23.Омоним,жасалу жолдары,ықпал етуші факторлар.Мысалмен дәлелдеңіз. Омоним деп дыбысталуы бірдей, мағыналары әртүрлі сөздерді айтамыз.Мысалы: түс күн түс болды, жақсы түс көрдім, көліктен түсті.
Омонимдер төмендегідей 3 түрлі жолмен жасалады:
Кірме сөздер арқылы:бақ парсы, «бақт»
Дыбыстық өзгеріс арқылы жасалады: біз бігіз
Жұрнақ арқылы: жастық жас-тық
Омонимдердің бірнеше жасалу жолы бар:
• 1) көп мағыналы сөздердің семантикалық жақтан дамуы негізінде; Мысалы, жал а) жануарлардың желкесіндегі қыл; ә) ұзыннан созылып жатқан белес, қырқа;
• 2) сөздердің дыбыстық өзгерістерге ұшырауы арқылы; Мысалы, ер сөзінің бастапқы дыбысталуы егер болса, тілдің дамуы барысында ерге айналған деген секілді.
• 3) сөзге омонимдес қосымшалар (-ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе) мен -ыс, -іс, -с; -ық, -ік, -к жұрнақтары) жалғануы арқылы туынды омоним пайда болған. Мысалы, баспа а) газет, журнал, кітап басып шығаратын мекеме; ә) тамақ ауруы; қорық а) мал жайылатын жер; ә) үрейлену, зәресі ұшу;
• 4) басқа тілден енген сөздердің төл сөздермен бірдей дыбысталуы негізінде жасалады. Мысалы, Қыдыр (хызыр) – араб сөзі, қазақ тіліндегі ел қыдыру мағынасындағы етістікпен сәйкес келеді.
24.Синоним, жасалу жолдары.Синонимдік қатардың толығу жолдары,мысалдармен дәйектеңіз. Синоним жызылуы дыбысталуы әр түрлі,бірақ мағыналары бір біріне жақын,өзара мәндес сөздерді айтамыз. Мысалы: амандасу, сәлемдесу, тез, жедел, жылдам т.б
Тілдердің дамып жетілуін, оның сөз байлығынан синонимдер көрінеді. Синоним болып жұмсалатын мәндес сөздердің тобын синонимдік қатар немесе синонимдік ұя деп аталады.
•Синонимдік қатарға енген сөздердің мағыналық жағынан бір бірінен сәл жоғары не сәл төмен болуы мүмкін. Мысалы,құлшыну — белсену,атқыш мерген т.б
Синонимдердің біреуінің мағыналары екіншісінен кеңірек болады.Соғыс ұрыс, ұстаз мұғалім,жабу кілттеу
Сондай ақ мағыналары деректі және дерексіз болып келуіне қарай.Маңдай пешене,іш құрсақ,бала перзент.
