194
ға жағдай туғызады. Бұл қызмет экстремизмнің алдын алудың ағымды және алдағы міндеттерін
біріктіріп, олардың ғылыми болжам негізінде нәтижелі орындалуына мүмкіндік жасайды
3
.
Экстремизмнің алдын алудың басқа да қызметтері турасында айтуға болады. Олардың
әрқайсы тиісті қызметті жүзеге асыруға жағдай жасайтыны сөзсіз. Экстремизмнің алдын алудың
негізгі қызметі оның әлеуметтік міндеті мен іс жүзіндегі құндылығы арқылы сипатталады.
Экстремизмнің алдын алудың өзі де әлеуметтік қызмет екенін естен шығармауымыз керек.
Экстремизмнің алдын алу шаралары туралы айта отырып, оларды төмендегіше жіктеуге
болатынын көрсетуге болады:
а) мазмұны бойынша (нақтырақ жоғарыда қарастырып өттік – экономикалық, демография-
лық, саяси, ұйымдастырушылық, техникалық және құқықтық);
б) көлемі бойынша (жалпы — экстремизмнің алдын алу жалпы мемлекеттік немесе аймақ
бойынша бағытталған; ерекше — белгілі бір экстремистік топтарға (діни экстремизм, саяси
экстремизм, дәстүрлі емес діни ағымдар т. т.); жеке — нақты бір экстремистік әрекеттің себеп-
тері мен шарттарына тосқауыл қою немесе оларды жою);
в) аумағы бойынша – республикалық, аймақтық, жергілікті, шектелген объекті не сала
ішіндегі сатылары;
г) әсер ететін объектісі бойынша (саласына немесе экстремизммен күрестің негізгі бағыты
бойынша);
д) әрекет ету механизмі бойынша (экстремизмнің себептері мен шарттарын жоятын; экстре-
мистік әрекеттердің себептері мен шарттарын бейтараптандыратын, осы әрекеттерді баяула-
тушы, шектеуші, экстремистік ниеттің жүзеге асуына тосқауыл қоюшы).
Күнделікті тәжірибеде «экстремизмнің алдын алу шаралары» деген сөз тіркесі екіұшты
ұғым береді: а) нақты әрекет; б) ұйымдастырылған қызмет
4
.
Экстремизмнің алдын алу — қоғам мүшелерін экстремизм жолына түсуді сақтандыру
арқылы жүзеге асырылатын күрестің нағыз гуманды түрі. Бұл жерде теріс құбылыстарға жол
беріп алып, содан кейін түзеуден гөрі, оларға жол бермеу өте жеңіл деген түсінік туады.
1
Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 24 қыркүйектегі «Қазақстан Республикасында діни
экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимыл жөніндегі 2013-2017 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама
туралы» № 648 Жарлығы.
2
Криминология: Дәрістер курсы (жауапты ред. И.Ш. Борчашвили). Астана: Дәнекер, 2005.
3
2013 жылдың 27 қарашасында Саяси шешімдер институтына «2011-2012 жылдарындағы Қазақстандағы
терроризм» атты ИА REGNUM Шығыс бюросының ұсынған баяндамасы.
4
Қазақстан Республикасының 2010 жылдың 29 сәуірдегі «Құқық бұзушылық профилактикасы туралы» Заңы.
Достарыңызбен бөлісу: