апробацияның мақсаты – қазақ тілінен басқа тілде оқытатын мектептердің 1-11-
сыныптарына арналған «Қазақ тілінің» деңгейлік оқулықтары мен ОӘК- тің тілдік білім сапасын арттыру мүмкіндіктерін, мектеп оқушыларына мемлекеттік тілді меңгертудегі тиімділігін, деңгейлік оқулықтардың, оқу- әдістемелік кешендердің мазмұнын зерделеу және осы оқулықтардың одан әрі іске асуына қолайлы жағдайларды айқындау. Алғаш рет «Қазақ тілі» пәні бойынша біртұтас кешен түрінде дайындалған деңгейлік оқулықтардың білім мазмұнындағы, оқытудың әдістемелік жүйесіндегі жаңашылдықтар мен ерекшеліктерді тексеру және аталған кешеннің тіл үйретудің халықаралық стандарттармен сәйкесітігін анықтау, бастауыш, негізгі және жалпы орта білім беру деңгейлерінде қазақ тілін қатысымдық тұрғыдан меңгертуді үйрету, сондай-ақ коммуникативтік қабілеті дамыған дара тұлғаның дамуына мүмкіндік жасау апробацияның басты міндеттерінің бірі болып табылады.
6
Мониторингтің инструментарийлері және технологиялық рәсімдері Мониторинг жүргізу үшін кестелер әзірленді, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының білім басқармаларына жіберіліп, мәліметтер алынды. 1- кесте. Апробацияға қатысушы мектептер туралы мәлімет. № Мектептің заңды атауы Мекенжайы, электронды поштасы, байланыс телефоны Мектеп директорының және орынбасарының ТАӘ Апробацияға жауапты тұлғаның ТАӘ 1
2
академиясының ресми хатына сәйкес облыстардың, Астана және Алматы қалаларының білім басқармалары жинақтап жіберді.
2- кесте. Эксперимент сыныптардағы оқушылардың саны туралы мәлімет (әрбір сынып бойынша экспериментпен қамтылған сыныптағы оқушы саны көрсетіледі) Сыныптар Мектептер 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Барлығы Ақмола облысы №13 «Экос» МГ
Бурабай ауд. №3 орта мектебі
Ақтөбе облысы №26 орта мектебі
Қарғалы ауд. №1 Бадамша орта мектебі
Алматы облысы В.Терешкова атындағы ОМ
Жамбыл атындағы ОМ
Атырау облысы О.Сарғұнанов атындағы ОМ
М.Ломоносов атындағы ОМ
Батыс Қазақстан облысы №7 орта мектеп
Дарынды балаларға аранлған облыстық №8 мектеп
Жамбыл облысы Тараз қаласы №40 орта мектеп
Ғ.Мұратбаев атындағы МГ
Қарағанды облысы №38 орта мектеп
7
2- кестенің жалғасы Осакаровка №9 гимназия
Қызылорда облысы №198 орта мектеп
Арал ауданы №14 МЛ
Қостанай облысы №7 орта мектеп
М.Горький атындағы гимназия
Ұзынкөл ауданы Троебрат ОМ
Маңғыстау облысы №14 орта мектеп
Жаңаөзен қаласы №3 ОМ
Павлодар облысы №24 орта мектеп
Успен ауданы №1 орта мектеп
Солтүстік Қазақстан облысы №26 балабақша-мектеп
Айыртау ауданы Имантау ОМ
Оңтүстік Қазақстан облысы А.Пушкин атындағы №1 МГ
Ю.Гагарин атындағы №16 МЛ
Шығыс Қазақстан облысы Өскемен қаласы №24 МГ
Ы.Алтынсарин атындағы ОМ
Семей қаласы №6 МГ
Семей қаласы №7 МЛ
Астана қаласы №7 мектеп-гимназия
№18 мектеп-лицей
№31 мектеп-гимназия
№53 мектеп-лицей
№63 орта мектеп
Алматы қаласы О.Жандосов атындағы №105 гимназия
№52 орта мектеп
№48 мектеп-лицей
№130 гимназия
№131 мектеп-лицей
Барлығы
Ескерту: «Қазақ тілінен басқа тілде оқытатын мектептердің 1-11-
сыныптарына арналған қазақ тілінің деңгейлік оқулықтарын сынақтан өткізу туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2015 жылғы 26 тамыздағы № 542 бұйрығына сәйкес әрбір параллельден 1 сыныптан алынғанын ескеру қажет.
8
3- кесте. Эксперимент сыныптардағы мұғалімдер туралы мәлімет Облыс/қала
ғалімдер саны Біліктілік санаты оғары (%) І (%) ІІ (%) анаты жоқ Ақмола
Алматы
Ақтөбе
Атырау
Жамбыл
Батыс Қазақстан
Қарағанды
Қостанай
Қызылорда
Маңғыстау
Оңтүстік Қазақстан
Павлодар
Солтүстік Қазақстан
Шығыс Қазақстан
Алматы қаласы
Астана қаласы
Барлығы:
Ескерту: Бұл кестеге эксперименттік сыныптарда жұмыс істейтін мұғалімдер туралы мәлімет жинақталды. Мәліметті экспериментке қатысушы мектептер жинақтап, Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясына өңдеу үшін жіберді.
4- кесте. Тоқсандық қорытынды (әрбір тоқсан сайын эксперименттік мектептер толтырды, мектеп директорының қолымен және мөрімен расталды) Облыстар Сынып саны
Барлық оқушы
Қатысқан оқушылар саны Тоқсандық баға Сапа %
Үлгерім %
«5» «4»
«3» «2»
Астана қаласы
Алматы қаласы
Ақмола
Ақтөбе
Алматы
Атырау
Батыс Қазақстан
Жамбыл
Қарағанды
Қызылорда
Қостанай
Маңғыстау
Павлодар
9
4- кестенің жалғасы Солтүстік Қазақстан
Оңтүстік Қазақстан
Шығыс Қазақстан
Барлығы
5- кесте. Жылдық қорытынды Облыстар Сынып
саны Барлық
оқушы Қатысқан оқушылар саны
Жылдық баға Сапа
% Үлгерім
% «5»
«4» «3»
«2» Астана қаласы
Алматы қаласы
Ақмола
Ақтөбе
Алматы
Атырау
Батыс Қазақстан
Жамбыл
Қарағанды
Қызылорда
Қостанай
Маңғыстау
Павлодар
Солтүстік Қазақстан
Оңтүстік Қазақстан
Шығыс Қазақстан
Барлығы
6- кесте. Бақылау жұмыстарының қорытындылары Облыстар Сынып саны
Барлық оқушы
Қатысқан оқушылар саны Бағалар
Сапа % Үлгерім % «5»
«4» «3» «2» Астана қаласы
Алматы қаласы
Ақмола
Ақтөбе
Алматы
Атырау
Батыс Қазақстан
Жамбыл
Қарағанды
Қызылорда
Қостанай
10
6- кестенің жалғасы Маңғыстау
Павлодар
Солтүстік Қазақстан
Оңтүстік Қазақстан
Шығыс Қазақстан
Барлығы
7- кесте. ОЖСБ қорытындысы (2015-2016 оқу жылында өткізілген Оқу жетістіктерін сырттай бағалау рәсіміне қатысу)
Алматы облысы Панфилов ауданы Жамбыл атындағы орта мектеп Ақтөбе
қаласындағы № 26 орта мектеп Петропавл қаласындағы № 26 мектеп- балабақша Астана қаласындағы № 63 орта мектеп
бар
лығы қазақ орыс бар лығы қазақ орыс бар лығы қазақ орыс бар лығы қазақ орыс Қатысушылар
Жалпы орташа балл
Пәндер бойынша Қазақ тілі
Алгебра
Қазақстан тарихы
Дүниежүзі тарихы
Химия
Физика
География
Ағылшын тілі
Биология
Қазақ әдебиеті
Орыс тілі
Ескерту: ОЖСБ рәсіміне мектептерді іріктеу кезінде 41 эксперименттік мектептен тек 4 мектеп ғана қатысқан.
жүктеу/скачать 4,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|