Қазақстан республикасы бiлiм және ғылым министрлiгi

15

«Аллаға жағу дегені – мұсылмандықты берік ұстау: намаз, оразаны қате етпеу, исламның бес 

көрсету» [5-69].

Бұдан әрі «халыққа жағу үшін қазанды бол» сөзінің мағынасын кеңпейілділік, қайырымдылық 

тұрғысында қарастырып, адамның жетім, жесір, ғаріпке, жолаушыға, ағайын-туыс, халыққа қол ұшын 

беруі керектігін айтады. «Судай таза болу мен жердей көтерімді болудың» да терең философиялық 

астарын  тіршілікте  адамзат  баласының  басынан  өтетін  келеңсіздіктерден  сақтандыру  мақсаты 

тұрғысында түсіндіреді. 

Би-шешен  мұраларынан  мұндай  мысалдарды  көптеп  келтіруге  болады.  Осы  тақырыпты 

байыпты  зерттеп,  байламды  пікір  айтқан  ғалым  Б.Жақып:  «Қазақ  би-шешендерінің  сөздері  өз 

заманында маңызды қоғамдық рөл атқарған. Көне Қазақ мемлекетінің қалыптасып, дамуында сөз 

құдіретінің орны зор болған. Бір мезгілде қалың қауымға әсер етіп және оларды бірігіп іс-қимылға 

көшуге шешім қабылдауға сендіру, иландыру, керек жерінде ояту дәл сол кезеңде ауызша сөз айту 

пәрмені  арқылы  ғана  жүзеге  асатын  еді.  Ал  қазақ  қоғамындағы  шешендік  сөзге,  билік  шешімге 

жүгінудің орны орасан зор болатын. Өйткені қазақ даласындағы басқару ісі ауызша сөз арқылы 

жүзеге асты» [6-101-102], - деп пікір білдіреді. 

ӘДЕБИЕТТЕР

1 Қирабаев С. Ұлт тәуелсіздігі және  әдебиет. – Алматы: Ғылым, 2001.

2 Төреқұлов Н. Даланың дара ділмарлары. – Алматы: Қазақстан, 2001.

3 Уәлиханов Ш. Таңдамалы. – Алматы: Жазушы, 1985. 

4 Негимов С. Шешендік өнер. – Алматы: Ана тілі, 1997.

5 Төреқұлов Н. Билер сөзі - ақылдың көзі. – Алматы: Қазақстан, 1996.

6 Жақып Б. Қазақ публицистикасының қалыптасып, даму жолдары. – Алматы: Білім, 2004. 

REFERENCES   

1 Kirabaev S. Ult tauelsizdigi zhane аdebiet. – Almaty: Gylym, 2001. 

2 N. Torekulov. Dalanyn dara dilmarlary. – Almaty: Kazakhstan, 2001. 

3 Ualihanov Sh. Tandamaly. – Almaty: Zhazushy, 1985. 

4 Negimov S. Sheshendik oner. – Almaty: Ana tili, 1997. 

5 Torekulov N. Biler sozi - akyldyn kozi. – Almaty: Kazakhstan, 1996. 

6 Zhakup B. Kazakh publicistikasynyn kalyptasyp, damu joldary. – Almaty: Bilim, 2004.