Қазақстан республикасы жоғары оқу орындарының Қауымдастығы с. Қ. Тұртабаев
жүктеу/скачать 1,75 Mb. Pdf көрінісі
|
биохимия
| 5.4. Нуклеин кышқылдарының құрылымы
Дезоксирибонуклеин қышқылдарының молекулалық құры лы- мы өте күрделі, себебі полинуклеотид тізбегінің ұзындығы белок молекуласынан көп ұзын болады. Нуклеин қышқылдарының бірінші реттік құрылысын түзетін мономерлер – нуклеотидтер. Бір мононуклеотидтің дезоксирибо- засы жəне екінші мононуклеотидтің фосфаты көмегімен нуклео- тидтер өзара байланысып жалғасады, ұзын полинуклеотидтік тізбек түзеді. Осындай тізбектегі нуклеотидтердің орналасу тəртібін ДНҚ-ның бірінші реттік құрылымы деп атайды. Нуклео- тидтер арасында фосфодиэфирлік байланыстар түзуге 3' жəне 5' жағдайдағы пентоза қалдығының гидроксил топтары қатысады. Полидезоксирибонуклеотид скелеті (қаңқасы) қайталанып ке- ліп отыратын дезоксирибоза жəне фосфатты топтардан тұра ды. ДНҚ молекуласының құрылысында Е. Чаргафф ұсынған 137 заңдылық бар, бұл көптеген эксперименттік деректермен дə лел- денді. Осы заңдылық ДНҚ молекуласының екінші реттік құры- лымының ашылуында үлкен пайдасы тиді. Дезоксирибонуклеин қышқылдарының екінші реттік құ ры- лымын 1953 жылы жас биохимиктер Дж. Уотсон жəне Ф. Крик анықтады. Олардың теориясы бойынша, ДНҚ молекуласы кеңістікте ан- типараллель орналасқан қос қабат спиральға ұқсайды (бір тізбек 5'→3' бағытында екіншісі 3'→5'). Екі полинуклеотид тізбек өзара бұранда сияқты жалғасып, азотты негіз арқылы байланысады дейді. Азотты негіздер спиральдың ішіне қарай орналасқан, ал пентозды-фосфорлы қалдықтар ДНҚ молекуласының сыртқы жағына қарай бағытталған (14-сурет). жүктеу/скачать 1,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|