Инновациялық педагогикалық технология

202 
 
3.Педагогика  теориясындағы  оқытуды  бейіндік  саралау  мәселесі 
//Қарағанды университетінің хабаршысы: Педагогика сериясы. - 2010.  
№2. - Б. 137-142.  
4.Педагогика пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы. - Астана, 2010.  
 
 
МОНИТОРИНГОВОЕ СОПРОВОЖДЕНИЕ КУРСОВОЙ ПОДГОТОВКИ 
ПЕДАГОГИЧЕСКИХ РАБОТНИКОВ 
 
В СИСТЕМЕ ПОВЫШЕНИЯ КВАЛИФИКАЦИИ 
 
 
Дубровина И. Г.,  
Начальник отдела мониторинга филиала  
АО «Национальный центр повышения квалификации 
«Ӛрлеу» «Институт повышения квалификации 
педагогических работников по Акмолинской области», 
г. Кокшетау, dubrovina.i@orleu-edu.kz 
Алькенова Б. Х., 
Главный специалист отдела мониторинга филиала  
АО «Национальный центр повышения квалификации  
«Ӛрлеу» «Институт повышения квалификации педагогических 
работников по Акмолинской области»,  
г. Кокшетау, botagoz63.63@mail.ru 
 
Согласно  Государственной  программе  развития  образования  Республики 
Казахстан  на  2011-2020  годы  в  условиях  обновления  образования  особую 
значимость  приобретает  подготовка  педагогических  кадров  и  повышение  их 
профессиональной компетентности [1]. 
В  современных  условиях  развития  образования  система  повышения 
квалификации  педагогов  требует  поиска  новых  подходов  к  организации 
образовательного  процесса  в  рамках  курсового  обучения,  от  качества  и 
эффективности которого зависит направленность педагогов на инновационную 
деятельность [2]. 
Нацеленность  «Института  повышения  квалификации  педагогических 
работников  по  Акмолинской  области»  на  качественное  предоставление 
образовательных  услуг  способствовала  разработке  эффективной  системы 
управления.  В  соответствии  с  этим  организован  мониторинг  повышения 
квалификации,  как  одно  из  важнейших  направлений  деятельности  института. 
Разработана  модель  мониторинговой  деятельности,  направленная  на 
повышение эффективности и качества курсовой подготовки: определены цель и 
задачи,  технология  мониторинга  и  оценки  от  сбора  информации  до  принятия 
управленческих решений. 
Мониторинг позволяет системно подходить к решению различных задач в 
системе  повышения  квалификации:  от  оперативного  отслеживания  и 
непрерывного  наблюдения  за  состоянием  повышения  квалификации  до 

203 
 
своевременного выявления тенденций в процессе курсового обучения и оценки 
эффективности  и  качества  его  реализации,  а  также  обеспечения 
информационной базой субъектов системы повышения квалификации [3]. 
Системность 
прослеживается 
в 
преемственности 
проводимого 
мониторинга:  на  протяжении  ряда  лет  ведется  комплексная  работа  по 
отслеживанию  качества  и  эффективности  проводимой  работы.  Подходы  к 
оценке  качества  в  режиме  мониторинговых  исследований  основаны  на 
изучении  непосредственно  процесса  обучения  и  соответствия  его  результатов 
поставленным целям и требованиям.  
На  основе  анализа  данных  комплексной  диагностики  актуальных 
потребностей  педагогов  и  мониторинга  качества  образовательного  процесса 
строится  работа  по  совершенствованию  содержания  курсовой  подготовки  и 
качества  преподавания.  Предметом  мониторинговых  исследований  является 
процесс  обучения,  соответствие  его  результатов  поставленным  целям  и 
требованиям,  а  также  динамика  содержательно-организационных  компонентов 
курсовой  деятельности.  Исследования  дают  разнонаправленную  информацию, 
ее  комплексный  анализ  позволяет  определить  текущее  состояние  и  тенденции 
развития системы повышения квалификации в регионе.  
Практическая  реализация  мониторинговых  мероприятий  осуществляется 
на  основе  единого  алгоритма.  На  первом  этапе  определяется  цель 
исследования,  отбор  необходимого  инструментария,  затем  проводится  сбор 
диагностических  данных  и  их  оперативная  обработка.  Далее  на  основе 
интерпретации, 
обобщения 
и 
систематизации 
данных 
создается 
информационная  база.  Полученные  данные  подвергаются  системному  анализу 
и оценке. В итоге полученная информация в обобщенном виде предоставляется 
пользователям  (администрации  института,  заведующим  кафедрами,  кураторам 
курсов) для определения дальнейшей работы.  
Комплексная  диагностика  имеет  богатый  арсенал  методов  сбора  и 
обработки  диагностических  данных.  Среди  них  наблюдение,  анкетирование, 
тестирование, экспертная оценка, анализ, обобщение и систематизация данных, 
в основе которых лежат статистические и математические методы. Средствами 
сбора данных являются листы наблюдений и анкеты, тесты и листы экспертной 
оценки,  а  также  сводные  таблицы  и  листы  итоговых  оценок.  Разнообразен  и 
арсенал  форм  отчетности  мониторинговой  деятельности.  В  зависимости  от 
характера предоставления информации это могут быть аналитические сведения, 
справки,  отчеты,  доклады,  презентации,  диаграммы  и  циклограммы.  Вся 
проводимая  работа  по  мониторингу  качества  и  эффективности  повышения 
квалификации  должна  завершаться  принятием  управленческих  решений, 
которые  варьируются  в  зависимости  от  поставленных  целей:  от  коррекции 
выполняемых задач, содержания и технологий обучения, выбора оптимальных 
образовательных целей и средств их реализации до прогнозирования тенденций 
развития системы повышения квалификации. 
Курсовая подготовка призвана оказывать помощь в осознании педагогами 
собственных  профессиональных  проблем  и  содействовать  их  решению.  Для 

