Өзіндік тексеруге арналған сұрақтар

Тақырыпты қаншалықты меңгергеніңізді білу үшін келесідей сұрақтарға жауап беріңіз.

1.Депозиттердің қандай түрлері бар?

2.Мерзімді депозиттердің есебі қалай жүргізіледі?

3.Банкаралық депозиттердің қандай түрлері бар?

4.Қарыздық пайыз деген не?

5.Талап ету депозиттерінің есебі қандай шоттарда жүргізіледі?

6.Депозиттік сертификат деген не?

1. Бағалы қағаздар есебінің тәртібі.

2. Қайта қаржыландыру операциясының есебі.

3. «Репо» операциясының есебі.

1. 
   4. Өтелгенге дейінгі, сатуға арналған және сатуға жарамды бағалы
   
2. 
   қағаздардың есебі.
   

Бағалы қағаздардың айналымға түсу уақыты мен әдісіне байланысты олардың нарығы алғашқы және екінші болып бөлінеді. Алғашқы нарықта жаңадан шығарылған бағалы қағаздарды олардың алғашқы иемденушілеріне сатады; екінші нарықта бағалы қағаздардың айналысы, олардың иемденушілерінің ауысуы. Бағалы қағаздардың атаулы (атаулы құн- оларды шығару кезінде анықталатын бағалы қағаздар құнының ақшалай көрінісі), эмиссиялық және нарықтық бағасы болады.

Атаулы баға дивидендтерді, пайыздарды есептеу базасы ретінде нақты есептік мәні бар және одан кейінгі есеп айырысуларда қолданылады. Эмиссиялық баға – бағалы қағаздарды алғашқы орналастыру кезіндегі сатылу бағасы. Ол табыстылық және несиелік пайыз деңгейімен анықталады. Нарықтық баға – бағалы қағаздардың екінші нарықта айналу бағасы. Оның көлеміне сұраныс пен ұсыныстың арақатынасы әсер етеді.

Бағалы қағаздар шаруашылық қызметте қолданылатын әртүрлі құжаттардың жиыны. Сонымен бірге олар өздеріне тиісті жалпы бір белгілері онда көрсетілге мүліктік құқты өткізу үшін ұсыну қажеттігімен біріктіріледі. Бағалы қағаздарды иемденудің мақсаты табыстылық, өтімділік және қаржыландыру кезінде қажеттіліктерді қанағаттандыру болып табылады.

Бағалы қағаздармен операцияларды жүргізудің тәртібі Қазақстан республикасының заңдылықтарымен реттеліп отырады.

Бағалы қағаздармен операциялар – келесідей мақсатарға жету үшін қор нарығында ақшалай қаржылармен немесе бағалы қағаздармен аяқтаған іс-әрекет немесе әрекеттер қатары:

• 
  банк қызметін қаржылық ресурстармен қамтамасыз ету – меншікті капиталды қалыптастыру және арттыру, қарыздық капиталды немесе ресурстарды айналымға тарту – эмиссиондық операциялар;
  
• 
  өз клиентінен меншікті және тартылған ресурстарды қор активіне салу – инвестициялық операциялар.
  

Бағалы қағаздар түрлерінің жіктелуі – бұл бір түрдегі бағалы қағаздарды топтастыру; бағалы қағаздарды басқа да түрлерге бөлу. Өз кезегінде түрлерді одан әрі бөлуге болады. Әрбір төменгі жіктеу жоғары тұрған жіктеудің құрамына кіреді. Мысалы, акция -– бағалы қағаздардың бір түрі. Қарапайым акция бір дауысты немесе көп дауысты, номиналмен немесе номиналсыз болуы мүмкін.

Бағалы қағаздар мерзімді және мерзімсіз болады. Мерзімді – оларды шығару кезінде мерзімі белгіленетін бағалы қағаздар. Олар қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді болып бөлінеді.

Мерзімсіз – айналым мерзімі шектелмеген бағалы қағаздар, яғни олар шексіз мерзім етеді және бағалы қағаздар шығару кезінде өтеу мерзімі көрсетілмейді.

Инвестициялық (капиталдық) – капитал салымы үшін объекті болып табылатын бағалы қағаздар (акциялар, облигациялар, фьючерлік келісімдер және т.б.).

Инвестициялық емес – тауар немесе басқа нарықта ақшалай есеп айырысуға қызмет көрсететін бағалы қағаздар (вексельдер, чектер, консаменттер).

Эмитенттің құқықтық мәртебесін, инвестициялық және несиелік тәуекел деңгейін, инвесторлардың қызығушылығы мен басқа факторларды ескергенде қордың бағалы қағазы үш топқа бөлінеді:

• 
  мемлекеттік;
  
• 
  муниципалдық;
  
• 
  мемлекеттік емес.
  

эмитенті мемлекет болып табылатын қарыздық бағалы қағаздар. Муниципалдық бағалы қағаздарға жергілікті өкімет органдарының қарыздық міндеттемелері жатады. Мемлекеттік емес бағалы қағаздар корпорациялық және жеке қаржы институттарымен ұсынылады. Корпорацияға кәсіпорындардың, ұйымдардың, банктердің қарыздық міндеттемелері мен акциялары жатады. Жеке бағалы қағаздарға жеке тұлғалар шығаратын вексельдер, чектер жатуы мүмкін.

Банк өзінің қызметтерін жүзеге асыру үрдісінде айналымға бағалы қағаздардың келесі түрлерін шығарады:

• 
  акциялар;
  
• 
  депозиттік сертификаттар;
  
• 
  облигациялар;
  
• 
  бағалы қағаздардың басқа түрлері.
  

операциялардың дұрыс бейнеленуін бақылауды және жалпыланған есебін, мемлекеттік бағалы қағаздарды сату және сатып алу көлемі бойынша лимиттің сақталуын және алынған өтініштер негізінде дербес шоттар ашуды жүзеге асырады.