Қазақстан республикасы ғылым және жоғары білім министрлігі коммерциялық емес акционерлік қоғам
жүктеу/скачать 1,99 Mb.
|
|
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ Коммерциялық емес акционерлік қоғам «Ғ. Ж. ДӘУКЕЕВ атындағы АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ» Өндірістік практика бойынша ЕСЕПТЕМЕ Мамандығы: 6B07102 – «Электр энергетикадағы энергия үнемдеу мен энергия тиімділігін Smart технологиялармен басқару және интеграциялау» Орындағандар: Сералыулы Б.
Тобы: ИУТЭк-21-2 Қабылдаған: аға оқытушы ____________Ә.О.Бердібеков “__” cәуір 2023ж Алматы 2023
Жұмыстың мақсаты: тамырларды қосу және аяқтау тәсілдерін зерттеу сымдар мен кабельдер, монтаждау дағдыларын игеру. Теориялық ақпарат:Электр тізбектерінің әртүрлі элементтері өзара байланысты электр контактілі қосылыстардың көмегімен. КС-бұл электр тізбегінің үздіксіздігін қамтамасыз ететін құрылымдық түйін әр түрлі функционалды жұптастырылған бөліктер арасында. Электр байланысы жүзеге асырылады: - дәнекерлеу - бұрау, қысу; - бұрандалы қосылыс Конструктивті-технологиялық белгісі бойынша КС мыналарға бөлінеді топтар: - Жиналмайтын (дәнекерленген, дәнекерленген, престелген); - жиналмалы (бұрандалы, серіппелі, сыналы); - ажыратылатын (штепсель, розетка). КС монтаждау және пайдалану мақсаты бойынша: - қосылыстар; - бұтақтар; - аяқталуы Негізгі талаптары: жаңадан жасалған КС электр кедергісі келесідей болуы керек өткізгіштің сол учаскесінде және процесте 1,5 есе артық емеспайдалану қысқа тұйықталу кезіндегі КС температурасы 200-ден аспауы тиісАлюминий өткізгіштер үшін С және мыс өткізгіштер үшін 300 С аспайды;созылу үшін жұмыс істейтін КС механикалық беріктігіжұмыс істемейтін тұтас өткізгіштің беріктігінің кемінде 90 % созылу-кем дегенде 70 %.Өткізгіш элементтер: сымдар (жалаңаш жәнеоқшауланған), кабельдер, жерге тұйықтау құрылғыларының өткізгіштері, өзін-өзі қамтамасыз ететіноқшауланған сымдар. Сымды бұрауды әртүрлі тәсілдермен жасауға болады: - қарапайым бұралу әдісімен; - жолақты бұрау; - "Ойық" бұрау әдісімен. А) B)
Б) Г) Ғ) а) қарапайым тармағы б)бандажды қатар в) “желобок” тізбектелген г)қарапайым қатар ғ) “желобок” қатар Бақылау сұрақтары 1. Электрлік байланыс байланысын (КС) анықтау. 2. КС-ны монтаждау әдісі, конструкторлық-технологиялық белгісі және монтаждау-пайдалану мақсаты бойынша жіктеу. 3. КС-қа қойылатын негізгі талаптар. 4. Алюминий өткізгіштерін орнату ерекшеліктері. 5. Дәнекерлеу, престеу және дәнекерлеу арқылы КС монтаждау технологиясы. 6. КС орнату кезінде қолданылатын жабдық. 1)Контактілі қосылыстардың (КС) көмегімен электр тізбегінің элементтері бір-бірімен және электр энергиясының көздері мен тұтынушыларымен байланысады. Электрлік байланыс-бұл электр тізбегінің үздіксіздігін қамтамасыз ететін элементтердің жанасуы. 2)монтаждау және пайдалану мақсаты бойынша:қосылыстар;бұтақтар;аяқталуы. 3) жаңадан жасалған КС электр кедергісі келесідей болуы керекөткізгіштің сол учаскесінде және процесте 1,5 есе артық емес пайдалануқысқа тұйықталу кезіндегі КС температурасы 200-ден аспауы тиісАлюминий өткізгіштер үшін С және мыс өткізгіштер үшін 300 С аспайды; созылу үшін жұмыс істейтін КС механикалық беріктігі жұмыс істемейтін тұтас өткізгіштің беріктігінің кемінде 90 % созылу-кем дегенде 70 %. 4)алюминий және болат алюминий орнату қолданылады ауадағы алюминийдің тотығуынан қорғауға арналған кварц-желе пастасы. 