204 
 
этого  в  рамках  курсовой  подготовки  проводится  входное  анкетирование  с 
целью  изучения  образовательных  потребностей  слушателей,  степени  их 
готовности к обучению. Так, анализ входных анкет слушателей краткосрочных 
курсов  на  протяжении  ряда  лет  позволил  выявить  следующую  тенденцию. 
Среди целей обучения большинство слушателей указывают «желание повысить 
уровень  своего  профессионального  мастерства»,  «стремление  овладеть 
современными технологиями, методами обучения и воспитания» и «повышение 
квалификационной  категории».  Для  большинства  слушателей  содержание 
курсов  является  новым,  отсутствует  опыт  его  использования  на  практике. 
Перечисленные  цели  обучения  становятся  главными  мотивирующими 
факторами для педагогов, а значит, преподавателям следует опираться на них в 
процессе  курсовой  подготовки.  В  оценке  продуктивных  форм  обучения  для 
повышения  уровня  профессиональных  компетентностей,  по  мнению 
слушателей, 
наиболее 
предпочтительными 
являются 
практико 
ориентированные,  среди  которых  практическая  работа,  дискуссия  и  круглый 
стол,  тренинг,  деловая  и  ролевая  игра  и  другие  активные  стратегии  и  формы 
работы.  Следовательно,  их  применение  в  процессе  обучения  дает  больший 
практический эффект, нежели лекционные формы работы.  
Таким  образом,  учет  данных  анализа  входных  анкет  помогает  раскрыть 
мотивы  и  ожидания  от  обучения  слушателей  курсов,  а  значит,  является 
необходимым  условием  при  составлении  и  содержательном  наполнении 
модулей  учебных  программ  курсов,  отборе  форм  и  методов,  приемов  и 
технологий  обучения  и,  следовательно,  способствует  повышению  качества 
усвоения учебного материала, эффективности работы со слушателями. 
На начальном этапе обучения обязательным является входное тестирование 
слушателей.  Определение  исходного  уровня  знаний  по  предлагаемой  теме 
курсов  помогает  преподавателям  скорректировать  содержательную  часть, 
направляя ее на решение профессиональных затруднений слушателей. Выходное 
тестирование  позволяет  определить  качество  усвоения  содержания  курсов,  а 
также уровень «приращения» знаний на основе сравнительного анализа данных 
входного  и  выходного  тестирования.  Выявить  степень  «присвоения» 
слушателями новых знаний и нового опыта помогают и такие формы текущего и 
итогового контроля, как творческий отчет, выполнение самостоятельной работы, 
защита  проекта,  презентация  творческих  разработок  и  другие.  В  системе 
мониторинга  мы  используем  электронное  тестирование  в  программе  Activ 
Studio (Актив Студио). Эта технология диагностики уровня знаний слушателей 
удобна  в  применении  и  обработке  данных,  оценка  качества  выполнения 
заданий объективна, обработку производит сама программа. Слушатели имеют 
возможность  наглядно  увидеть  индивидуальный  результат  по  тесту  в  целом  и 
качество выполнения в разрезе вопросов, сравнить качество и результативность 
выполнения  входного  и  выходного  теста.  В  разработке  тестового  материала  и 
проведении  процедуры  тестирования  обязательными  являются  принципы 
модульного 
построения 
и 
вариативности: 
по 
каждому 
курсу 
разрабатываются не менее двух вариантов тестов с  учетом содержательных 

205 
 
модулей  обучения.  Анализ  данных  тестирования  дает  преподавателям 
информацию не только об уровне обученности слушателей, но и о качестве 
проведенной на курсе работы. 
Одним  из  показателей  качества  образовательного  процесса  является 
рейтинг  курсов.  Комплексный  мониторинг  оценки  курсовой  подготовки  по 
ряду  параметров,  таких,  как  работа  ППС,  приглашенных  лекторов,  оценка 
ресурсного  обеспечения,  оценка  контроля  знаний  слушателей,  позволяет 
определить не только качество курсов на определенном этапе, но динамику в 
разные  периоды.  При  подсчете  общей  оценки  и  анализе  качества  курсовой 
подготовки  учитываются  все  ее  составляющие,  соответственно,  от  качества 
каждого  показателя  зависит  рейтинг  курсов  в  целом,  а  значит  и  качество 
организации  образовательного  процесса  в  рамках  курсовой  подготовки.  На 
основе постоянного отслеживания и анализа данных о курсовой подготовке 
мы  имеем  возможность  выявить  динамику  качества  работы  по  повышению 
квалификации педагогов, сравнить показатели за каждый отчетный период и 
принять соответствующие управленческие решения. 
Организованная  на  завершающем  этапе  обучения  обратная  связь  со 
слушателями  в  форме  выходного  анкетирования  направлена  не  только  на 
оценку содержательно-организационной стороны курсовой подготовки, но и 
на 
определение 
профессионально-личностных 
изменений, 
сформировавшихся к завершению обучения. Анализ данных выходных анкет 
позволяет  определить  степень  удовлетворенности  слушателей  качеством 
курсов и  уровнем  их  организации. Так, анализ выходных анкет слушателей 
краткосрочных  курсов  показывает,  что  наибольший  процент  слушателей 
испытывает  «творческий  подъем»  и  «рост  профессионального  уровня»  к 
концу обучения на курсах. Все слушатели считают цель курсов достигнутой, 
при этом практически каждый отмечает изменения взгляда на современную 
организацию  процесса  обучения  в  общеобразовательной  школе  и  новизну 
курсов. Из анализа ответов респондентов на вопрос «В чем новизна данных 
курсов?»  следует,  что  большинство  слушателей  новизну  курсов  видят  в 
актуальности  тематики,  научности,  высокой  технологичности  процесса 
обучения,  раскрытии  нового  содержания  и  подходов  образования, 
соответствии международным образовательным стандартам. В своих анкетах 
испытуемые  отмечают  практическую  направленность  курсов,  привлечение 
опыта передовых педагогов, указывают конкретные методики и технологии, 
используемые  в  процессе  обучения:  смарт-технологии,  критериальное 
оценивание, 
кооперативное 
обучение, 
когнитивно-продуктивную 
педагогическую  технологию,  кейс-стади  и  другие,  как  новое  в  процессе 
курсовой подготовки.  
В  целом,  выше  названные  и  другие  параметры  помогают  оценить 
качество 
образовательного 
процесса 
и 
работы 
профессорско-
преподавательского  состава  института  в  рамках  курсовой  подготовки, 

206 
 
отследить  педагогические  эффекты  и  помочь  слушателям  в  организации 
дальнейшей  работы  по  самообразованию  в  межкурсовой  период. 
Информация,  получаемая  в  ходе  комплексного  мониторинга,  характеризует 
уровень  эффективности  процесса  курсовой  подготовки  и  является 
основанием  для  коррекции  как  педагогических,  так  и  управленческих 
действий,  направленных  на  обеспечение  дальнейшего  развития  системы 
повышения квалификации.  
Результаты  комплексного  мониторинга  позволяют  коллективу  филиала 
в  дальнейшем  прогнозировать  последующее  развитие  процесса  повышения 
квалификации,  определять  стратегию  и  тактику  управления  качеством  и 
эффективностью  образовательного  процесса,  формировать  сравнительную 
базу  данных  для  последующего  совершенствования  функционирования 
системы повышения квалификации.  
Таким  образом,  мониторинговая  деятельность  имеет  большое  значение 
в  системе  повышения  квалификации  и  является  основой  повышения  ее 
качества  и  эффективности.  Проводимая  филиалом  АО  «НЦПК  «Ӛрлеу» 
«Институт  повышения  квалификации  по  Акмолинской  области»  работа  по 
обучению  педагогов  способствует  их  качественной  подготовке  и 
повышению 
профессиональной 
компетентности. 
Это 
находит 
подтверждение  в  данных  комплексного  мониторинга  качества  курсов  и 
результативности послекурсовой деятельности.  
Итогом 
комплексного 
мониторинга 
курсовой 
подготовки 
педагогических  работников  области  является  вывод  о  качестве  и 
эффективности  проводимой  работы  со  слушателями,  ставшей  основой  для 
внедрения  педагогами  инноваций  в  образовательный  процесс  в  рамках 
обновления содержания образования.  
Литература: 
1.
 
Государственная программа развития Республики Казахстан на 2011-
2020 годы - http://adilet.zan.kz/rus/docs/U1000001118. 
2.
 
Ильясов  Д.Ф.  Организация  обучения  педагогов  в  учреждении 
повышения  квалификации  кадров  //  Вестник  ТГПУ.  2010.  Выпуск  2  (92). 
С.30-34. 
3.
 
Широкова  И.Э.  Мониторинг  эффективности  курсовой  подготовки  в 
учреждениях  дополнительного  профессионального  образования.  -  Известия 
Российского  государственного  педагогического  университета  имени  А.  И. 
Герцена. - СПб., 2010. - № 125. - С.267-272. 
 

207 
 
АКМЕОЛОГИЯ
 - 
МҰҒАЛІМНІҢ КӘСІБИ ДАМУЫНЫҢ КӨРСЕТКІШІ
 
 
Дуйсебаева Мира Жолмановна, 
«Инновациялық дамуды әдістемелік қамтамасыз ету» 
бӛлімінің бас маманы Астана қаласы. 
Нағыметова Гүлмира Әлібекқызы, 
№16 «Ақ қайың» б/б тәрбиешісі 
Ақтӛбе қаласы 
 
«Болашақта  еңбек  етіп,  ӛмір  сүретіндер  -  бүгінгі  мектеп  оқушылары, 
мұғалім  оларды  қалай  тәрбиелесе,  Қазақстан  сол  деңгейде  болады.  Сондықтан 
ұстазға жүктелетін міңдет ӛте ауыр».  
Н. Назарбаев 
 
Білім  беру  -  тәрбиелеу  мен  оқытудың  бір-бірімен  тығыз  қабысып  жатқан, 
үздіксіз жаңару мен жаңғыруды талап ететін, қоғам заңдылығының ӛзгерісіне сәйкес 
жетіліп  отыратын  үрдісі  екендігі  занды  нәрсе.  Осы  үдерісті  жүзеге  асыратын  басты 
түлға  -  ұстаз.  Адамзаттың  екінші  ұстазы  атанған  әл  Фараби  :  «Адамға  тәрбиесіз 
берілген  білім  -  адамзаттың  қас  жауы.  Түбінде  ол  апатқа  әкеліп  соқтырады»  деген 
болса,  ағартушы  ғалым  Ахмет  Байтұрсынұлы  XX  ғасырдың  басында  :  «Ең  әуелі 
мектепке керегі - білімді, педагогика мен методикадан хабардар, оқыта білетін, жан - 
жақты  мұғалім  »  деген  екен.[8,  23-бет].  Ӛткен  ғасырдың  басында  айтылған  бүл 
сӛз бүгін де ӛз маңызын жойған жоқ. 
Акмеология  ғылымы  -  ересек  адамдардың  кәсіби  оқытудағы  басқару 
мәселелерін,  оның  жас  ерекшелігіне  әсерін,  қызығушылығын,  оны  ӛз  бетінше 
жетілдіру,  шығармашылық  қабілетін  кәсіби  қызметтің  шарықтау  шегіне  дейін 
жеткізетін саланы зерттейтін ғылым . 
Мұғалімнің кәсіби шеберлігін жетілдірудің акмеологиялық негіздері - ӛзін-
ӛзі  танып-білу,  тәрбиелеу,  оқыту,  анықтау,  үйлестіру,  түзету,  дамыту,  тану, 
дәлелдеу,  ӛз-ӛзіне  қанағаттанушылық  сезімінен  құралады.  Бұл-  адам  тану 
саласында  жаңадан  дамып  келе  жатқан  ғылым  саласы.  ―Акме‖  деген  латын 
сӛзінен  алынған  ―шың‖  деген  мағынаны  білдіреді.  Педагогикалық  қызметінде 
мұғалімнің кәсіби биікке шығу дегеніміз - 
- ересек адамның ӛз бетінше даму заңдылықтары;  
- кәсіби шыңда белгілі бір табысқа жетуі ; 
- ӛзін-ӛзі тәрбиелеуге, білім беруге және бақылай білуіне үйретуі; 
-  кәсіби  шеберлік  шыңына  жету  үшін  ересек  адамдарды  түзету,  жетілдіру 
және қайта құра алатын қасиеттерді тиімді пайдалана білуі. 
Акмеология  ғылымының  басты  нысанасы  -  ересек  адамдардың  ӛз  кәсібін 
ғұмыр бойы жетілдіруге бағыттауы 
-Кәсіпке  кірісу,  яғни  ӛзінің  жеке  тұлғалық  қасиеттері  мен  қабілетін 
анықтауы  арқылы,  ӛзгелердің  ақыл-кеңесін  ескере  отырып,  ең  бастысы- 
жауапкершілікті сезінуі арқылы оқу орнын таңдау; 

