Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі Ы. Алтынсарин атындағы ұлттық білім беру Академиясы Әлемдік педагогикалық ой сана
«Политехникалық білім беру» мақаласынан
жүктеу/скачать 2,59 Mb.
|
2 Ой-сана 8 том
| «Политехникалық білім беру» мақаласынан
Елдегі индустриализация мәселесі мен ауыл шаруашылығын қайта құру, жұмысшы күшін дайындау, оларға политехникалық білім берудің рөлін арттырып отыр. Оқу-ағартушылар ортасында политехнизм жайлы пікірталас қайта жанданып, оны қалай оқыту керектігі төңірегінде мәселе қойыла бастады. Осы мәселеге біз де тоқталғымыз келеді. Партия елді индустриализациялау мәселесін кездейсоқ көтеріп отырған жоқ. Бұрынғы жер өңдеу әдісімен және ауыл шаруашылық өнімдерін сақтаудан бас тарту, көпшілікті саналы ойландыра бастады. Ф.Энгельс Г.Штаркенбургке 25 қаңтар 1894 жылғы жазған хатында: «Егерде қоғамда техникалық қажеттілік пайда болса, онда ол ғылымды дамытады, тіпті бірнеше ондаған университеттер болса да. Барлық гидростатика (Торичелли және т.б.) Италияда ХIX – XVII ғасырларда таудағы тасқынды реттеу үшін өмірге келген. Біз электрдің техникалық тұрғыдан пайдасын білгеннен соң ғана пайдалана бастадық» дейді. Техникадағы қажеттілік ғылымды алға жылжытады. Техникаға қажеттілік тек ғалымдардың ғана емес, көпшіліктің де қызығушылығын тудырып отыр. Көпшіліктің техникаға қызығушылығы басым. Оны тек пайдалы арнаға бұру керек. Ересектердің техникаға қызығушылықтары балалар мен жасөспірмдерді де ынталандырады. Жақында мен әкесі инженер бес жасар баланы бақыладым. Баланың техникаға қызығушылығы басым. Ол ағаш күрекшемен тас еденді соғып көрді. Оған: «Саняжан, оның не? Олай істеме! Еденді жарасың» деп ескерту жасалды. Сол кездегі оның жауабын тек есту керек еді: «Күрекше ағаштан, еден тастан жасалған ғой, мен оны қалай жаруым мүмкін?» деді. Сол бала вентиляторға да таң тамаша болып қарап: «Бұл не?» - деді. Оған мүмкін болғанша вентилятор туралы түсіндірілді. Түнде ұйқыға кетіп бара жатқан ұйқылы бала, кенеттен көзін ашып, былай деді: «Мына вентиль диірмен, неге айналып тұр?» Баланың техникаға қызығушылығын ерте жастан ояту керек. Оның техникалық танымы өзінен өзі дами бастайды, ал біз оған кедергі жасаймыз. Егерде мектеп политехникалық болса, онда отбасының да берері мол болмақ. Егерде біз политехникалық білімді дұрыс жолға қойғымыз келсе, онда ата-аналарға арналған балалардың қызығушылығын техникаға қалай арттыру керектігін түсіндіретін хат жариялауымыз керек: ол үшін бала бақшаларының бағдарламаларын қайта қарап, баланың техникаға қызығушылығын ояту; осы тұрғыдан төртжылдық және жетіжылдық мектеп бағдарламаларын және мектептен тыс жұмыстарды ұйымдастыруды да қайта қарау. Оқушыларды кез келген еңбекке оқыту кәсіби немесе политехникалық сипатта болуы тиіс. Қарапайым тігуді үйретуге келсек. Тігуді түрлі жолмен үйретуге болады. Бірнеше сағат бойы бір сарында қарапайым тігіс тігу баланы жалықтырады. Бұл қарапайым нәрсе. Ал осы тігіс тігуді басқаша үйретуге де болады. Ол үшін өндірісте қолданылатын материал мен құралды пайдаланудың жолын көрсетуге болады: жұқа матаны инемен, ал қалың материалды бізбен тігу; қағазды желімдеу, ағашты шегелеу және т.б. Міне еңбектегі ерекшеліктер осындай. Оларға тек жеке тапсырмалар беріп қана қоймай, жұптасып, топтасып, жұмысты белгілі бір екпінмен жылдам, әнге қосылып та орындатуға болады. Машинамен тігуді үйрену де жан-жақты іс-әрекетті қажет етеді, машинаның құрылысын меңгертуге де болады. Сонымен тігуді қарапайым түрде емес, оған қолданылатын материалдың сапасын, құрал-жабдықтарды, двигательді қолдануды талдау және т.б. – политехникалық білім беруге болады. Әрине, политехникалық тұрғыдан оқыту оқытушының кәсіби шеберлігіне, еңбек біліктерін қарапайым еңбек әрекеттерімен байланыстыра отырып, еңбек үдерісінің барлық элементтерін талдап көрсетуі маңызды. Тек машиналық өндірістің пайда болуына қарай еңбек үдерістерін талдап, олардың ортақ қасиетін түсінуге болады. Неғұрлым машиналық өндіріс дамыған сайын, әр еңбек үдерісінің мәнін түсінуге болады. Балаларды алдыңғы қатарлы фабрикаларға экскурсияға апарып, оның жұмысымен таныстыру қажет. Бірақта алдын-ала балалармен жұмыс жүргізіліп, олардың қызығушылықтарын арттырып, әр еңбек үдерісінің және әр машинаның атқаратын жұмысын саналы түсіндіру жұмыстары жүргізілмесе, ондай экскурсия ешқандай нәтиже бермейді. Екінші бір қырынан, нашар фабрикаға жасалатын экскурсия алдында оқушыларға дұрыс түсінік берілсе, онда балалардың политехникалық түсініктері дамиды. Политехникалық білім беру көпшілікке тегіс берілуі тиіс. жүктеу/скачать 2,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|