Дәріс. Программалық құралдардың сапалылығын қамтамасыз ету

құрал  сияқты.  Бұл  құжатты  құрастыру  үшін  программалық  құралдардың  құнының 

жарты бөлігі кетеді.  

 

Бұл құжатты екі топқа бөлуге болады ( 13. 1 ): 

•

 

Программалық құралдарды құрғандағы басқару құжаттары. 

•

 

Программалық құралдардың құрамына кіретін құжаттар. 

•

 

Программалық  құралдарды  құрғандағы  басқару  құжаттары ( программалық 

жабдықтарды  өңдеу ) программалық  құралдарды  басқару,  прогрпммалық 

құралдарды  құрастырушылар  мен  менеджерларымен,  ұжымдарымен  тығыз 

байланыста  болуын  қамтамасыз  етуі  керек.  Бұл  құжаттар  төмендегідей  түрде 

болуы мүмкін: ( 13. 1 ): 

Программалық  құралдардың 

құрамына  кіретін  құжаттар,  программалық 

құралдардың  қолдануын  суреттейді.  Бұнда  атап  өтетіні,  бұл  құжаттар 

программалық құралдарды қолдануда, басқару кезінде қолданылады. Бұл документтер 

мағынасына қарай екіге бөлінеді: 

•

 

Программалық құралдарды қолданатын құжаттар. 

Программалық құралдарды жеткізу құралдары.  

 

СДЖ арналған бақылау сұрақтары  

13.1. Программалық құралдардың менеджерлігі дегеніміз не? 

13.2. Программалық құралдарды бір түрде қолданушы дегеніміз не? 

13.3. Программалық құралдардың администраторы дегеніміз не? 

13.4. Программалық құралдарды инсталляцияя арқылы басқару дегеніміз не?  

13.5. Программалық құралдардың бақылау арқылы басқару дегеніміз не?  

13.6. Программалық құралдардың жеткізу арқылы басқару дегеніміз не?  

 

Ұсынылатын әдебиеттер 

13.1. Ian Sommerville. Software Engineering. - Addison-Wesley Publishing Company, 1992. P. 

13.2. 

ANSI/IEEE Std 1063-1988, IEEE Standard for Software User Documentation.  

13.3. 

ANSI/IEEE Std 830-1984, IEEE Guide for Software Requirements Specification.  

13.4. 

ANSI/IEEE Std 1016-1987, IEEE Recommended Practice for Software Design 

Description.   

13.5. 

ANSI/IEEE Std 1008-1987, IEEE Standard for Software Unit Testing.  

13.6. 

ANSI/IEEE Std 1012-1986, IEEE Standard for Software Verification and Validation 

Plans.  

13.7. 

ANSI/IEEE Std 983-1986, IEEE Guide for Software Quality Assurance Planning.  

13.8. 

ANSI/IEEE Std 829-1983, IEEE Standard for Software Test Documentation.  

 

Дәріс14.  Программалық құралдарды құрғандағы басқару және аттестация. 

 

Программалық құралдарды құрғандағы басқару және олардың негізі. Программалық 

құралдарды құрғандағы басқарудың құрамы. Құрастырушылар ұйымының бригадасына 

кіру. Программалық құралдардың сапалылығын басқару. Программалық құралдардың 

аттестациясы және программалық құралдардың сапалылығын бағалау әдістерінің 

мінездемесі. 

СДЖ арналған бақылау сұрақтары  

14.1. Программалық құралдарды құрғандағы басқару дегеніміз не? 

14.2. Программалық  жобаның  менеджері дегеніміз не? 

14.3. Программалық құралдарды формальді емес құрған бригада дегеніміз не? 

14.4. Жүргізуші программистің бригадасы дегеніміз не? 

14.5. Программалық компоненттерді қарау дегенімізне? 

14.6. Программалық құралдардың  аттестациясы дегеніміз не? 

 

14 Ұсынылатын әдебиеттер 

14.1. Ian Sommerville. Software Engineering. – Addison-Wesley Publishing Company, 1992. – 

P. 479-493. 

14.2.  В.В.  Липаев.  Управление  разработкой  программных  средств.  Методы,  стандарты, 

технология. – М.: Финансы и статистика, 1993. 

14.3. Б. Шнейдерман.  Психология программирования. – М.: Радио и связь, 1984. – С. 128-

146. 

14.4.  Ф.П.  Брукс,  мл.  Как  проектируются  и  создаются  программные  комплексы. – М.: 

Наука, 1979.  

14.5. Г. Майерс.  Надежность программного обеспечения. – М.: Мир,1980. - С. 174-175. 

14.6.  Е.А.  Жоголев.  Введение  в  технологию  программирования  (конспект  лекций). – М.: 

"ДИАЛОГ-МГУ", 1994. 

14.7.  В.В.  Липаев,  Е.Н.  Филинов.  Мобильность  программ  и  данных  в  открытых 

информационных системах. – М.: Научная книга, 1997. – С. 252-268. 

14.8. В.В. Липаев. Тестирование программ. – М.: Радио и связь, 1986. – С. 231-245. 

14.9. Д. Ван Тассел.  Стиль, разработка, эффективность, отладка и 

      испытание программ. – М.: Мир, 1985. – С. 281-283. 

 

 15 

Дәріс. Программалық құралдарды құрудағы объекті  жақтары. 

 

Программалық құралдарды құрудағы объекті жақтардың пайда болуы. Объекті 

модель объекті жақтардың ішкі суреттемесі сияқты. Программалық құралдардың 

объекті жақтарының ерекшеліктері.  

 

СДЖ арналған бақылау сұрақтары   

15.1. Программалық құралдарды құрудағы объекті жақтардың пайда болуының себебі? 

15.2. Программалық құралдарды құрушылардың көзқарасы арқылы қандай 

категорияларды білесіз?  

15.3. Программалық құралдардың объективті модельі дегеніміз не?  

15.4. Программалық құралдардың динамикалық модельі дегеніміз не?  

15.5. Класстық диаграмманың құрамы дегеніміз не? 

15.6. Программалық құралдардың функциональдік  модельі дегеніміз не?   

15.7. Программалық құралдардың компоненті дегеніміз не? 

 

Ұсынылатын әдебиеттер 

15.1. К. Фути,  Н. Судзуки.  Языки программирования и схемотехника СБИС. – М.: Мир, 

1988. С. 85-98. 

15.2. В. Даль. Толковый словарь русского языка. – М.: Советская энциклопедия, 1975 

15.3. J. Rumbaugh, M. Blaha, W. Premerlani, F. Eddy, W. Lorenzen. Objekt-Oriented Modeling 

and Design. – Prentice Hall. 1991. 

15.4. Г.Буч. Объектно-ориентированное проектирование с примерами применения: пер. с 

англ. – М.: Конкорд, 1992. 

15.5. М. Фаулер, К. Скотт. UML в кратком изложении. – М.: Мир, 1999. 

15.6. Ф. Крачтен. Введение в RATIONAL UNIFIED PROCESS. – М.: Изд. Дом «Вильямс», 

2002. 

15.7.  В.Ш.Кауфман.  Языки  программирования.  Концепции  и  принципы. – М.:  Радио  и 

связь, 1993. 

15.8. М. Бен-Ари. Языки программирования. Практический сравнительный анализ. – М.: 

Мир, 2000. 

15.9. Э. Дейкстра. Заметки по структурному программированию / У. Дал, Э. Дейкстра, К. 

Хоор. Структурное программирование. – М.: Мир, 1975. – С. 7-97. 

 

Дәріс16. Программалық құралдарды жеткізу және компьютерлі қолданыстарды 

құру. 

 

Өмірлік циклдегі рограммалық құралдардың программалық құралдары. 

Программалық құралдарды құрудағы құралдар ортасы және құралдар жүйесі, оларды 

топтастыру. Программалық құралдарды құрудағы компьютерлік технологиялар және 

олардың жұмыс орны. Құралдар жүйесіндегі технологиялық программалаудағы жалпы 

құрылыстар.  

 

СДЖ арналған бақылау сұрақтары  

16.1. Программалық құралдарды құрудағы құралдар дегеніміз не? 

16.2. Программалық құралдарды құрудағы аппараттық құралдар дегеніміз не? 

16.3.  Программалық  құралдарды  құрудағы  құралдар  ортасы  және  программалық 

құралдарды жеткізу дегеніміз не? 

16.4. Программалық құралдарды құрудағы құралдық - объекті жақтары дегеніміз не? 

16.5.  Программалық  құралдарды  құрудағы  құралдар  ортасы  және  программалық 

құралдарды жеткізудің қандай топтарын білесіз? 

16.6.  Программалық  құралдарды  құрудағы  құралдар  ортасы  және  программалық 

құралдарды жеткізу интегрировациясы дегеніміз не? 

16.7.  Программалық  құралдарды  құрудағы  құралдар  ортасы  және  программалық 

құралдарды жеткізу интегрировациясының қандай түрлерін білесіз? 

16.8.  Программалық  құралдарды  құрудағы  құралдар  ортасы  және  программалық 

құралдарды жеткізу репозиторы дегеніміз не? 

16.9. Программалаудың құралдық ортасы дегеніміз не? 

16.10. Программалаудың құралдық ортасының тілдік – ориентировациясы дегеніміз не? 

16.11. Программалық құралдарды құрудағы компьютерлік технология дегеніміз не?  

16.12.  Өмірлік  циклдегі  программалық  құралдар  мен  қолдық  өмірлік  циклдегі 

программалық құралдардың технолгиялық айырмашылығы неде? 

16.13. Программалық құралдарды құрудағы және программалық құралдарды жеткізудегі 

компьютерлік технологияның жұмыс ортасы дегеніміз не?  

16.14. Технологиялық программалаудың құралдық жүйесі дегеніміз не? 

16.15. Технологиялық программалаудың тілдік – тәуелді құралдық жүйесі дегеніміз не? 

16.16. Технологиялық программалаудың құралдық жүйесінің ядросы дегеніміз не? 

16.17.  Технологиялық  программалаудың  құралдық  жүйесінің  тұрақты  құралы  дегеніміз 

не?  

16.18. Технологиялық программалаудың құралдық жүйесінің импорттік құралы дегеніміз 

не?  

16.19. Технологиялық программалаудың құралдық жүйесінің сыртық дегеніміз не?  

 

Ұсынылатын әдебиеттер 

16.1. Ian Sommerville. Software Engineering. - Addison-Wesley Publishing Company, 1992. P. 

349-369. 

16.2.  Е.А.  Жоголев.  Введение  в  технологию  программирования  (конспект  лекций). - М.: 

"ДИАЛОГ-МГУ", 1994. 

16.3.  М.М.  Горбунов-Посадов.  Конфигурации  программ.  Рецепты  безболезненных 

изменений. – М.: «Малип», 1994. 

16.4. CASE:  Компьютерное  проектирование  программного  обеспечения. - Издательство 

Московского университета, 1994. 

16.5. Requirements for Ada Programming Support Environments. - USA: DoD, Stoneman, 1980. 

 

4. Тәжірибелік сабақтарды өткізуге қажет әдістемелік нұсқаулар 

Тәжірибелік сабақтар зертханалық жұмыстармен бірге симбиозда өткізіледі. 

Сабаққа  алгоритмдар  схемасының  жасалуы  мн  орындалу  әдісін  білу  керек  және 

алгоритмдер мен программалардың жазылу тәсілдерін меңгеру керек. 

Практикалық жұмыс жасау барысында студент мыналарды игеруі тиіс: 

1.

 

Сызықты,  тармақты  және  циклдық  құрылымды  процесстерді  шешу  үшін 

алгоритмдер мен блок схемаларды құру. 

2.

 

Біртекті массивтерді өңдеу үшін алгоритмдер мен блок схемаларды құру. 

3.

 

Екі текті массивтерді өңдеу үшін алгоритмдер мен блок схемаларды құру. 

4.

 

Процедуралар мен функциялар жұмысын ұйымдастыру үшін алгоритмдер құру. 

5.

 

Тексті өңдеу жұмысы үшін алгоритмдер құру. 

6.

 

Басылымдар мен жұмыс істеу үшін алгоритмдер құру. 

7.

 

Файлдағы мәліметтермен жұмыс істеу үшін алгоритмдер құру. 

8.

 

Динамикалық жадтың көмегімен алгоритмдер құру. 

9.

 

Графикалық есептерді программалау. 

 

Тәжірибелік сабақтың жоспары 

1.

 

Зерханалық  жұмысты  орындауда  оқытушының  нұсқауымен,  әр  нұсқаға  басты 

зертханалық жұмыстың мақсаты мен бастапқы мәліметтермен танысу. 

2.

 

Есепті шешу алгоритмін өңдеу. 

3.

 

Өңделген алгоритмді графикалық түрде көрсету 

4.

 

Өңделген  алгоритмді  зертханалық  жұмысқа  қосып,  орындалған  тәжірибелік 

жұмысты қорғау. 

 

Тәжірибелік жұмыстардың тақырыптары 

1.

 

Тәжірибелік жұмыс №1 

Тақырыбы: Тармақталған құрылымды алгоритмді программалау. 

2.

 

Тәжірибелік жұмыс №2 

Тақырыбы: Циклдік құрылымды алгоритмді программалау. 

3.

 

Тәжірибелік жұмыс №3 

Тақырыбы: Біртекті массивтерді өңдеу. 

