Қазақстан Республикасының Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі

84 
болады деп болжанады. Бұдан басқа, қалдықтарды басқару саласындағы түсіндіру аппараты, 
қалдықтарды жіктеу жүйесі, рұқсат беру немесе хабарлама режимі жетілдірілетін болады.
Қалдықтар саласындағы проблемаларды шешу үшін өндіріс және тұтыну қалдықтарын 
басқару саласындағы мемлекеттік бағдарламаны әзірлеу жоспарланып отыр (2020 ж.).
ЭМ келісілген ӨКМ операторының қызметін дамыту стратегиясында оператордың 
міндеттерін шешу және Стратегия шеңберіндегі мақсаттарға қол жеткізу үшін қызметтің 
мынадай стратегиялық бағыттары айқындалған:
1) ӨКМ қолданылатын өнімнің (тауарлардың) тұтынушылық қасиеттері жоғалғаннан 
кейін 
пайда 
болатын 
қалдықтарды 
жинауды, 
тасымалдауды, 
қайта 
өңдеуді, 
залалсыздандыруды, пайдалануды және (немесе) кәдеге жаратуды ұйымдастыру;
2) қалдықтарды жинау, қайта өңдеу, залалсыздандыру және (немесе) кәдеге жарату 
саласындағы эксперименттік, тәжірибелік, жобалық, ғылыми-зерттеу жұмыстарын 
қаржыландыру;
3) халықтың ПШКҚ-ны кәдеге жаратуға тапсыруын ынталандыру;
4) қалдықтарды қайталама шикізат ретінде жинау мен пайдаланудың жаңа 
технологияларын енгізу, қатты тұрмыстық қалдықтар мен қайталама ресурстарды сұрыптау 
және (немесе) пайдалану жөніндегі зауыттар (өндірістер) салу, қайталама ресурстарды 
жинауды және (немесе) пайдалануды, қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауды, сұрыптауды 
және (немесе) пайдалануды жүзеге асыратын ұйымдардың материалдық-техникалық базасын 
жетілдіру;
5) өнімнің (тауарлардың) қалдықтарын жинау, тасымалдау, қайта өңдеу, залалсыздандыру 
және (немесе) кәдеге жарату жүйесін ұйымдастыру-техникалық және ақпараттық қамтамасыз 
ету, қалдықтармен және қайталама ресурстармен жұмыс істеу саласындағы жарнамалық 
қызметті, білім беру, маркетингтік зерттеулерді қаржыландыру.
Энергетика министрлігінің тапсырмасы бойынша Стратегияда өткен жылы өндірілген 
және импортталған (экспортталған) өнімнің (тауарлардың) жалпы санынан жиналған қайта 
өңделген және кәдеге жаратылған қалдықтардың жоспарланған үлесі бойынша нысаналы 
көрсеткіштер белгіленді:
- пайдаланылған аккумуляторлық батареялар бойынша - 65%; 
- пайдаланылған май және пайдаланылған шиналар бойынша - 50%.
Стратегия шеңберінде өнімдердің (тауарлардың) қалдықтарын біркелкі ұлғайтуды 
ескере отырып, оларды қайта өңдеу мен кәдеге жаратуды жинаудың болжамды көлемдері 
1.5.11 және 1.5.12-кестелерде көрсетілген: 
1.5.11-кесте. Жинау, қайта өңдеу және кәдеге жаратудың жоспарланған көлемі 
Өнім қалдықтарының (тауарлардың) 
атауы 
жинау, қайта өңдеу және кәдеге жаратудың жоспарланған көлемі*, 
мың тонна 
2017 
2018 
2019 
2020 
2021 
пайдаланылған аккумуляторлық 
батареялар 
12,0 
12,5 
13,0 
13,5 
16,5 
пайдаланылған майлар
10 
15 
22,5 
30 
40 
пайдаланылған шиналар 
20 
27 
35 
43 
50 
* жоспарланған көлемдер өнімнің (тауарлардың) тиісті түрлерін өндіру (импорттау) көлемдерінің өзгеруіне 
байланысты түрленуі мүмкін (себебі олар өндіріс (импорт) көлемдерінен қалдықтарды жинау және кәдеге жарату 
үлесіне, қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы қалыптасқан жағдайға, әлеуметтік-экономикалық даму 
факторларына, сондай-ақ төлем түрінде Оператордың атына қаражаттың түсу көлемдеріне негізделген. 
1.5.12-кесте. Қабылданған және кәдеге жаратылған ПШКҚ нақты және жоспарлы саны: 
Жыл 
2017 
2018 
2019 
2020 
2021 

85 
қабылданған және кәдеге жаратылған ПШКҚ саны, 
мың дана 
40 
50 
50 
50 
50 
Дүниежүзілік банктің (2017) деректері бойынша Қазақстанның муниципалдық 
қалдықтарды кәдеге жарату саласындағы негізгі проблемалары: 1) ҚТҚ өсімі мен 
жинақталуының артуы; 2) қалдықтарды тиімсіз жинау және тасымалдау; 3) полигондарды 
экологиялық басқарудың жеткіліксіздігі (ашық қоқыс үйінділері); 4) қалдықтарды бөлудің 
болмауы; 5) муниципалдық қалдықтарды кәдеге жаратудың төмен деңгейі.
ҚТҚ-дан (1) ластануға және (2) ҚТҚ-ны тиімді басқаруға байланысты бар 
проблемаларды шешу үшін мынадай шараларды қабылдау қажет:
73
1) жоспарлау, субсидиялау, жобалау және т. б. сияқты стандартты әдістер мен 
техниканы пайдалану. 
2) Экожүйелік қызметтер үшін төлемдер, геоақпараттық жүйелер және т. б. сияқты 
инновациялық шешімдерді пайдалану. 
3) Технологиялық желі бойынша қалдықтарды жинау көзінен бөлек жинауға дейін, 
полигондардағы қатты қалдықтарды көмуге аймақтық тәсілді енгізу. 
4) Қатты тұрмыстық қалдықтарды тасымалдауды ғана емес, жинауды, көмуді де 
қамтитын тарифтерді есептеудің қолданыстағы әдіснамасына түзетулер енгізу.
5) Полигон инспекциясын жария немесе тәуелсіз сараптау институттарына ұсынуға 
міндетті. 
6) қалдықтарды басқарудың белгілі бір моделін қолдану жұртшылықтың мінез-
құлықтық өзгерістерімен толықтырылуға тиіс.
7) салық шараларын, сондай-ақ ресурстарды қайта пайдалануды ынталандыру жөніндегі 
шараларды енгізу,
8) (1) корпоративтік табыс салығын, (2) қосылған құн салығын, (2) жер салығын және (3) 
заңды тұлғалар мен дара кәсіпкерлерге (негізгі қызметі қалдықтарды жинау, тасымалдау, 
сұрыптау, қайта өңдеу және жою болып табылатын) мүлік салығын төлеуден босату 
енгізілсін; қайталама қайта өңдеуге жататын материалдарды пайдалана отырып өндірілген 
өнімді сатудан түскен пайдаға төмендету коэффициенттерін қолдану; салықтық каникулдар 
беру. 
2019 жылдың қараша айында Қазақстанда қалдықтарды сатып алу мен сатудың 
электрондық биржасы (https://waste-ex.kz/) пайда болды, онда қайта өңдеуші компанияларға 
қоқыс сату үшін хабарландыруды қайда орналастыруға болады.
Қазақстандық қалдықтарды басқару қауымдастығы KazWaste жеке және заңды 
тұлғалардан хабарландыруларды тегін орналастыру үшін сайттар қағидаты бойынша 
қалдықтарды және қайталама ресурстарды сату және сатып алу үшін бірыңғай алаңды әзірледі. 
2020 жылы биржа үшін мобильді қосымшаны іске қосу күтілуде. Биржа сайтында 
хабарландырулар қалдықтардың түрлері бойынша бөлінген — қағаз, картон, пластик және т.б. 
Сайтта қайталама шикізатты сатып алуға дайын қайта өңдеуші компаниялар тіркелген. Әрбір 
хабарландыруда сатып алушы сатушымен немесе керісінше байланыс жасай алатын байланыс 
телефондары көрсетілген. 
ҚР Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі ЮНИДО-мен (өнеркәсіптік 
даму жөніндегі Біріккен Ұлттар Ұйымы) бірлескен «Озонды бұзатын заттар мен тұрақты 
органикалық ластағыштарды кәдеге жаратуды келісілген басқару» жобасы туралы хабарлады. 
Жоба шеңберінде 2020 жылы ТОЛ жою бойынша қондырғыны Қазақстанға өтеусіз беру 
жоспарлануда. Бұл қондырғы құрамында полихлордифенилдер (ПХД) бар "Дарьял-У" 
объектісінің конденсаторларын кәдеге жаратуға жұмылдырылатын болады. "Дарьял-У" 
полигонындағы конденсаторларды жою процесін ӨКБ операторы бірлесіп қаржыландыратын 
болады. 
73
Дүниежүзілік банк. Жасыл экономика: Қазақстандағы шындық пен перспективалар. 2018 жыл 

86 

жүктеу/скачать 4,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: