Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі Ы. Алтынсарин атындағы ұлттық білім беру Академиясы Әлемдік педагогикалық ой сана
VІІ-В сынып оқушыларының танымдық қызығушылықтарының жіктелуі*
жүктеу/скачать 2,59 Mb.
|
2 Ой-сана 8 том
VІІ-В сынып оқушыларының танымдық қызығушылықтарының жіктелуі*
*Жақшаның ішінде сәйкес пайыз есебі көрсетілген. 26- кестеден көріп отырғанымыздай, VІІ - В сынып оқушыларының қызығушылықтары пәндік бағыттар және басқа сыныппен салыстырғандағы өзіндік сипаты бойынша жіктеледі. VІІ - В сыныбында оқушылардың көпшілігі өзекті қызығушылықтарына, ал кең және аморфты қызығушылықтарға ие оқушылар шамамен бір – біріне тең жағдайда. Эксперимент барысында аморфты қызығушылығы бар оқушылар өздерін барлық параметр бойынша кіші жасөспірімдер сияқты көрсеткіштер көрсетті. Бұл топтардың оқушыларының өздерінің қызығушылықтарына сәйкес емес, басқа мотивтегі («Артық білемін», «Жауап беру оңай») конверттерді таңдаулары жиі кездесті. Эксперимент барысында олар конверттерді ауыстырып отырды. Оқу пәндердін таңдаудағы оқушылардың басты аргументі: «Мұғалима сабақты жақсы түсіндіреді», «Тәжірибе көрсетеді», «Қажет пән, онсыз институтқа түсе алмайсың». Бұл топтың іс-әрекет үдерісі әртүрлі дәрежеде жүрді: біреуінде – сенімсіз, басқасында – эмоционалды жағдайда, жеңіл, бірақ оқу материалын игеру үдерісін терңдетуге ықылассыз немесе артық жұмыс жасауға ынтасыз. Аморфты қызығушылығы бар оқушылардың жауаптары негізінен үстірт – жалпылаусыз жай анық емес, не нақты мазмұнсыз жалаң схема. Жекелеген жауаптарда логика жетіспейді, себеп – салдарлы байланысын түсінбеушілік, эмпирикалық, дәл терминология қолданылмаған. Осы топтың балаларында жалпы дүниетаным, білімқұмарлық, жаңа ғылыми салалар туралы ұғым жетіспейді («Бионика – тірі дене туралы ғылым», «Кибернетика – барлығы, физика және химия туралы ғылым»). Аморфты қызығушылығы бар оқушылардың экспериментте өздері таңдаған пәндер бойынша сабақтарға икемділігі жоқ, үйірмелерге қатыспайды, бос уақыттарында ол пәндерге көңіл бөлмейді. Сөйтіп, жеткілікті сенімді ұсынылған материалдан аморфты қызығушылығы бар VІІ-ден жоғары сынып оқушыларының төменгі сынып оқушыларынан айырмашылығы шамалы екені байқалды. Ол көптеген оқушылардың өздері жазған әңгімелерінен де байқалды. Олар мектептегі оқу пәндерін қандай да бір сыртқы өздеріне жеңіл жағына қарай таңдайды (тәжірибе, мұғалімнің қызықты етіп әңгімелеуі). Енді VІІ сынып оқушыларының кең түрдегі қызығушылығы бар топтарының сипатын қарастырайық. Бұл оқушылар, жоғарыда айтылғандай, қызығушылықтың дамуының әртүрлі деңгейін меңгеруімен ерекшеленеді. Саша К. Қызығушылығы аморфты мен кең түрдегінің арасында тұрған оқушылардың өкілі. Экспериментте әуелі математиканы таңдады, бірақ оның тапсырмалар мазмұнымен танысқаннан кейін, қолын бір сілтеп, алған конвертті тастады да, зоологияны алды. Жауапқа дайындалғанда Саша салмақты, жинақты, ешқандай эмоциялық реакция байқатқан жоқ. Пән бағдарламасының негізгі тараулары бойынша білімі тар шеңберде болса да бар екені байқалды, бірақ мазмұнын кейбір дәлелдеулерімен айтып беруге жеткілікті болды. «Нерв жүйесі жануарларда қоғалысты, шартты рефлексті басқарады, олардың миы да адамдардікіндей... оларда да ми бар ғой», «Жануарларды қорғау керек», «Егер шығыршықталған құс ұстап алсаң, зоологиялық қоғамға немесе мұғалімге хабарлауың керек», «Зияндыларды жойып, пайдалы жануарларды қорғау керек». Көріп отырғанымыздай, Сашаның жауаптары жаттанды, ешқандай негіздеуді қажет етпейді, бірақ олар дұрыс, олардан мектепте алған білімі көрініп тұр. Конвертті алар кездегі баланың толқуы экспериментаторлардың алдында жақсы көріну тілегі, ал бұл жасөспірімдердің барлығына тән жасына сай белгі. Сашаның қызығушылығы енді аморфты емес. Бала оқу пәндерін саналы ажыратады, олардың базасында білімге деген ынтасын, белсенділігін дамытуға болады. Бірақ оның қызығушылығы өте әлсіз. Ол әлі таңдаған пәндер аумағынан өзі үшін ең маңызды құбылысты таңдап болған жоқ, оған бәрі ұнайды. Ол өзі үшін мектеп бағдарламасынан тыс нәрселерді білуге белсенді қадам жасаған жоқ, сондықтан онда қазіргі ғылымның жетістіктері туралы білім әзірге жоқ. Сөйтіп, VІІ- сыныпта кең танымдық қызығушылық білдірген топ көптүрлі және әртекті. Мұнда жасөспірімдердің жеке дамуына әсер ететін көптеген факторлардың әсері бар екені көрінеді. VІІ- сыныпта өзекті қызығушылықтары айқын көрінетін оқушылардың бар екені байқалды. Бұл топтардың көпшілік оқушылары математикаға қызығушылық танытады. Олар математикамен факультативтік сабақтарда айналысады. Сабақ кезінде мұғалімнің талап етуімен бағдарламадан тыс математика тарихынан, қазіргі заманға математикалық зерттеулер туралы баяндама жасаған оқушылар да болды, оларға математика саласынан қосымша әдеьиеттер оқуға кеңес беріледі. Экспериментте мұндай оқушылар математика ғылымның басты саласы деп түсіне отырып, конвертті математикадан саналы түрде таңдады. Эксперимент кезінде оқушылар қызғушылықпен жұмыс істеді. Есептердің барлығын бірден шығармаса да, есеп шығаруға деген ынтасы бәсеңсіген жоқ. Кейбір оқушылар шығара алмаған есептерін өздерімен бірге үйлеріне алып кетті. Бұл жерде жетінші сыныптықтарда жеткілікті терең қызығушылық қалыптасқан, таңдаған салада оның мәніне жете түсініп енді деуге болмайды. Әбден мұқият талдаудың нәтижесінде мұнда да түрлі түрлілік байқалатынын көруге болады. Кейбір оқушыларда математикаға қызығушылық бесінші сыныптан бастап бірте–бірте дамып, жетінші сыныпта терең, тұрақты екені байқалды. Басқаларда ол қызығушылық тек жетінші сыныпта ғана басталды. Дегенмен математикаға деген қызығушылық бұл балалардың бәрінің өмірінде белгілі бір дәрежеде маңызды орын алады және алдағы уақытта мамандық таңдауда игі әсер етуі мүмкін. Сөйтіп, VІІ- В сыныбы басқалармен салыстырғанда өзіндік ерекшеліктерімен көрінді. VІІI - В сынып – 29 оқушы Кесте 28 жүктеу/скачать 2,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||