Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі «Talap» коммерциялық емес акционерлік қоғамы
Жұмыс орнын ұйымдастыру. Металл конструкцияларын
жүктеу/скачать 9,8 Mb.
|
2 БӨЛІМ. ГАЗ ЖАЛЫНЫМЕН ДӘНЕКЕРЛЕУ
2.1 Жұмыс орнын ұйымдастыру. Металл конструкцияларынқұрастыруға және дәнекерлеуге металл мен материалдарды дайындау 2.1.1 Оттегінің, кальций карбидінің, ацетиленнің және басқа да жанғыш газдардың негізгі қасиеттері, мақсаты, алу тәсілдері мен сипаттамалары; дәнекерлеу сымының маркалары; газ жалынының құрылымы мен сипаттамалары; Жұмыс орнын ұйымдастыруға және еңбек қауіпсіздігіне қойылатын талаптар. Газды немесе жалынды дәнекерлеу балқыту арқылы дәнекерлеу әдістерінің тобына жатады. Дәнекерлеу процесін жүзеге асыру үшін әртүрлі жанармайларды қолдануға болады, сәйкесінше сутегі-оттегі, бензин-оттегі және т. б. дәнекерлеуді ажыратуға болады. Ацетилен-оттекті дәнекерлеу басым мәнге ие; басқа түрлері; жанармайдың қолданылуы шектеулі. Газды дәнекерлеудің доғалық дәнекерлеуден айтарлықтай технологиялық айырмашылығы көп ; металды тегіс және баяу қыздыру. Бұл газ жалынының дәнекерлеу доғасынан басты айырмашылығы кейбір жағдайларда кемшілік, ал басқаларында газ жалынының артықшылығы болып табылады және оны дәнекерлеу үшін қолданудың келесі негізгі бағыттарын анықтайды: қалыңдығы аз болаттар, 0,2-5 мм; түсті металдар; дәнекерлеу кезінде біртіндеп жұмсақ жылытуды және баяу салқындатуды қажет ететін металдар, мысалы, көптеген аспаптық болаттар; дәнекерлеу кезінде жылытуды қажет ететін металдар, мысалы, шойын және арнайы болаттардың кейбір сорттары; қатты дәнекерлеу үшін; балқыту жұмыстарының кейбір түрлері үшін. Дәнекерлеу жұмыстары кезінде қолданылатын газдар: Газды ацетилен-оттекті дәнекерлеу және кесу үшін МЕМСТ 5583-78 бойынша 1-ші, 2-ші және 3-ші сұрыпты газ тәрізді оттегі пайдаланылуы тиіс. Газды дәнекерлеу үшін оттегінің мәні. Техникалық тұрғыдан таза оттегі дәнекерлеу технологиясындағы, газбен дәнекерлеу және оттегімен кесу процестері үшін маңызды газ болып табылады. Дәнекерлеу техникасында тазалығы жоғары, 98,5% - дан төмен емес оттегі қолданылады. Техникалық таза оттегіні өндіру тәсілдері әртүрлі болуы мүмкін; өндірістік маңызы бар алудың екі тәсілі бар: а) ауадан - терең салқындату әдісімен; б) Судан - электролиз арқылы. Біздің өнеркәсіпте, тек қана, ауадан оттегін өндіру тәсілі қолданылады, неғұрлым үнемді, онда 1 м3 оттегіне 0,51,6 кВт/сағ электр энергиясы жұмсалады; суды электролиздеу арқылы 1 м3 оттегін алу үшін бір мезгілде 2 м3 сутегін алу үшін 10-12 кВт/сағ қажет. МЕМСТ 5583-78 бойынша металдарды газжалынды өңдеуге арналған техникалық оттегі үш сорт шығарылады; тазалығы 99,5%-дан төмен емес жоғары сорт; 1-сорт, 99,2% - дан төмен емес; және 2-сорт, көлемі бойынша оттегінің 98,5% - дан төмен емес. Газбен дәнекерлеу және кесу үшін жанғыш газ ретінде МЕМСТ 545775 бойынша пропан-бутан немесе ерітілген және газ тәрізді техникалық ацетилен қолданылуы тиіс. Ацетилен тұтынушыға баллондарда жеткізіледі немесе кальций карбидінің орнында алынады. Кальций карбиді МЕМСТ 1460-2013 талаптарына сәйкес келуі керек. Пропан-бутан сұйық түрінде 16 кгс/см2 қысыммен баллондарда жеткізіледі. № 1 кестеде газбен дәнекерлеуге және газбен кесуге арналған ең көп таралған газдар мен газ қоспалары көрсетілген, олардың негізгі қасиеттері мен қолдану аясы көрсетілген: Пропанобутан қоспасы үшін газ дәнекерлеу Пропан-бутан қоспалары-өткір иісі бар түссіз қоспалар. Олар пропан С3Н8 және бутан С4Н10.тұрады. Бұл қоспаның ең жоғары калориялық мәні бар, яғни ол жанған кезде жылудың ең көп мөлшері шығарылады. Газбен дәнекерлеуге арналған ацетилен Ацетилен-газды дәнекерлеу үшін қолданылатын ең көп таралған газдардың бірі. Ацетилен басқа жанғыш газдармен және газ қоспаларымен салыстырғанда ең жоғары температураға ие болғандықтан кең таралған (жоғарыдағы кестені қараңыз). Ацетилен CaC2кальций карбидінің сумен әрекеттесуі нәтижесінде пайда болады. Кальций карбиді атмосферадан ылғал сіңіруге және оның әсерінен ыдырауға қабілетті. Сондықтан, ол шатырлы болаттан жасалған герметикалық барабандарда сақталады. Мұндай барабандардың сыйымдылығы 100-130кг. Кальций карбиді Кокс пен күйдірілген әк электр пештерінде балқыған кезде алынады: CaO + 3C = CaC2+ CO Ацетилен С2Н2 - көміртектің сутегі бар химиялық қосылысы. Ацетилен алу үшін ацетилен генераторлары қолданылады, оларға карбид пен су құйылады. Кальций карбиді мен судың химиялық әрекеттесуі қарқынды түрде жүреді, Q жылу шығарады: CaC2 + 2H2O = C2H2 + Ca(OH)2 + Q 1кг кальций карбидінен 300 л дейін ацетилен алуға болады. Қалыпты жағдайда ацетилен түссіз және өткір ерекше иісі бар. Ацетилен ауадан жеңіл, оның тығыздығы 1,09 кг/м3 құрайды. Ацетилен, егер ол ауамен араласса және оның концентрациясы көлемі бойынша 2,2-81% болса, жарылғыш болып табылады. Оттегі қоспасында ацетилен жарылыс қаупі бар, оның концентрациясы көлемі бойынша 2,893%. Құрамында 7-13% ацетилен бар ацетилен оксиді қоспалары ең жарылғыш болып табылады. Сұйықтықта еріген кезде ацетиленнің жарылғыштығы айтарлықтай төмендейді. Іс жүзінде ацетилен ацетонда ериді, оның 1 л 20 л ацетиленге дейін еруі мүмкін. Кальций карбидінен басқа ацетилен көздері табиғи газ, мұнай және көмір болып табылады. Табиғи газдан алынған ацетилен пиролиз деп аталады. Сығылған және сұйытылған газдарға арналған баллондар Сур.1 қысыммен Сығылған, сұйытылған және еріген газдарды сақтау және тасымалдау үшін болат цилиндрлер қолданылады (сурет. 1). Баллондардың сыйымдылығы әртүрлі-0,4 ден 55 дм3 Оттектік/ Ацетилендік/ Пропан-бутанды 1 - тірек табандығы, 2 - баллон корпусы, 3 - қылта сақинасы, 4 - тиекті шұра, 5 - сақтандыру қақпағы, 6 - түп (дөңес), 7 - астар сақина, 8 - ацетонмен сіңдірілген кеуекті қоспа Цилиндрлер - бұл болат цилиндрлік ыдыстар, олардың мойнында бұрандалы конустық тесік бар, онда құлыптау клапаны бұралған (сурет. 2). Әр газ үшін клапандардың өзіндік конструкциялары жасалды, бұл ацетилен цилиндріне оттегі клапандарын орнатуды болдырмайды және керісінше. Мойынға сыртқы бұрандалы сақина мықтап бекітілген, ол қауіпсіздік қақпағын бұрауға қызмет етеді, ол баллондардың клапанын тасымалдау кезінде мүмкін болатын соққылардан қорғауға қызмет етеді. Баллондағы газдың түріне қарай баллондар №2 кестені сыртынан шартты түстермен сырлайды, сондай-ақ әрбір
газға сәйкес бояумен газдың атауы жазылады (кесте. №2). Мысалы, оттегі баллондары көк түспен боялған, ал жазба қара бояумен, ацетилен — АҚ және қызыл бояумен, сутегі — қою жасыл және қызыл бояумен, пропан-қызыл және ақ бояумен жасалған. Баллонның жоғарғы сфералық бөлігінің бөлігі боялмайды және оған баллонның паспорттық деректерін: баллонның түрі мен зауыттық нөмірін, дайындаушы зауыттың тауар белгісін, бос баллонның массасын, сыйымдылығын, жұмыс және сынау қысымын, дайындалған күнін, ТББ таңбасын және Мемқалалықтехқадағалау инспекциясының таңбасын, келесі сынақ күнін қағып тастайды. Баллондар әрбір бес жыл сайын мезгілмезгіл тексеріледі және сыналады. Оттегі баллондары Оттегі цилиндрі-сфералық түбі бар болат цилиндр және бекіту клапанын бекітуге арналған мойын. Шардың төменгі бөлігіне шарды тігінен қоюға мүмкіндік беретін аяқ киім орнатылады. Мойында қорғаныс қалпақшасын бұрауға арналған бұрандалы сақина бар. Баллонның орташа сұйықтық сыйымдылығы 40 дм3. 15 МПа қысым кезінде ол ~ 6000дм3 оттегін ұстайды. Ацетилен баллондары Ацетилен баллондары ақ түске боялады және оларға қызыл бояумен "Ацетилен"деген жазу жазылады. Олардың дизайны оттегі баллондарының дизайнына ұқсас. Баллондағы ацетиленнің қысымы 1,5 МПа. Цилиндрде кеуекті масса (белсендірілген көмір) және ацетон бар. Ацетиленнің ацетонда еруі ацетиленнің көп мөлшерін аз мөлшерде орналастыруға мүмкіндік береді. Ацетонда ерітілген ацетилен кеуекті массаны сіңдіреді және қауіпсіз болады. Ацетилен цилиндрі 1 литр сыйымдылығы үшін 320 г мөлшерінде кеуекті массамен толтырылады, яғни шамамен 13 кг кеуекті масса. Ацетон цилиндрдің 1 литріне 250-300 г мөлшерінде құйылады. Ацетонда ерітілген кеуектерде ацетилен 30 кгс/см2 дейінгі қысымнан жарылысқа қауіпсіз болады, бірақ 19 кгс/см2 қысымы МЕМСТ 5457-75 бойынша белгіленген. Баллоннан ацетиленді іріктеу кезінде бір құюды өндіргеннен кейін 150 г дейін ацетон алынады. Ацетилен цилиндрлерінің клапандарында байланыстырушы жіп жоқ, сондықтан олар үшін редукторлар редуктордағы арнайы қысқышпен бекітіледі. Пропан-бутанға арналған баллондар Конструкциясы бойынша бұл баллондар бойлық және екі сақиналы тігістері бар қалыңдығы 3 мм табақты болаттан дәнекерленген болып табылады. Мойын жоғарғы түбіне, аяқ киімге (үзік - үзік тігіспен) дәнекерленген. Баллон үшін газдың есептік қысымы 16 кгс/см2-ге тең. Баллондар сыйымдылығының 1 литріне 0,425 кг сұйытылған газ есебінен көлемнің 85% - ынан аспайды. Өнеркәсіпте ең көп таралған-сыйымдылығы 50 литр (21, 2 кг сұйытылған газ үшін) баллондар. Бос баллонның салмағы қалпақсыз 23 кг. Сур. Баллон вентилінің 3 бүйір штуцерінде диаметрі 21,8 мм сол жақ құбыр бұрамасы, 1 дюймге 14 жіп бар, оған пропан үшін редуктор қосылады. Баллондарға арналған тиек вентильдері Ацетиленге арналған вентильдер болаттан жасалады және 25 кгс/см2 жұмыс қысымына есептелген (сурет. 3). жүктеу/скачать 9,8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||