Саламатсыздарма студенттер! Біздің бүгінгі тақырыбымыз: Ересек және даярлық тобында күзгі табиғатты таныстыру
Дәрістің мақсаты: Балаларды күзгі табиғат құбылыстары және ауыл шаруашылығындағы еңбекпен тан
Негізгі қарастырылатын сұрақтар, олардың қысқаша мазмұны:
1.Күзгі табиғат құбылыстары
2.Ауыл шаруашылық жұмыстары
3.Сәбилер тобы
4.Естиярлар тобы
.Ересек балалар тобы
6.Мектепке даярлық тобы
1.Күздің басталуы мен аяқталуы. Күн мен түннің күзгі теңелу (21-23 сентябрь) күні күздің астрономиялық басталуы болып есептеледі. Күннің қысқы тоқырау күндерінің бірі — 22 декабрь күздің соңы деп саналады. Алайда бұл маусымның табиғатта осы мерзімнен ерте де, кеш те басталуы мүмкін.
Фенологтар топыраққа алғашқы тоң ілінуін күздің басталуы, ал тоғандардың қатуын күздің аяқталуы деп санайды. Олар күзді жапырақ түскенге дейін — сары күз және жапырақ түсіп болған соң — қара күз деп ажыратады.
Ауа райы. Сентябрьдің екінші жартысы — алғашқы суық түсудің бастапқы мерзімі. Бұл уақытта әдетте күн ашық, жылы, түн мен таң салқын болады. Ауа құп-құрғақ, таза және ашық болып келеді.
Октябрьдің екінші жартысынан бастап күн едәуір суыта бастайды, көшпелі
бұлттар ыдырап, аспанды кара сұр бұлт тегіс қаптап, төмендей түседі. Жауын-шашын жиілеп, ұсақ жауын сіркіреп ұзақ жауады. Ауа ылғалданып, тұман түседі. Шалшық сулар кеппей қалады. Қар жауып, тез еріп кетеді. Түнде бетіне мұз қатқан шалшық су, күндіз ериді. Күн барған сайын қысқарып, түн ұзара, суыта түседі.
Ноябрь — жылдың қарауытқан, ызғырық желді және ауа райы бұлыңғыр айы. Температураның 0 градусқа төмендеуі тұрақтайды, топырақты тоң басып, су қоймаларына мұз қата бастайды.
Жапырақ түсу. Ағаштар мен бұталар жапырақтарының әр түсті болуы және жапырақтардың түсуі — күзге тән белгілердің бірі — ол көбінесе жаз соңына қарай пайда болады, жаз неғұрлым құрғақ және ыстық болса, жапырақтың түсуі де соғұрлым ерте басталады. Ең, алдымен қайыңның жапырақтары сарғаяды.
Температура төмендеген кезде жапырақтардың түсі өзгере бастайды. Бұл — жапырақтарға жасыл түс беріп тұратын хлорофильдің бұзылып, сары және күлгін түс беретін пигменттердің пайда болу нәтижесі.
Күзгі гүлдеу. Сары күзде көктемнен бастап суық түскенге дейін гүлдеп тұратын бақбақтан басқа цикорияның, түйме шетеннің, жұмыршақтың, меніреу қалақайдың, дала үкікөзінің гүлдерін кездестіруге болады. Сентябрьде су қоймаларында әлі де гүлдеп тұрған ақшұнақ пен жебежапырақтар тұрады.
Кейбір өсімдіктер (қалтагүл, дрема, қоғажай) кейде күзде екінші рет гүлдейді. Бұл жаз ыстық және аңызақ жылдары көктемде немесе ұзақ жауған күшті жаңбырдан кейін болады.
Достарыңызбен бөлісу: |