5) Қысу-бұл сымдардың өзектерін қысу арқылы қосу байланыстырушы жеңдер. Жең арнайы көмегімен қысыладықұрал-пресс-кенелер. Қысқыш жеңдер әртүрлідиаметрі және әртүрлі материалдардан жасалған – мыс, алюминий,қалайы мыс. дәнекерлеу қолдану мүмкіндігі болмаған кезде қолданыладыдәнекерлеу немесе қысу. Дәнекерлеуді қолдану жоғары деңгеймен шектеледіеңбек сыйымдылығы, электрмен жабдықтау қажеттілігі, жұмыстағы қолайсыздықтарбиіктікте және жету қиын жерлерде. 6) Өткізгіштердің түйіспелі қосылыстары электр тізбегінің өте маңызды элементі болып табылады, сондықтан электр жұмыстарын орындау кезінде кез-келген электр жүйесінің сенімділігі көбінесе электр қосылымдарының сапасымен анықталатынын әрдайым есте ұстаған жөн. Барлық байланыс қосылыстарына белгілі бір техникалық талаптар қойылады. Бірақ, ең алдымен, бұл қосылыстар механикалық факторларға төзімді, сенімді және қауіпсіз болуы керек. Байланыс аймағында жанасу аймағы аз болған кезде токтың өтуіне айтарлықтай кедергі болуы мүмкін. Токтың бір жанасу бетінен екіншісіне ауысу орнындағы кедергі өтпелі жанасу кедергісі деп аталады, ол әрқашан бірдей өлшемдер мен пішіндегі қатты өткізгіштің кедергісінен үлкен болады. Жұмыс барысында контактілі қосылыстың қасиеттері сыртқы және ішкі сипаттағы әртүрлі факторлардың әсерінен нашарлауы мүмкін, сондықтан оның өтпелі кедергісінің жоғарылауы сымдардың қызып кетуіне және төтенше жағдай туғызуы мүмкін. № 2 жұмыс. Электр энергиясының есебі Жұмыстың мақсаты: электр энергиясын есепке алу құралдары мен тәсілдерін зерделеу,есептеу аспаптарын монтаждау бойынша дағдыларды игеру. Теориялық ақпарат Электр энергиясын есепке алу (ЭЭ) ажырамас компонент болып табылады оны өндіру, беру, тарату және тұтыну процесінің бір бөлігі.Бухгалтерлік есеп мыналарды қамтамасыз етуі керек:төленетін энергия мөлшерін анықтау (есеп айырысуесепке алу); ЭЭ үшін зауытішілік цехаралық есеп айырысуларды өндіру(техникалық есеп);реактивті энергияны тұтыну мен өндіруді бақылаукәсіпорынға және жекелеген ірі тұтынушыларға (реактивтіэнергия). ЭЭ есептегіштері белсенді және реактивті энергиямен келеді,желіге тікелей немесе арқылы қосылған бір фазалы және үш фазалыток пен кернеуді өлшеу трансформаторлары.Есептегіштердің негізгі сипаттамасы дәлдік класы болып табыладыEE тұтынушылары үшін ол көп жағдайда кем дегенде 2,0 болуы керек. Әрбір орнатылған есептегіште бұрандалар болуы керек,есептегіштің корпусын, мемлекеттік сенімгердің таңбасы бар пломбаны, ал қысқышқа бекітеді қақпақ-энергиямен жабдықтаушы ұйымның пломбасы. Тағы даОрнатылатын үш фазалы есептегіштер мемлекеттік тексеру пломбалары болуы керекескіру мерзімі 12 айдан аспайды, ал бір фазалы үшін – 2 жылдан аспайды.Электр сымдарында есептік есептегіштерге рациондардың болуына жол берілмейдіжәне мүмкіндігі бар ажыратқыш орнатылуы керекпломбалау. Есептегіштен кейінгі электр сымдарында да болуы керекқорғаныс және коммутация аппараты. Айта кету керек, фазалық сым,есептегішке қосылған, алдымен міндетті түрде қосылуы керектерминал (ток орамасының басталуы). Бұл алдын алу үшін қажетмүмкін электр энергиясын ұрлау. Құрылымдық жағынан EE есептегіштері индукциялық болып табылады,электромеханикалық және электронды (сандық).Индукциялық есептегіштер психикалық және физикалық тұрғыдан ескірген және барлық жердеэлектромеханикалық және электронды ауыстырылады.Электромеханикалық есептегіштерде есептеу механизмі орындаладымеханикалық, қалғаны-электронды орындау. Сандық барлықорындау электрондық.Сандық есептегіштер көп тарифті есепке алу мүмкіндігімен орындалдыЭЭ (әдетте тәулік уақыты бойынша), сондай-ақ жүйе енгізіле бастайдытұтыну көрсеткіштерін бере отырып, есепке алу көрсеткіштерін қашықтықтан алуEe қуат желісі бойынша. Зертханалық стендтің сипаттамасы Зертханалық стенд монтаждау үстелі түрінде жасалған, ондажарық көздері және тиісті іске қосу реттегіші орнатылғанаппаратура (ПРА) және пәтерлік электр желісінің элементтері. Кернеумонтаждау үстелі оқытушының басқару пультінен беріледі, бұл ретте ескерту шамы жанады. Назар аударыңыз! Жинау, бөлшектеу, анықтауқателер мен электр тізбегіндегі ақауларды тек ажыратылған кезде анықтау керек электрмен жабдықтау. Жұмысты орындау тәртібі 1. Мұғалімнің тапсырмасы бойынша пәтерлік электр желісінің сызбасын жинаңыз,құрамында электр есептегіші, қорғау және басқару аппараттары, көздері барЖарық, ажыратқыштар, ажыратқыштар. Бір фазалы қосылу схемасыесептегіш 2. Барлық схема элементтерінің жұмысын тексеріңіз кернеу. 3 жиналған схеманы жүктеме кезінде кемінде 15 қосыңыз минут, тәжірибенің басында және соңында электр есептегішінің көрсеткіштерін жазыңыз. 4 тұтынылған ee мөлшерін есептеңіз және көрсеткіштермен салыстырыңыз есептегіш. 5. Паспорттық деректер мен техникалық мәліметтерді анықтау және жазу (кестеге) барлық пайдаланылған желі элементтерінің сипаттамалары. 6. Жұмысты аяқтағаннан кейін стендті ретке келтіріп, мұғалімге тапсырыңызалынған құрылғылар, құралдар және т. б. сонымедеректерді көрсетіңіз тапсырманы орындау. А) Б) В) а) жалпы көрініс б) есептеуішті қосу в) шам жарығы Бақылау сұрақтары
1)Төленетін энергия мөлшерін анықтау, ЭЭ белсенді және реактивті энергия бойынша болады, бір фазалы және үш фазалы 2) 3)Есептегіштер шкафтарда, камераларда, толық тарату құрылғыларында (КРУ, КРУН), панельдерде, қалқандарда, тауашаларда, қатты құрылымы бар қабырғаларда орнатылуы керек. Счетчики должны устанавливаться в шкафах, камерах, комплектных распределительных устройствах (КРУ, КРУН), панелях, щитах, нишах, стенах с жесткой конструкцией. 4)Есептегіштердің негізгі сипаттамалары Жұмыс принципі бойынша Индукциялық Электрондық Электр желісінің түрі бойынша: Бір фазалы Үш фазалы Тарифтер саны бойынша: бір тарифтік көп тарифтік 5)Энергияны басқару тиімділігін арттыру электр энергиясын жеткізушілер мен тұтынушылардың экономикалық мүдделеріне сәйкес келеді. Бір бағыт-электр энергиясын дәл бақылау және есепке алу, ол жалпы энергия үнемдеудің едәуір бөлігін қамтамасыз етуі керек.Электр энергиясын есепке алудың рөлі электр энергиясын өндіру және тұтыну процестерінің бір мезгілде болуына байланысты артады. Есепте жіберілген қатені қайта өлшеу арқылы түзетуге болмайды және оны жанама түрде, яғни есептеу арқылы түзетуге болады. Электр параметрлерін өлшеудің қажетті дәлдігі электр энергиясын аспаптық есепке алуды қамтамасыз етуі тиіс. Электр энергиясын есепке алу энергия кәсіпорындары мен тұтынушылар жұмысының техникалық-экономикалық көрсеткіштерін анықтауға; тұтынушылардың энергиямен жабдықтаушы ұйыммен есеп айырысуына қызмет етеді; тұтынушының электр қондырғысының ішіндегі электр энергиясының шығынын бақылау. № 3 жұмыс. Асинхрондық қозғалтқышты пен жетекші механизмді тексеру және реттеу Жүмыстың мақсаты: асинхрондық қозғалтқышты (АҚ) және жетекші механизмді (ЖМ) тексеру және реттеу тәсіліп игеру, және реттеуге дағдылану. Теориялық мәліметтер Электр козгалткыш деп электр эпергиясып механикалық энергияға түрлендіріп, ЖМ-ді айналымга әкелін согатын электр машинасын айтамыз. Электр козғалткыштар болады: - параллель, тізбекті немесе аралае қоздыру жүйесі бар тұракты ток; - айнымалы ток - синхронды немесе асинхронды; - асипхронды - бір және үш фазалы, қысқа түйықталган пемесе фазды роторлы болады. Кең таралған түрі үш фазалы қыска түйықталган роторлы АҚ, аз тараганы фазды роторлы. Үш фазалы АҚ корпустан, ойығына орам орнатылган статордан,ротордан, подипниктерден, салқындату күрылгысынан, сыртқа шыгарылган откізгіштер корабынап тұрады, Ротор. білікте бекітілген электротехникалық болат табақтардан түрады. Оның ойықтарында қысқа түйықталған ротордың өткізгіштері орнатылады немесе ток реттейтін қосымша сақиналары бар фазалы ротордың орамы орнатылады. Ең көп тараған үш фазалы қысқа түйықталган АҚ , таңбалауы, мысалы 4АА56 пемесе 4АH1280: - 4 - серияның реттік саны, оз кезегіндеА2, А3 сериясымен ауыстырған; кәзіргі уақытта Л4 орныны одан экономды АИ сериясы кіргізілді; - А - асинхронды; - - коргалған орындалуы; - А - екінші әріп - түғыры мен қаңқалдары алюминийден жасалған; - 56, 280 - айналу осінің биіктігі. АҚ жүмысқа қосу, басқару және залал және қалыптан тыс жагдайларда қорғау магниттік қосқыш, автоматты ажыратқыштар, жылу және басқа релелер арқылы жүзеге асырылады. Жаңадан және жөндеуден келген АҚ орындарына орнатылып бекітіледі. Білігінің айналымы өзгермейтін ЖМ-дер АҚ-мен неше тұрлі полумуфта арқылы косылады, ал айналымы өзгеретін ЖМ-дер - тісті, сына-белдікті, үйкелісті және басқа беріліс арқылы қосылады. Полумуфталармен қосылган АҚ пен ЖМ біліктерінің центрлеуі, радиалды және осьтік саңылауларын торт қалыпта полумуфталар бірлесіп 90° сайын айналған кезде өлшеу ұшін, екі полумуфталарға бекітілген центрлейтін тұтқалар арқылы жасалады. Өлшеулердің айырмасы көбінесі 0,05-0,2 мм шамасында. Зертхапалық стендтің сипаттамасы Зертханалық стенд монтажды стол түрінде жасалған. Оған басқару құрылғысы арқылы оқытушы кернеу қосады, сол кезде сигнал шамы жанады. Столда құрастыру-бөлшектеу жұмыстарын жасауға мотажды алаңша бар. Мұнда АҚ пен ЖМ макетінің (мысалы, соргы) біліктерінің центрлеуі жасалды. АҚ-ты басқару үшін магниттік қосқыш, жылу релесі және кнопкалы пост орнатылған. Назар аударыңыз! Жинау, талдау, кемшіліктерді анықтау және электр семаның зақымдарын анықтау тек ғана өшірілгеннен кейін болуы тиіс. Жұмыс орындау тәртібі 1. Жөндеуден өтетін АҚ-ы көрнекі тексеру, сондай-ақ стендте орнатылған басқару және корғау аппаратарын корнекі тексеру жұргізу. Сыртқы караудың максаты корпустың, сыртқа шыгарылган откізгіштер қорабының, орамдардың, салқындатқыш желдеткіштің зақымдарын анықтау, кіретін сымдарының бүтіндігін тексеру, АҚ жерге түйықталганын және бөтен заттардың жоқтыгын тексеру. Одан кейін АҚ-ың білігін колмен айналдыру арқылы сыналану, болмауга тиіс болшектердің қажалауы, соқтығысы тексеріледі. 2. Мегомметр пайдаланын АҚ орам мен корнус арасындағы және өзаралық оқшаулау кедергісін өлшеу жүргізу, Кедергі 0,5 мОм кем болмауы тиіс. Жұмыс кезінде Мегомметрмен жұмыс істеген кезінде ток өткізгіш бөліктерге тиісуге болмайды. Өлшеу аяқталғаннан кейін болып қалу электр разрядын жою үшін орамдардың сыртқа шығарылған өткізгіштерді оқшауланған өткізгішпен қысқа түйықтау керек. 3. Мультиметрмен өлшеп стендте орнатылган АҚ орамалардың кедергісін өлшеп жазып алыңдар. 4. 6.1-суретегі реверсті емес АҚ басқару сұлбасын құрастыру және тексеру.SB2 SB1 KM1 KK1 КK2 6.1 сурет - Реверсті емес асинхронды қозғалтқыштың басқару сұлбасы 4. Құрама АҚ ораманы жалғау сұлбасын тізбек орамасының (жұлдыз немесе үшбүрыш) анықтау және жинау. 5. Желінің және жабдықтың барлық қолданған элементтерінің паспорт деректері мен техникалық сипаттамаларын анықтау және жазу. 6. Жұмыс аяқталғаннан кейін стендті қалпына келтіру және оқытушыға алған аспап, құрадарды тапсыру. Сондай-ақ тапсырма орындау деректерді көрсету. Есеп мазмұны I. Зертханалық жұмыс мақсаттары. 2. Жұмыс орындау реті. 3. Реверсті емес АҚ басқару электрлік сұлбасы. 4. Құрастырылған электр желі және жабдықтар элементтерінің паспорт деректері мен техникалық сипаттамалары. 5. Бақылау сұрақтарына жазбаша жауап. 6.5 Бақылау сұрақтары 1. АҚлагайындалуы, күрылғысы және жүмыс істеу принцині. 2. АҚ негізгі сипаттамалары. 3. Реверсті емес АҚ электр сұлбасының іске қосу 4. АҚ-ың негізгі ақаулықтары. 5. АҚ мен ПМ біліктерінің пегізгі қосылу тәсілдері. 1.АҚ жүмысқа қосу, басқару және залал және қалыптан тыс жагдайларда қорғау магниттік қосқыш, автоматты ажыратқыштар, жылу және басқа релелер арқылы жүзеге асырылады жұмыс принципі ротор мен статордың магнит өрістерінің өзара әрекетіне негізделген. Статор орамдары арқылы ток өткенде, айнымалы магнит өрісі пайда болады. Бұл өріс ротор орамында ток тудырады. Пайда болған ток айнымалы өріспен әсерлесіп, роторды ілестіре айналдырады. Оның бұрыштық айналу жылдамдығы полюстер жұбының санын ауыстырып қосу, қоректік ток жиілігін, ротор тізбегіндегі кедергіні өзгерту, сондай-ақ бірнеше машинаны тізбекке қосу арқылы реттеледі. А. э. қ-тың айналу бағытын статор орамасының кез келген екі фазасын ауыстырып қосу арқылы өзгертуге болады. А. э. қ-тың құрылымы қарапайым әрі сенімді болғандықтан электр жетегіндегі негізгі қозғалтқыш ретінде қолданылады. Оның қуаты бірнеше Вт-тан ондаған МВт-қа дейін жетеді 2.Асинхронды электрлік қозғалтқыш — электр энергиясын механикалық энергияға түрлендіруге арналған электр машинасы. Айналу магниттілігі деп аталған құбылысты алғаш рет 1824 ж. француз физигі Р.Ф. 3. 4. Асинхронды электр қозғалтқыштарымен байланысты ең көп таралған ақаулар:осьтік емес біліктер;қозғалтқыштың 2 фазалық жұмысы;айналмалы тұйықталулар;Электр қозғалтқыштарының бөлшектеріндегі теңгерімсіздік;тиін жасушаларының өзектерінің бекітпелері үзіледі немесе әлсірейді;статор шамадан тыс жүктеледі немесе қызып кетеді;зақымдалған мойынтіректер;статорлар мен роторлар арасындағы біркелкі емес ауа саңылаулары. 5. Әдебиеттер тізімі 1 жұмыс бойынша Методичка указания к выполнению электромонтажных работ для студентов специальностей электроэнергетика https://kk.wikipedia.org/wiki/Электрлік_Байланыс https://lektsii.org/16-65351.html https://tostpost.com/kk/domashniy-uyut/8370-alyuminiy-sym-arty-shyly-tary-men-kemsh-l-kter.html https://infourok.ru/dnekerleu-zhabditarin-paydalanu-zhne-zhndeu-2375330.html 2 жұмыс бойынша https://www.saiman.kz/imgs/Broshure_schetchik_01.02.2019.pdf https://eti.su/articles/elektrokomponenti/elektrokomponenti_478.html https://powercoup.by/stati-po-elektromontazhu/elektricheskiy-schetchik https://sk-energo.kz/skrek/TrUstPrKUchElpr.aspx http://forum.kafedra-appie.ru/index.php?topic=293.0 3 жұмыс бойынша https://kk.wikipedia.org/wiki/Асинхронды_электрлік_қозғалтқыш https://infourok.ru/asinhrondi-ozaltishti-zhmis-zhasau-principi-1917307.html https://qazelectrical.kz/PART/Elmash/AQ-kurylysy-jumis-istey-princ.html жүктеу/скачать 1,99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|