Геоақпараттық жəне мониторингті жүйелер

қамсыздандырудан 10есе аз  болды. ХХ  ғасырда жетілуші ғылыми – техникалық революция

геометриялық прогрессияда техникалық жетілудің келесі көрсеткіштерін өзгеріске əкелді:

►техникалық  жүйенің  əртүрлі  сыныптарының  саны  əр 10 жыл  сайын  екі  еселеніп

отырды;

►бұйымның күрделілігі бөлшектер мен торабтар саны бойынша 15 жылдан кейін екі

есе өсті;

►жаңа бұйымды құру  уақыты 25 жылдан кейін екі есе азайды, сонымен бір  уақытта

бұйымның моральдық ескіру уақыты қысқарды;

► ғылыми – техникалық ақпараттар көлемі əр 8 жыл сайын екі есе өсті.

Жоғарыда  атап  көрсетілген  себептердің  жинақталған  қозғалысының  нəтижесінде

конструкторлеу əр 10 жыл сайын  он  есе өсуі  қажет болған. Конструкторлеу технологиясын

қолмен  істеуді  сақтай  отырып  сондай  шамада  конструкторлеу  саны  өсу  керек  болған. Осы

себептен жобалауды автоматтандыру бойынша жұмыс істеу басталды.

Өнеркəсіптік компаниялар ИТ мен АЖЖ салымнан келесілерді алғысы келеді:

► ресурстарға қажеттіліктің ұзақ уақыттық болжам мүмкіндігін ;

►материал мен құрал – жабдықтарға осы қазіргі қажеттілігін жоспарлау;

►өнімнің өзіндік құнының есесбі, өндірістік қуатты жүктеу жоспарын;

►конструкторлеудің барлық айналымының шынайылығын  жəне басқарылатын;

►ақпараттық  біртұтас  базасын( бұйымның  құрамы, материалдық  шығын  мөлшері,

деректер қорының анықтамасы туралы);

►өзіне  өндірістік  дайындауды, оны  жоспарлауды  жəне  оперативтік  басқаруды

қосатын, тұйық өндірістік айналымды басқару;

►өндірісте материалдар мен құрауыштарды есептеу;

►қаржылық есеп.

Үздіксіз  өндіріс – металлургиялық, химиялық, əйнектік, құрылыс  материалдарының

өнеркəсібі, тау – кен  өндірісі  үшін  қателік  бағасы  өте  жоғары  аумақтарда  өндірістік

үрдістерді басқарудан оператор – адамдарды шығару өте маңызды тапсырма.

Көрініп  тұрғандай, көптеген  жағдайда  бұл  тапсырмалар  бизнестің  барлық  түрі  үшін

қатысты. Бірақ  кейбіреулер  өндірістік  аумақ  үшін  осы  немесе  келесі  дəрежеде  ерекше,

мысалы, өнімнің  жаңа  түрлерін  шығаруды  тездету (конструкторлеу  жəне  жобалау

айналымдарын  басқаруды  жасау – келісті  тапсырма), өндірістік  айналымды  басқару  немесе

технологиялық  жəне  өндірістік  үрдістерді  басқарудан  адамдарды  шығару. Бұл  тапсырмалар

көп  деңгейлі, ал  оларды  шешу  көрнекті  материалдық  салымды  жəне  уақыттық  шығынды

талап  етеді. Нəтижесінде  өндірістік  кəсіпорынды  кешенді  автоматтандыру  басқа  салаларға

қарағанда  қымбатқа  түсуі  мүмкін. Жекелегенде, өнеркəсіп  АЖЖ  немесе  ӨТБАЖ

аббревиатурасының  артында  жасырылған  негізгі  тұтынушы. Ол  бұл  нарық  сегменттері

миллиард доллардың айналымына ие.

ХХ

ғасырдың

соңында Gardner Group талдаушы 

компаниясы

CAD/CAM/CAE/PDM/PLM/CASE/CALS/MRP/ERP жүйелерін 

қолдануда 

өндірісті

дайындаудың түрлі кезеңіндегі – жалғыз қатесін түзеу құнының бағасын жүргізді.

$1 Концепциялық жобалау

$10 Бұйымды конструкторлық талқылау

$100 Бұйымның макетін дайындау

$1 000 Техникалық жабдықты жобалау

$10 000 Жабдықты дайындау

$100 000 Құрылғылық серияны шығару

$1 000 000 Сериялық өндіріс

АЖЖ мысалдары

Ресейлік АЖЖ

●Компас – екі  өлшемді  жəне  үшөлшемді  жобалауға  арналған  нұсқалардағы  АСКОН

компаниясының кең тараған ресейлік АЖЖ.

●ADEM- СББ білдектері мен конструкторлық технологиялық дайындау үшін АЖЖ.

●bCAD  -    ресейлік  АЖЖ.  Негізгі  бағыттары:  жиһазды  жобалау  жəне  интерьердің

дизайны.

●IndorCAD – ИнтерСофт компаниясының автомобильдік жолдарды жобалау жүйесі.

●Infrasoft CAD -  IntelliCAD негізіндегі ресейлік АЖЖ.

●MechaniCS

[1]

 – ресейлік Consistent Software компаниясының  ЕСКД  сəйкес

сызбаларды қаттауға арналған  Autodesk Inventor немесе  AutoCAD қосымшасы.

●T-FLEX CAD – машина жасау үшін ресейлік АЖЖ.

●TopoR – баспалық тақшаны жобалауға арналған ресейлік АЖЖ.

●WinELSO-  электрлік  жарықтану  жəне  күштік  электрлік  құрал  –  жабдықты  жобалау

жүйесі үшін АЖЖ.

● «Сударушка» АЖЖ- CAD/CAM/CAE ресейлік  жүйесі 1989-1994 жылдары

А.С.Яковлев 

атындағы 

ОКБ 

Ресейлік 

авиациялық 

өнеркəсіптің 

мамандарымен

құрастырылған ГЕМОС жүйелерінің (ұшақтың абводтарын геометриялық үлгілеу) өркендеуі

болып табылады.

●Mineframe- тау – кен жұмыстарын автоматты жоспарлау, жобалау жəне жүргізу үшін

ресейлік АЖЖ.

●Dip Traсe-отандық  зерттеменің  бағдарламалық  өнімі (РСВ) баспалық  тақшаны

жобалауға  арналған  АЖЖ. Дестеге  төрт  бағдарлама  қосылған: Schematic- мақсатты  сызба

зерттемесі; DipTraсe- қолмен жəне автоматты із салу, тақшаны құру; Schem Edit- құрауыштар

редакторы; Com Edit – корпус редакторы.

Шетелдік өндірушілер АЖЖ

●Интех  –  кесу  ӨТАЖЖ  –талдық  металды  кесу  технологиясын  автоматтандыру  үшін

АЖЖ.

●Эксперт –СКС – ВОЛС, ЛВС, сызықтық жəне магистральдық желілер құрылымдық

желілік жүйелерді жобалаудың барлық сатыларында автоматтандыруға арналған АЖЖ.

●ArchiCAD-  архитектураға арналған АЖЖ.

●Autodesk

○AutoCAD- кең тараған ресейлік емес өндіріс АЖЖ.

○Autodesk Inventor- күрделі  машина  жасау  бұйымын  құру  үшін  үшөлшемді  қатты

денені жобалау жүйесі.

●Bocad -3D – металдан  жасалған  конструкцияларды  жобалау  жүйесі (bocad –Holz –

ағаштан  жасалған  конструкцияларды  жобалау  жүйелері;    bocad  –  Glas  –  алюминий

конструкцияларын жобалау жүйесі)

●Cadmech- машина жасау үшін əмбебеп АЖЖ.

●Dassault Systemes- əмбебап АЖЖ.

○CATIA – аэроғарыштық өнеркəсіп үшін АЖЖ.

○Solid Works- машина жасау саласы үшін əмбебап АЖЖ.

●Electric-электр желісін жəне жинақталған сызбаны жобалау.

●Intelli CAD- AutoCAD өте  ұқсас  АЖЖ. Халықаралық IntelliCAD Technology

Consortium  консорциумымен  құрылған.  Brics  CAD,  ProgeCAD,  ZwCAD  жəне  т.б.  сияқты

көптеген АЖЖ үшін платформа ретінде қызмет етеді

●MathCAD-математикалық үлгілеу.

●Magics – тез үлгілеуге арналған АЖЖ.

●OrCAD –электрондық құрылғыларды жобалауға арналған АЖЖ.

●P-CAD- электрондық құрылғыларды жобалауға арналған АЖЖ.

●Pro/Engineer –машина жасау саласына арналған əмбебап АЖЖ.

●Rhinoceros - өндірістік дизайн үшін əмбебап АЖЖ.

●Siemens PLM Software

○NX-өндірістің түрлі салаларына арналған Cax жүйе.

○SolidEdge-2D/3D CAD- жүйе.

●ZwCAD- IntelliCAD негіздегі АЖЖ бір түрі.

АЖЖ арналған мерзімді басылым

●CAD/CAM/CAE Observer - бұйымның  өміршеңдік айналымының барлық сатысында

деректерді  басқару (PDM) жəне  өндірісті  технологиялық  дайындау (CAPP жəне CAM),

талдау, есептер мен симуляция (CAE), конструкторлеу (CAD), өнеркəсіптік дизайн үрдістерін

автоматтандыру (CAID) сферасында  жаңа  компьютерлік  технологияны  қолдану  жəне  құру

тақырыптары  мен  сұрақтарының  кең  спектрін  айқындайтын  орыс  тіліндегі  ақпараттық –

сараптамалық журнал.

●CAD master- Бүгінгі  күні  АЖЖ  аймағындағы  мамандарға  арналған  жалғыз  тегін

баспалы журнал. Журналдың шығарылымы Consistent Software қолдауымен жүзеге асуда.

●АЖЖ  жəне  графика – Техникалық  құжатайналым  жəне  өндірісті  технологиялық

дайындау, компьютерлік  талдау, жобалауды  автоматтандыру  сұрақтарына  арналған  айлық

журнал. 1996 жылдан бастап шығарылады.

●АЖЖ  каталогы. Бағдарламалар  жəне  өндірушілер – АЖЖ  программалар  жəне

өндірушілер  бойынша  бірінші  жəне  жалғыз  орыс  тіліндегі  каталог. Материалдардың

көпшілігі  өндірушілермен  немесе  оларды  сатушылармен  мақұлданған. Авторы  -

П.Н.Латышев. Мəскеулік «СОЛОН- ПРЕСС» баспасынан  жылына 2 рет  басылып  шығады.

Бірінші басылым – 2006 жылы. Екінші басылым – 2008жыл.

АЖЖ арналған Веб- сайттар

●sapr2u.ku- АЖЖ бойынша ірі орыс тіліндегі форум

●cad.ru- АЖЖ аймағындағы кешендік шешімдер

7 – кесте

Қазақстан мен Ресейдегі АЖЖ

Сыныптар

Өнімдер

Компания

Шетелдік жүйелер

Unigraphics NX

EDS

CATIA

Dassault Systemes/IBM

Ауыр:

Pro/Engineer

РТС

SolidWorks

SolidWorks (Dassault тиесілі)

SolidEdge

EDS

Inventor и Mechanical Desktop

Autodesk

Cimatron

Cimatron

think3

Think3 S.p.A.

Cadkey

Cadkey

Орташа:

Power Solutions

Delcam

AutoCAD

Autodesk

MicroStation

Bently Systems

SurfCAM 2D

Surfware

DataCAD

DataCAD

IntelliCAD

CADopia

Жеңіл:

TurboCAD

IMSI

Ресейдегі АЖЖ өнімдері

КОМПАС(CAD/CAM/PDM)

Аскон

T-Flex(CAD/CAM/CAE/PDM)

«Топ Системы»

ADEM (CAD/CAM/PDM)

Omega Adem Technologies

Sprut (CAD/CAM/CAE)

«СПРУТ-Технология»

APM WinMachine (CAD/CAE)

НТЦ АПМ

PartY Plus (PDM)

«Лоция Софт»

КРЕДО (CAD/CAM/CAE)

НИЦ АСК

Интермех (CAD/CAM/PDM)

«Интермех»

NormCAD (есептеулер мен құжаттарды

дайындау)

«Сапротон»

ГеММа-3D (CAD/CAM)

НТЦ ГеММа

Арнайыландырылған АЖЖ*

MSC.visual Nastran

MSC.Software

Ansys

Ansys

AutoPlant

Rebis (Bentley фипмасына тиесілі)

«Астра-Нова»

НИЦ «СтаДиО»

CADWorx

COADE

Revit

Autodesk

Robot Millennium

RoboBAT

Architectural Desktop

Autodesk

StruCAD

AceCad Software

●Geomedia.com.ua- GIS,GPS  жəне АЖЖ туралы мамандандырылған қор.

●Architector.info- АЖЖ бойынша архитекторларға, дизайнерлерге жəне инженерлерге

арналған мамандандырылған қор.

●cadcat.ru- CAD орысшасы. Баспа  басылымының  негізіндегі  АЖЖ  өндірушілер  мен

бағдарламалар бойынша бірінші қор. АЖЖ каталогы.

Негізгі əдебиет:[1],[46]-[56]

Бақылау сұрақтары:

1. АЖЖ  қандай  бағыныңқы  жүйелері  бар? Бұл  бағыныңқы  жүйелер  қандай

қызметтерін орындайды?

2.  Жүйелік ОС негізгі қызметтерін атаңыз жəне олардың белгіленуін түсіндіріңіз.

3. Операциялық жүйенің құрамын қандай?

4. CADMECH неге арналған?

5. APM Win Machine жүйесі неге арналған?

4  Дəріс Тақырыбы: Өнеркəсіп бағдарламарында АЖЖ таңдау шарттары

АЖЖ  таңдау. АЖЖ  деген  не? АЖЖ – жобалауды  басқару  жүйесі, бұл  анықтамада

түйінді сөз – жүйе. Бүгінгі жағдайда АЖЖ  конструкторлар  жəне технологиялар  үшін  құрал

ретінде қарау жеткіліксіз.

Сонымен  қатар, өнеркəсіпке  АЖЖ  енгізу  қиындықтарының  масштабын  көрсетпейді.

PDM жəне CAD  бірде – бір батыстық  жүйелер ҚР  жəне Ресейде қабылданған  стандарттың

керекті  көлемін  қолдамайды, яғни  ЕСКД  жəне  ЕСТД  бар. Біздің  ережелерді  батыстық

жүйелерге  үйрету  үшін  оларды  тораптау, ғаламдық  қайта  жасау  жағдайды  қиындатады.

Жүйені орыс тіліне аудару оларды қолданудағы мəселелері алмайды, «локализация» біршама

көп  терең  мағынада. Бірізділік – операциялық  технологияны  автоматтандыратын  АЖЖ

батыста  құралмаған, демек, оларды  отандық  құрушылардан  ғана  іздеуге  болатын. Көптеген

құрушылар  олардың  жүйелерінде  «желілік  шешім»  бар  деп  мəлімдейді.  Бірақ      сол  сияқты

бизнес – үрдістерді қолдауды өзіне қосатын « жинақталған шешім» айтарлықтай кең ұғым.

Өнеркəсіпте АЖЖ енгізу жəне иелену туралы шешімді өндірісті басқарудың жоғарғы

жетекші  ғана,  енгізу  үрдісін  алда  да  бақылауды  өзі  алуы  мүмкін.  Бүгінгі  АЖЖ  өте  қиын

тапсырма болып табылады. Егер бұрын, 7-10 жыл, бағдарламаларды кульмандар алмастырса,

əсіресе  білікті  мамандардың  жетіспеушілігі  кезінде  жəне  нарықтың  тез  ауысуында

шындығында  орасан  көлемді  ескішілікке  негізделген  жұмыстарда  қазіргі  уақытта  енді

құралдар  шешетін. Бұл  жұмыстардың  соңғы  мақсаты  автоматтандырылған  өнеркəсіптік

өндірісті дайындау жəне жобалау жүйелері (АӨӨДЖЖ) немесе компьютерлік  - жинақталған

өндіріс (КЖӨ) құру.

Табылған  жүйелермен  қандай  тапсырмалар  шешілетіндігін  түсіну, содан  кейін  өз

өнеркəсібінде бұл аймақта не болып жатқанын анықтау жəне мақсат еткен нəтижелерге жету

жобаларын тұрғызу. Өндірісте бұл тапсырмаларды шеше алатын өз маманын табу өте қиын.

Мəселе мұнда мамандар жеткілікті компетентсіз деуге болмайды, өйткені тексеру кезінде тек

осы жұмыс үшін ғана объективті түрде өз мəселелерін талдауға мамандарды жұмыстан үзуге

болмайды.

Əр уақытта өз туған зауытыңды шын мəніндегі жағдайынан гөрі жақсы жағдайда көру

жəне  үлкен  жүйені  аз  уақыт  ішінде  құру  өте  қиын. Бұндай  жағдайда  жүйені  енгізу

облысындағы мамандандырылған шет жақтық ұйымдардан көмек сұрау қажет.

●АЖЖ жүйелер туралы стереотипті ұғымды тек техникалық мамандардың құралы деу

дұрыс емес. АЖЖ жүйелері  - біріншіден жетекшінің құралы.

●  Жоғарғы  түйін  жетекшісі  ғана  өз  өнеркəсібінде  өндірісті  автоматтандырылған

жобалау жəне басқарудың жинақталған жүйесін енгізу туралы шешім қабылдай алады.

●  Бытыраңқы  бағдарламалық  өнімдерді  енгізу  толық  жинақталған  шешімді  енгізу

секілдідей мандымды əсер бермейді.

●  Нарықтық  бəсекелестік  шартында  өмір  сүру  үшін  жаңа  басқару  технологиясы  мен

жобалауға көшу қажет.

АЖЖ дəйекті таңдау үшін келесі сипаттамалар бойынша талдау жасау қажет:

Автоматтандыру.  АЖЖ  кəсіпорынның  барлық  бөлімдеріндегі  барлық  жұмыстарды

автоматтандыру  қажет. АЖЖ  құралдары  жəне  басқалармен  қосындыланған  ПО

компьютерлік жəне жинақталған өндірісті жəне біртұтас ақпараттық кеңістік құруы қажет.

Ашықтық.  АЖЖ  ашық  болуы  керек. Егер  жүйені  сізге  керекті  қажеттіліктерге  сай

күйге келтіруге мүмкін болмаса, онда мұндай жүйені таңдау қателік.

Қол жетерлік. АЖЖ қол жетерліктей болуы  керек. Егер АЖЖ сатып алғаннан кейін

сізге қажетті тəлім ала алмасаңыз не техникалық қолдау жоғары болмаса кез – келген (жеңіл

жəне ақылды) АЖЖ қарытпы жұмысы екіталай.

Сенімділік.  АЖЖ  сенімді  болуы  қажет. Электрондық  қалыпта  сақталған  деректерді

тікелей  оқу  үшін  қатынау  мүмкін  емес  (  оларға  қатынау  үшін  минимум  компьютер  мен

арнайы  программа  керек). Деректер  қалыбын  өзгертетін  жəне  өзінің  ескі  пішімін

қолдамайтын  немесе  бір  математикалық  ядроны  келесі  біреумен  ауыстыратын  АЖЖ –

жүйенің  сенімсіздігінің  белгісі. Сондықтан  ақпаратты  сақтауда  стандартты  емес  форматты

сатып алсаңыз оныңыз қателік болады.

Əмбебептық.  АЖЖ  əмбебап  болуы  тиіс. «Өзінің  ішінде  өзі» егер  сізді  функционал

бойынша  ұйымдастырса  АЖЖ  қорқыңыз. Жүйелерді  масштабтау  жəне  араластырушылар

туралы ойлау қажет. Егер араластырушыларға  сіздің ақпаратыңызды өңдеу қиын болса, егер

уақыт  өте  келе  жүйелер  қуатын  арттыра  алмасаңыз  немесе  шешілуші  тапсырмалардың

ортасын  кеңейте  алмасаңыз, онда  мұндай  жүйені «бір  күндік »: болашағы  жоқ  деп  санауға

болады.

Тұрақтылық.  АЖЖ  тұрақты  болуы  керек. Жүйе  жұмыстың  негізгі  мақсаттарын

үнемі  өзгертуіне  болмайды. АЖЖ  жұмыс – ережелердің  мəліметтері  жəне  рəсімдері,

сондықтан АЖЖ тұрақтылық стилі жоба бойынша міндеттемесін уақытысында жəне сапалы

орындауға мүмкіндік береді.

Өтімділік. АЖЖ өтімді болуы қажет. Егер ұсынылған АЖЖ меңгеру өте қиын, егер

оны  толықтаушы  шығынсыз  қолдану  мүмкін  болмаса  немесе  ол  күткен  нəтижені  бермесе,

онда мұндай АЖЖ сатып алуда түк мəн жоқ. Есіңізде сақтаңыз, АЖЖ сатып ала отырып сіз

оны  ұзақ  уақытқа  жəне  тыңғылықты  таңдауыңыз  керек. Жұмыстың  қалыпты  жүруі  мен

тұрақты сапаны тек ұзақ уақыттық жүйе кепілдік бере алады.

Масштабтау.  АЖЖ  масштабталған  болуы  тиіс, яғни, өсу  мүмкіндігіне  ие  болуы

керек. Жақсы АЖЖ кез – келген «əмиянды» қанағаттандыра алады. Ол сізге  «аз шешімнен»

бастап жəне уақыт өте келе жүйені қалаған дəрежеге дейін кеңейтуге дейін жетуге мүмкіндік

береді.

Жобалауды автоматтандыру:

Автоматтандыру – бұл өндіріс жұмысын жеңілдетуші амал. Бұл шындық! Жобалауды

автоматтандыру  жоғары  білікті  мамандарды  ескішілдікке  негізделген  тапсырмалармен

уақыттарын  алмауға  мүмкіндік  береді. Жобаланған  объектердің «виртуаль  үлгісін»құру

кезінде  алмастырылмайды. Инженерлік  шығармашылық  ойды  жүзеге  асыруға  болысады,

болжам  жəне  өндіріс  үрдісін  бақылау  жобалық  шешімін  орындалуын  экономикалық  растау

сияқты тапсырмаларды шешуде маңызды.

Жүйеге мыналарды жинақтауға болады:

●Өндірісті технологиялық дайындау үрдісін автоматтандыратын өнімдер;

● СББ білдектер үшін басқарушы бағдарламаларды құруға мүмкіндік беретін САМ;

●Талдық материалдарды кесуді тиімділеу үшін бағдарламалар;

● Бұйымды инженерлік талдау үшін немесе тетікті ақырлы элемент əдісі үшін САЕ.

Өндірістік  өнеркəсіптің  автоматтандырылған  ақпараттық  жүйелер  тізілген  тəсілінде

АЖЖ  негізгі  рөлі  өнеркəсіп  пен  үрдістерді  басқару  өндірістегі  жұмыс  жоспарының

құрылуына өнеркəсіпте жауап беретін ERP, MRPII, APS жəне  MES жүйе сыныптары секілді

жүйелеріне  шығу. Осы  негізде  құрылған  автоматтандырылған  ақпараттық  жүйе –

кəсіпорынның біртұтас ақпараттық кеңістігін құру мүмкіндігі жəне сараптама бойынша бөліп

орналастырған  деректер  қорынан  тұратын  көп  компонентті  жүйе. Кəсіпорынның  біртұтас

ақпараттық  кеңістігін  құрған  кезде  қызметкерлер  мен  жетекшілер  ұсыныстың  біртұтас

ережелерімен жəне құжаттық  жəне құжатсыз түрдегі ақпараттарды өңдеумен жетекшілік ету

арқылы өз іскерлігін жүзеге асыра алады. ERP- ең алдымен корпоративтік ақпараттық жүйе,

белгілі  бір  функцияларды (құжат  айналымын, сатып  алуды, жеткізуді, қоймалық  қорды

басқару) орындайтын  көптеген  бөлімдердің  логистикасын  қосушы  кəсіпорынды  басқару

жүйесі. Кəсіпорында  жұмысты  нақты APS ( Advanced Planning & Scheduling Systems) жəне

MES ( Manufacturing Execution Systems) сыныптарының  жүйелері  қолданылады. Жаңа

буынды  жоспарлау  жүйесі  үшін  негізгі  мақсаты  жеткізу  тізбегін (SCM – Supply Chain

Management) басқаруды  автоматтандыру  тапсырмасының  шешімі APS болған . Шетелдік

жүйелер (Berclain, Chesapeake Decision Sciences, CSC, Fygir, i2 Technologies, Manugistics,

Numetrix, Optimax, Ortems, Preactor, Pritsker, Paragon Management Systems, ProMIRA, Red

Pepper Software, Thru- Put Technologies ) қатарында соңғы жылдарды ресейлік ПО – өнімдер

(infor: APS, Adexa e GPS жəне т.б.) шыға бастады.

Бөлінген функциялары бар жинақталған CAD/CAM

CAD/CAM жүйелерінің маңызды қасиеттерінің бірі білдектің паркке икемделуі болып

табылады. Бірақ жүйелердің аз  бөлігі ғана сондай жəне тек математикалық үлгілерді құруға

ғана емес, сондай – ақ оларды металды материалдандыруға мүмкіндік береді. ADEM қатысты

CAD/CAM жүйелері  бұйымды  жобалау, үлгілеу  жəне  ЧПУ  бар  станоктар  үшін  басқарушы

бағдарламар дайындау үшін арналған.

ADEM жүйесінің CAD/CAM жүйелерінің идеологиясын мысал ретінде қарастырамыз.

CAD/CAM жүйелеріне бірнеше қазіргі заманғы талаптарға қалыптастырайық:

●Жүйеде жазық, сондай – ақ көлемдік үлгілер шамасы жетілген болуы тиіс;

●Жүйе жазық тапсырмаларды шешу үшін көлемдік үлгілеуді таңдау қажет ( жобалау

кеңістігінде аса көтеруге тенденция болмауы қажет);

●Жүйе  көлемдік  үлгілеу  жəне  керісінше  кезінде  жазық  үлгі  туралы  кез – келген

ақпаратты қолдануға мүмкіндік беру қажет;

●Жүйе  бір  объект  ретінде  жазық  жəне  көлемдік  үлгілерді  сақтау  мүмкіндігіне  ие

болуы керек.

Біз  тек  конструкторлық  бөлім  бойынша  ғана емес,  сондай  –  ақ  технологиялық  бөлім

туралы əңгімелегенннен кейін келесілерде маңызды шарттар:

●Геометрия мен технологияның толық ассоциативті дəрежесіне дейін конструкторлық

жəне технологиялық бөлім жинақталған болуы тиіс;

●Жүйе жазық механикалық өңдеу тапсырмасы үшін көлемдік үлгілеуді таңдауы қажет.

Егер жүйе осы шарттардың бəріне жауап берсе, онда автоматтандыру қорларын тиімді

бөлуге  болады. Талап  бір  жағынан  жүйені  жинақталған  ретінде  анықтайды, ал  келесі –

жұмыстың  түрі  бойынша  қызметтерді  бөлуді  талап  етеді. Осындай  жүйенің  болуы  мүмкін

бе?   CAD/CAM жүйелерінің  құрылымының  дəстүрлі  жобасын  қарастырамыз.Шартты

белгіленуі:

3D- көлемдік үлгілеудің модулі;

2D – жазықтық үлгілеудің модулі, сызбаларды қаттау;

NC3 – механикалық өңдеудің көлемдік модулі (3х, 5х);

NC2 – механикалық өңдеудің жазық модулі (2х,2,5х,4х)

Мысалы  АЖЖ  ADEM – бөлінген  функцияларымен CAD/CAM жүйелердің  алғашқы

жинақталғандарының бірі. Мұнда 2D тəуелсіз модулдер дəрежесіне шығарылған жəне жазық

тапсырмалар  үшін  жүйе  ядросы  болып  табылады. Сондықтан ADEM жеңіл  жəне  ауыр

жинақталған CAD/CAM жүйелері  болуы  мүмкін, өйткені  жекелеген  нұсқалары  болуы

мүмкін. Жазық жəне көлемді үлгілер қорында УП алудың екі жолы болуы мүмкін.  2D мен

3D ядролар  арасындағы  функцияны  бөлу  автоматтандыруда  қорлардың  рационалды  бөліну

мүмкіндігіне  əкелуі  ықтимал. Бөлінген  функциялармен  жүйелерді  қолдану  нұсқасы

«Зоопарк» типті  автоматтандыру  нұсқасына  ұқсас, онда  əртүрлі  жүйелер  жиынтығымен

кəсіпорынды  жабдықтау  жүзеге  асады. Қазіргі  жағдайда  бағдарламалық  жасау  фирмасы  -

құрастырушыларының  өзіне  деректерді  алмасу  кезінде  қатеден  сақтану  кепілденген.

Соңғысы   CAD/CAM қолданушы өндірістер үшін маңызды шарт емес, жүздеген, сондай – ақ

мыңдаған адамдар қатысқан үрдісте қателер өте қымбатқа түседі.

жүктеу/скачать 1,41 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: