А. Янушкевич. Дневники и письма из путешествия по казахским

гендерін к ү нд ел і к ж а з б а түрінде, т у ы с т а р ы н а хат ретін- 
де үнемі ж а з ы п отырған. П а т ш а о т а р л ы ғ ы н а қ а р сы по­
л я к ұ л т - а з а т т ы қ көтерілі сі не к а т ы н а с қ а н ы үшін Сі бірге 
же р а у д а р ы л ғ а н тұтқын, п о л я к х а л қ ы н ы ң ер ж ү р е к ұлы 
к а з а қ т ы ң б а й т а к же рі нде, кең пейіл елі нде өзінің мұң- 
д а с - с ы р л а с б а уы р ын т а п қ а н д а й бола ды; оның б ей ғ ам да 
д а р қ а н өмірін, ецбеккер, кі ші пейі л х алқын, қ а р а п а й ы м
т ұ рмы с - са л ты н , ті рші лі к-кәсі бі н тебірене, емірене ж а з а -
ды, а с ы р м а й д а ж а с ы р м а й ж а з а д ы . Қ а з а қ т ы ң елін, же- 
рін, еркін өмірін көріп, ж ұ п а р ауасын, бал к ым ы з ын жү- 
тып, ел ді ң м е й м а нд о ст ы қ ы қ ы л а с- і л т и п а т ы н а
сүйсінген 
ж а т ж о л а у ш ы туғ ан еліне, т у ыс т а р ы н а ж о л д а ғ а н бір ха- 
т ы н д а б ыл ай деп ж а з а д ы : «Мен бұл өлкені ң ж ұ п а р а у а ­
сын жұтып , гүлі с о л ма с көк тем мен мәңгі лі к 
р а х а т т ы ң
не екенін білдім. М а қ т а у л ы Е в р оп а а с т а н а л а р ы н ы ң бірін- 
де т үр ат ын мәдениетті деген т ү р ғ ы н д а р д ы қа зі рг і
мені 
а я л а ғ а н х а л ық п ен с а л ы с т ы р а келіп, өкінішке, менің жү- 
регі ме И т а л и я ж ұ м а ғ ы н а н қ а з а қ ж а з и р а с ы а р т ы к екенін 
с е з і нд і м » 1.
Асылы, үлгілі, а т а л ы сөз кемеңгер ой мен шебер тіл- 
ден ғ а н а т ум а йд ы, елдік, х а л ы қ т ы к
м а ң ы з ы бар үл ы 
у а қ и ғ а л а р д а н туад ы. Ал Янушкев и ч ел 
а р а л а ғ а н
кез, 
ж о ғ а р ы д а а й ты л ға н ы н да й ,
ш е ш е н д ік к е
ш ек 
қ о й ы л ғ а н
ш а қ
болатын. С о н д ы қ т а н да тосын ж о л а у ш ы ғ а қ а н ш а -
л ы к т ы шешен көрі нгенмен Қ ү н а н б а й султан да, сол си- 
я к т ы оның з а м а н д а с т а р ы Бө л т і р і к шешен мен 
Д о с б о л
д а т к а да, ә л еум ет т і к кы з ме тт ер і н б ыл ай қ ой ға н да , ше- 
б е р лі к- ше ше н ді к ж а ғ ы н а н X V I I — XVI II ғ а с ы р л а р д а өмір 
сүрген Төл е Әл і бе күл ы, Қ а з ы б е к К е л д і б е к ү лы ж ә н е Әй- 
теке Б ә й б е к ү л д а р ы н ы ң д ә р е ж е л е р і н е көтеріле а л ғ ан ж о қ ,
о л а р д а й д ерб ес билі к жүргі зі п, ке ле лі сөз айта а л ғ ан жок.
О н да й сөзді: « А з а м а т т ы қ өсі п-өркендеу жені нен 
үлкен 
үміт күтті рі п отырғ ан, о р ыс т а р д ы о та н да с т у ы с ы мы з деп 
есептейтін ж ә не орыс еліне өз еркімен к ос ыл ғ ан милли- 
он да ға н а д а м д а р д ы ң т ағ ды ры , Ш е к с пи р ше а йт қа нд а, не 
өмір, не өлім секілді ү з і лді -кесі лді мә селелерді ше шерде 
к е бі р е к к е ңі л бөліп, қ а м қ о р л ы к ж а с а у ғ а т ү р а р л ы қ сияк- 
ты, өзін-өзі а к ыл м е н қ о р ғ а й а л м а у ж ә не есейіп же ті л ме у 
с а л д а р ы н а н б а р л ы қ ж а ғ ы н а н б ейғам-бі зге ү кі ме т т а р а - 
пынан е р е кше ілтипатпен ж ә н е сергектікпен қ а р а у д ы ке- 
рек етеді »2, — деп от ауызды, о р а қ тілді Ш о к а н ғ а н а а й ­
та алды.

жүктеу/скачать 4,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: