Қазақстан республикасы білім жәНЕ
жүктеу/скачать 4,75 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ЎЗБЕК ХАЛК ЭРТАКЛАРИ /ӨЗБЕК ХАЛЫҚ ЕРТЕГІЛЕРІ /УЗБЕКСКИЕ НАРОДНЫЕ СКАЗКИ
| ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ЎЗБЕК ХАЛК ЭРТАКЛАРИ ӨЗБЕК ХАЛЫҚ ЕРТЕГІЛЕРІ УЗБЕКСКИЕ НАРОДНЫЕ СКАЗКИ
ЕРТЕГІЛЕРІ /УЗБЕКСКИЕ НАРОДНЫЕ СКАЗКИ (Құрастырған және ертегілерді қазақ тіліне аударған Б.А.Муртазаева) - Тараз, 2016 – 415 бет.
Жалпы редакциясын басқарған – Ә.О.Ыбырайым Редакция алқасы: М.Н. Сарыбеков - педагогика ғылымдарының докторы, профессор, А.Б.Абдуалы - тарих ғылымдарының докторы, профессор, С.М.Қойбақов – техника
ғылымдарының докторы, профессор,
И.И. Бекбасаров - техника ғылымдарының докторы, профессор,
И.А.Невская - филология ғылымдарының докторы, профессор, С.Ж.Тажибаева - филология ғылымдарының докторы, профессор, Моника Ринд- Павловски – PhD докторы, С.О.Құлбарақ - филология ғылымдарының докторы, профессор, М.Р.Көпбаева - филология ғылымдарының докторы, профессор, К.Ә.Әбдір - филология ғылымдарының кандидаты, доцент, З.А.Құламанова - филология ғылымдарының кандидаты, доцент.
Ертегілер жинағында өзбек халқының ертегілері өзбек, қазақ және орыс тілдерінде берілген. Жинақ қалың оқырман қауым, мектеп мұғалімдері мен оқушыларға, өзбек халқының ауыз әдебиетіне қызығушыларға арналған.
© «Қарахан» РБО ӨЗБЕК ХАЛЫҚ ЕРТЕГІЛЕРІ
3
АЛҒЫ СӨЗ Қазіргі кезеңде бүкіл өркениетті адамзатпен бірге жаңа даму жолына бет түзеген тәуелсіз Еліміз бен оның мемлекеттік құрылысының алдында тұрған міндеттер күрделі, ауқымды әрі алуан түрлі болып отыр. Солардың ішіндегі ең бір өзектісі, рухани-тарихи маңызы мен ұрпақтар сабақтастығы, тәрбиесі мен болашағы үшін орны ерекше проблема – Қазақстанды мекен етіп отырған өзге ұлт өкілдерінің жағдайы. Қазіргі
таңда Қазақстан ұлтаралық қатынас
саясатында әлемдік кеңістік әрқашан өнеге тұтатын елге айналды. Ал, 1995 жылы құрылған Қазақстан Халқы Ассамблеясы (ҚХА) дүниежүзілік деңгейде, Біріккен Ұлттар Ұйымы мен Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық жөніндегі ұйым тарапынан өзінің жоғары бағасын алды. Шынында да, ҚХА ерен құбылыс ретінде Қазақстан Республикасының сыртқы саясатындағы проблемасын тиімді шешуге игі ықпал жасап, еліміздің халықаралық беделін көтеруге үлес қосуда. Қазақстанда орныққан этностар менталитеті - нің ерекшелігі ойластырылған мемлекеттік саясатпен біріккенде, гетерогендік қоғамда дау-дамайсыз өзіндік мәдениетті қалыптастыруға мүмкіндік берді. Оның нәтижесі тәуелсіз Қазақстандағы мәденитілдік әртүрлілік қоғамның ыдырауы мен қатпарлануына емес, керісінше, оның рухани баюына және ойдағыдай дамуына алып келді. Елімізде қазір 130-дан астам ұлттар мен ұлыстар өмір сүріп жатыр. Олардың ішінде 40-тан астамы түрік халықтары болып табылады. Әртүрлі себептермен Қазақстанға жер аударылған және елімізде тұрып жатқан түрік халықтарының жағдайын зерделеу, олардың тілі мен мәдениетіне
қазақ халқының ықпалын зерттеу мақсатында халықаралық «Фольксваген» қорының гранттық қаржыландыруымен 2013 жылдан бері Берлин Еркін университеті (ФРГ), Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ және М.Х.Дулати атындағы ТарМУ базасында «Пост-кеңестік Қазақстандағы түрік халықтарының тілі мен мәдение - тінің арақатынасы» тақырыбындағы халықаралық жоба бойынша жұмыс атқарылуда. Осы түрік халық - тарының бір бұтағы өзбек халқы десек, «Өзбек – өз ағам...» деп, Төле би бабамыз айтқандай, қазақ пен өзбек ежелден Орта Азия кеңістігінде қоян-қолтық араласып, қатар күн кешіп келе жатқан туыс халықтар болып табылады. Географиялық орналасуында және кейбір мәдени ерекшеліктері болмаса, қазақ пен өзбектің тілі, діні, ділі бір деп қарастыруға болады. Түрік халықтарының ішінде бір-бірінен кеш ажырап, енші алған халықтар қазақ пен өзбек десек, сірә, қателеспейміз. Бір кездері бір халық болған қазақтар мен өзбектер бірқатар себептерге байланысты, ХV ғасырдың екінші жартысында бір-бірінен бөлініп, бөлек отау тікті. Осы бөлінуге түрткі болған тарихи себептер мен өзбектердің көші-қон процестері туралы Х.Вамбери, В.Д.Греков, А.Ю.Якубовский, А.А.Семенов, Б.Ахмедов, Т.Сұлтанов, Б.Кәрібаев сынды ғалымдар зерттеп, зерделеді. Шежіре деректерінде «92 баулы өзбек» деген атауға ие болған өзбек ағайындарымыз - дың Қазақстанға қоныстану тарихынан сыр шертер болсақ, ХV ғасырдың аяғында Дешті Қыпшақтан ауған өзбек тайпаларының ұрпақтарымен бірге «Өзбек» атауы келді. Бұлардың көпшілігі орта ғасырларда-ақ әбден белгілі болған қыпшақ, найман, жалайыр, қаңлы, қытай (хитай), қоңырат, маңғыт, дүрмен, қатаған, қырық, сарай, кенегес, қият, құтты, ұйғыр, т.б. тайпалар мен халықтар еді. Өзбектердің этнографиялық
ӨЗБЕК ХАЛЫҚ ЕРТЕГІЛЕРІ
5
қалыптасуына (әсіресе Хорезмде) оғыздар да қатысты. ХVІ ғасырда Бұхар хандығы, Хиуа хандығы, ХVІІІ ғасырдың бас кезінде Қоқан хандығының құрылуы өзбектердің ұлт ретінде қалыптасуын ұзақ уақыт тежеді. Олар тек ХХ ғасырда Кеңес өкіметі тұсында ғана ұлт ретінде қалыптасты. Кеңестік жүйе олардың әрбір аудандағы өзіндік мәдениетін бір арнаға күштеп түсірді. Бүгінгі жастарымыздың бойына халқымыздың ғасырлар бойы қастер тұтып келген ар, намыс, ождан, ата-мекен, ана тіліне деген құрмет, әдеп, иба, қайырымдылық, үлкенді, ата-ананы құрметтеу, кісілік, кішілік, қарыз-парыз, борыш, міндет, имандылық ұялатуда халық ертегілерінің алар орны айрықша. Ел, жерге деген сүйіспеншілік, достық, жолдастық, махаббат т.б. жақсы қасиеттерді дарыту, яғни жастарды өз еліне, халқына, дәстүріне, тіліне, тарихына жақын- дату, сол нәрмен сусындатуда да ертегілердің пәрмені зор. Жастар бойындағы жоғарыда атап өткен құндылықтарды сіңірудегі тәлім-тәрбиенің бүгінгі көрінісі өз халқының өткені мен бүгінін дұрыс байланыстыру арқылы іске асады. Соңғы жылдардағы тарихи өзгерістері есепке ала отырып, бұл күндері бүкіл ел болып өткендегі адамдық қасиетті құрайтын барлық жарқын, өшпейтін озық дәстүр-салтымызға, әдет-ғұрпымызға іздеу салып, ең қажеттілерін ғасырлар қойнауынан аршып ала бастадық. Басқа түрік халықтары секілді өзбек әдебиетінің де ежелгі дәуірлерінен басталатын ұзақ та қызықты тарихы бар. Өзбек халқының әсіресе халық ауыз әдебиеті мейлінше бай әрі әртүрлі болып келеді. Ауыз әдебиетінде өзбек халқының тұрмыс-салтына байланысты жырлар - наурыз өлеңдері, бесік жыры, үйлену салтына, көктемгі
егін, күзде егін жинау мерекелеріне байланысты айтылатын өлеңдер, мақал-мәтелдер, ертегілер, лиро- эпостық және батырлар жыры кең орын алған. Қай елдің ауызша әдебиет шығармаларын алсақ та, барлығында ертегі халықтық шығармалардың мол саласы екенін көреміз. Сол барлық елдер фольклорын - да «ертегі» деген атау әрі саны мол, әрі түрі көп шығармалардың тобына арналған жинақты атау ретінде қабылданады. Жалпы, барлық ертегілерге ортақ ерекшелік: бұлар қара сөзбен айтылатын оқиғалы көркем әңгіме. Ғажайып хал, қиял әңгімелер түрінде немесе сан қилы оқиғалы қызғылықты әңгімелер ретінде құрылған ертегінің бәрі де негізінде шаруа, кәсіппен, қоғамдық құрылыс тартыстарымен, тарихпен байланысты болып келеді. Өзінің ұзақ тарихында ертегі жанры да әр дәуірдің, әр қоғамның болмысы мен түсініктерінің, нанымдарының әр түрлі іздерін сақтап, біздің заманымызға жеткізген. Өзбек халқының ертегілерінде де көне заманның шындығы, сол шақтағы әдет-ғұрыптар мен наным-сенімдер, салт- дәстүрлер, тұрмыс кейпі молынан көрініс тапқан. Халқымыздың ойшыл қаламгері Ғ.Мүсіреповтің: «Өткенді аңсай бергеннің бұл күнге жарасымы жоқ, ал өткеннің жақсысын білмегеннің келешегі жоқ» деген бағдарлы ойы өмір керуенінде жүйелі түрде халықтың күнделікті тұрмыс-тіршілігімен біте қайнасқан ертегілердің маңызы мен мәнін көрсетсе керек. А.Б.Абдуалы, тарих ғылымдарының докторы, профессор, М.Х.Дулати атындағы Тараз мемлекеттік университетінің Бірінші проректоры ӨЗБЕК ХАЛЫҚ ЕРТЕГІЛЕРІ
7
ЗИЁД БОТИР ЗИЯД БАТЫР ЗИЯД БАТЫР
Бир бор экан, бир йўқ экан, ўтган замонда бир подшо бор экан. Унинг бир қизи бор экан. Ниҳоятда соҳибжамол, гўзалликда тенги йўқ, ақлли, ҳушёр қиз экан. Уни ким бир марта кўрса, яна бир кўрсам, деб орзу қилар экан. Оти ҳам ўзига ярашган Қамархон экан. Подшо қизини ўғлидан ортиқ кўрар экан. Ўқ отиш, найза санчиш, қилич уришда бу қизга баробар келадиган киши йўқ экан. Қамархонга ошиқ бўлганларнинг сон-саноғи йўқ экан. Бошқа эл-юртлардан ҳам шаҳзодалар, бекзодалар ошиқ бўлиб совчи юборар эканлар, аммо қиз уларни ёқтирмас экан. Қизнинг берадиган жавоби битта: «Эрга тегмайман», - дер экан. Подшонинг саройида бир уста ишлар экан. У ҳамма ҳунарни билар экан. Унинг ясаган асбоблари подшога жуда маъқул бўлганидан подшо уни саройдаги барча усталарга бошлиқ қилиб қўйган экан. Халқ орасида устанинг обрўси жуда баланд экан. Сарой хизмати - дагиларнинг каттасидан кичиги уни ҳурмат қилар экан. Устанинг йигирма яшар навқирон ўғли бўлиб, хушсурат, ўқиган, ақлли, ботир экан. Бу боланинг оти Зиёд ботир бўлиб, баҳодирликда донг чиқарган экан. Зиёд ботир ҳам подшонинг қизи Қамархонга ошиқ экан. Отаси ўғлига ўз ҳунарини ўргатар экан: «Ўғлим, сен менинг ҳунаримни ўрганиб ол, бир кунингга ярайди», - дер экан. Отаси Зиёд ботир Қамархонни севиб қолганини билмас экан. Йигит кечалари Қамархоннинг ишқида йиғлаб чиқар экан. Зиёд ботир кўп ўтмай, отасининг ҳунарини ўрганиб олибди. Бир куни Қамархон устага янги ўқ-ёй буюрибди. Уста Қамархоннинг дидига ёқадиган ўқ-ёй қилиш учун
ӨЗБЕК ХАЛЫҚ ЕРТЕГІЛЕРІ
9
бор ҳунарини ишга солибди. Зиёд ботирнинг отаси тез кунда битта ўқ-ёй тайёр қилибди. Ўғли ҳам отасидан яширинча ўқ-ёй тайёрлаган экан. Тайёрланган ўқ-ёйни отасига кўрсатибди. Отаси уни кўриб жуда ҳайратда қолибди. Ўқ-ёй отаси тайёрлаган ўқ-ёйдан анча яхши ишланган экан. Ўқ-ёйнинг қабзасига ажойиб
байтлардан нақшинкор қилиб ёзиб қўйилган экан. Ўқ- ёй шундай чиройли чиқибдики, уни қўлга олиб кўрган киши ҳайрон қолар экан. Отаси жуда хурсанд бўлибди ва ўғлининг пешонасидан ўпиб: «Балли, ўғлим, менинг ҳунаримни ўрганиб олибсан, энди то умрингнинг охиригача ҳеч кишига хор бўлмайсан», - дебди. Сўнг ўзи тайёрлаган ўқ-ёйни қолдирибди-да, Қамархонга Зиёд ботир ишлаган ўқ-ёйни юборибди. Қамархон ўқ-ёйни кўриб қойил қолибди. Ўқ-ёй ўзининг ўйлаганидан ҳам зиёда бўлгани учун устага совғалар берибди. Уста анча кексайиб қолган экан. Бир кун қаттиқ касал бўлибди, ҳеч қандай дори-дармон кор қилмабди, охири вафот қилибди. Уста ўлгандан сўнг подшо Зиёд ботирни чақириб олиб, уни отасининг ўрнига тайин - лаб, усталарга бошлиқ қилиб қўйибди. Зиёд ботир бу янги хизматини қилиб юраверибди. Кунларнинг бирида подшо ҳарамга кирибди, қизининг бир ўқ-ёйига кўзи тушибди. Ўқ-ёйни қўлига олиб, ишланишини томоша қилиб ҳайрон бўлибди, бирдан унинг қабзасига тикилиб қолибди ва Зиёд ботирнинг нақш билан майда қилиб ёзиб қўйган байтларини ўқибди. Сўнгра бу ёзилган байтни қизига ўқиб берибди. Қизи ҳам ҳайрон бўлибди. Кейин подшо ғазабланиб, Зиёд ботирни чақириб:- Буни ким ёзган? - деганида, Зиёд ботир: - Мен ёздим, - дебди. Подшо: - Ҳали сен шундай ярамас ишларни ҳам қиласанми, кўрнамак! - деб жаллод чақириб, уни ўлимга буюрибди.
Шунда вазирлардан бири подшонинг оёғига йиқи - либ, Зиёд ботирнинг гуноҳини сўрабди. Подшо вазирнинг сўзини ерга ташламай, Зиёд ботирни ўлимдан озод қилибди, лекин, шаҳардан ташқарига ҳайдаб юборибди. Зиёд ботир йўл юриб, йўл юрса ҳам мўл юриб, чўл- биёбонлардан ошиб, бир ҳафта деганда бир тоғга етибди. Бу тоғ кўкаламзор, одамнинг кўнглини очадиган хушҳаво жой экан. Зиёд ботир тоғда айланиб юриб нарироққа борса, бир мўйсафид чол неча минг йилқи-қўйларни ўтлатиб юрган экан. Зиёд ботир чолга салом берибди. Чол йигитнинг чарчаб келганини билиб, бир коса қимиз узатибди ва: - Қаердан келяпсан, ўғлим? - деб сўрабди. Зиёд ботир бошидан ўтган воқеаларни бирма-бир гапириб берибди. Чолнинг раҳми келиб: - Ўғлим, энди қаёққа борасан? - деб сўрабди. - Э, ота, энди қаёққа борар эдим. Ўз юртимдан жудо бўлган бир ғариб-у мусофирман. Ҳозир бошим оғган томонга кетаётибман, - дебди Зиёд ботир. - Мен шу тоғ халқининг молини боқаман, - дебди чол, - ота- бободан тортиб ҳаммамиз шу касбни қилиб келамиз. Топганимга қаноат қилсанг, менга ўғил бўлақол. Зиёд ботирга бу гап маъқул тушибди: - Отажон, агар сиз шуни хоҳласангиз, мен жон-у дилим билан қабул қиламан, - дебди. Шундай қилиб, Зиёд ботир чўпонга ўғил бўлиб, қўйлар-йилқиларни боқиб юра берибди. Зиёд ботир бу ерда палахмонга тош солиб отишни жуда яхши машқ қилибди. Йиртқич ҳайвонлар молларни таласа, бир тош билан уриб ўлдираверибди. Зиёд ботирдан тутинган отаси ҳам хурсанд бўлибди. Ҳар йили бир қанча молларни йиртқич ҳайвонлар нобуд қилар экан. Зиёд ботир борганидан сўнг моллар тинчиб қолибди. Зиёд ботирнинг таърифи бутун тоғ халқига ёйилиб кетибди. Одамлар Зиёд ботирга «Сангдоз ӨЗБЕК ХАЛЫҚ ЕРТЕГІЛЕРІ
11
ботир» деб ном берибдилар. Орадан икки йил ўтибди. Зиёд ботир шу ерда отаси билан мол боқиб юраверсин. Энди гапни подшонинг қизи Қамархондан эшитинг. Қамархон Зиёд ботирни севиб қолган экан, ичида: «Агар отам мени эрга берса, шунга берса», деб юрар экан. Отаси Зиёд ботирни шаҳардан ҳайдаб юборгандан кейин ёруғ дунё Қамархоннинг кўзига қоронғи бўлиб, эрта-ю кеч Зиёд ботирни ёдлаб, кечалари йиғлаб, тонг оттирар экан. Аммо дардини ҳеч кимга айтмас экан. Қамарнинг қирқ канизи бўлиб, уларнинг бошлиғи Ҳумоюн деган бир қиз экан. Қамархон ўз сирини ахири шунга айтибди. Қамархон ўз хафалигини тарқатиш учун тез-тез овга чиқиб турибди. Баҳор кунларининг бирида отасидан ижозат олиб, йигитлар кийимини кийиб, қирқ каниз билан овга чиқибди. Бир неча кун юргандан сўнг бир ўрмонга етибди. Тустовуқ ва турли қушларни овлабди, лекин тузукроқ ов учрамабди. Қамархон бошқа бир жойга бориб қараса, осмон билан ўпишган баланд бир тоғни кўрибди. Қиз тоғга чиқиб кетаётган пайтда олдидан бир бўри чиқиб қолибди. Қамархон бир ўқ билан бўрини ўлдириб, битта қизнинг қўлига бериб, олдинга қараб юрган экан, бир кийикнинг ўтлаб юрганини кўрибди. Кийикнинг қулоғига тилла ҳалқа осилган, шохига тилладан муҳр босилган, бўйнига ҳар хил асл тошлар тақилган экан. Қамархон кийикни яхши кўриб қолибди. Қизларга «Шу кийикни ўраб олиб, тириклай тутинглар, кийикни ҳеч ким қочирмасин, агар кимки қочирса, юзига қора суртиб, овдан ҳайданглар», - дебди. Қизлар Қамархоннинг айтганини қилиб қўлларига каманд олиб, кийикнинг атрофини ўрабдилар. Ҳумоюн ўртага тушиб кийикка каманд ташлабди. Кийик чап бериб, Қамархоннинг ёнбошидан ўтиб кетибди.
Қамархон кетма-кет уч марта каманд ташлабди, кийикни илинтиролмабди. Қизлардан уялиб, аччиғи келиб, кийикнинг орқасидан қува кетибди. Кийик ҳам отган ўқдай визиллаб, учар қушдай пириллаб кета берибди. Қамархоннинг минган оти учқур отлардан экан. Шундай бўлса ҳам кийикка етолмабди, лекин кийикнинг кетидан қолмабди. Кийик ҳам, от ҳам ниҳоятда чарчабди. Кийик тўппа-тўғри бир ғорга кириб кетибди. «Ҳа, сени энди тутдим», деб Қамархон севиниб, ғорга кириб қараса, ғор тешик экан, кийик ундан чиқиб кетибди. Қиз яна отга миниб, кийикнинг орқасидан қорама-қора қувиб кетаверибди. Кийик тоғ ёқалаб кетаётган пайтда Зиёд ботирга дуч келиб қолибди. Зиёд ботир шу тоғда йилқиларини ўтлатиб юрган экан. Палахмонга тош солиб, кийикнинг шохини мўлжаллаб урибди. Тош кийикнинг бир шохини учириб юборибди. Жонивор кийик тил тортмай ўлибди. Кетма- кет Қамархон ҳам қувиб келибди, қараса, кийик ўлиб ётибди. Ғазаб билан қиличини қинидан суғуриб: - Ҳой, номард чўпон! Менинг мақсадим кийикни тириклайин тутмоқ эди. Сен нега бировнинг овини отдинг! - деб қилични айлантириб, отининг бошини Зиёд ботир томонга бурибди, отга бир-икки қамчи бериб, Зиёд ботирни ўлдириш учун келаётган пайтда тоғнинг бир чеккаси
- дан бир йўлбарс чиқиб, қиз томон югурибди. Қамархоннинг оти йўлбарсни кўриши билан қўрқиб орқасига тисланибди. Қамархон от устидан учиб кетибди. Қиличи чап қўлининг тирсагига тегиб, ерга йиқилибди. Зиёд ботир йўлбарс пайдо бўлиши биланоқ палах - монга тош солиб, мўлжаллаб турган экан. Йўлбарс Қамархонга човут солмоқчи бўлиб сакраганда, Зиёд ботирнинг отган тоши йўлбарснинг бошига тегибди ва уни ўлдирибди. Зиёд ботир Қамархон ёнига келиб
ӨЗБЕК ХАЛЫҚ ЕРТЕГІЛЕРІ
13
қараса, юзига ниқоб тутган бир чиройли йигит отдан йиқилиб, беҳуш бўлиб ётган эмиш. Қиличи қўлидан тушиб, ерга санчилиб қолган эмиш. Дарров кўйлагининг енгини йиртиб олиб қизнинг ярасини боғлаб қўйибди. Йигит: «Инсоф юзасидан иш қилишим керак, бу бечора бекорга ўлиб кетмасин», деб сув келтириб, унинг юзига сепибди. Қиз шунда ҳам ўзига келмабди. Ботир: «Унинг юзидан ниқобини олиб, озгина сув ичириб кўрай-чи», - деб қараса, қора сочлари жингалак-жингалак бўлиб кетган Қамархон экан. Йигит ўзини йўқотиб қўйибди. Бироздан сўнг у ўзига келиб: - Э, пари, бошингни кўтар, тургил, мени куйдирмагил. Сен мени чопсанг чоп, аммо беҳуш ётиб ўлдирмагил, - деб шунча ялинса ҳам, қиз ҳушига келмабди. Бир фурсатдан кейин қиз ўзига келибди. Қараса, тепасида чўпон кўз ёшларини тўкиб турган эмиш. Қиз тикилиб йигитни танибди. Севинганидан яна ҳушини йўқотиб қўйибди. Шу пайтда Қамарнинг канизаклари уни қидириб
келиб қолибдилар. Қарасалар, бир йўлбарс ўлиб ётган эмиш. Қамархон беҳуш, бир чўпон тепасида дам-бадам сув бериб турган эмиш. Қизлар дарров отларидан тушибдилар. Ҳумоюн югурганича келиб, Қамархоннинг бошини тиззасига олиб, кўзидан ёш тўкиб турган пайтда Қамархон яна ҳушига келибди. Ҳумоюн Қамархоннинг қўлини ечиб, ярасига дори суриб, уни яна боғлаб қўйибди. Қамархонни саройга олиб қайтишмоқчи бўлганларида у унамабди: - Мен то тузалгунимча шу юртдан кетмайман, - дебди. Ўша ерда бир булоқ ёнида икки туп катта дарахт бор экан, икки ботмон ерга соя берар экан. Қамархонни ўша ерга ётқизиб қўйи-шибди. Қамархон «Зиёд ботир мени
танирмикин», дегандек қилиб ундан сўрабди: - Сиз бу ерда қачондан бери чўпонлик қиласиз? Зиёд ботир «Қамархон мени танимаганга ўхшайди, ростини айтиб қўя қолай», деб: - Сизнинг отангиз ҳайдаб юборгандан бери, - дебди. Қамархон Зиёд ботирга кулимсираб қарабди. Ботир севинганидан юраги ўйнаб кетибди. Қамархон Зиёд ботирдан узр сўраб: - Ҳақиқатан айб менда, сизни отамдан сўраб, азобдан қутқариб қололмадим, - дебди. - Айб сизда эмас, отангизда, - дебди йигит. Зиёд ботир терисига сиғмай, қувониб, чўпон отасини чақириб келибди. Отаси «Бу азиз меҳмонларни зиёфат қилишимиз керак», деб қишлоқдан бир катта қозон келтириб, бир неча қўйни сўйиб, қозонларга олов ёқиб юборибди. Чўпон қизларга: - Чанқагандирсизлар? - деб чораларда қимиз қуйиб бериб турибди. Орадан бир қанча кун ўтибди. Қамархоннинг яраси ҳам тузала бошлабди. Энди сўзни Қамархоннинг отасидан эшитинг. Қамархон овга чиқиб кетгандан кейин беш кун ўтибди, Қамархондан дарак бўлмабди. Отаси бир паҳлавонни чақириб, унга бундай дебди: - Беш кун бўлди, ҳалигача Қамархондан дарак йўқ, бориб бир хабар олиб кел-чи, қаерда экан? Уни қаерда учратсанг ҳам олиб кел. Бу паҳлавон Қамархонни севар экан. Шунинг учун ҳам подшога астойдил хизмат қилиб юрар экан. Подшонинг сўзини эшитиб паҳлавон бениҳоят хурсанд бўлибди. У йигитлар билан отланиб «Қамархонни қаерда ёлғиз топсак, у билан суҳбат қурамиз», деб бир хум шароб олиб, сафарга чиқибди. У беш кун деганда Қамархонни топибди. Қараса, Қамархон Зиёд ботир билан суҳбат қилиб ўтирган эмиш. Буни кўриб паҳлавоннинг жони чиқиб кетибди. Бир нарса дегани Қамархондан қўрқиб, отдан тушибди, улар билан сўрашиб бўлиб Қамархонга: жүктеу/скачать 4,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|