Қазіргі кезде шикізатты кешенді түрде өндеу мәселесі өндеу өндірісінде маңызды мәселелердің бірі болып табылады



бет10/12
Дата16.06.2022
өлшемі419,82 Kb.
#36953
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12
Байланысты:
Бекблат Диплом

III ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
3.1Автоматтаңдыруды енгізгеннен кейінгі экономикалық тиімділікті есептеу

Күкірт қышқылы өндірісінің абсорбциялық бөлімінде жаңа техниканы енгізудің экономикалық тиімділігінің негізгі көрсеткіштерін есептеу.


Бұл жұмыста біз күкірт қышқылын өндіруге арналған абсорбция бөлімінің жабдығын оралған олеум абсорберді орталық сұйықтық кірісі бар Вентури скрубберіне ауыстыру арқылы қайта құруды ұсынамыз, оның өнімділігі жоғары және конструкциясы қарапайым және шағын өлшемдері бар.


Сыйымдылығы жоғары аппараттарда күкірт ангидридінің күкірт ангидридіне толық айналуына қол жеткізу мүмкін емес, себебі алынған күкірт ангидриді реакция аймағында қалуын жалғастырады және тотығу реакциясының тепе-теңдігін бастапқы заттарға қарай жылжытады.
Аппаратты таңдаған кезде процеске қойылатын технологиялық талаптарды және оның экономикалық көрсеткіштерін ескеру қажет. Venturi скрубберінде неғұрлым қарқынды процесс қамтамасыз етіледі. Venturi скрубберіндегі газды тазарту дәрежесі өте жоғары, өйткені күкірт қышқылы өндірісінде пайда болған өте ұсақ бөлшектер, сублимация өнімдері немесе тұман өнімдері ұсталады, бұл ретте газды ластаушы заттардың 99% жоюға болады.

Экономикалық тиімділік. Оны есептеу әдісі


Жаңа технологияны енгізу күрделі салымдардың ұлғаюымен байланысты, сондықтан алдын ала экономикалық есеп жүргізу, яғни экономикалық тиімділікті есептеу қажет. Экономикалық тиімділік - бұл жұмсалған ресурстарға оның жұмыс істеуінің пайдалы түпкілікті нәтижелеріне қатысты көрсетілген экономикалық жүйенің тиімділігі. Ол экономикалық жүйенің әртүрлі деңгейлерінде тиімділіктің интегралды көрсеткіші ретінде қалыптасады, ұлттық экономиканың қызмет етуінің соңғы сипаттамасы болып табылады.


Кәсіпорынның экономикалық тиімділігі ең аз шығынмен тауар немесе қызмет өндірумен сипатталады. Ол ең аз шығынмен қолайлы сападағы өнімнің максималды көлемін өндіру және бұл өнімдерді ең аз шығынмен сату мүмкіндігімен көрінеді. Кәсіпорынның экономикалық тиімділігі, оның техникалық тиімділігінен айырмашылығы, оның өнімі нарық талаптарына және тұтынушылардың сұраныстарына қаншалықты сәйкес келетініне байланысты.
Экономикалық жүйе тиімділігінің маңызды құрамдас бөліктерінің бірі күрделі салымдардың тиімділігі болып табылады. Ол алынған әсердің осы әсерді тудырған күрделі салымдарға қатынасы ретінде көрсетіледі. Басқаша айтқанда, бұл осы әсерді қамтамасыз еткен инвестицияның бір тенгесіне экономикалық тиімділік. Күрделі салымдардың тиімділігі күрделі салымдардың жалпы әсерін, олардың қайтарымдылық нормасын, өтелу мерзімін, салыстырмалы тиімділігін және т.б. қамтитын көрсеткіштер жиынтығымен өлшенеді.Күрделі салымдардың экономикалық тиімділік көрсеткіштері баламалы инвестициялық жобаларды салыстыру және таңдау үшін пайдаланылады. оңтайлы жоба.

Экономикалық тиімділікті бағалаудағы шығындар мен нәтижелердің жіктелуі.


Экономикалық тиімділікті бағалау кезінде шығындардың келесі түрлері ажыратылады: өмір сүруге арналған еңбек шығындары (жұмыс істеген сағаттар, еңбекақы қоры); материалдық шығындар (шикізат, материалдар, отын, энергия); өндірістік қорлардың шығындары (негізгі, айналым, айналым қорлары); инвестициялар, соның ішінде күрделі салымдар (негізгі қорларды кеңейтілген ұдайы өндіруге және айналым қаражатын ұлғайтуға кеткен шығындар); ақпараттық және интеллектуалдық ресурстарға (білімдер, ғылыми зерттеулердің нәтижелері, өнертабыстар, лицензиялар) шығындары; уақыт шығындары (жұмыс кезеңі, өндірістік циклдің ұзақтығы, инвестицияларды жүзеге асыру мерзімі, өтелу кезеңдері).


- Өнімді өндіруге және өткізуге жұмсалатын барлық шығындар экономикалық мазмұнына қарай келесі элементтер бойынша жіктеледі:
* Материалдық шығындар.
* Қызметкерлердің еңбек ақысы.
* Ұйымдастыру құрылымы.
* Әлеуметтік қажеттіліктерге аударымдар.
* Есептелген амортизация сомасы.
* Басқа шығындар.
Жаңа техниканы енгізуден кейінгі күрделі салымдарды есептеу
Мұндағы Цоб - жабдықтың бағасы,тг. Ztr, Zmon - тасымалдау және орнату шығындары, тг.
Пайдаланылған жабдықтың баланстық құны: Фбал=Цоб+Зтр+Змон
Фбал1= 9 203250+8 365000=17 568250тг;
Фбал2= 9 652 245+ 7 502 000= 17 154 245
Жаңа жабдықты орнатуға қажетті жалпы күрделі салымдар.

Көрсеткіштер

Базалық кезеңде

Жаңа техниканы енгізгеннен кейін

Жабдықтың баланыстық құны,тг.

17 568 250тг

17 154 245тг

Зерттеу шығындары,тг.

—————-

500 000тг

Барлығы

17 568 250тг

17 654 245тг

Арнайы күрделі салымдар:


Куд1= 17 568 250/750 000=23,42 тг
Куд2= 17 654 245/800 000=22,06тг
Қосымша күрделі салымдарды өтеу:
Кд= 17 654 245-17 568 250= 85 995тг
Шығындар сметасын дайындау:
Амортизациялық аударымдарды формула бойынша анықтаймыз:
Аr1= (0,09* 17 568 250)/750000=2,10тг
Аr2= (0,07* 17 154 245)/800000=1,50 тг
Қосымша жалақы:
ҚЖ=0,25*1500тг=375ТГ
Бюджеттен тыс сақтандыру қорларына аударымдар:
БА=1,875*(1500+175)=2906тг
Монтаждау және құрылыс жұмыстарының құны:

Шығындар

Қапталған абсорбер, құны, тг

Вентури тазартқыш,
бағасы,тг

1. Жеткізу құны

2 290 000тг

2 115 000тг

2. Оқшаулау, төсеу

1 625 000тг

1 577 000тг

3. Жабдықтарды орнату

3 400 000тг

2 970 000тг

4. Есепке алынбаған жабдықтар мен қосалқы бөлшектер

1 050 000тг

840 000тг

Барлығы

8 365 000тг

7 502 000тг

Қайта өңдеуге жарамды қалдықтар бастапқы ресурстардың тұтынушылық қасиеттерін ішінара жоғалтқан және осыған байланысты өскен шығындармен пайдаланылатын өндіріс процесінде пайда болған шикізаттың, жартылай фабрикаттардың, жылу тасымалдағыштардың және материалдық ресурстардың басқа түрлерінің қалдықтары пайдаланылмайды.


- Жоғарыда атап өтілгендей, қарапайым қызмет шығындарынан басқа операциялық және операциялық емес шығындар бар. Операциялық шығыстарға мыналар жатады:
* Ұйымның активтерін уақытша пайдалану үшін резерв жасауға байланысты шығыстар.
Басқа ұйымдардың жарғылық капиталына қатысуға байланысты шығыстар.
* Негізгі құралдарды және ақшалай қаражаттарды, тауарларды, өнімдерді қоспағанда, басқа да активтерді сатуға, шығаруға және басқа да есептен шығаруға байланысты шығыстар.
* Ұйымның оны қаражатты
пайдаланумен қамтамасыз еткені үшін төлейтін сыйақысы.
* Несиелік мекемелер көрсеткен қызметтерге ақы төлеуге байланысты шығыстар.
* Болжамды резервтерге шегерімдер.
* Басқа операциялық шығыстар.

- Операциялық емес шығыстар: өсімпұлдар, шарт талаптарын бұзғаны үшін тұрақсыздық айыбы. Ұйым келтірген шығындарды өтеу.


* Талап қою мерзімі өтіп кеткен дебиторлық берешек сомасы, өндіріп алу мүмкін емес басқа да берешек.
* Курстық айырмашылықтар. Активтердің амортизациясының сомасы.
* Қайырымдылық қызметке байланысты қаражатты аудару.
* Спорттық іс-шараларды, демалысты, ойын-сауықты, мәдени-ағарту іс-шараларын және басқа да осыған ұқсас іс-шараларды өткізуге арналған шығыстар.
* Басқа операциялық емес шығыстар.

Өнеркәсіптік кәсіпорындарда өнімнің өзіндік құнын жоспарлаудың, есепке алудың және калькуляциялаудың негізгі ережелері калькуляциялау баптары бойынша шығындардың типтік топтамасын белгілейді, оларды келесідей көрсетуге болады:


1) Шикізат пен материалдар.
2) Қайта өңдеуге болатын қалдықтар (шегерімге жатқызылатын).
3) Бөтен кәсіпорындар мен ұйымдардың сатып алынған өнімдері, жартылай фабрикаттары және өндірістік қызметтері.
4) Технологиялық мақсаттағы отын және энергия.
5) Өндіріс жұмысшыларының еңбекақысы.
6) Әлеуметтік қажеттіліктерге аударымдар.
7) Өндірісті дайындауға және дамытуға арналған шығыстар.
8) Жалпы өндірістік шығындар.
9) Жалпы шаруашылық шығындар.
10) Некеден болған залалдар.
11) Басқа да өндірістік шығындар.
12) Сату шығындары.

Алғашқы 11 баптың жиынтығы өнімнің өзіндік құнын құрайды, барлық 12 баптың барлығы өнімнің жалпы өзіндік құнын құрайды.


I’m
Күнделікті жөндеуге жұмсалған шығындар
Ағымдағы жөндеуге және қалыпты ұстауға жұмсалатын шығындар автоматтандыру мен есептеу техникасы құралдарына жұмсалған шығынның 6 %-ын құрайды:
ШР = 0,06 × 76000 = 4560 теңге.
УВМ-ға бөлінген бөлмені қалыпында сақтауға және ағымдағы жөндеуіне жұмсалатын шығындар 2,5 %-ды құрайды:
ШР = 12000 × 0,025 =300 теңге.
Ағымдағы жөндеуге жұмсалған шығындардың барлығы құрайды:
ШР =4560+300=4860 теңге.

Электр энергиясына жұмсалатын шығындар


Электр энергиясына жұмсалатын шығындар мына формула бойынша анықталады:
ШЭ = N × ФВ × СТ,
мұндағы N - жүйеде тұтынылатын қуаттың соммасы, кВт;
ФВ - жылдық уақыт қоры, сағ;
СТ - электр энергиясының құны, теңге.
ШЭ = 0,1 × 8760 × 14 = 12264 теңге. Ескі жүйенің пайдалану шығынының соммасы:
Ш = ША + Шр + Шэ = 7720 + 4560 + 12264 = 24544 теңге.

Қызмет көрсетуші персоналдың жалақысына жұмсалатын шығындар


Шараларға байланысты ТВСО-1 қызмет көрсетуші персоналы мыналардан тұрады:
- оператор 1;
- жүйелік-инженер 1;
- электр ұстасы 1.
Жүйенің қызмет көрсету нормалары: - оператор, тәул;
- жүйелік-инженер, 1сағ/тәул;
- электр ұстасы, 7 сағ/тәул.
Құрылған басқару жүйесінде оператор бар. Оның функциясына ТВСО-1 жұмысын қадағалау кіреді. Бірақ біз оны жалақы қорына қоспаймыз. Жүйелік-инженердің жылдық жалақы қоры (аймақтық коэффициенттін есептегенде k = 1,4) мынаны құрайды:
120 × 12 × 1,4 = 2016 теңге.
ТПАБЖ ендіруге жұмсалған жалпы қаржылық шығындар мынаған тең:
Ш = 76000 + 20113 = 96113 теңге.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет