техниканың  өркендеу  үдерісін  тоқтату  мүмкін  емес

314

Осыған  байланысты  атап  өтуге  тиістінің  ең  біріншісі  –  білімдер 

көлемінің шапшаң артуы. Егер біздің дәуіріміздегі білімдер санының 

еселенуі I ғасырдан бастап 1750 жылға дейін орын алса, ал кезекті ар-

туы 1750-1900 жылдары, ал XX ғасырдағы өркендеуі бар-жоғы 50 жыл 

ішінде болды. Бүгінгі күні Жердің метрлік ауқымдағы радио сәулелері 

Сатурн  және  Юпитер  секілді  планеталарды  басып  озып,  ғарыштан 

бақылау жасауға мүмкіндік берген жетістіктерге жетті. Жазу-сызудың 

пайда болуы арқылы адамзат ақпараттар мен білімдерді берудің және 

сақтаудың  тиімді  құралына  ие  болды.  Кейіннен  адамның  «сүйікті 

досы» – кітап пайда болды. Ал XX ғасырда радио, телефон, телевиде-

ние, интернет және т.с.с. электрондық құралдар ақпараттардың орасан 

үлкен  көлемінің  және  олардың  таралуының  шапшаң  өсуіне  жеткізді. 

Дамыған елдерде бүгінгі таңда материалдық өндірісте халықтың бар-

жоғы  24-26%-ы  қамтылса,  ал  рухани  салада  36-38%-ы  қамтылған. 

Ақпараттық  қызмет  көрсету  экономиканың  жалпы  көлемінің  жарты-

сынан көбін құрайды. Сөйтіп, ақпарат тауардың ең құнды түрлерінің 

біріне  айналды.  Оның  бір  ғажап  ерекшелігі  мынада:  егер  сіздің  100 

пар туфлиіңіз болып, нарықта соның жартысын сатсаңыз, сізде әлі 500 

пары  қалады.  Бірақ  егер  сіз  1000  бит  (көлем  өлшемі.  –  Аудармашы) 

ақпарат сатсаңыз, оған ақша аласыз, оның үстіне, сіздің қолыңызда осы 

1000  бит  ақпаратыңыз  тағы  қалады.  Олай  болса,  бүгінгі  таңда  алтын 

да, ақша да, табиғат байлықтары да негізгі капитал емес, ол – адамның 

қабілеттері,  табиғи  дарындары,  оларды  тұлғаның  шығармашылық 

әлеуетін дамыту мақсатында жетілдіру. Ал ол үшін елдегі білім беруді 

сапалы жаңа деңгейге көтеру қажет.

Кез келген елде білім беру жүйесі екі нәрсені қамтуға ұмтылады: 

біріншіден,  өсіп  келе  жатқан  ұрпаққа  уақыт  талабына  сай  келетін 

кәсіби білімдер беру, яғни әртүрлі салалар бойынша әлемде бар жаңа 

технологияларға үйрету, екіншіден, әлеуметтік-гуманитарлық пәндерді 

оқыту арқылы тұлғаны, оның азаматтық ұстанымын қалыптастыру. 

Кеңес заманы тұсында басты назар әр тұлғаның азаматтық ұстанымына 

аударылып, арнаулы кәсіби білімдерге көп көңіл бөліне қоймады.

Бүгінгі  күні  білім  берудің  гуманитарлық  құрамдас  бөліктері 

жылдан-жылға азайып, керісінше, кәсіби пәндердің саны артып келеді. 

Бұл  біржақты  дайындықта  жетілген,  өзінің  тар  кәсіби  саласын  ғана 

білетін маман болып шығуға әкеліп соқтырады. Егер қазіргі заманғы 

батыстық стандарттарға мұқият қарасақ, дамыған елдерді тұралатқан 

рухани-адамгершілік  тоқыраудың  білім  берудегі  гуманитарлық  са-

ланы  жете  бағаламаудың  салдары  болғанын  байқау  қиын  емес.  Осы 

315

саладағы  жалаңаш-жалпы  технократизм  үміт  күткен  нәтижелерге 

жеткізбейді.

Әлбетте,  білім  беру  жүйесі  бір  орында  тұрмайды,  ол  тұрақты 

өзгерісте  болады,  әсіресе  оқу  орындарын  компьютерлермен,  элек-

трондық  оқулықтармен,  тестілермен,  басқа  да  мультимедиалық  оқу 

құралдарымен  жабдықтау  орын  алады.  Бірақ  кез  келген  елде 

мыңжылдықтар  бойы  өзгермеген  бір  нәрсе  бар:  ол  –  мұғалімнің, 

жүктеу/скачать 2,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: