Қазақстан Республикасының Конституциясы 14-бап. Заң мен сот алдында жұрттың бәрi тең Заң мен сот алдында жұрттың бәрi тең.
2. Тегiне, әлеуметтiк, лауазымдық және мүлiктiк жағдайына, жынысына, нәсiлiне, ұлтына, тiлiне, дiнге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жерiне байланысты немесе кез келген өзге жағдаяттар бойынша ешкiмдi ешқандай кемсiтуге болмайды.
Бұл заңның мақсаты – әрбір адамның құқықтары мен қадір-қасиетін қорғау және барлық адамдардың заң мен сот алдында әділ болуын қамтамасыз ету.
Бұл заңның орындалуына барлығының, соның ішінде үкіметтің, сот жүйесінің, заңгерлер мен азаматтардың бірлескен күш-жігері қажет болады. Үкіметтер барлығының құқықтары мен мүдделерін қорғайтын әділ және әділ заңдар мен саясаттарды әзірлеп, орындауы керек. Әркімнің заң мен сот алдында тең құқықтарын қамтамасыз ету үшін сот жүйесі мен заң саласының мамандары сот шешімдері мен заңды орындау кезінде теңдік принципін қатаң сақтауы қажет. Азаматтар осы қағиданы құрметтеп, қолдауы керек, сонымен бірге кемсітушілік пен әділетсіз қарым-қатынастың кез келген түріне қарсы тұруы қажет.
Қорытындылай келе, бұл заң кемсітушіліктің кез келген түріне қарсы және барлық адамдардың заң мен сот алдында бірдей болуын қамтамасыз етеді.
18-бап. Әркiмнiң өзiнiң және отбасының құпиясы болуына, ар-намысы мен абыройлы атының қорғалуына құқығы бар. 1. Әркiмнiң жеке өмiрiне қол сұғылмауына, өзiнiң және отбасының құпиясы болуына, ар-намысы мен абыройлы атының қорғалуына құқығы бар.
2. Әркiм өзiнiң жеке салымдары мен жинаған қаражатының, жазысқан хаттарының, телефон арқылы сөйлескен сөздерiнiң, почта, телеграф арқылы және басқа жолдармен алысқан хабарларының құпиялылығы сақталуына құқығы бар. Бұл құқықты шектеуге заңда тiкелей белгiленген реттер мен тәртiп бойынша ғана жол берiледi.
3. Мемлекеттiк органдар, қоғамдық бiрлестiктер, лауазымды адамдар және бұқаралық ақпарат құралдары әрбiр азаматқа өзiнiң құқықтары мен мүдделерiне қатысты құжаттармен, шешiмдермен және ақпарат көздерiмен танысу мүмкiндiгiн қамтамасыз етуге мiндеттi.
Бұл заң жеке өмірді қорғауды және азаматтардың білу құқығын қорғауды қамтиды, бұл көптеген заманауи құқықтық жүйелердегі негізгі принциптердің бірі болып табылады. Онда әркiмнiң өзiнiң жеке өмiрiнiң құпиялылығына және басқалар тарапынан бұзылмауына құқығы бар және бұл құқық тек заңда белгiленген жағдайларда ғана шектелуi мүмкiн екенi айтылған.
Қорытындылай келе, жеке өмірге қол сұғылмаушылық және білу құқығы қазіргі қоғамдағы өте маңызды құқықтар мен бостандықтар болып табылады. Осы құқықтарды қорғау арқылы біз үкіметтер мен басқа да институттардың өз билігін асыра пайдаланбауын, азаматтардың бостандықтары мен құқықтарының сақталуын және қорғалуын қамтамасыз ете аламыз.
19-бап. Әркiм өзiнiң қай ұлтқа, қай партияға және қай дiнге жататынын өзi анықтауға және оны көрсету-көрсетпеуге хақылы 1. Әркiм өзiнiң қай ұлтқа, қай партияға және қай дiнге жататынын өзi анықтауға және оны көрсету-көрсетпеуге хақылы.
2. Әркiмнiң ана тiлi мен төл мәдениетiн пайдалануға, қарым-қатынас, тәрбие, оқу және шығармашылық тiлiн еркiн таңдап алуға құқығы бар.
Бұл адамның өз ұлтын, қандай партияға жататынын және діни сенімін еркін таңдау және білдіру құқығын баса көрсететін адам құқықтары мен сөз бостандығы туралы заңдық тармақ. Бұл құқықтар құрметтелуі және қорғалуы керек, сондай-ақ заң жеке адамдардың өз ана тілі мен ана тілінің мәдениетін пайдалану құқығына кепілдік береді. Ана тілі – тұлғаны таныту мен қарым-қатынас жасаудың негізгі тәсілі, мәдени дәстүрлер мен мәдени әртүрлілікті мұрагер ету мен қорғаудың маңызды құралы. Сондықтан жеке адамдар өз ана тілі мен төл мәдениетін кез келген адам немесе ұйым тарапынан шектеусіз немесе кемсітусіз еркін таңдауы керек.
Бір сөзбен айтқанда, бұл заңдық ереже жеке тұлғалардың өз болмысын, наным-сенімі мен мәдениетін өзін-өзі анықтау құқығына кепілдік береді.
