Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі тараз мемлекеттік педагогикалық институты

112 
 
-отбасындағы тәрбиенің мақсаты, міндеті, әдіс-тәсілдері жетілмеген; 
-бала отбасындағы жақсы материалдық жағдайға мастануы; 
-ата-аналардың 
басты 
назарларын 
отбасыны 
материалдық 
қажеттілік-термен  қамтамасыз  етуге  аударып,  баланы  тәрбиелеуді 
екінші кезектегі іс деп санауы; 
-бала тәрбиесіндегі қайшылықтар: шектен тыс босаңсыту, өз бетімен 
жіберу немесе қорқыту, аса қатаңдық, орынсыз жазалау. 
-шектен  тыс  қатаңдық  (ата-ананың  дөрекі  билігі,  ұрып-соғып 
жазалауды  қолдануы,  өктемдік  қалдықтары  және  т.  б.).  Ата-аналардың 
өз балаларының мектеп пен мұғалімдерге наразылығын қолдауы; 
Өкінішке  орай,  отбасында  мұндай  қателіктердің  етек  алуы 
балалардың  оқудағы  жетістігіне  ғана  емес,  сондай-ақ  басқа  да 
сапаларына,  соның  ішінде,  оқушылардың  қоғамдық  белсенділігіне  де 
қарсы  ықпал  етеді.  Ал  отбасыдағы  тәрбиенің  мақсат-міндеттері, 
формалары  мен  әдістері  жөнінде  айқын  түсінігі  бар  ата-аналардың 
балаларының  қоғамдық  белсенділігі  әлдеқайда  жедел  дамиды. 
Талданған қателер қоғамдық белсенділігі нашар дамыған оқушылардың 
отбасысында жиі кездеседі. 
Қазіргі  кездегі  аса  бай  отбасылардың  пайда  болуы  оларда  бала 
тәрбиесінің дұрыс тәжірибесі қалыптасты деген сөз емес. Міне, осындай 
отбасылардың  кейбір  ата-аналары  баланың  кез  келген  сұранысын  сол 
мезетте  қанағаттандыруы,  аламын  деген  нәрсесінің  бәрін  сөзге  келмей 
сатып  әперу,  үй  тірлігіне  қатыстырмауы  баласының  өзімшіл,  тек  қана 
тұтынушы, жалқау, басқаның есебінен жақсы өмір сүргісі келетін арам 
тамақ  болып  қалыптасуына  әкеліп  соқтыратынын  ескере  де  бермейді. 
Дәл  осыған  қарама-қарсы  әрекет    істейтін  ата-аналардың  да  түсінігі 
балаларын тура жолдан шығаруға итермелейді. 
Ондай  ата-аналар  өз  балаларын  аса  қаталдықпен  тәрбиелеймін  деп 
әр  түрлі  қысым  мен  тыйымдарды  қолдану,  сәл  нәрсеге  бола  қатаң 
жазалау,  ар-намысын  қорлайтын  әрекеттер  жасау  арқылы  балаларын 
өздеріне  қарсы  қояды.  Мұндай  жағдайда,  әрине,  балалар  ата-анасын 
сыйламайды,  олардың  баласына  айтқан  «ақылы»  кері  әсер  етеді. 
Осындай  отбасында  «тәрбие»  алған  баланың  тәрбиелі  болуы  да 
екіталай. 
Әрбір оқушының өзін қоршаған ортасымен тығыз қарым-қатынаста 
болатынын,  солардың  әсерімен  дамитынын  ескере  отырып  «қиын» 
балалардың  мінезіне  отбасы,  мектеп  және  көшенің  қалай  әсер  ететін 
жағдайларына жеке-жеке тоқталып көрелік. 
Бала  тәрбиесіне  отбасының  жағымсыз  әсер  ету  жақтарын  сөз 
еткенде, оны үш топқа бөліп қарастыруға болады: 
1. Бірінші  топ  –  баланы  қалай  тәрбиелеуді  біледі  және  дәл  солай 
тәрбиелейді.  Олар  көп  емес,  алайда,  өздерінің  саналы  өмірімен  және 

113 
 
сапалы  іс-әрекетімен  тек  өз  балаларына  ғана  тәрбие  беріп  қоймай, 
мектептегі қоғамдық жұмыстарға қолғабыс етіп, басқа ата-аналарға үлгі 
көрсетеді. 
2.  Екінші  топ  –  өз  балаларына  өнегелі  тәрбие  бергісі  келеді,  бірақ 
қалай  тәрбиелеу  керек  екенін  білмейді.  Мұндайлар  ата-аналардың 
басым көпшілігі. Олар білмегендіктен балаларына кері әсер етуі мүмкін. 
3. Үшінші топ – балаларды тәрбиелеудің жолдарын білмейді, білгісі 
де келмейді, педагогтарға қарсы тұратын төменгі әлеуметтік топ. Бұлар 
соншалықты көп болмағанымен, «қиын» балаларды беретін отбасылар. 
Бұл  жерде  осы  аталған  қателіктердің  ішінде    екеуіне  баса  назар 
аударып көрейік. Отбасы тәрбиесіндегі елеулі кемшілік - ата-аналардың 
тәрбие істерінің мақсат-мүддесін, оның түрлері мен әдіс-тәсілдерін жете 
түсінбеуі балаға қарсы ықпал етеді.  
Мектеп  басшылығымен  жүргізілетін  тәрбие  жұмыстарының 
формалары көп. Олар:  
-ата-аналармен жұмыс;  
-сынып жетекшілерінің және мұғалімдердің отбасымен жұмысы;  
-сыныптан және мектептен тыс тәрбие жұмыстары.  
Осы жұмыстарға мектеп басшылық жасайды, көмектеседі, тиісті ада
мдармен,  ұйымдармен  бірігіп  іске  асыруды  қамтамасыз  етеді.  Тәрбие 
жүйесінде,  әсіресе,  жеке  адамның  жоғары  моральдық  қасиеттерін 
қалыптастыруда, адамгершілік сезімін, эстетикалық талғамын дамытуда 
қоғамдық тәрбие институттарының алатын орны ерекше.  
Отбасы  тәрбиесі  -  бұл  қоғамдық  тәрбиенің  бір  бөлігі,  мемлекет 
алдындағы  ата-аналардың  борышы.  Үкімет  отбасына  үнемі  қамқорлық 
жасауда. 

жүктеу/скачать 1,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: