Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Павлодар мемлекеттік педагогикалық институты

Н. 4-63 

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі 

 

Павлодар мемлекеттік педагогикалық институты 

 

Қазақ тілі және әдебиеті кафедрасы 

 

 

 

 

 

 

5В011700 – «Қазақ тілі мен әдебиеті», 5В012100 – «Қазақ тілінде оқытпайтын 

мектептердегі қазақ тілі мен әдебиеті», 5В020500 – «Филология: қазақ 

филологиясы» мамандықтары студенттеріне арналған 

«Қазіргі қазақ тілі фонетикасы» пәнінің 

ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Павлодар 

 

Н. 4-66 

Бекітемін 

ОӘЖжЖТ жӛніндегі проректор 

_________ Ж.М.Мұқатаева 

«     » ____________  201   ж. 

 

 

Құрастырушы __________ ф.ғ.к., доцент Қ.С.Ерғалиев 

 

Қазақ тілі және әдебиеті кафедрасы 

 

5В011700 – «Қазақ тілі мен әдебиеті», 5В012100 – «Қазақ тілінде оқытпайтын 

мектептердегі қазақ тілі мен әдебиеті», 5В020500 – «Филология: қазақ 

филологиясы» мамандықтары студенттеріне арналған 

«Қазіргі қазақ тілі фонетикасы» пәнінің 

ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ 

 

Жұмыс бағдарламасы жұмыс оқу жоспары мен 5В011700 – «Қазақ тілі мен 

әдебиеті», 5В012100 – «Қазақ тілінде оқытпайтын мектептердегі қазақ тілі мен 

әдебиеті»,  5В020500  –  «Филология:  қазақ  филологиясы»  мамандықтары 

пәндерінің  элективті  каталогі  негізінде  жасалды,  ПМПИ  ҒӘК  мәжілісінде 

бекітілді 20__ж. __________ № __ хаттама. 

 

Кафедра мәжілісінде ұсынылды. 20__ ж. _______“___”  № __ хаттама 

Кафедра меңгерушісі ________ Қ.С. Ерғалиев 

 

 

Факультеттің ӘОК-інде мақұлданды. 

ӘОК тӛрайымы _________ Л.Е. Токатова 20__ ж. __________“___” 

 

 

Келісілді 

Факультет деканы _________ Қ.М. Текжанов 20 __ ж. _________“___” 

 

 

Мақұлданды 

ОӘБ бастығы _________ Ә.А. Жакиенова 20__ ж. __________“___” 

 

 

 

 

 

 

 

Курсты оқытудың ӛзектілігі мен қажеттілігі 

«Қазіргі қазақ тілі фонетикасы» пәні филология факультетінің студенттеріне 

қазақ тіліндегі дыбыстар, олардың жіктелісі мен дыбыс тіркесімі, буын, екпін, 

үндестік  заңдылығы  жайында  жүйелі  білім  беріп,  оның  келелі  мәселелерімен 

таныстыратын курс болып саналады. 

 

Мақсаты 

«Қазіргі  қазақ  тілінің  фонетикасы»  пәнінің  мақсаты  –  сауатты  жазу  мен 

дұрыс  сӛйлеу  заңдылықтарының  негізінде  студенттерге  тілдің  дыбыстық 

жүйесінен,  дауысты,  дауыссыз  дыбыстардан,  қазақ  тілінің  дыбыстық  құрамы 

мен ерекшеліктерінен, үндестік заңы туралы теориялық тұрғыдан жүйелі білім 

беру. 

 

Міндеттері: 

-

 

фонетиканың зерттеу нысаны, дамуы, қалыптасуы туралы мәлімет беру; 

-

 

қазақ фонетикасының зерттелуіне шолу жасау; 

-

 

тіл дыбыстарын игерту; 

-

 

дыбыстардың іштей жіктелу ерекшеліктерін меңгерту; 

-

 

буын, екпін туралы түсінік беру; 

-  дыбыстардың  бір-біріне  әсер  ету  заңдылықтарымен,  дыбыстық  ӛзгерістердің 

түрлерімен таныстыру. 

 

Пререквизиттері: 

- Тіл біліміне кіріспе 

 

Постреквизиттері:  

- Қазіргі қазақ тілі лексикологиясы 

- Қазіргі қазақ тілі сӛзжасамы мен морфологиясы 

- Қазіргі қазақ тілі синтаксисі 

- ҚҚТ: орфографиясы мен пунктуациясы 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Н.4-70 

Пәннің мазмұны 

 

Пәннің тақырыптық жоспары 

(5В011700 – «Қазақ тілі мен әдебиеті», 5В020500 – «Филология: қазақ 

филологиясы» мамандықтары) 

№ 

р/с 

Тақырып атауы 

Сағат саны 

Дәр 

Тәж 

СӚЖ 

СОӚЖ 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

1 

Кіріспе 

4 

1 

2,5 

7,5 

2 

Дыбыс туралы жалпы түсінік 

5 

2 

2,5 

7,5 

3 

Тіл дыбыстарының жасалу 

жолдары 

2 

1 

2,5 

7,5 

4 

Дауысты дыбыстар (вокализм) 

3 

2 

2,5 

7,5 

5 

Дауыссыз дыбыстар 

(консонантизм) 

3 

2 

2,5 

7,5 

6 

Буын (силлабизм). Дауыс ырғағы 

(интонация) 

3 

2 

2,5 

7,5 

7 

Екпін (акцентуация) 

4 

2 

2,5 

7,5 

8 

Дыбыстардың ӛзгерістері  

4 

2 

2,5 

7,5 

9 

Игерусіз (спонтандық) ӛзгерістер 

2 

1 

2,5 

7,5 

Барлығы 

30 

15 

22,5 

67,5 

 

Пәннің тақырыптық жоспары 

(5В012100 – «Қазақ тілінде оқытпайтын мектептердегі қазақ тілі мен әдебиеті» 

мамандығы) 

№ 

р/с 

Тақырып атауы 

Сағат саны 

Дәр 

Тәж 

СӚЖ 

СОӚЖ 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

1 

Кіріспе 

2 

1 

1 

5 

2 

Дыбыс туралы жалпы түсінік 

2 

2 

2 

5 

3 

Тіл дыбыстарының жасалу 

жолдары 

1 

1 

1 

5 

4 

Дауысты дыбыстар (вокализм) 

1 

2 

2 

5 

5 

Дауыссыз дыбыстар 

(консонантизм) 

2 

2 

2 

5 

6 

Буын (силлабизм). Дауыс ырғағы 

(интонация) 

2 

2 

2 

5 

7 

Екпін (акцентуация) 

2 

2 

2 

5 

8 

Дыбыстардың ӛзгерістері  

2 

2 

2 

5 

9 

Игерусіз (спонтандық) ӛзгерістер 

1 

1 

1 

5 

Барлығы 

15 

15 

15 

45 

Дәріс тақырыптарының мазмұны 

 

1-тақырып. Кіріспе 

Мазмұны.  Қазақ  тілінің  дыбыстық  жүйесі  мен  оның  дамуы,  ӛзіне  тән 

ерекшеліктері,  зерттелуі,  зерттеу  әдістерінің  түрлері.  Қазіргі  қазақ  тілі 

фонетикасының зерттеу объектісі. 

 

2-тақырып. Дыбыс туралы жалпы түсінік 

Мазмұны.  Тіл  дыбыстарының  жасалуы.  Тіл  дыбыстарын  жасаудағы 

қозғалтқыш  күш,  оның  ырғағы.  Ауаның  түрлері.  Дыбыстардың  зерттеу 

аспектісі, ӛзіндік қасиеттері, табиғаты. Дыбыс және фонема, ұқсастықтары мен 

айырмасы.  Фонеманың  ӛзіндік  қасиеті,  түрлері.  Аллофондардың  вариант, 

варияциялық ерекшеліктері. Әріп, алфавит. 

 

3-тақырып. Тіл дыбыстарының жасалу жолдары 

Мазмұны.  Дыбыс  жасауға  қатысатын  сӛйлеу  мүшелері.  Актив  және  пассив 

мүшелер,  олардың  қызметтері.  Қазақ  тілі  дыбыстарының  құрамы  мен  түрлері. 

Дауысты мен дауыссыз дыбыстар, айырмашылықтары. 

 

4-тақырып. Дауысты дыбыстар (вокализм) 

Мазмұны. Дауысты фонеманың құрамы, жасалуы. Олардың топтастырылуы: а) 

тіл  қатысына  қарай;  ә)  жақтың  қатысына  қарай;  б)  ерін  мен  езудің  қатысына 

қарай;  в)  үннің  ішкі  сапасына қарай қазақ  тілінің  тӛл  дауыстыларының жалаң 

және  дифтонг  болып  бӛлінуі.  Дифтонг  дауыстылардың  ӛзіндік  сапалық 

белгілері. Дифтонгоид дауыстылар. Орыс тілінен енген сӛздердегі дауыстылар, 

ерекшеліктері. Дауыстылардың сӛз ішінде қолданылатын орындары. 

 

5-тақырып. Дауыссыз дыбыстар (консонантизм) 

Мазмұны.  Дауыссыз  фонеманың  құрамы,  жасалуы.  Олардың  топтастырылуы: 

а) жасалуы орнына қарай; ә) жасалу жолына қарай; б) жасалу тәсіліне қарай; в) 

үн 

мен 

салдырдың 

қатысына 

қарай. 

Дауыссыздардың 

айтылуы. 

Дауыссыздардың сӛз ішінде қолданылуы. 

 

6-тақырып. Буын (силлабизм). Дауыс ырғағы (интонация) 

Мазмұны. Буын, оның түрлері. Сӛздерді буынға бӛлудің жолдары, қажеттілігі. 

Сӛздердің  буын  жігі  мен  морфемалық  жігі.  Буын  жылысуы  мен  ығысуы, 

себептері.  Буын  жігінің  ауызекі  және  жазуда  бӛлінуі.  Дауыс  ырғағы  және 

кідіріс  туралы  түсінік.  Олардың  маңызы.  Ауа  толқыны  арқылы  топталған 

фонетикалық  бӛліктер:  сӛйлеудің  кідірістік,  буындық  жіктері  (фраза,  такт 

немесе  синтагмалар).  Дауыс  ырғағының  грамматикалық  мағыналарды 

білдірудегі суперсегменттік қызметі. Дауыс ырғағының түрлері. 

 

7-тақырып. Екпін (акцентуация) 

Мазмұны. Екпін, оның түрлері: ой екпіні және инверсия, кӛңіл күй екпіні, сӛз 

екпіні,  олардың  айырмалары.  Сӛз  екпіні,  оның  түрлері:  үнді,  лебізді.  Тіркес 

екпіні, кӛмекші екпін. Қазақтың тӛл сӛздері мен халықаралық сӛздердегі негізгі 

және кӛмекші сӛз екпіндері. Лебізді сӛз екпінінің тиянақты, тиянақсыз түрлері. 

Қазақ тілі сӛздерінің екпінді қабылдамайтын элементтері. 

 

8-тақырып. Дыбыстардың ӛзгерістері 

Мазмұны.  Дыбыс  ӛзгерістерінің  түрлері:  игерулі,  шектік,  игерусіз.  Игерулі 

ӛзгерістер:  ілгерінді,  кейінді,  тоғыспалы  ықпалдар.  Дыбыстардың  игерулі 

ӛзгерістердің сӛз ішінде қолданылатын орындары. Ассимиляция, оның түрлері: 

дауыстылардың 

ассимиляциясы, 

езулік 

және 

еріндік 

аттракциялар. 

Дауыссыздардың қиюласуы. Ассимиляция мен сингармонизмнің ортақ жақтары 

және  олардың  айырмасы.  Аккомодация,  метатеза,  диссимиляция,  орынбасар 

дыбыспен алмастыру. Айтуда дауыссыздарды үнемдеу, түсіріп тастау. Шектік 

ӛзгерістер,  олардың  игерулі  ӛзгерістерден  айырмасы.  Оның  түрлері:  протеза, 

эпентеза, эпитеза, редукция, элизия, гаплология. 

 

9-тақырып. Игерусіз (спонтандық) ӛзгерістер 

Мазмұны. Игерусіз ӛзгерістердің дыбыстардың ӛзіндік ерекшеліктері (игерулі 

ӛзгерістерден айырмасы, тарихи дәстүрмен байланыстылығы). 

 

Тәжірибе тақырыптарының мазмұны 

 

1-тақырып. Кіріспе 

Мазмұны.  Қазақ  тілінің  дыбыстық  жүйесі  мен  оның  дамуы,  ӛзіне  тән 

ерекшеліктері,  зерттелуі,  зерттеу  әдістерінің  түрлері.  Қазіргі  қазақ  тілі 

фонетикасының зерттеу объектісі. 

 

2-тақырып. Дыбыс туралы жалпы түсінік 

Мазмұны.  Тіл  дыбыстарының  жасалуы.  Тіл  дыбыстарын  жасаудағы 

қозғалтқыш  күш,  оның  ырғағы.  Ауаның  түрлері.  Дыбыстардың  зерттеу 

аспектісі, ӛзіндік қасиеттері, табиғаты. Дыбыс және фонема, ұқсастықтары мен 

айырмасы.  Фонеманың  ӛзіндік  қасиеті,  түрлері.  Аллофондардың  вариант, 

варияциялық ерекшеліктері. Әріп, алфавит. 

 

3-тақырып. Тіл дыбыстарының жасалу жолдары 

Мазмұны.  Дыбыс  жасауға  қатысатын  сӛйлеу  мүшелері.  Актив  және  пассив 

мүшелер,  олардың  қызметтері.  Қазақ  тілі  дыбыстарының  құрамы  мен  түрлері. 

Дауысты мен дауыссыз дыбыстар, айырмашылықтары. 

 

4-тақырып. Дауысты дыбыстар (вокализм) 

Мазмұны. Дауысты фонеманың құрамы, жасалуы. Олардың топтастырылуы: а) 

тіл  қатысына  қарай;  ә)  жақтың  қатысына  қарай;  б)  ерін  мен  езудің  қатысына 

қарай;  в)  үннің  ішкі  сапасына қарай қазақ  тілінің  тӛл  дауыстыларының жалаң 

және  дифтонг  болып  бӛлінуі.  Дифтонг  дауыстылардың  ӛзіндік  сапалық 

белгілері. Дифтонгоид дауыстылар. Орыс тілінен енген сӛздердегі дауыстылар, 

ерекшеліктері. Дауыстылардың сӛз ішінде қолданылатын орындары. 

 

5-тақырып. Дауыссыз дыбыстар (консонантизм) 

Мазмұны.  Дауыссыз  фонеманың  құрамы,  жасалуы.  Олардың  топтастырылуы: 

а) жасалуы орнына қарай; ә) жасалу жолына қарай; б) жасалу тәсіліне қарай; в) 

үн 

мен 

салдырдың 

қатысына 

қарай. 

Дауыссыздардың 

айтылуы. 

Дауыссыздардың сӛз ішінде қолданылуы. 

 

6-тақырып. Буын (силлабизм). Дауыс ырғағы (интонация) 

Мазмұны. Буын, оның түрлері. Сӛздерді буынға бӛлудің жолдары, қажеттілігі. 

Сӛздердің  буын  жігі  мен  морфемалық  жігі.  Буын  жылысуы  мен  ығысуы, 

себептері.  Буын  жігінің  ауызекі  және  жазуда  бӛлінуі.  Дауыс  ырғағы  және 

кідіріс  туралы  түсінік.  Олардың  маңызы.  Ауа  толқыны  арқылы  топталған 

фонетикалық  бӛліктер:  сӛйлеудің  кідірістік,  буындық  жіктері  (фраза,  такт 

немесе  синтагмалар).  Дауыс  ырғағының  грамматикалық  мағыналарды 

білдірудегі суперсегменттік қызметі. Дауыс ырғағының түрлері. 

 

7-тақырып. Екпін (акцентуация) 

Мазмұны. Екпін, оның түрлері: ой екпіні және инверсия, кӛңіл күй екпіні, сӛз 

екпіні,  олардың  айырмалары.  Сӛз  екпіні,  оның  түрлері:  үнді,  лебізді.  Тіркес 

екпіні, кӛмекші екпін. Қазақтың тӛл сӛздері мен халықаралық сӛздердегі негізгі 

және кӛмекші сӛз екпіндері. Лебізді сӛз екпінінің тиянақты, тиянақсыз түрлері. 

Қазақ тілі сӛздерінің екпінді қабылдамайтын элементтері. 

 

8-тақырып. Дыбыстардың ӛзгерістері 

Мазмұны.  Дыбыс  ӛзгерістерінің  түрлері:  игерулі,  шектік,  игерусіз.  Игерулі 

ӛзгерістер:  ілгерінді,  кейінді,  тоғыспалы  ықпалдар.  Дыбыстардың  игерулі 

ӛзгерістердің сӛз ішінде қолданылатын орындары. Ассимиляция, оның түрлері: 

дауыстылардың 

ассимиляциясы, 

езулік 

және 

еріндік 

аттракциялар. 

Дауыссыздардың қиюласуы. Ассимиляция мен сингармонизмнің ортақ жақтары 

және  олардың  айырмасы.  Аккомодация,  метатеза,  диссимиляция,  орынбасар 

дыбыспен алмастыру. Айтуда дауыссыздарды үнемдеу, түсіріп тастау. Шектік 

ӛзгерістер,  олардың  игерулі  ӛзгерістерден  айырмасы.  Оның  түрлері:  протеза, 

эпентеза, эпитеза, редукция, элизия, гаплология. 

 

9-тақырып. Игерусіз (спонтандық) ӛзгерістер 

Мазмұны. Игерусіз ӛзгерістердің дыбыстардың ӛзіндік ерекшеліктері (игерулі 

ӛзгерістерден айырмасы, тарихи дәстүрмен байланыстылығы). 

Студенттердің ӛздік жұмыс түрлерінің мазмұны 

 

№ 

СӚЖ түрі 

Тапсыру 

уақыты 

Есеп түрі  Бақылау 

түрі 

1 

Фонетиканың 

зерттелу 

тарихын 

хронологиялық кестеге түсіру 

1-7-апта

 

кесте 

жазбаша 

2 

Фонетика салалары б/ша зерттеулер 

2-7-апта

 

кесте 

жазбаша 

3 

Ғылыми еңбекті конспектілеу 

3-7-апта

 

конспект  жазбаша

 

4 

Ғылыми еңбекті конспектілеу

 

4-7-апта

 

конспект  жазбаша

 

5 

Ғылыми еңбекті конспектілеу

 

5-7-апта

 

конспект  жазбаша

 

6 

Ғылыми еңбекті конспектілеу

 

6-7-апта

 

кесте 

жазбаша

 

7 

Ғылыми еңбекті конспектілеу

 

7-апта

 

конспект  жазбаша

 

8 

Ғылыми еңбекті конспектілеу

 

8-14-апта

 

конспект  жазбаша

 

9 

Ғылыми еңбекті конспектілеу

 

9-14-апта

 

конспект  жазбаша

 

10  Интонацияға қатысты 10 сӛйлем 

10-14-апта

 

мысал 

жазбаша

 

11 

И,  ю,  я,  у,  о,  ө,  ұ,  ү  дыбыстарынан 

тұратын сӛздер 

11-14-апта

 

талдау 

жазбаша

 

12  Ғылыми еңбекті конспектілеу 

12-14-апта

 

конспект  жазбаша

 

13 

20 

сӛзге 

фонетикалық, 

20 

сӛзге 

фонематикалық транскрипция 

13-14-апта

 

талдау 

жазбаша

 

14  20 сӛзден тұратын 15 сӛйлем 

14-апта

 

талдау 

жазбаша

 

15  Коллоквиум 

15-апта

 

коллоквиум 

ауызша 

Барлығы 

 

Студенттердің ӛздік жұмыстарына ұсынылатын тақырыптар 

1.

 

Қазақ  тілі  дыбыс  жүйесінің  зерттелу  тарихы  (Ж.Аралбаев,  С.Мырзабеков, 

Т.Қордабаев) 

2.

 

Салыстырмалы, салғастырмалы және тарихи фонетика бойынша зерттеулер 

3.

 

Сӛйлеу мүшелерінің қызметі 

4.

 

Ә.Жүнісбековтің фонема жайлы кӛзқарасы 

5.

 

М.Жүсіпұлының фонема жайлы пікірі 

6.

 

Фонема терминдерінің әртүрлілігі (А.А.Реформатский) 

7.

 

Қ.Жұбановтың «Қосар ма, дара ма?» мақаласы 

8.

 

Қазақ тіліндегі дыбыс тіркесімдері (С.Мырзабеков) 

9.

 

Қазақ тілінің интонациясы (З.Базарбаева) 

10.

 

Интонацияға қатысты 10 сӛйлем жазу 

11.

 

И,  ю,  я,  у,  о,  ө,  ұ,  ү  дыбыстарынан  (әрқайсысына)  тұратын  5  сӛзге  талдау 

жасау 

12.

 

М.Жүсіпұлының аккомадация жайлы тұжырымы 

13.

 

20 сӛзге фонетикалық, 20 сӛзге фонематикалық транскрипция жасау 

14.

 

20 сӛзден тұратын 15 сӛйлемге толық фонетикалық талдау жасау 

Әдебиеттер тізімі 

Негізгі әдебиет 

1.

 

Айғабылов А. Қазақ тілі морфонологиясы. –Алматы: Санат, 1995 

2.

 

Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. –Алматы, 1992 

3.

 

Бейсенбаева К. Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы. –Алматы, 1995 

4.

 

Бодуэн де Куртене И.А. Избранные труды по общему языкознанию.  –Т.2. –

М., 1963 

5.

 

Джунисбеков А. Гласные казахского языка. –Алма-Ата, 1972 

6.

 

Джунисбеков А. Сингармонизм в казахском языке. –Алма-Ата, 1980 

7.

 

Досмұхамедұлы Х. Таңдамалы. –Алматы, 1998 

8.

 

Жұбанов Қ. Қазақ тілі жӛніндегі зерттеулер. –Алматы, 1966 

9.

 

Кеңесбаев І., Мұсабаев Ғ. Қазіргі қазақ тілі. –Алматы, 1975 

10.

 

Қалиев Б. Қазақ тіліндегі дауысты дыбыстардың редукциясы. –Алматы, 1984 

11.

 

Мырзабеков С. Қазақ тілінің дыбыс жүйесі. –Алматы, 1999 

12.

 

Оралбаева Н., Абылақов Ә. Қазақ тілі. –Алматы, 1992 

13.

 

Строй казахского языка. Фонетика. –Алма-Ата, 1991 

14.

 

Щерба Л.В. Избранные работы по русскому языку. –М., 1957 

 

Қосымша әдебиет 

15. Абуов Ж., Джунисбеков А. Фонетическая запись казахского текста. –Алма-

Ата, 1991 

16. Аралбаев Ж. Вокализм казахского языка. –Алма-Ата, 1970 

17. Аралбаев Ж. Қазақ фонетикасы бойынша этюдтер. –Алматы, 1988 

18. Әбуханов Ғ. Қазақ тілі. –Алматы, 1982 

19. Джунисбеков А. Просодика слова в казахском языке. –Алматы, 1989 

20.  Джусупов  М.  Звуковые  системы  русских  и  казахских  языков.  Слог. 

Интерференция. Обучение произношению. –Ташкент, 1991 

21.  Ерғалиев  Қ.С.  І.Кеңесбаевтың  фонетикалық  еңбектерінің  ғылыми  негізі: 

филол.ғыл. канд. ... автореф. –Алматы, 2006 

22. Жүсіпұлы М. А.Байтұрсынұлы және сингармонизм фонологиясы. –Алматы, 

1998 

23. Қазіргі қазақ тілі. –Алматы, 1954  

24. Қазақ тілі. Энциклопедия. –Алматы, 1998 

25. Қазақ тілі грамматикасы. –Алматы, 2002  

26. Нұрмаханова Ә.Н. Қазіргі қазақ тілі. –Алматы, 1982 

27. Сауранбаев Н. Қазақ тілі. –Алматы, 1953 

28. Фонетика казахского языка. –Алма-Ата, 1969 

29. Хусаинов К.Ш. В.В. Радлов и казахский язык. –Алма-Ата, 1981 

30. Ерғалиев Қ.С. Қазіргі қазақ тілі. Тест тапсырмалары. 1-кітап /Қ.С.Ерғалиев. 

–Павлодар: ПМПИ баспасы, 2014. –143 б. 

31. Ерғалиев Қ.С. Қазіргі қазақ тілі. Тест тапсырмалары. 2-кітап /Қ.С.Ерғалиев. 

–Павлодар: ПМПИ баспасы, 2014. –138 б. 

32.  Ерғалиев  Қ.С.  І.Кеңесбаев  және  қазіргі  қазақ  тілінің  дыбыс  жүйесі. 

Монография /Қ.С.Ерғалиев. –Павлодар: ПМПИ баспасы, 2014. –120 б. 

 

Н. 4-71 

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі 

 

Павлодар мемлекеттік педагогикалық институты 

 

Қазақ тілі және әдебиеті кафедрасы 

 

 

 

 

 

 

5В011700 – «Қазақ тілі мен әдебиеті», 5В012100 – «Қазақ тілінде оқытпайтын 

мектептердегі қазақ тілі мен әдебиеті», 5В020500 – «Филология: қазақ 

филологиясы» мамандықтарына арналған 

«Қазіргі қазақ тілі фонетикасы» пәнінің 

ОҚЫТУ БАҒДАРЛАМАСЫ 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Павлодар 

Н. 4-72 

 

Бекітемін 

ФжТФ деканы 

_________ Текжанов Қ.М. 

«     » ____________ 20    ж. 

 

 

 

Құрастырушы ________ филол.ғыл.канд., доцент Қ.С.Ерғалиев 

 

Қазақ тілі және әдебиеті кафедрасы 

 

5В011700 – «Қазақ тілі мен әдебиеті», 5В012100 – «Қазақ тілінде оқытпайтын 

мектептердегі қазақ тілі мен әдебиеті», 5В020500 – «Филология: қазақ 

филологиясы» мамандықтарына арналған 

«Қазіргі қазақ тілі фонетикасы» пәнінің 

ОҚЫТУ БАҒДАРЛАМАСЫ 

 

Оқыту бағдарламасы 20__ ж. ________“___” №    -хаттамамен бекітілген 

жұмыс оқу бағдарламасы негізінде жасалды. 

 

Кафедра мәжілісінде ұсынылды. 20__ ж. _______“___”  № __ хаттама 

Кафедра меңгерушісі ________ Қ.С. Ерғалиев 

 

Факультеттің ОӘК-інде мақұлданды. 20__ ж. _____“___”  № _ хаттама 

ӘОК тӛрайымы _________ Л.Е. Токатова 

 

 

 

5В011700 – «Қазақ тілі мен әдебиеті», 5В012100 – «Қазақ тілінде оқытпайтын 

мектептердегі қазақ тілі мен әдебиеті», 5В020500 – «Филология: қазақ 

филологиясы» мамандықтарына арналған «Қазіргі қазақ тілі фонетикасы» пәні 

Оқыту бағдарламасының мазмұны 

 

Құжат атауы 

Авторы 

Ескерту 

Студенттерге арналған пәннің жұмыс 

бағдарламасы 

Ерғалиев Қ.С. 

 

Пәннің  оқу  және  оқу-әдістемелік 

әдебиетпен қамтылу картасы 

Ерғалиев Қ.С. 

 

Дәріс кешені 

Ерғалиев Қ.С. 

 

Тәжірибе сабақтарының әдістемелік 

нұсқаулығы 

Ерғалиев Қ.С. 

 

СӚЖ  сабақтарының  әдістемелік 

нұсқаулығы 

Ерғалиев Қ.С. 

 

Білім 

алушылардың 

оқу 

жетістіктерін 

бағалауы 

мен 

тексеруіне арналған материалдар 

Ерғалиев Қ.С. 

 

 

 

 

 

 

 

 

Студенттерге арналған пәннің жұмыс бағдарламасы 

Оқытушы туралы мәлімет 

Қ.С.Ерғалиев – қазақ тілі және әдебиеті кафедрасының доценті 

Байланыс телефоны: жұмыс тел.: 8 (7182) 65-16-15 

Кафедрада болатын уақыты: 9.00. – 17.00 

 

Пән туралы мағлұмат 

Курсты оқытудың ӛзектілігі мен қажеттілігі 

«Қазіргі қазақ тілі фонетикасы» пәні факультет студенттеріне қазақ тіліндегі 

дыбыстар,  олардың  жіктелісімен  дыбыс  тіркесімі,  буын,  екпін,  үндестік 

заңдылығы  жайында  жүйелі  білім  беріп,  оның  келелі  мәселелерімен 

таныстыратын курс болып саналады. 

 

Мақсаты 

«Қазіргі қазақ тілі фонетикасы» пәнінің мақсаты – сауатты жазу мен дұрыс 

сӛйлеу  заңдылықтарының  негізінде  студенттерге  тілдің  дыбыстық  жүйесінен, 

дауысты,  дауыссыз  дыбыстардан,  қазақ  тілінің  дыбыстық  құрамы  мен 

ерекшеліктерінен, үндестік заңы туралы теориялық тұрғыдан жүйелі білім беру. 

 

Міндеттері: 



 

фонетиканың зерттеу нысаны, дамуы, қалыптасуы туралы мәлімет беру; 



 

қазақ фонетикасының зерттелуіне шолу жасау; 



 

тіл дыбыстарын игерту; 



 

дыбыстардың іштей жіктелу ерекшеліктерін меңгерту; 



 

буын, екпін туралы түсінік беру; 



 

дыбыстардың бір-біріне әсер ету заңдылықтарымен, дыбыстық ӛзгерістердің 

түрлерімен таныстыру. 

 

Пререквизиттері: 

- Тіл біліміне кіріспе 

 

Постреквизиттері:  

- Қазіргі қазақ тілі лексикологиясы 

- Қазіргі қазақ тілі сӛзжасамы мен морфологиясы 

- Қазіргі қазақ тілі синтаксисі 

- ҚҚТ: орфографиясы мен пунктуациясы 

 

 

 

 

 

 

 

 

Н.4-70 

Пәннің мазмұны 

 

Пәннің тақырыптық жоспары 

(5В011700 – «Қазақ тілі мен әдебиеті», 5В020500 – «Филология: қазақ 

филологиясы» мамандықтары) 

№ 

р/с 

Тақырып атауы 

Сағат саны 

Дәр 

Тәж 

СӚЖ 

СОӚЖ 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

1 

Кіріспе 

4 

1 

2,5 

7,5 

2 

Дыбыс туралы жалпы түсінік 

5 

2 

2,5 

7,5 

3 

Тіл дыбыстарының жасалу 

жолдары 

2 

1 

2,5 

7,5 

4 

Дауысты дыбыстар (вокализм) 

3 

2 

2,5 

7,5 

5 

Дауыссыз дыбыстар 

(консонантизм) 

3 

2 

2,5 

7,5 

6 

Буын (силлабизм). Дауыс ырғағы 

(интонация) 

3 

2 

2,5 

7,5 

7 

Екпін (акцентуация) 

4 

2 

2,5 

7,5 

8 

Дыбыстардың ӛзгерістері  

4 

2 

2,5 

7,5 

9 

Игерусіз (спонтандық) ӛзгерістер 

2 

1 

2,5 

7,5 

Барлығы 

30 

15 

22,5 

67,5 

 

Пәннің тақырыптық жоспары 

(5В012100 – «Қазақ тілінде оқытпайтын мектептердегі қазақ тілі мен әдебиеті» 

мамандығы) 

№ 

р/с 

Тақырып атауы 

Сағат саны 

Дәр 

Тәж 

СӚЖ 

СОӚЖ 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

1 

Кіріспе 

2 

1 

1 

5 

2 

Дыбыс туралы жалпы түсінік 

2 

2 

2 

5 

3 

Тіл дыбыстарының жасалу 

жолдары 

1 

1 

1 

5 

4 

Дауысты дыбыстар (вокализм) 

1 

2 

2 

5 

5 

Дауыссыз дыбыстар 

(консонантизм) 

2 

2 

2 

5 

6 

Буын (силлабизм). Дауыс ырғағы 

(интонация) 

2 

2 

2 

5 

7 

Екпін (акцентуация) 

2 

2 

2 

5 

8 

Дыбыстардың ӛзгерістері  

2 

2 

2 

5 

9 

Игерусіз (спонтандық) ӛзгерістер 

1 

1 

1 

5 

Барлығы 

15 

15 

15 

45 

Курс компоненттері 

Дәріс тақырыптарының мазмұны 

 

1-тақырып. Кіріспе 

Мазмұны.  Қазақ  тілінің  дыбыстық  жүйесі  мен  оның  дамуы,  ӛзіне  тән 

ерекшеліктері,  зерттелуі,  зерттеу  әдістерінің  түрлері.  Қазіргі  қазақ  тілі 

фонетикасының зерттеу объектісі. 

 

2-тақырып. Дыбыс туралы жалпы түсінік 

Мазмұны.  Тіл  дыбыстарының  жасалуы.  Тіл  дыбыстарын  жасаудағы 

қозғалтқыш  күш,  оның  ырғағы.  Ауаның  түрлері.  Дыбыстардың  зерттеу 

аспектісі, ӛзіндік қасиеттері, табиғаты. Дыбыс және фонема, ұқсастықтары мен 

айырмасы.  Фонеманың  ӛзіндік  қасиеті,  түрлері.  Аллофондардың  вариант, 

варияциялық ерекшеліктері. Әріп, алфавит. 