4.

 

Тәжірибелік жұмыс №4 

Тақырыбы: Матрицаларды өңдеу. 

5.

 

Тәжірибелік жұмыс №5 

Тақырыбы:  Нүктелік  және  бөлшектік-сызықты  графигтерді  монитор  экранына 

шығару процестерін программалау. 

6.

 

Тәжірибелік жұмыс №6 

Тақырыбы: Циклдік құрылымды сандық процестер түрін программалау. 

7.

 

Тәжірибелік жұмыс №7 

Тақырыбы: Циклдік еңгізілген құрылымды сандық процестер түрін программалау. 

   

Программалар мен алгоритмдік сұлбаларды орындау  

Программалар  мен  алгоритмдік  сұлбаларды  орындауда  жеке  функциялар  шартты 

графикалық белгілер яғни сиволдар арқылы көрсетіледі. 

Функцияларды бейнелейтін көп қолданылатын символдар 1-суретте көрсетілген. 

«Процесс»  символы  операцияларды  немесе  операция  топтарын  белгілеу  үшін 

қолданылады.  Нәтижесінде  оның  мәні,  мәліметтің  көрініс  формасы  және  орны  өзгереді 

(операторды иелену және т.б.) 

«Шешім»  символы  кейбір  шарттарға  байланысты  процесс  бағытын  нұсқау  үшін 

қолданылады (шартты арифметикалық және логикалық оператор). 

 «Басқа  түрге  айналу»  символы  командалар  тобын  айырбастайды,  программаны 

өзгертеді, операцияның орындалуын айтады (цикл операторы). 

 

 

1-сурет Программа мен алгоритмдер сұлбаларындағы символдардың бейнеленуі: 

а — процесс;  б — шешімі;  в  —  басқа  түрге  айналу  (модификация);  г — алдын-ала 

анықталған процесс; д — қосу- кідіру; е —түсіндірме  (комментарий); ж — қосқыш; э — 

бетаралық қосқыш 

 

 «Алдын-ала  анықталған  процесс»  бұрын  жасалған  және  жеке  сипатталған 

алгоритмдер немесе программаларды пайдаланғанда қолданылады (ішкі программаларды 

шақыратын оператор) 

«Қосу-кідіріс» символы программаны орындау немесе мәліметтерді өңдеу процесінің 

үзілуін, соңы мен басын көрсетуде қолданылады. 

«Түсіндірме» символы, егер түсіндірме графикалық символ ішіне сыймаған жағдайда 

қолданысқа ие болады. Символды алгоритм сұлбасындағы бос орынға орналастырып оны 

түсініктеме символымен қосады.  

«Қосқыш»  және  «Бетаралық  қосқыш»,  сұлбалардың  көп  символдардан  тұрып, 

алгоритмдердің ағытылған бөліктер арасындағы байланысты көрсету үшін қолданылады. 

Ағынның үзілген сызықтарындағы символдар 2 суретте көрсетілген. 

 

а — бір бетте; б — бетарасында 

2-сурет Қосқыштарды қолдану: 

 

Мәліметтерді  енгізу-шығару  операциясында  графикалық  белгіленуде  қолданылатын 

символдар 3 суретте көрсетілген. 

 

а — қол арқылы;    б—қайта жасау;    в — құжат;   г — перфокарта;    д—перфолента; 

е—магниттік лента; ж — магниттік барабан; з — дисплей; и — магниттік карта; 

к — магниттік диск; л — оперативтік жад 

3-сурет Алгоритмдер мен программалардағы енгізу-шығару  

мәліметтерінің белгіленуі: 

 

Символдардың өлшемдері келесі ойларға байланысты тағайындалады. Символдың ең 

аз геометриялық өлшемі (қосу-кідіру қосқыштарынан басқасы, түсініктеме 10, 15, 20...мм 

қатары  бойынша  таңдалады),  мм (4 сурет).  Үлкен  және  кіші  өлшемдердің  қатынасы 1,5 

құрауы  керек.  Сұлбады  символдардың  орналасуы  (бетаралық  қосқыштардан  басқасы) 2 

және 3 суретттегілерге  сай  келуі  керек.  Бетаралық  символ  тік  және  көлденең  орналаса 

алады. 

 

 

4-Сурет Алгоритмді салудағы символдар өлшемі 

 

Символдардың  ішінде  немесе  жанында  функцияның  орындалуын  анықтайтын 

жазбалар орналасады. Жазбалар бірдей арақашықтықта машина немесе сызба шрифтымен 

орындалады.  

Әр  символдың  контур  символы  үзілгенде  орналастыратын  белгіленуі  болуы  керек. 

Символдың белгіленуі символ орналасқан бет аумақ координаты (2 сурет), немесе реттік 

номері болуы мүмкін (5 сурет). 

Символдарды  байланыстыратын  ағын  сызықтары,  формат  бетіндегі  рамка 

сызықтарына  параллель  болуы  керек.  Ағын  сызықтардың    жоғарыдан  төменге  немесе 

солдан оңға бағытталуы басты бағыттар болғандықтан бағыттауышпен көрсетілмейді. Ал 

қалған  жағдайларда  сызық  бағыттары  міндетті  түрде  бағыттауышпен  көрсетіледі. 

Параллель  орналасқан  ағын  сызықтарының  арасы  3мм  кем  болмауы  тиіс,  ал  қалған 

символдардың арақашықтығы 5мм кем болмауы керек (5 сурет). 

 

 

5-сурет Алгоритм сұлбасы 

 

 

5    Зертханалық жұмыстарды орындауға әдістемелік нұсқаулар 

 

№1 Зертханалық жұмысқа әдістемелік нұсқау  

Тармақталған құрылымды алгоритмді программалау 

Жұмыс  мақсаты  –  тармақталған  құрылымды  есептеу  процесін  программалау, 

өңдеуді  жаңа  жағынан  тәжірибе  жүзінде  игеру,  программаны  іске  қосудан  және 

тестілеуден жаңа білім алу.  

Өздік дайындыққа арналған сұрақ 

1. Программалау тілінің мүмкіндіктерін меңгеру: 

–

 

шартты және шартты емес басқару берілісі; 

–

 

тармақталған құрылымды процесті есептеу; 

Есептің қойылуы 

1.

 

1  кестеде  берілген  функцияның  мәнін  есептеу  (вариантқа  сәйкес, 4 бағана  мәнін 

есепке алмай).  

2.

 

Енгізілген  бастапқы  мәлімет  мәнін  және  есептелген  функция  мәнінің  нәтижесін, 

шығынын айнымалылардың атауымен көрсету арқылы, жүзеге асыру. 

Жұмыстың орындалу тәртібі 

1.

 

Есептерге  байланысты  алгоритм  нәтижесін  өңдеу (1 кесте, 4 бағана  мәнін  есепке 

алмай).  

2.

 

Есепті шешу программасын құру. 

3.

 

Программаны  функциялау  дұрыстығын  тексеруге  арналған  (тест  саны  есептеу 

процесіндегі тармақ санына тең) тесттер құру. 

4.

 

Программаны реттеуді өткізу. 

1 кесте 

 

Вариант 

Формула 

Шарты 

Аргументтің өзгеру 

қадамы мен диапазоны 

Бастапқы 

мәліметтер

1 2 

3 

4 

5 

1.  

 

1 

≤ 

t 

≤ 

2 

t < 1  

t > 2  

 

a=-0.5  

b=2  

2. 

 

x < 1.3  

x = 1.3  

x > 1.3  

 

a=1.5 

3. 

x <1.2  

x = 1.2  

x >1.2  

 

a=2.8  

b=-0.3  

c=4  

4. 

 

x<1.4  

x=1.4  

x>1.4  

 

a=1.65 

5.  

 

x<1  

x=1  

1

x>2  

 

a=2.3  

6.  

 

x > a  

x = a  

x < a  

 

a=2.5  

7.  

 

bx > 1  

bx = 1  

bx < 1  

 

b=1.5  

Вариант 

Формула 

Шарты 

Аргументтің өзгеру 

қадамы мен диапазоны 

Бастапқы 

мәліметтер

1 2 

3 

4 

5 

8.  

 

x > 3.5  

x 

≤ 

3.5

 

 

-  

9.  

 

x > 1  

x 

≤ 

1

 

 

a=20.3 

10.  

x < 0.5  

x = 0.5  

x > 0.5  

 

t=2.2 

11.  

 

x < 2.8  

2.8 

 

≤ x < 

6  

x 

≥ 6  

 

a=2.6  

b=-0.39 

12.  

 

x > 1  

x 

 

≤  1  

 

a=0.9  

13.  

 

i < 4  

4 

≤ i

 

≤ 

6 

i > 6  

 

a=2.1  

b=1.8  

c=-20.5 

14.  

 

 

a=0.3  

n=10  

15.  

t < 0.1  

t = 0.1  

t > 0.1  

 

a=2.5  

b=0.4  

жүктеу/скачать 0,95 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: