Оқыту, білім беру теориясының белгілі дәрежеде өзіндік әдіснамалық негізі бар.
Бұл теория бойынша, адамның белгілі бір нәрсені танып-білу күрделі де қарама-қайшылықты үрдіс болып табылады. Бұл – білмеуден білімге ұмтылу, аз біліммен көп білуге ұмтылу. Дидактика оқыту, білім берудің диалектикалық негізгі есебінде төмендегілерді қарастырады:
а) объективті өмір ұшындағы сіз бен біздің түйсігіммен қабылдау мен түйсінуімізге, ойлау жүйемізге тәуелді емес.
ә) өмір шындығын танып-білу адам қажеттілігіне орайластыру;
б) шындықты мақсаты мен мүддесі мәселені танып-білуде іс-тәжірибенің негізгі көзіне айналуы тиіс;
в) мәселенің анық-қанығына көз жеткізуде ойлау жүйесі басты рөл атқаруы қажет.
Диалектикалық әдіснамаға арқа сүйей отырып, оқыту, білім беру теориясы объективті және салыстырмалы шындықты өзара байланыстырады. Жалпы мен жалқы, абстракттылық пен нақтылық, субъективтілік пен объективтілік арасына оқытудың теориясы мен практикасында өзара жақындастырып, бір-бірімен қабыстыра түседі.
Осы жағдаяттардың барлығы да жоғарғы мектептегі оқыту теориясының негізін құрайды. Бірақ осының бәрінің нәтижесіне көңіл бөлуіміз қажет-ақ. Ғылыми әдіснамаға қатысты диалектиканы да ұмыт қалдырмауға тиіспіз.
Ғылыми әдіснама жоғарғы мектептегі оқыту, білім берудің мазмұны мен түрін, мақсат-мүддесі айқындаудың негізгі базасы болып табылады. Диалектикалық материализм мен оның заңдылықтары жоғарғы мектептегі оқыту, білім беру үрдістерінің ғылыми тұрғыда дамуының негізін құрайды.
Қазіргі заманғы ғылыми таным ақпаратымен бірлікте қарастырылады. Бұл өз кезегінде адамның танып-білу қабілетін артырып, ой-өрісін кеңейтуге ат салып, бірте-бірте күрделеніп келеді. Ғылымда логикалық-математикалық тағы да басқа модельдер жетекші маңызға ие болуда.
Диалектикалық материализм осының бәрін жеріне жете қарастырады. Өйткені бұл танып білудің негізі. Жоғарғы мектепте оқыту білім беру жете, дұрыс ұғынудың негізін құрайды.