 

3-тақырып. Тіл дыбыстарының жасалу жолдары 

Мазмұны.  Дыбыс  жасауға  қатысатын  сӛйлеу  мүшелері.  Актив  және  пассив 

мүшелер,  олардың  қызметтері.  Қазақ  тілі  дыбыстарының  құрамы  мен  түрлері. 

Дауысты мен дауыссыз дыбыстар, айырмашылықтары. 

 

4-тақырып. Дауысты дыбыстар (вокализм) 

Мазмұны. Дауысты фонеманың құрамы, жасалуы. Олардың топтастырылуы: а) 

тіл  қатысына  қарай;  ә)  жақтың  қатысына  қарай;  б)  ерін  мен  езудің  қатысына 

қарай;  в)  үннің  ішкі  сапасына қарай қазақ  тілінің  тӛл  дауыстыларының жалаң 

және  дифтонг  болып  бӛлінуі.  Дифтонг  дауыстылардың  ӛзіндік  сапалық 

белгілері. Дифтонгоид дауыстылар. Орыс тілінен енген сӛздердегі дауыстылар, 

ерекшеліктері. Дауыстылардың сӛз ішінде қолданылатын орындары. 

 

5-тақырып. Дауыссыз дыбыстар (консонантизм) 

Мазмұны.  Дауыссыз  фонеманың  құрамы,  жасалуы.  Олардың  топтастырылуы: 

а) жасалуы орнына қарай; ә) жасалу жолына қарай; б) жасалу тәсіліне қарай; в) 

үн 

мен 

салдырдың 

қатысына 

қарай. 

Дауыссыздардың 

айтылуы. 

Дауыссыздардың сӛз ішінде қолданылуы. 

 

6-тақырып. Буын (силлабизм). Дауыс ырғағы (интонация) 

Мазмұны. Буын, оның түрлері. Сӛздерді буынға бӛлудің жолдары, қажеттілігі. 

Сӛздердің  буын  жігі  мен  морфемалық  жігі.  Буын  жылысуы  мен  ығысуы, 

себептері.  Буын  жігінің  ауызекі  және  жазуда  бӛлінуі.  Дауыс  ырғағы  және 

кідіріс  туралы  түсінік.  Олардың  маңызы.  Ауа  толқыны  арқылы  топталған 

фонетикалық  бӛліктер:  сӛйлеудің  кідірістік,  буындық  жіктері  (фраза,  такт 

немесе  синтагмалар).  Дауыс  ырғағының  грамматикалық  мағыналарды 

білдірудегі суперсегменттік қызметі. Дауыс ырғағының түрлері. 

 

7-тақырып. Екпін (акцентуация) 

Мазмұны. Екпін, оның түрлері: ой екпіні және инверсия, кӛңіл күй екпіні, сӛз 

екпіні,  олардың  айырмалары.  Сӛз  екпіні,  оның  түрлері:  үнді,  лебізді.  Тіркес 

екпіні, кӛмекші екпін. Қазақтың тӛл сӛздері мен халықаралық сӛздердегі негізгі 

және кӛмекші сӛз екпіндері. Лебізді сӛз екпінінің тиянақты, тиянақсыз түрлері. 

Қазақ тілі сӛздерінің екпінді қабылдамайтын элементтері. 

 

8-тақырып. Дыбыстардың ӛзгерістері 

Мазмұны.  Дыбыс  ӛзгерістерінің  түрлері:  игерулі,  шектік,  игерусіз.  Игерулі 

ӛзгерістер:  ілгерінді,  кейінді,  тоғыспалы  ықпалдар.  Дыбыстардың  игерулі 

ӛзгерістердің сӛз ішінде қолданылатын орындары. Ассимиляция, оның түрлері: 

дауыстылардың 

ассимиляциясы, 

езулік 

және 

еріндік 

аттракциялар. 

Дауыссыздардың қиюласуы. Ассимиляция мен сингармонизмнің ортақ жақтары 

және  олардың  айырмасы.  Аккомодация,  метатеза,  диссимиляция,  орынбасар 

дыбыспен алмастыру. Айтуда дауыссыздарды үнемдеу, түсіріп тастау. Шектік 

ӛзгерістер,  олардың  игерулі  ӛзгерістерден  айырмасы.  Оның  түрлері:  протеза, 

эпентеза, эпитеза, редукция, элизия, гаплология. 

 

9-тақырып. Игерусіз (спонтандық) ӛзгерістер 

Мазмұны. Игерусіз ӛзгерістердің дыбыстардың ӛзіндік ерекшеліктері (игерулі 

ӛзгерістерден айырмасы, тарихи дәстүрмен байланыстылығы). 

 

 

Тәжірибешілік сабақтардың мазмұны 

 

1-тақырып. Кіріспе 

Мазмұны.  Қазақ  тілінің  дыбыстық  жүйесі  мен  оның  дамуы,  ӛзіне  тән 

ерекшеліктері,  зерттелуі,  зерттеу  әдістерінің  түрлері.  Қазіргі  қазақ  тілі 

фонетикасының зерттеу объектісі. 

 

2-тақырып. Дыбыс туралы жалпы түсінік 

Мазмұны.  Тіл  дыбыстарының  жасалуы.  Тіл  дыбыстарын  жасаудағы 

қозғалтқыш  күш,  оның  ырғағы.  Ауаның  түрлері.  Дыбыстардың  зерттеу 

аспектісі, ӛзіндік қасиеттері, табиғаты. Дыбыс және фонема, ұқсастықтары мен 

айырмасы.  Фонеманың  ӛзіндік  қасиеті,  түрлері.  Аллофондардың  вариант, 

варияциялық ерекшеліктері. Әріп, алфавит. 

 

3-тақырып. Тіл дыбыстарының жасалу жолдары 

Мазмұны.  Дыбыс  жасауға  қатысатын  сӛйлеу  мүшелері.  Актив  және  пассив 

мүшелер,  олардың  қызметтері.  Қазақ  тілі  дыбыстарының  құрамы  мен  түрлері. 

Дауысты мен дауыссыз дыбыстар, айырмашылықтары. 

 

4-тақырып. Дауысты дыбыстар (вокализм) 

Мазмұны. Дауысты фонеманың құрамы, жасалуы. Олардың топтастырылуы: а) 

тіл  қатысына  қарай;  ә)  жақтың  қатысына  қарай;  б)  ерін  мен  езудің  қатысына 

қарай;  в)  үннің  ішкі  сапасына қарай қазақ  тілінің  тӛл  дауыстыларының жалаң 

және  дифтонг  болып  бӛлінуі.  Дифтонг  дауыстылардың  ӛзіндік  сапалық 

белгілері. Дифтонгоид дауыстылар. Орыс тілінен енген сӛздердегі дауыстылар, 

ерекшеліктері. Дауыстылардың сӛз ішінде қолданылатын орындары. 

 

5-тақырып. Дауыссыз дыбыстар (консонантизм) 

Мазмұны.  Дауыссыз  фонеманың  құрамы,  жасалуы.  Олардың  топтастырылуы: 

а) жасалуы орнына қарай; ә) жасалу жолына қарай; б) жасалу тәсіліне қарай; в) 

үн 

мен 

салдырдың 

қатысына 

қарай. 

Дауыссыздардың 

айтылуы. 

Дауыссыздардың сӛз ішінде қолданылуы. 

 

6-тақырып. Буын (силлабизм). Дауыс ырғағы (интонация) 

Мазмұны. Буын, оның түрлері. Сӛздерді буынға бӛлудің жолдары, қажеттілігі. 

Сӛздердің  буын  жігі  мен  морфемалық  жігі.  Буын  жылысуы  мен  ығысуы, 

себептері.  Буын  жігінің  ауызекі  және  жазуда  бӛлінуі.  Дауыс  ырғағы  және 

кідіріс  туралы  түсінік.  Олардың  маңызы.  Ауа  толқыны  арқылы  топталған 

фонетикалық  бӛліктер:  сӛйлеудің  кідірістік,  буындық  жіктері  (фраза,  такт 

немесе  синтагмалар).  Дауыс  ырғағының  грамматикалық  мағыналарды 

білдірудегі суперсегменттік қызметі. Дауыс ырғағының түрлері. 

 

7-тақырып. Екпін (акцентуация) 

Мазмұны. Екпін, оның түрлері: ой екпіні және инверсия, кӛңіл күй екпіні, сӛз 

екпіні,  олардың  айырмалары.  Сӛз  екпіні,  оның  түрлері:  үнді,  лебізді.  Тіркес 

екпіні, кӛмекші екпін. Қазақтың тӛл сӛздері мен халықаралық сӛздердегі негізгі 

және кӛмекші сӛз екпіндері. Лебізді сӛз екпінінің тиянақты, тиянақсыз түрлері. 

Қазақ тілі сӛздерінің екпінді қабылдамайтын элементтері. 

 

8-тақырып. Дыбыстардың ӛзгерістері 

Мазмұны.  Дыбыс  ӛзгерістерінің  түрлері:  игерулі,  шектік,  игерусіз.  Игерулі 

ӛзгерістер:  ілгерінді,  кейінді,  тоғыспалы  ықпалдар.  Дыбыстардың  игерулі 

ӛзгерістердің сӛз ішінде қолданылатын орындары. Ассимиляция, оның түрлері: 

дауыстылардың 

ассимиляциясы, 

езулік 

және 

еріндік 

аттракциялар. 

Дауыссыздардың қиюласуы. Ассимиляция мен сингармонизмнің ортақ жақтары 

және  олардың  айырмасы.  Аккомодация,  метатеза,  диссимиляция,  орынбасар 

дыбыспен алмастыру. Айтуда дауыссыздарды үнемдеу, түсіріп тастау. Шектік 

ӛзгерістер,  олардың  игерулі  ӛзгерістерден  айырмасы.  Оның  түрлері:  протеза, 

эпентеза, эпитеза, редукция, элизия, гаплология. 

 

9-тақырып. Игерусіз (спонтандық) ӛзгерістер 

Мазмұны. Игерусіз ӛзгерістердің дыбыстардың ӛзіндік ерекшеліктері (игерулі 

ӛзгерістерден айырмасы, тарихи дәстүрмен байланыстылығы). 

 

 

 

 

 

5В011700  –  «Қазақ  тілі  мен  әдебиеті»,  5В020500  –  «Филология:  қазақ 

филологиясы» мамандықтарының бақылау шараларының күнтізбелік кестесі 

(30 д, 15 тәж., 90 СӚЖ) - аптасына 2,0 дәріс, 1,0 тәж., 6,0 СӚЖ 

1-рейтинг 

(бақылаудың 

жоғарғы 

кӛрсеткіші) 

7 

7 

7 

7 

7 

7 

58 

Қорыты

нды 100 

балл 

Апталар  

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

 

Сабаққа қатысымы 

(дәріс) 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

7 

СӚЖ 

материалдарын 

дайындау  

А2, Т1 

А2, 

Т1 

А2, 

Т1 

А2, 

Т1 

А2, 

Т1 

А2, 

Т1 

А2, Т1 

21 

Тәжірибеде 

орындалатын үй 

жұмысы 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп2 

22 

Шектік бақылау 

 

 

 

 

 

 

Тес 

25*2 

50 

2-рейтинг 

(бақылаудың 

жоғарғы 

кӛрсеткіші) 

7 

7 

7 

7 

7 

7 

58 

Қорыты

нды 100 

Апталар  

8 

9 

10 

11 

12 

13 

14 

 

Сабақ қатысымы 

(дәрістер) 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

7 

СӚЖ 

материалдарын 

дайындау  

А2, Т1 

А2, 

Т1 

А2, 

Т1 

А2, 

Т1 

А2, 

Т1 

А2, 

Т1 

А2, Т1 

21 

Тәжірибеде 

орындалатын үй 

жұмысы 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп2 

22 

Шектік бақылау 

 

 

 

 

 

 

Тес 

25*2 

50 

 

А – ауызша                                  Кешігу (– 0,5) 

Кп – конспект                             Келесі аптада меңгеріп ӛтеу (– 0,5)  

Т – талдау                                    Қ –  Сабаққа қатысу 1 БАЛЛ 

Тес – тест 

Аб-да 25 сұрақ қойылып, дұрыс жауабы 2 баллмен есептеледі 

 

 

 

 

 

5В012100 – «Қазақ тілінде оқытпайтын мектептердегі қазақ тілі мен әдебиеті» 

мамандықтарының бақылау шараларының күнтізбелік кестесі  

(15 д, 15 тәж., 60 СӚЖ) - аптасына 1,0 дәріс, 1,0 тәж., 4,0 СӚЖ 

1-рейтинг 

(бақылаудың 

жоғарғы 

кӛрсеткіші) 

7 

7 

7 

7 

7 

7 

58 

Қорыты

нды 100 

балл 

Апталар  

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

 

Сабаққа қатысымы 

(дәріс) 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

7 

СӚЖ 

материалдарын 

дайындау  

А2, Т1 

А2, 

Т1 

А2, 

Т1 

А2, 

Т1 

А2, 

Т1 

А2, 

Т1 

А2, Т1 

21 

Тәжірибеде 

орындалатын үй 

жұмысы 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп2 

22 

Шектік бақылау 

 

 

 

 

 

 

Тес 

25*2 

50 

2-рейтинг 

(бақылаудың 

жоғарғы 

кӛрсеткіші) 

7 

7 

7 

7 

7 

7 

58 

Қорыты

нды 100 

Апталар  

8 

9 

10 

11 

12 

13 

14 

 

Сабақ қатысымы 

(дәрістер) 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

7 

СӚЖ 

материалдарын 

дайындау  

А2, Т1 

А2, 

Т1 

А2, 

Т1 

А2, 

Т1 

А2, 

Т1 

А2, 

Т1 

А2, Т1 

21 

Тәжірибеде 

орындалатын үй 

жұмысы 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп1 

А2, 

Кп2 

22 

Шектік бақылау 

 

 

 

 

 

 

Тес 

25*2 

50 

 

А – ауызша                                  Кешігу (– 0,5) 

Кп – конспект                             Келесі аптада меңгеріп ӛтеу (– 0,5)  

Т – талдау                                    Қ –  Сабаққа қатысу 1 БАЛЛ 

Тес – тест 

Аб-да 25 сұрақ қойылып, дұрыс жауабы 2 баллмен есептеледі 

 

 

 

 

 

Әдебиеттер тізімі 

Негізгі әдебиет 

1.

 

Айғабылов А. Қазақ тілі морфонологиясы. –Алматы: Санат, 1995 

2.

 

Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. –Алматы, 1992 

3.

 

Бейсенбаева К. Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы. –Алматы, 1995 

4.

 

Бодуэн де Куртене И.А. Избранные труды по общему языкознанию.  –Т.2. –

М., 1963 

5.

 

Джунисбеков А. Гласные казахского языка. –Алма-Ата, 1972 

6.

 

Джунисбеков А. Сингармонизм в казахском языке. –Алма-Ата, 1980 

7.

 

Досмұхамедұлы Х. Таңдамалы. –Алматы, 1998 

8.

 

Жұбанов Қ. Қазақ тілі жӛніндегі зерттеулер. –Алматы, 1966 

9.

 

Кеңесбаев І., Мұсабаев Ғ. Қазіргі қазақ тілі. –Алматы, 1975 

10.

 

Қалиев Б. Қазақ тіліндегі дауысты дыбыстардың редукциясы. –Алматы, 1984 

11.

 

Мырзабеков С. Қазақ тілінің дыбыс жүйесі. –Алматы, 1999 

12.

 

Оралбаева Н., Абылақов Ә. Қазақ тілі. –Алматы, 1992 

13.

 

Строй казахского языка. Фонетика. –Алма-Ата, 1991 

14.

 

Щерба Л.В. Избранные работы по русскому языку. –М., 1957 

 

Қосымша әдебиет 

15. Абуов Ж., Джунисбеков А. Фонетическая запись казахского текста. –Алма-

Ата, 1991 

16. Аралбаев Ж. Вокализм казахского языка. –Алма-Ата, 1970 

17. Аралбаев Ж. Қазақ фонетикасы бойынша этюдтер. –Алматы, 1988 

18. Әбуханов Ғ. Қазақ тілі. –Алматы, 1982 

19. Джунисбеков А. Просодика слова в казахском языке. –Алматы, 1989 

20.  Джусупов  М.  Звуковые  системы  русского  и  казахского  языков.  Слог. 

Интерференция. Обучение произношению. –Ташкент, 1991 

21.  Ерғалиев  Қ.С.  І.Кеңесбаевтың  фонетикалық  еңбектерінің  ғылыми  негізі: 

филол.ғыл. канд. ... автореф. –Алматы, 2006 

22. Жүсіпұлы М. А.Байтұрсынұлы және сингармонизм фонологиясы. –Алматы, 

1998 

23. Қазіргі қазақ тілі. –Алматы, 1954  

24. Қазақ тілі. Энциклопедия. –Алматы, 1998 

25. Қазақ тілі грамматикасы. –Алматы, 2002  

26. Нұрмаханова Ә.Н. Қазіргі қазақ тілі. –Алматы, 1982 

27. Сауранбаев Н. Қазақ тілі. –Алматы, 1953 

28. Фонетика казахского языка. –Алма-Ата, 1969 

29. Хусаинов К.Ш. В.В. Радлов и казахский язык. –Алма-Ата, 1981 

30. Ерғалиев Қ.С. Қазіргі қазақ тілі. Тест тапсырмалары. 1-кітап /Қ.С.Ерғалиев. 

–Павлодар: ПМПИ баспасы, 2014. –143 б. 

31. Ерғалиев Қ.С. Қазіргі қазақ тілі. Тест тапсырмалары. 2-кітап /Қ.С.Ерғалиев. 

–Павлодар: ПМПИ баспасы, 2014. –138 б. 

32.  Ерғалиев  Қ.С.  І.Кеңесбаев  және  қазіргі  қазақ  тілінің  дыбыс  жүйесі. 

Монография /Қ.С.Ерғалиев. –Павлодар: ПМПИ баспасы, 2014. –120 б. 

 

Курс саясаты: 

- сабаққа кешікпеу; 

- сырқаттанғандығы жайындағы анықтамасының болуы; 

- аудиторияда тәртіп сақтау; 

- жүктелген жұмыстарды толық тапсыру; 

- емтиханға қатысу т.б. 

 

Студент білімін бағалау критерий 

Қорытынды  емтихан  ауызша  түрде  ӛтеді.  Емтихан  барысында  кітап,  дәріс, 

констпект дәптерін ұстауға және кӛшіруге тыйым салынады.  

Пән  бойынша  қорытынды  баға  балдық  жүйе  бойынша  тӛмендегі  форма 

негізінде анықталады 

 

                                            Р1+Р2+Р3+Р4                                               

                И =  ---------------* 0,3 + КР*0,2 + Э*0,5                                                               

                                             4 

Мұндағы Р1, Р2, КР, Э – 1-4 рейтинг қорытындысына сәйкес ұпайлары, 100 

ұпайлық шкаламен анықталатын курстық жұмысты сапалы орындау мен қорғау 

және емтихандағы жауаптары; 0,3, 0,2 және 0,5  – институттың Ғылыми кеңесі 

бекіткен тиісті үлестері. 

Емтиханда  қанағаттанарлықсыз  (50  балдан  тӛмен)  бағасын  алсаңыз,  онда 

сіздің 

қорытынды 

рейтингіңіз 

анықталмайды, 

ал 

тізімдемеге 

«қанағаттанарлықсыз» деген баға жазылады. 

Балл 

жүйесіндегі 

қорытынды 

баға (И) 

Балдың сандық 

эквиваленті (Ц) 

Әріптік 

жүйедегі 

баға 

Дәстүрлі жүйедегі баға 

емтихан 

сынақ 

95-100 

4 

А 

ӛте жақсы 

есептелді 

90-94 

3,67 

А- 

85-89 

3,33 

В+ 

жақсы 

80-84 

3,0 

В 

75-79 

2,67 

В- 

70-74 

2,33 

С+ 

қанағаттана

рлық 

65-69 

2,0 

С 

60-64 

1,67 

С- 

55-59 

1,33 

D+ 

50-54 

1,0 

D 

0-49 

0 

F 

қанағаттана

рлықсыз 

есептелмеді