208 
 
- Кәсіптік  қызметте  ұжыммен  араласу,  яғни  үлкен-кішімен  ӛзара 
сыйластықта,  мәдениетті  қарым-қатынас  жасай  білу  құзыреттілігін  кӛрсете 
алуы.  Бұл  жерде  қазақ  халқының  үлкенді  сыйлау,  орнымен  сӛйлеу,  сын-
ескертпелерге шыдамды болу секілді қасиеттерге басымдық беру. 
-  Бірқалыпты  жұмыс  ырғағына  еніп,  кәсіп  шыңын  игеруге  кірісу,  яғни 
педагогикалық  қызметте  ӛмірлік  тәжірибе  жинақтаған,  әріптестері  мен 
оқушылардың, ата-аналардың құрметіне бӛленген ұстаздардан үлгі алу. 
Жан-жақты  жетілген  тұлғаны  қалыптастыру  -  қай  кезеңде  болмасын, 
барлық  ұлт  үшін  ӛзінің  ӛзектілігімен  маңызды.  Адам  тәрбиесіне  қатысты 
айтылған  мына  сӛздерді  мысалға  келтірейік:  «Тәлім  -  тәрбиенің  тамыры- 
сүйіспеншілікте» - деп қытай оқымыстысы Лу Цзин.  
«Дүниедегі ең оңай нәрсе - кісіге ақыл айту, ең қиыны - ӛзіңді ӛзің түсіну», 
«Білікті адам қай жерге барса да, тӛрге шығады». Сайф Саран. «Мықты адам - 
қашан  да  қарапайым».  Л.Толстой.  «Адамдарды  алдына  қойған  мақсаттарына 
қарай бағалауға болады». Н. Миклухо-Маклай. 
«Ӛмірдегі ең пайдалысы- ӛзіндік тәжірибе». В. Скотт. «Адамдар арасында 
абыройға ие болудың сенімді құралы - оларға пайдалы болу». Э. Эшенбах. 
Орташа мұғалім - баяндайды, 
Жақсы мұғалім - түсіндіреді. 
Тәжірибелі мұғалім- кӛрсетеді, 
Ұлы мұғалім - шабыттандырады. Уильям Артур Уорт. 
Ж.Баласағұни: «Жақсы адам ғана жақсы ұстаз бола алады» деген. (1,212-б.) 
«Ісім оңсын десеңіз, 
Сол істің маманы болыңыз. 
Даңқым шықсын десеңіз, 
Кӛпшіліктің адамы болыңыз». 
Жаңа  білім  моделінің  басты  ерекшелігі  және  артықшылығы  сол  -  ол 
ұлттық  идеяға,  ұлттық  құндылықтарға  негізделіп,  ұлт  мүддесі  нің 
басымдылығын  дамытуы  тиіс.  Ӛз  кезегінде  ұлттық  құндылық  -  халықтың 
ӛмірлік бай тәжірибесінен бастау алып, тағдырдың талай тезінен ӛтіп, ұрпақтан 
ұрпаққа  халық  шығармашылығы  арқылы  жеткен  ӛлшеусіз  мұра.  Сондықтан, 
жастарға берілетін білім мен тәрбие мазмұны, ұлтымыздың ұрпақ тәрбиесіндегі 
даналығынан,  тарихи  мәдени  мұраларынан,  асыл  дәстүрлерінен,  ұлы 
педагогтарымыз  бен  ағартушыларымыздың  ғұламалық  философиялық  ой-
толғауларынан, тереңге бойлаған түп тамырынан нәр алып, табиғи таза мәдени-
рухани құндылықтармен қаныққан болуы тиіс.  
 Міне,  осы  тұрғыдан  «Тәрбиенің  түпкі  мақсаты  -  қоғамның  нарықтық 
қарым  -қатынасқа  кӛшу  кезінде  саяси  -  экономикалық  және  рухани 
дағдарыстарда  жеңіп  шыға  алатын,  ізгіленген  ХХІ  ғасырды  құрушы,  іскер, 
ӛмірге  икемделген,  жан  -жақты  мәдениетті  жеке  тұлғаны  тәрбиелеп 
қалыптастыру»,- деген Н.Назарбаевтың сӛзін жадымызда ұстауымыз қажет.  
 
 

209 
 
ПЕДАГОГ КАДРЛАРДЫҢ КӘСІБИ ШЕБЕРЛІГІН АРТТЫРУДА 
МОНИТОРИНГТІҢ РӨЛІ
 
 
Елубаева Айымгул Енсегеновна, 
Мониторинг және сараптау бӛлімінің бастығы 
«Ӛрлеу» БАҰО» АҚ филиалы Маңғыстау облысы  
бойынша педагог қызметкерлердің біліктілігін  
арттыру институты Ақтау қаласы  
yelubaeva.a@orleu-edu.kz 
Кожабаева Нурбиби Игиликовна, 
Мониторинг және сараптау бӛлімінің бас маманы 
«Ӛрлеу» БАҰО» АҚ филиалы Маңғыстау облысы 
 бойынша педагог қызметкерлердің біліктілігін  
арттыру институты Ақтау қаласы 
kozhabayeva.n@orleu-edu.kz 
 
Мұғалім-ӛзінің білімін үздіксіз кӛтеріп отырғанда ғана мұғалім, ал оқуды, 
ізденуді тоқтатқанда оның мұғалімдігі де жойылады. 
К. Д. Ушинский
 
 
Бүгінде  ғылым  мен  білімге  қояр  талап  артып,  оқу  жүйесі  де  күрделенген 
шақта  жаңа  қоғам  мұғаліміне  жүктелер  жүк  еселене  түсуде.  Ұстаз  қауымы 
алдында  жай  білім  беру  ғана  емес,  сонымен  қатар  ӛркениет  кӛшіне  жол 
бастайтын, әрі ұлттық рухта сусындаған білімді, дарынды азаматтар  тәрбиелеп 
шығару  міндеті  тұр.  Бұл  жолда  мұғалімнің  кәсіби  шеберлігін  дамыту, 
біліктілігін  арттыру  сынды  мәселелер  білім  беру  жүйесінің  алдында  тұрған 
жауапты іс болмақ. 
«Егер  есті  кісінің  қатарында  болғың  келсе,  күнінде  бір  мәртебе,  болмаса 
жұмасына бір, ең болмаса айында бір, ӛмірді қалай ӛткізгенің жайында ӛзіңнен 
ӛзің  есеп  ал»,  -  деп  ұлы  Абай  айтқандай  [2],  кез  келген  істе  табысқа  жетудің 
бірден-бір  кілті  -  атқарылған  істі  зерттеп,  жақсы  немесе  жаман  жақтарын 
анықтап,  келешекте  туындайтын  мәселе  мен  оны  шешу  жолдарын  алдын  ала 
болжап  отыру.  Сондықтан  да  бүгінгі  таңда  мониторингтік  зерттеулер  жүргізу 
қоғам талабы болып отыр. 
Білім  беру  сапасын  басқарудың  оқу  үрдісіндегі  негізгі  тетіктері:  бақылау, 
талдау,  бағалау,  бағдарлау  және  нәтижелердің  динамикалық  үрдістерін 
салыстыру  болып  табылады.  Бүл  үрдісте  оқу  -  тәрбие  сапасына  жасалатын 
жүйелі бағалаудың бірден-бір кӛзі - мониторинг. Мониторинг дегеніміз белгілі 
бір  нәрсенің  жай-күйін  бақылау,  бағалау,  талдау  және  болжау  жүйесі,  белгілі 
параметрлерді  анықтаудағы  бақылау  құралы.  Мониторинг  барысында 
басқарудың ӛзіндік қызметі анықталып, педагогикалық іс - әрекет барысындағы 
қызметтің  бағалауы  жүргізіледі.  Педагогикалық  мониторинг  -  педагогикалық 
жүйенің  жағдайын  үздіксіз  бақылау  және  зерттеу,  қазіргі  нәтижелік 
кӛрсеткіштерді  талдай  отырып,  педагогикалық  жүйенің  дамуын  болжау,  оның 
жетер  биіктері  мен  пайда  болуы  мүмкін  кедергілерді  алдын-ала  болжау 

210 
 
қажеттіктерін  табуға  мүмкіндік  береді.
 
Педагогикалық  мониторинг  -қазіргі 
жұмыс  нәтижесі  және  баспа  құралдары:  монографиялар,  диссертациялар, 
журналдағы 
мақала 
және 
жарияланымдар 
материалдары 
негізінде 
педагогикалық объектінің, құбылыстың күй жайын зерттеу, қозғалу бағыттарын 
кӛрсету. 
Білім беруді модернизациялау жағдайында педагог кадрлардың біліктілігін 
арттыру  және  оны  жетілдіру  жолдарын  іздестіру  -  қазіргі  күннің  бірден  бір 
талабы.  Педагог  кадрлардың  кәсіби  деңгейінің  ӛзгеруін,  оқытудың 
нәтижелерінің  ӛзгеруін  анықтау  мақсатында  білім  мекемелерінде  мониторинг 
жүргізу  қажеттілігі  туындады.  Сондықтан,  педагогтың  қызметіне  мониторинг 
жасау  арқылы  кадрлардың  кәсіби  дайындығының  қазіргі  таңдағы  жағдайын 
анықтауға болады. 
«Ӛрлеу»  БАҰО  АҚ  филиалдарының  құрамында  да  сараптау  және 
мониторинг  бӛлімі  жұмыс  жасайды.  Аталған  бӛлімнің  мақсаты:  біліктілік 
арттыру  қызметінің  сапасын  анықтау  және  мӛлшерлеу  жүйесін  қалыптастыру, 
біліктілік  арттыру  қызметінің  сапасы  туралы  ақпарат  жинау,  алынған 
ақпаратты  ӛндеу  және  сараптау,  біліктілік  арттыру  қызметін  жетілдіру  және 
дамыту  жолдарын  анықтау.  Осы  бағытта  «Ӛрлеу»  БАҰО»  АҚ  филиалы 
Маңғыстау  облысы  бойынша  ПҚ  БАИ  аймақ  педагогтеріне  жаңартылған 
бағдарламаларға сәйкес біліктілікті арттыру және басқа да білім беру саласында 
қызмет  кӛрсету  сапасын  зерделеу,  3  айлық  деңгейлік  курс  бағдарламасының 
үшінші  (базалық)  деңгейін  енгізу  күйін,  басқа  елдердің  білім  беру 
мекемелеріндегі  оқу  үрдісінің  инновациялық  тәжірибелерін  сараптау,  филиал 
қызметінің  нәтижелерін  қадағалап  отыруға  мүмкіндік  беретін  қысқа  мерзімдік 
және  3  айлық  дайындық  оқу  курсынан  кейінгі  педагогтердің  кәсіби  ӛсу 
динамикасын сараптауды жүзеге асырады. Сонымен қатар, біліктілікті арттыру 
курстарына  аймақ  педагогтерінің  қамтылуын  (білім  беру  ұйымдарының 
басшыларын  қоса  алғанда),  қысқа  мерзімдік  біліктілікті  арттыру  курстарының 
сапасын (келген және кеткен уақыттарындағы диагностика жұмыстары, сұхбат, 
топтық  талқылау),  Кембридж  бағдарламасы  бойынша  сертификат  алған 
мұғалімдердің кәсіби қызметін бағалау сапасын (БАҰО «Ӛрлеу» АҚ даярлаған 
негізінде нәтижелерді қадағалау механизмі бойынша), 9 ӛлшем бойынша қысқа 
мерзімдік  оқу  курсынан  ӛткеннен  кейінгі  кезеңдегі  мұғалімдердің  кәсіби 
қызметі  сапасының  бағалануын  (жыл  сайынғы  оқу  жылы  нәтижесі  бойынша) 
қадағалайды.  Сонымен  қатар,  біліктілік  арттыру  курстарына  келген 
тыңдаушылардың  теориялық  білімі  мен  тәжірибелік  дағдысының  деңгейін 
анықтау мақсатында кіріс тестілеуі және курс соңында тыңдаушылардың алған 
білімдерін  бақылау  мақсатында  шығыс  тестісін  алып  отырады.  Тестілеу 
электронды түрде ӛткізіледі.  
Тестілеу  технологиясы  бойынша  оқыту  нәтижесі  бір  жүйеге  кіріктірілді: 
ӛткізу, ӛңдеу, нәтижесін кӛрсету. 
Бақылаудың  тесттік  формасының  қорытындысынан  алынған  объективті 
ақпарат, тыңдаушылардың білім сапасының ӛзгеру динамикасын бақылау және 

211 
 
кафедра оқытушыларына қай бағытта одан әрі жұмысын жетілдіру қажеттілігін 
анықтау үшін қажетті. 
Кіріс  және  шығыс  тестілеудің  қорытындысы  My  ТestХ  бағдарламасы  [3] 
арқылы  жүргізіледі  және  осы  бағдарламада  ӛңделеді.  Нәтижесінде  білім 
сапасы,  үлгерімі,  орта  балы,  тапсырмалардың  пайыздық  орындалысы  секілді 
ақпараттар беріледі. 
 Тест  тапсырмалары  4  модульден  құралған  және  30  сұрақтан  тұрады.  Бұл 
курс  тыңдаушыларының  білім  беру  жүйесіндегі  қолданыстағы  заңдар  мен 
нормативті-құқықтық  актілер,  психологиялық-педагогикалық  негіздер,  тәрбие 
мен оқытудың әдістемелері, компьютерлік сауаттылық негіздері және заманауи 
педагогикалық  технологиялары  бойынша  білім  деңгейлерін  қалыптастыруға 
мүмкіндік береді. 
Осындай тексеру жүйесін қолдану педагогтерге уақытты тиімді қолдануға, 
кӛрнекі  түрде  нәтижесін  алуға,  ӛз  рейтингісін  білуге,  ӛз  нәтижелерінің  ӛзгеру 
динамикасын қадағалауға дағдыландырады. 
Біліктілік  арттыру  курстарының  кіріс  сауалнамасы  негізінде  курс 
тыңдаушыларының  сұранысы  мен  қажеттілігіне  бағытталған  курстың  сапасы 
мен тиімділігін арттыру анықталады. 
Педагог  кадрлардың  кәсіби  шеберлігін  арттыруда  тыңдаушылардан 
біліктілік  арттыру  курсының  соңында  алынатын  сауалнаманың  маңызы  зор. 
Бұл  сауалнама  ең  алдымен  жұмыс  барысының  сапасын  талдауға  мүмкіндік 
береді. Дәріскерлердің сабағын бағалау 3 тараудан тұрады. 
1.
 
Материалдың мазмұны бойынша:  

 
сабақта  ұсынылған  материалдың  ғылыми  құндылығы;  материалдың 
тәжірибелік мәні;  

 
материалдың жаңашылдығы;  

 
сабақтың  нормативтік-құқықтық  және  әдістемелік  қамтамасыздан-
дырылуы;  

 
дәріс,  тәжірибелік  сабақтардың,  тест  тапсырмаларының,  бақылау 
жұмыстары  мен  орындалған  жобалар  мазмұнының  берілген  курс  тақырыбына 
сәйкестігі,  
2.
 
Оқыту сапасы бойынша:  

 
тақырып бойынша оқытушының құзырлылық деңгейі;  

 
материалдың қол жетімдігі;  

 
баяндалудың ойға қонымдылығы; 

 
оқу  үдерісінде  интерактивтік  әдістерді:  топтық  жұмыс,  оқытудың  кейс-
тәсілдері, жіктеу және саралауды пайдалану;  

 
курста ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану;  

 
оқытушының педагогикалық шеберлігі;  
3.
 
Жұмыстың ұйымдастырылуы бойынша:  

 
үлестірме материалдарының сапасы; 

 
дәріскердің  презентациялары:  слайдтардың  мазмұны,  оқылуы  және 
қабылдануы; 

 
тайм-менеджментті сақтау (оқу уақытын тиімді пайдалану).  

212 
 
Шығыс сауалнамасы шығармашылыққа сыни кӛзқараспен қарауға септігін 
тигізе  отырып,  дәріскерлерге  сабағын  жетілдіру  үшін  қандай  бағытта  жұмыс 
жасау  керектігін  ұсынуға  мүмкіндік  береді.  Бұл  үшін бір  оқытушының  жұмыс 
нәтижесін  талдап  қарастыруға  болады.  Материалдың  мазмұны  бойынша  орта 
балы  -  9,87,  оқыту  сапасы  бойынша-  9,79,  жұмыстың  ұйымдастырылуы 
бойынша  -9,35  балды  құрады.  Демек,  бұл  оқытушы  үшінші  тарау  бойынша 
жұмысын  жетілдіру  керек,  атап  айтсақ  үлестірме  материалдарының  сапасына 
кӛп  кӛңіл  бӛлу  керек,  дәріс  презентацияларының  мазмұны  тыңдаушылардың 
қабылдауына  қонымды  болатындай  етіп  құрып  және  сабақ  кезеңдерінің  бір-
біріне  кіріктірілуін  және  ӛтпелілігінің  сақталуын  қадағалау  қажеттілігі 
ӛздігінен ашылып отыр. 
Жалпы  алғанда,  кез  келген  білім  беру  ұйымында  кӛрсетілетін  білім  беру 
қызметінің  жоғары  сапасын  қамтамасыз  ету  және  олардың  қызметінің 
тиімділігін бағалау үшін білім беру сапасына мониторинг жүргізе отырып, сапа 
менеджментін  жетілдіру  қажет.  Ал  педагогикалық  мониторинг  -  білім  беру 
сапасын  басқарудың  басты  тетігі  және  басқарушылық  шешімдерді  қабылдау 
жүйесінің маңызды элементі болып табылады.  
Мониторинг  жүргізудің  нәтижесінде  білім  беру  ұйымдарындағы  кӛп 
мәселелерді  талдап,  сараптап,  оқушымен,  педагогикалық  кадрлармен  жұмыс 
сапасын  арттыруға  болады.  Жүйелі  талдаудың  арқасында  оқушылар  арасында 
сабаққа  қатысуға  деген  қызығушылық  артып,  материалдың  игерілу  деңгейі 
жақсарады, мұғалім мен оқушының сабақтан тыс шараларға қатысы ӛзгереді. 
Болашақта  мониторингтік  зерттеу  жүргізу  барысындағы  тәжірибе  мен 
ӛзгерістерді  ескере  отырып,  бұл  бағытта  тек  сандық  деректер  ғана 
қолданылатын уақыт келеді. Сондықтан дұрыс және тиімді бағытта жүргізілген 
педагогикалық  талдау  мен  сол  талдау  нәтижесіне  негізделген  жоспарлы  жүйе 
оқушылар  мен  мұғалімдердің  ынталануына,  жетістіктерге  жетуге  талпынуына, 
білім ұйымдарының рейтингілік бағасының жоғарылауына себепкер болады. 
Әдебиеттер: 
1.
 
Кафедра педагогики и психологии РИПКСО, Педагогический 
мониторинг в системе активного обучения учителей на курсах повышения 
квалификации Алматы, 2006  
2.
 
http://old.abai.kz/node/3  
3.
 
http://mytest.klyaksa.net/htm/index.htm 
 
 

жүктеу/скачать 3,88 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: