Қарындас деген сөздің төркіні

Міне, мұ нда көп б олс аң күшпен қор қ ыт, аз 
болс аң
а йл а м е н а лд а, әйтеуір, а ғ а й ы н - т у ы с қ а н ы ң н ы ң мүддесін 
қ ор ғ а деген ру б а с ы л а р ы н ы ң өсиетін а ң ғ а р у қиын емес. 
Биді елді ң қ а м қ о р ы , б ай ды қ а у ы м н ы ң қ ұ т ы деп көрсету- 
ге т ы р ы с а т ы н сондай сөзд ерд і ң бірі б ыл а й деп келеді:
А ғ ал ы ерден би түрса,
Х а л ы қ т ы ң п ай да с ын а
ж а н а с а д ы .
Ж а қ с ы а д а м ғ а ма л бітсе,
Аға й ын н ың ж о ғ ы н а
қ а р а с а д ы .
Ж а м а н а д а м ғ а ма л бітсе, 
Көрі нгенмен итше
т а л а с а д ы .
Қ о р а л ы қой, үйірлі ж ы л қ ы с ы н бағ ып жүрген ж а р л ы
а ғ а й ы н д а р ы н а мінген 
тайынын. 
терін, с а у ын ға б ер г е» 
ешкі сі нің ш а л а б ы н міндет ететін б а й л а р ісі түсетін 
би- 
лерг е б о л м ас а , кедей қ а у ы м ғ а қ а й ы р ы м д ы болғ ан емес. 
« Б а й д а мейір, ж а л ш ы д а пейіл жоқ», — деп Абай бекерге 
а й тп ағ ан .
Ел м ы қт ы сы ү р а н ғ а шығ ад ы,
Ер мы қт ы с ы д у а н ғ а шығ ад ы.
Б о л а т ы н ер а т а л ы ерді ң сөзін ү ғад ы,
Б о л м а й т ы н шіркін т о рғ а й д а й бұғады, —
деген сөз де ж у а н т үқ ы м, белді бил ерд і ң өз руын, өз із- 
б а с а р л а р ы н о ж а р л ы қ қ а б аул ит ын өсиеті болып т а б ы л а -
ды.
Сөйтіп, ше шен д і к м а қ а л д а р д ы ң і шінде күні бүгінге 
дейін т ә рб ие л і к мәнін ж о й м а ғ а н үлгі лі сөздермен 
бірге 
көне дәуірдің, ш о н ж а р л а р д ы ң к ө з қ а р а с ы н бейнелейтін 
сөздер де ж о қ емес.
М а қ а л д а п , м ы с а л д а п
сөйлеу-шешенді к,
т а п қ ы р л ы қ
сө зд ерд і ң қ а й - қ а й с ы с ы н а болс а д а ортақ. Де г ен ме н кей- 
бір ше ше н д і к сөзд ерд е м а қ а л д а у б асым болса, қ а йс ы бі- 
рінде м ы с а л д а у басым. Ш еш е нд і к м ы са л ғ а тән қасиет- 
терд і ң бірі — біреуді ң б асын ан өткен у а қ и ғ а н ы х а б а р л а -
ған болып, ә рк і мні ң б ас ы на келетін о р т а қ ж а й л а р д ы ес- 
керту, немесе ж а н - ж а н у а р тіршілігін, ж а р а т ы л ы с ы н мы- 
с а л ғ а алып, т ы ңд а у ш ы с ы н а ж а н а м а ғ иб р а т беру.
А т а - ан а н ы ң қа д і р і н
Ж а н а ш ыр д ы ң
Б а л а л ы болып 
қаді рі н
б ай қ а д ы м .
Ж а л а л ы болып 
Ағ ай ын н ың қ а ді рі н 
б а й қа ды м, — 
Қ а р а л ы болып
б ай қа д ы м.
106

деген м ы с а лд а бір кісінің б асынан кешкен у а қ и ғ а ғ а н а
емес, сан кісінің т ә ж і ри б есі ме н с ы н а л ғ а н өмір ш ы н ды ғ ы 
айтыл ып отыр. 
Б а с қ а н ы ң х а л і н б а сы ң а түскенде түсіне-
сің, ж анашы р ж а қы н ы қд ы қ и ы н іи ы л ы қ үстінде танисьің
дейді мүнда.
Б ұ л мыса л тек с ыншыл бо луғ а үгіттеп о тырғ ан жок ,
ең ал д ымен а т а - а н а ң н ың еңбегін б а ғ а л а й
біл, 
басына 
а у ы р т п а л ы қ түскенде ту ысыңның,
д осыңн ың
қ а с ын а н
т а б ы л дегенді и ша р а т т а й д ы.
Адам — т а б и ғ а т т ы ң әрі б ал асы, әрі ж а н а ш ы р ы . Адам- 
ның ұлы қасиеті сонда — ол — өзін-өзі қ а й т а ж а с а у ш ы .
Адамның, д әл і р е к а й тқ а нд а , әр х а л ы қ т ы ң
келешегі
мен өмірі оның өсіп-өнуіне, б асын ың а м а н д ы ғ ы н а байла- 
нысты. Соны ерте түсінгендіктен бе, әл д е же рі ні ң кең, 
д ү ш п а н ын ы ң көп б о лғ а нд ы ғ ы н а н
ба, 
қ а з а қ х а л қ ы н ы ң
б а л а ғ а деген ынтызарлығы ерекш е. «Ә у л и е г е ат айтып,

жүктеу/скачать 4,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: