Қазақстан республикасыішкі істер министрлігі төтенше жағдай комитеті көкшетау техникалық институты

100 
Көзқарас түрлері
Іскери көзқарас 
әңгімелесушінің 
маңдайына 
бекітілген, бұл 
іскери серіктестіктің 
маңызды 
атмосферасын 
құруды білдіреді.
Әлеуметтік көзқарас 
көздер мен ауздың 
арасындағы 
үшбұрышта 
шоғырланған, бұл 
еркін зайырлы 
қарым-қатынас 
атмосферасын 
құруға ықпал етеді.
Әдемі көрініс 
әңгімелесушінің көзіне 
емес, беттің астынан 
кеуде деңгейіне 
бағытталған. Бұл көрініс 
бір-бірінің қарым-
қатынасына деген үлкен 
қызығушылықты 
білдіреді.
Сығымдау 
қызығушылықты 
немесе 
дұшпандықты 
білдіру үшін 
қолданылады.
5.14-сурет. Көзқарастар түрлері 
Дене тұрысы түрлері - дененің позициясы. Адам ағзасы шамамен 1000 
тұрақты әртүрлі позицияларға ие бола алады. Зардап шеккендермен сөйлесу 
үшін мамандар зардап шегушінің қарым-қатынас орнатуға болатын-
болмайтынын білулері керек, ол үшін төменде көрсетілген позициялар 
келтірілген (5.15, 5.16, 5.17-сурет). 
Адам қолдары мен аяқтарын кесіп өтетін тұру түрлері жабық деп 
аталады. Кеудемен айқасқан қолдар адам мен оның әңгімелесушісі қоятын 
кедергілердің модификацияланған нұсқасы болып табылады.Жабық тұру 
түрлері сенімсіздік, келіспеушілік, қарсылық, сынның тұру түрлері ретінде 
қабылданады. Егер зардап шеккен адам қауырт болса және қарым-қатынасқа 
орналаспаса, оны босату және көңілін өзіне аудару қажет. 
5.15-сурет. Жабық тұру түрлері 
Ал егер біз өз алдымызда қолдарыңыз бен аяқтар айқаспаған адамды 
көрсек, дененің корпусы сұхбаттасушыға қарай бағытталған, ал алақандар мен 
табандар қарым-қатынас бойынша серіктеске жайылған болса,онда бұл тұру 
түрлерін ашық деп санауға болады. Бұл-сенім, келісім, мейірімділік, 
психологиялық жайлылық тұрысы. демек, маман адамды дұрыс баптап, сөйлесе 
алды. 

101 
5.16-сурет. Ашық тұру түрлері
Егер адам қарым-қатынасқа қызығушылық танытса, ол сұхбаттасушыға 
бағдар беріп, оның жағына қарай бет бұрады, ал егер ол соншалықты 
қызықтырмаса, керісінше, жаққа бағдар беріп, артқа қарай бұрылады. Өзі 
туралы мәлімдегісі келетін адам қауырт күйде, ашық иық ұстанады; өзінің 
мәртебесін баса көрсетпейтін адам босаңсытып, тыныш болады, еркін еркін 
қалыпта болады. 
Сұхбаттасушымен өзара түсіністікке қол жеткізудің ең жақсы жолы - 
оның қалпы мен қимылдарын көшіру. 
5.17-сурет. Сұхбаттасушымен қарым-қатынастың ашық әдісі
Қол ұстасу - ежелгі дәуірден бері белгілі, көп сөйлейтін қимыл. Көбіне 
қол ұстасу өте мазмұнды болуы мүмкін, әсіресе оның қарқындылығы мен 
ұзақтығы.
Әлеуметтік болмыс бола отырып, адам қарым-қатынассыз және басқа 
адамдармен қарым-қатынассыз өмір сүре алмайды. Бірақ әр адамның жеке дене 
кеңістігі бар, ол кейбір адамдармен қарым-қатынасты қысқартады, бірақ 
басқалармен көбейтеді. Бұл қарым-қатынас түріне байланысты.

102 
Американдық психолог және антрополог Эдвард Холл, психологияның 
проксемика сияқты саласына алғашқылардың бірі болып, қарым-қатынастың 
төрт негізгі бағытына қызығушылығын білдірген (5.5.-кесте).
5.5.-кесте 
Тілдесу аймағының түрлері 
№р/р 
Аймақ түрі 
Әрекет
1. 
Сырластық аймақ
(15-45 см)
Онда адам өзіне жақын адамдарды ғана мойындайды. Бұл 
аймақта тыныш құпия әңгіме, тактильдік байланыстар 
жасалады. Зиянкестердің осы аймаққа кіруі қауіп ретінде 
қарастырылады.
2. 
Жеке аймақ (45 - 120 
см)
Достармен, әріптестермен күнделікті қарым-қатынас аймағы. 
Тек көзбен - көзбен байланыстыруға болады. 
3. 
Әлеуметтік 
аймақ 
(120 - 400 см)
Ресми кездесулер мен келіссөздер, кеңестер, әкімшілік 
талқылаулар аймағы.
4. 
Жарялық аймақ (400 
см артық) 
Дәрістер, митингілер, көпшілік алдында сөйлеу және т.б. 
кезінде адамдардың үлкен топтарымен байланыс аймағы. 

жүктеу/скачать 1,38 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: