Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «Өрлеу» біліктілік арттырудың Ұлттық орталығЫ

205 
 
ИССЛЕДОВАНИЕ В 1 КЛАССЕ 
 
Некрасова Наталья Павловна, 
учитель начальных классов 
Школа-лицей имени А.М.Гоького 
Мангистауская область, с.Баутино 
 
 Юные  учащиеся  в  школах  сегодня  требуют  других  навыков,  чтобы  успешно 
взаимодействовать с современным миром и с миром завтрашнего дня в реальности. По 
всему  миру  были  пересмотрены  или  пересматриваются  образовательные  системы  на 
предмет того, какое образование они предоставляют для будущих поколений. При этом 
задаются  ключевые  вопросы:  «чему  действительно  должны  учиться  дети  для  того, 
чтобы быть успешными в XXI веке?» и «что является наиболее эффективным способом 
обучения этому?». 
Эти вопросы тесно связаны с учебной программой и предлагаемыми методиками. 
В  Республике  Казахстан  уже  проделана  соответствующая  работа,  чтобы  ответить  на 
глобальные  вызовы.  Назарбаев  Интеллектуальные  школы  обновили  содержание 
среднего  образования  в  целях  внедрения  наилучших  международных  практик  в 
преподавание  и  обучение,  включая  обновленную учебную  программу,  оценивание, 
разработку  учебников.  С  2015-2016  года  Казахстан  продвинулся  дальше,  когда  30 
пилотных  школ  открыли  двери  для  первоклассников  в  целях  апробации  новой 
программы  и  УМК  по  обновлённому  содержанию  образования.  В  рамках  этого 
эксперимента очень ценным аспектом была трансляция опыта школ НИШ в пилотные 
школы. 
 Чем  отличается  идеология,  структура,  требования,  содержание  обновлённой 
программы,  от  прежних  стандартов,  каким  будет  портрет  выпускника  начальной 
школы?  Большие  надежды  на  кардинальные  изменения  в  образовательном  процессе 
возлагаются  на  новые  стандарты  обновлённой  программы,  где  на  смену  ведущего 
лозунга  прошлых  лет  «Образование  для  жизни»  пришёл  лозунг  «Образование  на 
протяжении всей жизни». 
Особенностью  учебных  программ  начальной  школы  является  то,  что 
они направлены на: 

 
развитие  навыков  поиска,  анализа  и  интерпретации  информации  соответственно 
возрастным возможностям как основы для эффективной организации индивидуальной 
и командной работы; 

 
формирование пропедевтических знаний о человеке, природе и обществе; 

 
развитие духовно-нравственных ценностей; 

 
формирование  функциональных  навыков  обучения:  считать,  читать,  писать, 
логично излагать свои мысли, устанавливать причинно-следственные связи. 

 
реализацию ценностей общенациональной идеи «Мәңгілік ел». 

 
реализацию политики трёхязычия. 
В 
основе 
обновлённой 
программы 
- 
деятельностный 
аспект, 
т.е.  
учащиеся«знают»,  «понимают»,  «применяют»,  «анализируют»,  «синтезируют», 
«оценивают». 
            Предметы  начальной  школы  остались  прежние,  добавился  лишь  новый 
предмет    «Естествознание».  Обучение  первоклассников  новому  предмету 
«Естествознание» строится на принципах 7 модулей Программы. Поэтому обязательно 
происходит  организация  упражнений  на  сотрудничество  с  целью  создания 
коллаборативной среды в начале урока и для дальнейшей эффективной работы в парах 
и  группах  во  время  урока,  тем  самым  реализовывается  модуль  «Новые  подходы  в 
преподавании  и  обучении».  Особое  место  при  планировании  урока  занимает  модуль 

206 
 
«Обучение  критическому  мышлению»,  который  осуществляется  через    создание 
проблемной  ситуации  для  определения  темы,  целей  урока,  организацию 
исследовательской  беседы  и  т.д.  Работа  по  модулю  «Оценивание  для  обучения  и 
оценивание обучения» происходила  через  определение критериев успеха, самооценку 
с  использованием  листа  самооценивания  и  взаимооценки  при  работе  в  парах 
переменного  состава,  критериальное  оценивание,  формативное  оценивание  учителем. 
На  всех  этапах  урока  присутствовал  модуль  «Использование  ИКТ»,  при  показе  
демонстрационных слайдов, при выполнении заданий для групповой и парной работы, 
для  выполнения  заданий  творческого  характера.  Работа  по  модулю  «Обучение 
талантливых  и  одарённых  учеников  осуществлялась  через  дифференцированные 
задания;  задания,  выполнение  которых  предусматривает  творческий  подход.  Модуль 
«Преподавание  и  обучение  в  соответствии  с  возрастными  особенностями  учеников» 
проводился  через  использование  дифференцированных  заданий,  упражнений  на 
сотрудничество,  работу  в  парах.  Модуль  «Управление  и  лидерство  в  обучении» 
проявлялся  в  работе  в  парах,  формировании  разноуровневых  групп.  Таким  образом, 
реализация  7  модулей  программы  на  уроке  «Естествознание»,  позволяла    увидеть 
индивидуальные  результаты  каждого  ученика,  рационально  распределить  учебный 
материал и отведённое для его изучения время, при этом вовлекая в процесс обучения 
каждого  ученика,  в  соответствии  с  его  индивидуальными,  интеллектуальными  и 
физическими возможностями. 
С  целью  реализации  политики  трёхъязычия,  использовались    термины  на  трёх 
языках: казахском, русском, английском. 
Для  того  чтобы  педагогический  процесс  был  более  эффективным,  при  работе  с 
детьми,   уделялось  большое внимание проведению наблюдений и экспериментов, что 
придавало  обучению  творческий,  исследовательский  характер  и  передавало 
обучающимся инициативу в организации своей познавательной деятельности. 
Дети  младшего  школьного  возраста,  как  многократно  отмечали  ученые,  уже  по 
природе своей исследователи. С большим интересом они  участвовали в самой разной 
исследовательской работе на всех уроках. 
«Знание только тогда знание, когда оно приобретено усилиями своей мысли, а не 
памятью»  -  слова  Л.Н.  Толстого,  как  нельзя  кстати,  через  века  подтверждают 
сегодняшнее  обновление  образования.  Исследование  и  ранее  применялось  в 
образовании. Это не ново. И то, что ученики первого класса  участвуют в самой разной 
исследовательской  работе,  на  первый  взгляд,  кажется  невыполнимым  и  трудным.  На 
самом же деле, склонность к исследованиям свойственна всем детям без исключения. 
Детская  потребность  в  исследовательском  поиске  обусловлена  биологически.  Всякий 
здоровый  ребенок  рождается  исследователем.  Неутолимая  жажда  новых  впечатлений, 
любознательность, постоянное стремление экспериментировать, самостоятельно искать 
ответы  на  возникающие  вопросы,  всегда  являлась  индикатором  младшего  школьного 
возраста. Умения и навыки исследователя, полученные в детских играх и на занятиях, 
легко переносятся на все виды деятельности в будущем.  
Обучение  путем  исследований  в  современной  образовательной  практике 
рассматривается  как  один  из  эффективных  способов  познания  окружающего  мира 
ребенком. Становится все более очевидным, что умения и навыки исследовательского 
поиска  в  обязательном  порядке  требуются  не  только  тем,  чья  жизнь  уже  связана  или 
будет  связана  с  научной  работой,  они  необходимы  каждому  человеку.   Постоянно 
проявляемая  исследовательская  активность  -  нормальное,  естественное  состояние 
ребенка. Он настроен на познание мира и хочет его познавать. Именно это внутреннее 
стремление  к  познанию  через  исследование  порождает  исследовательское  поведение. 
Роль  учителя    при  исследовательском  обучении  -  формирование  у  учащегося 
способности  самостоятельно,  творчески  осваивать  и  перестраивать  новые  способы 
деятельности  в  любой  сфере  человеческой  культуры.  Исследование  в  обыденном 

207 
 
употреблении  понимается  преимущественно  как  процесс  выработки  новых  знаний, 
один из видов познавательной деятельности человека. Исследование, по сути, процесс 
поиска  неизвестного,  новых  знаний,  один  из  видов  познавательной  деятельности 
человека. 
  Задача исследователей - получить как можно больше новых сведений о том, что 
(кто)  является  предметом  их  исследования,  и  подготовить  о  нем  сообщение  - 
небольшой  доклад.  Для  того  чтобы  выполнить  эту  работу,  надо  исследовать  все,  что 
можно,  собрать  всю  доступную  информацию  и  обработать  ее.  Дети  узнают  основные 
методы  исследования:  подумать  самостоятельно,  наблюдение,  чтение  в  книгах, 
эксперимент,  помощь  компьютера,  вопросы  специалисту,  вопрос  другому  человеку, 
просмотр телевизора, поиск в энциклопедии, отправить письмо по электронной почте. 
Важно  научить  учащихся  собирать  материал,  научить  его  кратко  фиксировать. 
Для  этого  на  всех  уроках  происходит  использование  символов.  Мы  учились  читать  и 
писать символически. 
 Способность  изобретать  символы  свидетельствуют  об  уровне  развития 
ассоциативного мышления и творческих способностей учащихся. 
 Самый  сложный  этап  –  обобщение  полученных  данных.  Здесь  мы  учились 
рассуждать  и  делать  выводы.  Обобщать  данные  –  сложная  задача  для  ребёнка.  Но 
именно  эта  работа  развивает  мышление,  творчество  и  речь  учащегося.  Любимыми 
помощниками часто являются пиктограммы, диаграммы, гистограммы. 
Ещё одним необходимым  условием для  успешной учёбы  младших школьников,  
является  помощь  со  стороны  родителей,  включённость  родителей  в  их  учебную 
деятельность. Совместная  работа  педагога,  детей  и  родителей является ценнейшим 
инструментом,  позволяющим  составить  для  каждого  ученика  свой  воспитательный 
маршрут,  подобрать  оптимальный  вариант  индивидуальной  работы.  Кроме  того, 
совместная работа взаимно обогащает  знаниями каждого из её  участников.  Принимая 
участие в учебной и внеучебной деятельности школьников, родители больше времени 
проводят  со  своими  детьми.  Они  становятся  ближе  к  ним,  лучше  понимают  их 
проблемы.  Встречи,  общение  с  родителями  одноклассников  может  сделать 
для ребёнка гораздо  больше,  чем  беседы  и  нравоучения.  В  результате  совместной 
деятельности дети узнают много нового друг о друге, восполняют дефицит общения с 
родителями, у них формируется значимое отношение к понятию “семья”. 
Нужна ли исследовательская работа в начальной школе? Она просто необходима, 
так как: 

 
Открывает возможности формирования жизненного опыта. 

 
Стимулирует  творчество  и  самостоятельность,  потребность  в  самореализации, 
самовыражении. 

 
Выводит процесс обучения и воспитания из стен школы в окружающий мир. 

 
Реализует принцип сотрудничества  учащихся и взрослых, сочетая коллективное  и 
индивидуальное. 
В течение всего учебного года мы познавали мир, делали открытия, удивлялись, 
совершали ошибки, исправляли их, приобретали опыт общения. Но каждый из нас шёл 
путём  открытий  незнакомого,  неизведанного  ранее,  а  вместе  мы  делали  одно  дело: 
учились и учили друг друга. 
Своё  выступление  хочу  закончить  словами  Г.Э.Лессинга:  «Спорьте, 
заблуждайтесь,  ошибайтесь,  но  ради  бога,  размышляйте,  и  хотя  и  криво,  да  
сами».                 
 
 Список используемой  литературы: 
1.www.strategy2050.kz 
2.Андреас Шлейхер, исполняющий обязанности директора Управления образования и 
профессиональной подготовки и специальной подготовки и специального советника 

208 
 
Генерального секретаря ОЭСР по политике образования. «Мир быстро становится 
другим…»2014 год. 
3.Раздаточные материалы для слушателя. НИШ. 2015 год. 
4.Учебные программы по предметам: «Русский язык», «Математика», «Проектная 
деятельность», «Глобальные перспективы и проектная деятельность». Астана. НИШ. 
2015 год. 
5.Руководство по критериальному оцениванию для учителей основной и старшей 
школы». Астана. НИШ. 2015 год. 
6.Учебный план по предмету «Проектная деятельность». Астана. НИШ. 2015 год. 
7.Савенков А.И. Игры, дающие старт исследовательской деятельности. //Директор 
школы, 2004, №1, с46-50. 
8.Савенков А.И. Исследования на дому. Методические рекомендации // 
Исследовательская работа школьников, 2002, №1 с.34-45, №2 с.73-78. 
9.Савенкова А. И. Творческий проект, или как провести самостоятельное исследование: 
[Создание творческих проектов младшими школьниками] // Школьные технологии, 
1998, №4, с.144–148. 
10.Селевко Г.К. Современные образовательные технологии.// Народное образование. – 
1998.  
11. Соколова Т.Е. Информационная культура младшего школьника: Учебно-
методическое пособие (Вып.1-5). - Самара: Издательство “Учебная литература”, 2007. 
 
 
СЫНИ ТҰРҒЫДАН ОЙЛАУ МӘСЕЛЕЛЕРІ 
 
Бижанова Салтанат Махатқызы, 
Ақтөбе облысы, Ақтөбе қаласы, Ойыл ауданы, 
Ойыл ҚОМ химия пәнінің мұғалімі 
 
«Оқыту өмірге дайындау емес, өмірдің өзі»  
Дж.Дьюи 
 
Жаңа 
педагогикалық 
технологияны 
тиімді 
меңгеру 
– 
мұғалімнің 
интеллектуалдық, кәсіптік, адамгершілік, рухани  азаматтық қабілетінің қалыптасуына 
ізгі әсерін тигізіп,  өзін-өзі дамытуға көмектеседі.   
Мектепте  оқытуды  ұйымдастыратын  бірден-бір  нұсқа  сабақ  болса,  сабақтың 
нәтижелі  болуына  ықпал  ететін  нұсқа  –  сол  сабақты  өткізудің  әр  түрлі  әдіс-тәсілдері, 
яғни жаңашыл сабақ. [3,Б.2] 
Қазіргі  кезде  оқу-тәрбие  жұмысының  тиімділігін  арттырудың  сын  тұрғысынан 
ойлау  технологиясын  тәжірибеге  енгізілді.  Ол  –  сынап  қарау  емес,  оқушының 
шыңдалған ойлау әрекеті.[4,Б.18] 
Сын  тұрғысынан  ойлауды  дамыту  бағдарламасы  –  әлемнің  түпкір  -  түпкірінен 
жиылған  білім  берушілердің  бірлескен  еңбегі.  Жобаның  негізі  Ж.Пиаже, 
Л.С.Выготский теорияларын басшылыққа алады. 
Канзастанбастап  Қазақстанға  дейінгі,  Мичиганнан  Македонияға  дейін  мектеп 
мұғалімдері мен университет оқытушылары өз оқушыларының бойына сыни тұрғыдан 
ойлау  қабілетін  сіңіруге    ұмытылады.  Біз  сыни  ойлауды  ерекше,  теңдессіз,  ХХІ 
талаптарын жақсылап орындап шығуға мүмкіндік беретін және оқып үйренгендерімізді 
тереңірек  түсінуге  көмексетінін  білеміз.  Дей  тұрғанмен  де,  сыни  ойлау  дегеніміз  не? 
Бұл терминге анықтама беру оңай емес: ол қабілеттер мен құндылықтарды және түрлі 
әрекеттер сияқты әр түрлі өлшемдерді қамтиды.  
Терминнің  анықтамасын  айтпастан  бұрын  сыни  тұрғыдан  ойлауға  жатқызуға 
болмайтын  ой  әрекетінің  бірнеше  түрлерін  қарастырып  өтейік.  Жай  ғана  есте 

209 
 
сақтаудың сыни ойлауға жатпайтындығымен келісуге тура келетін шығар.   Есте сақтау 
маңызды  ойлау  операциясы  да,  онсыз  сабақ  процесін  көз  алдымызға  елестету  мүмкін 
емес,  бірақ  сыни  ойлаудан  оның  түбегейлі  айырмашылығы  бар.  Әрқайсымызға 
қарағанда компьютердің есте сақтау қабілеті ерекше, бірақ оның есте сақтау қабілетінің 
сыни  ойлауға  жатпайтынын  түсінеміз.  Ал  сыни    тұрғыдан  ойлау  болса,  жаңа  идеялар 
тексеріліп, бағаланғанда және дамып, қолданылғанда іске асады. Фактілерді есте сақтау 
мен  идеяларды  түсіну  сыни  тұрғыдан  ойлаудың  алғы  шарттары  болып  табылады, 
дегенмен олар жинақталғанда да сыни ойлау құра алмайды.[1, Б.106,107] 
Сыни тұрғыдан ойлау жобасы ерекше, өйткені ол – ұзақ мерзімді, бір мезгілде әр 
түрлі  24  және  экстраординарлы    елдердің  Орталық  және  Шығыс  Европа  мен  Орта 
Азиядағы  көпұлтты  мектептерін  қайта  құру  үшін  қолданған  жоба.  Бұл  жоба  әлемнің 
түкпір-түкпіріндегі  университет  оқытушыларымен    бірге  барлық  деңгейдегі 
мұғалімдерді  мектептерде  елеулі  өзгерістер  енгізуді  талдау  және  жүзеге  асыру  үшін 
біріктіреді.[1,Б.4] 
Alvermann,  Smith  and  Readence,  Anderson,  Hierbet,  Scot  and  Wilkinson,  Pearson 
and  Fielding, Rosenblatt  және тағы да басқа еңбектерін басшылыққа ала отырып, «Оқу 
мен  жазу  арқылы  сыни  тұрғыдан  ойлауды  дамыту»  3  фазасы  анықталған.  3  фаза 
өздерінің  қызметтеріне  байланысты  аталады:  Қызығушылықты  ояту,  Мағынаны  тану, 
Ой толғаныс.  
Алғашқы  фаза    -  Қызығушылықты  ояту  оқушылардың  бұрынғы  білімдері  мен 
сезімдеріне  немесе  әсерелеріне  еніп,    жаңа  білімге  мазмұн  қалап,  тапсырмалар 
жөніндегі  жеке  және  топтық  түсініктерді  қалыптастыруларына  көмектеседі.  Осы 
алғашқы  фазада    оқушылар  бірінші  рет  болашаққа  көз  жүгіртіп,  ұғынып,  жаңадан 
таныстырылған  тақырыптарға  зерттеу  жүргізу  үшін  өз  алдарына  мақсат  қояды. 
Қызығушылықты ояту  - оқушылар үшін сабаққа  қатысудағы алғашқы қадам. Олар өз 
еркімен  саналы  түрде  алға  жылжитындықтарын  немесе  үйретілетін  тақырыпқа 
енетіндіктеріне  шешім  қабылдайды.  Сонымен  қатар  оқушылардың  жаңа  идея  мен 
мәліметтерді  үйренуге  және  оны  өзіндегі  білім  негізімен  ұштастыруда  іштей  немесе 
сырттай белсенді болатын, болмайтындықтарын шешуі де алғашқы фазада іске асады.  
Дәстүрлі оқытуда қызығушылықты ояту көбіне қалып кетіп жатады. Мұғалімдер 
оқушылар  мектепке  дайындалып  келеді  деп  ойлайды.  Солай  болады,  бірақ  көп 
жағдайда  ең  алдымен  не  күтілетінін  анықтап,  оқушының  қызығушылықтарын  оятып 
алып,  бұрынғы  құрылым  мен  білімді  санасына  сіңіріп,  тек  сосын  ғана  ары  қарай 
үйренетіндей орта құру керек.  
Ал,  мағынаны  тану  фазасы  болса,  оқушылар  жаңа  мәліметпен,  идеямен  немесе 
жаңа  мазмұнмен  кез  келіп  қалғанда  іске  асады.  Сабақты  басқаратын  талқылау,  кітап 
оқу,  видео,  өнер  қойылымдары  немесе  басқа  да  нұсқау  әдістерінің  қай  қайсысы 
болмасын  осы  2-фаза  оқушыларды  ақпараттар  мен  мазмұнмен    кездестіреді.  Бұл 
фазадағы  оқушының  міндеті  –  мазмұнмен  айналысып,  жаңа  идеяның  бұрынғы  білім 
мен  сенімдермен  байланысқандығы  жөнінде  хабардар  болу.  Тиімді  түрде    білім  алу 
үшін  оқушылардың  сабаққа  мақсаткерлікпен,  ойлампаздықпен,  өзінің  түсінгенін 
бақылай,  жаңа  ақпараттарға  дұрыс  жауап  қайтара  отырып  және  оны  белсенді 
басқарумен  қатысуы  қажет.  Мағынаны  тану  фазасында  оқушылар  жаңа  білімді 
бұрынғымен  біріктіре  отырып  және  ақпараттың  жаңа  мазмұнға  қолданбалылығы  мен 
қолайлылығын  қарастыра  отырып,  белгісізден  белгіліге  қарай  жүретін  ақпарат  пен 
идеяның маңыздылығы жөнінде шешім қабылдаулары қажет.  
Ой толғаныс  – үйрету  үрдісінің соңғы фазасы болады да, бұл  кезде оқушылар 
алған білімдерін сыртқа шығарып, түсінгендерін өз сөздерімен жеткізіп бере бастайды. 
Оқушылардың  алған  білімдері  ұзағынан,  мазмұнды  болып,  шындыққа  ұласу    үшін 
бұрынғы  мәліметтерімен  жаңа  мәліметті  біріктіре  алудағы  уақытпен,  құрылыммен 
қамтамасыз  ету  –  бұл  фазаның  мақсаты.  Бұл  фаза  саналы  талқылаулар  мен  білімді 
тәжірибеде  қолдану,  жаңа  идеялар  мен  ұғымдарды  жинақтаумен,  мазмұн  жөніндегі 

210 
 
өздерінің  ашық  ұсыныстарымен  немесе  келесі  бір  зерттеуді  бастауға  шақырумен 
айғақталады. Бұл үйрену жеке сипатқа ие болатын сәт. 
Ой  толғаныс  фазасында  үйренуші  жаңа  білімді  өз  меншігіне  алады.  Оқушылар 
ойын  нақтылайды,  достары  мен  мұғаліммен  кері  байланыста  отырып,  мәліметтер 
жинағы  мен  құрылым  мағынасын  сынақтан  өткізеді.  Оқушылар  осы  процеске 
жетпейінше олардың үйренетіндері бар болғаны біреудің идеясы немесе сенімі.  
ҚМО  құрылымы  үйрету  процесін    түсінудің  үлгісімен  қамтамасыз  етеді  және 
оқушыларды  үйретудің  ең  жақсы  жолын  көрсететін  нұсқауды  ұйымдастырудың 
механизмі  ретінде  қызмет  атқарады.  Бұл  мұғалімдер  өз  сабақтарында  қолданған  және 
түрлі  құрылым  фазаларының  мақсаттарына  жетуге  көмектескен  стратегияларды 
біріктіре алатын үлгі.     
Сын  тұрғысынан  ойлау  саласында  қызмет  ететін  мұғалімдер  шыдамдылық  пен 
басқаны  таңдай  білу  және  өз  көзқарасына  деген  жауапкершілік  секілді  өнімді  ой 
алмасуға  өте  қажет  болатын  сапаларды  өңдеуге  ерекше  назар  аударады.  Осылайша 
мұғалімдер сабақ процесін класс бөлмесінен тыс жүріп жатқан шындық өмірге едәуір 
жақындата  алады.  Кез  келген  педагогикалық  қызмет  идеалды  қоғам  құруға 
бағытталады,  осы  жағынан  алғанда  сын  тұрғысынан  ойлау  негізінде  тәрбиеленіп 
жатқан мектептердегі бір кластың өзі үлкен мақсаттарға жетуге жасалған қадам болып 
табылады. [1, Б.114-115] 
Сыни  тұрғыдан  ойлау  –  бұл  біздің  ХХІ  ғасырға  жетуімізге  мүмкіндік  беретін 
ерекше  қабілет.  «Оқу  мен  жазу  арқылы    сын  тұрғысынан  ойлауды  дамыту» 
стратегиялары    сабақтарда  баланың  танымдық  белсенділігін  арттыруға,  өз  бетінше 
білім  алуға,  шығармашылығын  қалыптастыруға    ықпал  ететінді,    оқушылар  –  оқудың 
қызықты,  жеңіл  өтетіндігін,  ұжымды  бірлесіп  жұмыс  жасауға  үйрететіндігін,  білімнің 
тереңдігі әрі тиянақтылығы артады.  
 
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 
1.Әрекеттегі  RWCT    философиясы  мен  әдістері.  С.Мирсеитова  мен  Ә.Іргебаева. 
Қазақстан  Оқу  Ассоциациясы.  «Кәсіби  даму  мектебі»  сериясы.  –  Алматы: 
ИздатМаркет, 2004.-264 б. 
2. Жарқынбаев С.Д. ХХІ ғасыр  мұғалімі.  2005ж. 
3. Бұзаубақова К.Ж. Жаңа педагогикалық технология.  2003 ж. 
 
 
БІЛІМ БЕРУДЕ АҚПАРАТТЫҚ-КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ 
ҚЫЗМЕТІ 
 
Займолдина Жанар  Газизовна, 
Ақтөбе қаласы, «Өрлеу БАҰО»  АҚФ  
«Ақтөбе облысы бойынша ПҚБАИ», 
«Мектепке дейінгі тәрбие және бастауыш білім»  
кафедрасының аға оқытушысы,  
педагогика-психология магистрі 
Бижанова Гулайым Газизовна, 
Ақтөбе қаласы, №42 ОМ орыс тілі мен  
әдебиет пәні мұғалімі 
 
Бүгінгі  күні  ақпараттық  және  телекоммуникациялық  технологияларды  қолдана 
білу  қабілеті  -  қоғамның  әрбір  мүшесі  үшін  қажетті  оқу,  жазу  біліктерімен  тепе-тең 
саналуда.  Ақпараттық-коммуникациялық  технологияларды  қолдану    уақыттық,  жас 
ерекшелік  және  кеңістіктік  тосқауылдарды  жеңеді  және  әрбір  адамға  өмір  бойы  білім 
алуға мүмкіндік береді. 

211 
 
Дамыған  елдердегі  білім  беру  жүйесінде  ерекше  маңызды  болып  табылатын 
мәселелердің  бірі  -  оқытуды  ақпараттандыру,  яғни  оқу  үрдісінде  ақпараттық 
технологияларды пайдалану болып табылады. Ақпараттандыру жағдайында оқушылар 
меңгеруге  тиісті  білім,  білік,  дағдының  көлемі  күннен  күнге  артып,  мазмұны  өзгеріп 
отыр.  Білім  беру  саласында  ақпараттық  технологияларды  пайдалану  арқылы  білімнің 
сапасын  арттыру,  білім  беру  үрдісін  интенсификациялау  мен  модернизациялаудың 
тиімді  тәсілдерін іздестіру жұмыстары жүргізіліп жатыр. Бұл жұмыстардың  тиімділігі 
мен нәтижелілігі бірнеше оқу-әдістемелік, психологиялық-педагогикалық мәселелердің 
шешімін  ғылыми  түрде  негіздеуді  талап  етеді.  Оларды  бірнеше  бағыттарға  бөлуге 
болады: 
-  оқу  үрдісінде  ақпараттық  технологияларды  іске  асырудың  жүйелі  ғылыми-
әдістемелік жолын анықтау; 
-  оқушылардың  тәжірибелік  іс-әрекетінде  ақпараттық  технологияларды 
пайдаланудың әдістемесін жасау; 
-  мұғалімдердің  ақпараттық  технологияларды  меңгеру  және  оқу  үрдісінде 
пайдалану бойынша кәсіби біліктерін жетілдіру; 
- оқушыларды білім, білік, дағдыны меңгеру үшін ақпараттық технологияларды 
пайдалануға үйрету; 
Қазіргі  уақытта оқушыларға сапалы білім беруде компьютердің атқаратын ролі 
ерекше.  Мұғалімнің  кәсіптік  деңгейі  мен  оқушылардың  қызығушылығын  арттыруда 
бірден-бір  құрал-компьютер.  Оқу  үрдісінде  компьютер  оқып-үйрену  нысаны  ретінде, 
сонымен  бірге  оқыту,  тәрбиелеу,  дамыту  мен  оқытудың  мазмұнын  меңгеруді 
диагностикалау  құралы  ретінде  әрекет  етеді.  Мұның  өзі  ақпараттық  технологияларды 
пайдаланудың  екі  бағыты  бар  екендігін  анықтауға  мүмкіндік  береді.  Бірінші  бағыт 
тұрғысынан алып қарасақ, ақпараттық технологиялар білім, білік, дағдыны игеру үшін 
қажетті  ресурс  болып  табылып,  оқушылардың  саналы  тәрбие,  сапалы  білім  алуына 
жағдай  жасайды,  ал  екінші  бағыт  тұрғысында  ақпараттық  технологиялар  оқу-тәрбие 
үрдісін ұйымдастыру тиімділігін арттырудың қуатты құралы болып табылады. 
Сондықтан білім беруді жаңа сатыға көтеру үшін тек білім мазмұны мен оқыту 
әдістерін ғана емес, ақпараттық технологияларды кеңінен пайдалану арқылы оқытуды 
ұйымдастыру  формаларын  да  жетілдіру  керек.  Мұның  өзі  мынадай  оқу-тәрбие 
міндеттерін шешуге көмектеседі: 
-  оқу  үрдісін  дербестендіру.  Мәселен,  компьютер  оқытуды  нақты  бір  авторлық 
бағдарлама бойынша жүзеге асыруға мүмкіндік береді; 
-  нақты  әрекетке  негізделген  кері  байланысты  қамтамасыз  етеді.  Мәселен, 
компьютер  арқылы  әрбір  оқушы  өзінің  білімін  бақылауға,  тексеруге  және  бағалауға 
мүмкіндік алады; 
- материалды меңгеру жылдамдығын арттыруға болады. 
Ақпараттық-коммуникациялық  технологиялар  арқылы  оқушыларға  ғылыми 
ұғымдарды  түсіндіруді  және  олардың  қабылдауын,  түсінуін  жеңілдетуге  мүмкіндік 
беріп,  мұғалімдерге  сабақ  беруде  көмектесетін  маңызды  құрал  ретінде  пайдалану 
арқылы  танымдық  қызығушылықты  арттырудың  мүмкіндігі  жоғары  деп  санаймыз. 
Сондықтан  оқыту  барысында  осы  технологияны  тиімді  қолдану  маңызды  болып 
саналады. Осы негізде оқушылар тек біліммен қаруланып қана қоймай, өздігінен білім 
алуды  дамыта  отырып,  үздіксіз  өз  бетінше  оқуға  ынталануына  қажеттіліктерін 
тудырады.  
Енді оқытудың ақпараттық технологияларының мәнін ашып көрсетейік. 

 
Компьютерлік  және  ақпараттық  сауаттылық.  Компьютерлік  сауаттылыққа 
электронды  есептеуіш  техникасымен  жұмыс  істеу  біліктілігін  жатқызуға  болады. 
Ақпараттық  сауаттылық  ақпаратты  алудың,  қайта  жасаудың,  жеткізудің,  сақтаудың 
және пайдаланудың негізгі ережелерін білуді көздейді 

212 
 

 
Оқу  үрдісінде  компьютерді  пайдалану  оқушылардың  өзіндік  жұмыстарын 
ақпараттық-әдістемелік  тұрғыдан  қамтамасыз  етуге  де  елеулі  өзгерістер  енгізуге 
мүмкіндік  береді,  мұндай  жаңашыл  өзгерісті  оқулықтардан  бастауға  болады.  Мұнда 
дәстүрлі баспа оқулықтарымен қатар оқу үрдісінде электронды оқулықтарды пайдалану 
көзделеді. 
Электронды  оқулықтың  автоматтандырылған  оқу  үрдісі  ашық  дамитын 
әдістемелік  жүйе  екендігі  белгілі.  Сонымен  бірге  электронды  оқулық  оқу  ақпаратын 
тасымалдаудың жаңа құралы болып табылады. Онда оқу ақпараты толық мазмұндалып, 
әр түрлі қосымшалар, анықтамалық материалдар, бақылау тапсырмалары, ұсынылатын 
әдебиеттер тізімі және тақырыптық ресурстарға сілтемелер беріледі. 
Оқу  үрдісінің  ақпараттық-техникалық  қамтамасыз  етілуін  жүйелі  түрде  іске 
асыру,  оқытуда  жаңа  ақпараттық  технологияларды  тиімді  де  сапалы  қолдану 
мақсатында  – интернетке шығу. 
Интернет  ресурстарды  пайдалануға  бағытталған  белгілі  бір  білімдердің 
жиынтығы, бұл бұдан басқа да күрделі білімдерді игеруге көмектеседі, бұл  үшін білім 
беру  сайттары  мен  порталдарын  білуі.   Мотивациялық  саласының  көрсеткіштеріне 
ғаламдық  Интернет  желісіндегі  ақпараттық-білім  беру  кеңістігіне  қызығуы;  ғаламдық 
және  жергілікті  желілермен  жұмыс  жасауға  ынталануы;  отандық  және  шетелдік 
Интернет-ресурстарды табуға қызығуы; порталдар мен іздеу жүйелерінде жұмыс жасау 
әдістемесін  меңгеруге  ұмтылуы;  Интернет-ресурстарды  өздерінің  сабақтарында 
пайдалануға ұмтылуы жатады.  
Мұғалiм  
– 
ақпараттанушы 
емес, 
оқушының 
жекетұлғалық 
және 
интеллектуальды  дамуын  жобалаушы.  Ал  бұл  мұғалiмнен  жоғары  құзырлылықты, 
ұйымдастырушылық  қабiлеттiлiктi,  оқушыларды  қазiргi  қоғамның  түбегейлi 
өзгерiстерiне  лайық  бейiмдеу,  олардың  зерттеушiлiк  дағдыларын  дамыту  бағыттарын 
талап етедi.  
 «Қазіргі  заманда  жастарға  ақпараттық  технологиямен  байланысты  әлемдік 
стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте қажет» деп, Елбасы атап көрсеткендей, жас 
ұрпаққа білім беру жолында ақпараттық технологияны оқу үрдісінде оңтайландыру мен 
тиімділігін арттырудың маңызы зор деп білемін. 
Компьютер  мен  оқушының  өзара  әрекеттесуі  қызғылықты  процесс,  ол 
педагогикалық инновацияларды есепке алынып отыруы қажет. 
Мектептерде аппараттық, телекоммуникациялық және программалық жабдықтар 
аймағында  тәжірибелік  (немесе  арнаулы)  емес,  индустриялық,  яғни  әрекеттік  шешімі 
бар  жұмыстарды  енгізуге  тырысу  керек  -  олар  практикалық  қажеттілік  пен  ол  істі 
жалғастырудың тиімділігіне кепілдік бере алады.  
Қорыта келе айтарымыз - оқу үрдісінде АКТ-ны қолданысқа енгізу техникалық 
жағынан  да,  психологиялық  жағынан  да  күрделі  мәселе  болып  саналады.  Бүгінде 
мектеп мұғалімдеріне АКТ өз кәсіби функцияларын жүзеге асыратын құрал ретінде аса 
қажетті құрал деп айтуға болады.  
 

жүктеу/скачать 5,27 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: