ТДМ-ға қол жеткізудің проблемалары

81 
12-мақсаттың 12.4-міндетін шешу үшін: Қазақстанда үш химиялық Конвенция (Базель 
Стокгольм және Роттердам конвенциясы) ратификацияланған және олар бойынша тұрақты 
түрде Халықаралық есептілік жүргізіледі. Қазақстанның сынап жөніндегі Минаматтық 
конвенцияға қосылуы дайындалуда. Сондықтан 12.4.1-көрсеткіші орындалуға тиісті.
12.4.2-көрсеткішіне келетін болсақ Қазақстанда қауіпті қалдықтардың жалпы пайда болу 
көрсеткіштері, оның ішінде қауіптілік тізімі (қызыл, сары, жасыл) бойынша бақыланады.
Сонымен қатар, БҰҰ ЕЭК сарапшыларының пікірі бойынша Қазақстанда қауіпті қалдықтар 
бойынша сенімді деректер жоқ, өйткені қауіпті қалдықтарды анықтау ЭЫДҰ-ға мүше елдерде 
қабылданған практикадан ерекшеленеді. ЭЫДҰ-ға мүше елдерде жан басына шаққанда қауіпті 
қалдықтардың пайда болуының орташа жылдық көлемі 2006 – 2011 жылдар кезеңінде 150 кг 
деңгейінде болды, ал Қазақстанда 2006 - 2016 жылдар кезеңінде жан басына шаққанда орташа 
жылдық білім беру көлемі 18 т деңгейінде тіркелд
72
. Қазақстанда қазіргі уақытта қолданылатын 
көрсеткішке сүйене отырып, 12.4-міндетке қол жеткізу барысын бағалау мүмкін емес. 
Қазақстан қалдықтар мен қауіпті қалдықтардың халықаралық анықтамаларына сәйкес қауіпті 
қалдықтар бойынша есептілік тетіктерін жетілдіру туралы мәселені қарауы қажет.
12.5-міндетті шешу үшін Қазақстанда «Өндіріс қалдықтарын қайта өңдеу және кәдеге 
жарату олардың пайда болуына қарай үлесі» және «Қатты тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу 
және кәдеге жарату олардың пайда болуына қарай үлесі» көрсеткіштері қадағаланады. 2017 
жылы бұл көрсеткіштер тиісінше 30,9% және 9%-ға жетті, ал ЭЫДҰ елдерінде олар тиісінше 
44% және 34%-ға жетеді. Дегенмен, Қазақстанда осы бағытта алға жылжу айтарлықтай.
Қазақстанда 12.6.1, 12.7.1, 12.8.1, 12.a.1, 12.b.1 көрсеткіштері толығымен бақыланбайды. 
1.5.7-кесте. Қалдықтар мәселелеріне байланысты ТДМ-ға қол жеткізу проблемалары
ТДМ мақсаттары мен 
міндеттері 
Халықаралық 
көрсеткіштер 
Қазақстандағ
ы көрсеткіш 
Қол 
жеткізу 
проблемаларын
ың болуы 
Көрсеткіштерді 
жүргізу 
қажеттілігі 
ТДМ 3. Кез келген жаста салауатты өмір салтын және барлық адамдардың әл-ауқатын қамтамасыз ету.
3.9-міндет. 
Қауіпті 
химиялық 
заттардың 
2030 жылға дейінгі әсері 
және ауаның, судың және 
топырақтың 
ластануы 
мен уланудан туындаған 
өлім-жітім 
мен 
сырқаттанушылықтың 
едәуір төмендеуі 
3.9.2 
Қауіпсіз 
су, 
қауіпсіз сақтау және 
гигиенаның 
болмауы 
(барлығы 
сумен 
жабдықтау, санитарлық 
және 
гигиеналық 
қызметтердің 
шығындары үшін) (LIF) 
3.9.3 
Бақылаусыз 
улануға байланысты 
Жазатайым
уланудан 
болатын өлім 
Орташа 
әлемдік 
деңгейден 
шамамен 
екі 
есе артық 
Жоқ 
ТДМ 11. Қалалар мен елді мекендердің ашықтығын, қауіпсіздігін, өміршеңдігін және экологиялық 
тұрақтылығын қамтамасыз ету.
11.6-міндет. 
Ауа 
сапасына және қалалық 
және 
басқа 
да 
қалдықтарды 
жоюға 
ерекше 
назар 
аудара 
отырып, 
қалаларды 
қоршаған ортаға қайта 
есептеудің теріс әсерін 
2030 
жылға 
дейін 
қысқарту 
11.6.1 Тұрақты түрде 
кәдеге 
жаратылатын 
және тиісті түрде кәдеге 
жаратылатын 
муниципалдық 
қалдықтардың 
жалпы 
массасындағы 
қатты 
қалдықтарды 
кәдеге 
жарату пайызы 
Халықты 
қалдықтарды 
жинау және 
шығару 
бойынша 
қызметтерме
н қамтамасыз 
ету 
Қатты 
тұрмыстық 
қалдықтарды 
қайта өңдеу 
үшін 
Экологиялық 
Нормативтік 
базаның 
болуына 
қарамастан, 
оның 
талаптарын 
орындау 
мен 
сақтау 
жеткіліксіз 
тиімді 
қамтамасыз 
етілген. 
Қазақстан 
өңірлік 
Халықтың 
қалдықтармен 
ластануымен 
сырқаттанушы
лығына 
байланыс 
көрсеткіштер 
қажет 
72
Қазақстанның экологиялық қызметінің нәтижелілігіне үшінші шолу. БҰҰ ЕЭК. 2018 ж. 

82 
талаптарға 
және 
санитарлық 
нормаларға 
сәйкес 
келетін 
полигондард
ың үлесі 
санитарлық-
техникалық 
полигондар 
негізінде 
қалдықтарды 
жинау жүйесін 
құруы керек. 
Қол жеткізбеу 
қаупі бар. 
ТДМ 12. Тұтыну мен өндірістің оңтайлы үлгілеріне көшуді қамтамасыз ету.
12.4-міндет 2020 жылға 
қарай экожүйелерді өмір 
сүру 
циклі 
ішінде 
оңтайлы пайдалану және 
денсаулық пен қоршаған 
орта 
үшін 
олардың 
қолайсыз 
салдарларын 
барынша азайту үшін 
ауаға, 
суға 
және 
топыраққа қол жеткізу 
халықаралық 
деңгейде 
келісілген 
ережелеріне 
сәйкес химиялық заттар 
мен 
барлық 
қалдықтардың 
санын 
қысқарту. 
12.4.1 Әрбір келісімнің 
шарттарына сәйкес өз 
міндеттемелері 
мен 
міндеттемелерін 
орындайтын 
қауіпті 
және басқа да химиялық 
заттар мен қалдықтар 
туралы 
халықаралық 
көпжақты 
табиғат 
қорғау 
келісімдері 
тараптарының саны 
12.4.2 Адамға қауіпті 
қалдықтардың 
пайда 
болуы 
және 
өңдеу 
түрлері 
бойынша 
өңделетін 
қауіпті 
қалдықтардың пайыздық 
үлесі 
Үш 
химиялық 
конвенция 
ратификация
ланды 
(Базель, 
Стокгольм 
және 
Роттердам) 
және сынап 
жөніндегі 
минаматтық 
конвенцияны 
ратификация
лау 
дайындалуда. 
Қауіпті 
қалдықтарды
ң 
жалпы 
түзілу 
көрсеткіштері 
және 
оның 
ішінде 
қауіптілік 
тізімі 
бойынша 
(қызыл, 
кәріптас, 
жасыл). 
Қазақстанда 
қалдықтар мен 
қауіпті 
қалдықтарды 
анықтау 
халықаралық 
талапқа 
сай 
емес, 
сондықтан 
міндетті 
орындауды 
бағалау мүмкін 
емес 
Қазақстан 
қалдықтар мен 
қауіпті 
қалдықтардың 
халықаралық 
анықтамалары
на 
сәйкес 
қауіпті 
қалдықтар 
бойынша 
есептілік 
тетіктерін 
жетілдіру 
туралы 
мәселені 
қарауы қажет. 
12.5-міндет. 2030 жылға 
қарай 
қалдықтар 
көлемінің 
едәуір 
қысқаруы, қалдықтардың 
түзілуін, қысқартылуын, 
қайта 
өңделуін 
және 
қайта 
өңделуін 
болдырмау 
жөнінде 
шаралар қабылдау 
12.5.1 
Қалдықтарды 
қайта өңдеудің ұлттық 
деңгейі, пайдаланылған 
материалдардың 
тоннадағы салмағы 
Өндірістік 
қалдықтар 
мен 
қатты 
тұрмыстық 
қалдықтарды 
қайта өңдеу 
және кәдеге 
жарату 
пайызы 
Жоқ
Жоқ 
12.6-міндет. 
Компанияларға, әсіресе 
ірі және трансұлттық 
компанияларға орнықты 
өндіріс әдістерін және өз 
есептерінде ресурстарды 
оңтайлы 
пайдалану 
туралы ақпаратты ұсыну. 
12.6.1 
Ресурстарды 
ұтымды 
пайдалану 
туралы 
есептерді 
жариялайтын 
компаниялар саны; 
Қазақстанда 
қадағаланбай
ды 
Жоқ 
Тиісті 
көрсеткіш 
қажет 

83 
12.7-міндет 
Ұлттық 
стратегиялар 
мен 
басымдықтарға 
сәйкес 
мемлекеттік 
сатып 
алудың 
тұрақты 
практикасын қамтамасыз 
етуге жәрдемдесу 
12.7.1 
Мемлекеттік 
сатып 
алуды 
экологияландыру 
жөніндегі стратегиялар 
мен 
іс-қимылдар 
жоспарларын 
жүзеге 
асыратын елдердің саны 
Қазақстанда 
қадағаланбай
ды 
Жоқ 
Тиісті 
көрсеткіш 
қажет 
12.8-міндет. 
Бүкіл 
әлемдегі 
адамдардың 
орнықты 
даму 
және 
табиғатпен 
үйлесім 
туралы тиісті ақпарат пен 
ақпаратқа қол жеткізуін 
қамтамасыз ету. 
12.8.1 І) дүниежүзілік 
азаматтық 
рухында 
тәрбиелеу 
және 
ІІ) 
тұрақты 
дамуды 
насихаттау (климаттың 
өзгеру 
мәселесі 
бойынша ағартуды қоса 
алғанда) в) білім беру 
саласындағы 
ұлттық 
саясатта; 
b) 
оқу 
бағдарламаларында; c) 
мұғалімдерді 
даярлау 
бағдарламаларында 
және d) оқушыларды 
аттестаттау жүйесінде; 
Қазақстанда 
қадағаланбай
ды 
Жоқ 
Тиісті 
көрсеткіш 
қажет 
12.a-міндет Тұтыну мен 
өндірістің 
неғұрлым 
оңтайлы үлгілеріне көшу 
үшін дамушы елдерге 
олардың ғылыми және 
техникалық 
әлеуетіне 
көмек көрсету. 
12.a.1 Ұтымды тұтыну 
мен 
өндірісті 
қамтамасыз ету және 
экологиялық 
қауіпсіз 
технологияларды енгізу 
мүддесінде 
ғылыми 
зерттеулер 
мен 
тәжірибелік-
конструкторлық 
әзірлемелер саласында 
дамушы елдерге көмек 
көлемі; 
Қазақстанда 
қадағаланбай
ды 
Жоқ 
Тиісті 
көрсеткіш 
қажет 
12.b-міндет. 
Жұмыс 
орындарының 
пайда 
болуына, 
жергілікті 
мәдениет пен жергілікті 
өндірістің 
дамуына 
ықпал ететін тұрақты 
туризм арқылы орнықты 
дамуға 
ықпал 
етуді 
талдау үшін құралдарды 
дайындау және енгізу. 
12.b.1 Мониторинг пен 
бағалаудың 
келісілген 
құралдары бар орнықты 
туризм 
саласындағы 
стратегиялар 
немесе 
директивалар 
мен 
жүзеге асырылатын іс-
қимылдар 
жоспарларының саны. 
Қазақстанда 
қадағаланбай
ды 
Жоқ 
Тиісті 
көрсеткіш 
қажет 

жүктеу/скачать 4,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: