Қазақстан республикасының
-тақырып. Іс-әрекет психологиясы
жүктеу/скачать 152,84 Kb.
|
| 11-тақырып. Іс-әрекет психологиясы.
Іс-әрекет түсінгі және онымен байланысты психологиялық факторлар. Әрекет теориясының психологиялық негізі. Іс-әрекет түрлері. Барша тіршілік иелері қоршаған дүниемен өмірлік маңызы бар байланыстар жасап әрі оны қажетіне орай өзгертіп, өзінше бағыт-бағдар таңдауға қабілетті, яғни белсенділік көрсете алады. Тіршіліктің жалпылама сипатын қамтыған адам қоғамындағы белсенділік өз ерекшелігіне сай айрықша көрніске ие. Бұл белсенділік көрнісі іс-әрекет деп аталады. Адам іс-әрекеті – күрделі құбылыс. Оның қыр тараптарын әртүрлі ғылымдар зерттейді: әлеуметтік мағынасын – қоғамдық ғылымдар, физиологиялық механизмдерін – физиология пәні, ал психология - іс-әрекеттің психикалық болмысын танумен шұғылданады. Іс-әрекет жеке әрекеттерден тұрады. Әрекет- субъектінің қоршаған әлеммен динамикалық жүйе қарым-қатынасы. Кез келген қарапайым әрекет актісі – белсенділіктің негізгі формасы б.т. Кез келген әрекеттің п.б. себептері бар. Әрекетке итермелеуші күш себеп болады. Себеп – сыртқы және ішкі шарттардың бірлігі б.т. , субъектіні белгілі бір әрекетке итермелеуші белсенділік. Себеп, адамды әрекетке итермелей отыра , оны бағыттайды, яғни мақсат, міндеттерін анықтайды. Мақсат – жетістікке жетудің саналы образы. Ол адамды әрекетке , жетістікке итермелейді. Мақсат – белгілі бір зат, құбылыс немесе арнайы әрекет болуы мүмкін. Міндет – белгілі бір жағдайға жетуге бағытталған әрекеттің мақсаты. Ол әртүрлі шарттардан өтуден тұрады. Кез келген міндет мынадай элементтерден тұрады: талап қою, жетістікке жету шарты. С.Л.Рубинштейн бойынша, әрекет барысында адамдардың психикасы қалыптасады, дамиды. Әрекетті психологиялық зерттеудің объектісі ретінде зерттеу психиканың жаңа аспектілерін ашуға мүмкіндік береді: процесуалды аспект (психика динамикалық көзқарас тұрғысында талданады), тарихи аспект (психиканы оның негізгі даму заңдары мен заңдылықтарының даму тұрғысында), құрылыстық-функционалдық аспект (психиканың күрделі көпжақты функция тұрғысынан). Процесуалды, тарихи, құрылыстық-функционалдық аспектілер адам әрекетінің әр түрін зерттеуде қарастырылады: ойынды - Л.С.Выготский, А.Н.Леонтьев, Д.Б.Эльконин, оқуды - Д.Б.Эльконин, П.Я.Гальперин, В.В.Давыдов, В.В.Рубцов, еңбекті – С.Л.Рубинштейн, А.Н.Леонтьев, Д.А.Ошанин, К.К.Платонов, О.А.Кнопкин. Әрекетті талдау схемасы: әрекет көптеген компоненттерден тұратын жүйені құрастырады - әрекет, операция, мақсат, мотив. Әрекет деңгейі Х.Хекхаузеннің түсіндіруі б-ша, әрекеттің п.б. былай түсіндіреді: ол энергетикалық тұрғысынан бағытталады. Мотивтің түрлері:
Жетістікке жету; Сәтсіздіктен қашу; өз-өзін төмендету(мазохизм); аффиляция; автономия; біреуге табыну; өзін-өзі ақтау; доминатты болу; демонстративтілік. жүктеу/скачать 152,84 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|