Б. У. Салыхова, А. Ж. Хазимова, А. М. Ауганбаева ҚАзАҚ тілі ӘдіСтеМелік ҚұрАл

Б.У. Салыхова, А.Ж. Хазимова, А.М. Ауганбаева

ҚАзАҚ тілі

ӘдіСтеМелік ҚұрАл

Для учителей 1 класса 11-летней общеобразовательной 

школы с русским языком обучения 

Рекомендовано Министерством образования и науки  

Республики Казахстан

Алматыкiтап баспасы

2012

13

I. Сәлем, менің атым – Әлібек

Сабақ саны

Сабақтың тақырыбы

Сағат саны

1-сабақ

Сәлем! Сәлеметсіз бе!

1

2-сабақ

Бұл кім?

1

3-сабақ

Бұл не? 

1

4-сабақ

Неше?

1

5-сабақ

Түстер

1

6-сабақ

Менің отбасым

1

7-сабақ

Сенде не бар?

1

8-сабақ

Доп берші

1

9-сабақ

Нәтиже сабақ

1

10-сабақ

Менің кітапшам

1

Барлығы: 

10

1-сабақ

Сабақтың тақырыбы: Сәлем, менің атым − Әлібек

Сабақтың мақсаты: 

1. Амандасу, танысу үлгілерін үйрету. 

2. Тақырып аясындағы сөздерді орынды қолдана білу дағ-

дыларын дамыту. Қол қимылы дағдысын қалыптастыру.

3. Оқушыларды  сыпайылыққа, әдептілікке  тәрбиелеу.

Сабақ барысы:

і. ұйымдастыру кезеңі

Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

Оқушылардың көңілін сабаққа аударуды ұйымдастыру.

іі. Оқушыларды пән мақсатымен таныстыру, тіл үйренуге 

деген қызығушылықтарын ояту.

ііі. Жаңа сабақ

Жаңа тақырып 1-тапсырмадағы сурет бойынша аудиотаспа-

дан диалогтерді тыңдау арқылы ұсынылады. Сабақта диалогті 

тыңдау  және  қайталау  жұмыстары  орындалады.  Оқушылар 

«Сәлем!» және «Сәлеметсіз бе!» деген амандасу үлгілерімен та-

Сәлем!» және «Сәлеметсіз бе!» деген амандасу үлгілерімен та-

» және «Сәлеметсіз бе!» деген амандасу үлгілерімен та-

және «Сәлеметсіз бе!» деген амандасу үлгілерімен та-

 «Сәлеметсіз бе!» деген амандасу үлгілерімен та-

Сәлеметсіз бе!» деген амандасу үлгілерімен та-

 бе!» деген амандасу үлгілерімен та-

бе!» деген амандасу үлгілерімен та-

!» деген амандасу үлгілерімен та-

деген амандасу үлгілерімен та-

 амандасу үлгілерімен та-

амандасу үлгілерімен та-

 үлгілерімен та-

үлгілерімен та-

 та-

та-

нысады. 

23

іі. Менің досым. киімдер 

Сабақ саны

Сабақтың тақырыбы

Сағат саны

1-сабақ

Менің досым

1

2-сабақ

Оның отбасы

1

3-сабақ

Киім

1

4-сабақ

Күз

1

5-сабақ

Күзде

1

6-сабақ

Киімдер

1

7-сабақ

Дене мүшелері

1

8-сабақ

Қолыңды көтер!

1

9-сабақ

Нәтиже сабақ

1

10-сабақ

Менің кітапшам  

1

Барлығы: 

10

1-сабақ

Сабақтың тақырыбы: Менің досым

Сабақтың мақсаты:

1.  Өзінің    досы  туралы  айта  алуға  үйрету.  Дос,  шаш,  көз 

сөздеріне  тәуелдік  жалғауының  (І,  ІІ  жа ғы,  оңаша  түрі) 

жалғануын құрылым түрінде меңгерту.

2.  Оқушылардың  сөздік  қорын  көз,  шаш,  дос  сөздерімен 

байыта  отырып,  ауызекі  сөйлеу  тілін  дамыту;  лексикалық 

тақырып бойынша сөйлей алу дағдысын қалыптастыру.

3. Достыққа, татулыққа шақыру. 

Сабақтың барысы:

і. ұйымдастыру кезеңі

Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

Оқушылардың көңілін сабаққа аударуды ұйымдастыру.

іі. Өткен сабақ пен жаңа сабақты сабақтастыру.

ііі. Жаңа сабақ

Оқулықтағы  1-тапсырманы  орындау  тәртібі:  Мұғалім 

оқушы назарын суретке аударады. Оқушы суреттегі жағдаятты 

36

да қазақтың халық музыкасынан үзінді қойып қоюға болады. 

Оқушылар  партадан  тұрып,  ыңғайлы  орналасқаннан  кейін 

жаттығуды  би  элементтерін  қоса,  көтеріңкі  көңілмен  орын-

дайды. Бұйрықтарды мұғалім екі-үш рет қайталаған нан кейін 

оқушылар  орындарына  отырып,  жазбаша  жұмыс  жасауға  да-

йындалады. 

Жазу  дәптеріндегі  1-тапсырманы  орындай  отырып, 

оқушылар ә, қ, ғ дыбыстарының бас және кіші әріптерінің жа-

зылуын қайталайды. 2-тапсырмада оқушылар берілген сөздерді 

мұғалімнің  көмегімен  толықтырып  жазады.  3-тапсырмадағы 

текшелерге де қазақ тілінің төл дыбыстарының  бас және кіші 

әріптерін (Ә ә, Қ қ, Ғ ғ) жазады. 

іV. Жаңа сабақты қорытындылау. 

Мұғалім  оқушылар  арасында  жағымды  психологиялық 

жағдай қалыптастыра отырып, сабақты аяқтайды.

III. Мынау – піл

Сабақ саны

Сабақтың тақырыбы

Сағат саны

1-сабақ

Мынау – піл.   Анау – керік

1

2-сабақ

Піл  қандай?

1

3-сабақ

Үй жануарлары

1

4-сабақ

Менің итім бар 

1

5-сабақ

Құстар 

1

6-сабақ

Піл, керік, қоян

1

7-сабақ

Нәтиже сабақ

1

8-сабақ

Менің кітапшам: Мынау  – піл

1

Барлығы: 

8

1-сабақ

Сабақтың тақырыбы: Мынау – піл.   Анау – керік

Сабақтың мақсаты: 

1.  Жануарлар  атауларымен  таныстыру.  «Мынау  не?  Анау 

не»?  сұрақтарын  түсінуге  үйрету.  Қазақ  тілінің  төл  дыбыста-

44

IV. Мен жеті жастамын

Сабақ саны 

Сабақтың тақырыбы

Сағат саны

1-сабақ

Әлібектің туған күні

1

2-сабақ

Мен жеті  жастамын

1

3-сабақ

Ол неше жаста?

1

4-сабақ

Бүгін  дүйсенбі

1

5-сабақ

Дүйсенбі – бірінші күн

1

6-сабақ

Бірінші сынып

1

7-сабақ

Менің інім

1

8-сабақ

Бүгін кімнің туған күні

1

9-сабақ

Нәтиже сабақ

1

10-сабақ

Менің кітапшам

1

Барлығы:

10

1-сабақ

Сабақтың тақырыбы: Әлібектің туған күні

Сабақтың мақсаты: 

1.  Оқушыларды  қуаныш  иесін  атай  алуға,  оны  құттықтай 

білуге  үйрету.  Тәуелдік  жалғауының  жекеше  түрін  дұрыс 

қолдана алуға үйрету.

2.  Оқушыларды  тақырып  негізінде  сөйлеу  әрекетіне  бе-

йімдеу. 

3.  Оқушыларды  өзара  сыйластыққа,  қуанышты  бөлісе  бі-

луге тәрбиелеу.

Сабақ барысы:

і. ұйымдастыру кезеңі

Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

Оқушылардың көңілін сабаққа аударуды ұйымдастыру.

іі. Өткен сабақ пен жаңа сабақты сабақтастыру.

ііі. Жаңа сабақ

Берілген  жаңа  сөздермен  сөздік  жұмысы  орындалады. 

Жаңа  тақырып  1-тапсырмадағы  сурет  бойынша  аудиотаспа - 

дан  берілген  диалогті  тыңдау  арқылы  ұсынылады.  Диалогті 

53

шар бар. Мараттың жасы алтыда. Осы арқылы бүгін Мараттың 

туған  күні  екені  ескерілуі  тиіс.  2-тапсырмада  диалогтегі 

балалардың  жасын қайталайды, кімнің туған күні екенін ай-

тады. Осыған дейін өткен тақырыптарды қайталау мақсатында 

оқушылар  4-тапсырмадағы  сұрақтарға  I  жақта  жауап  береді. 

5-тапсырмадағы  өлеңді  тыңдайды,  қайталайды,  мұғалім 

мазмұнын түсіндіреді. 

Жазу  дәптеріндегі  1-тапсырмада  оқушылардың  ү  және  ұ 

ды быстарын салыстыра отырып, тиісті әріптерді жазады. Жазу 

дәптеріндегі  2-тапсырмада  сөйлемдерді  өзі  туралы  қысқаша 

ақпаратпен  толықтырады.  Жазу  дәптеріндегі  3-тапсырмада 

текшелерді толтыра отырып, осыған дейін өткен қазақ тілінің 

төл дыбыстарын қайталайды. 

іV. Жаңа сабақты қорытындылау. 

Мұғалім  оқушылар  арасында  жағымды  психологиялық 

жағ дай қалыптастыра отырып, сабақты аяқтайды.

V. робот – менің ойыншығым 

Сабақ саны 

Сабақтың тақырыбы

Сағат саны

1-сабақ

Ойыншықтар

1

2-сабақ

Менің қонжығым

1

3-сабақ

Әсеттің роботы

1

4-сабақ

Кел, ойнайық!

1

5-сабақ

Футбол

1

6-сабақ

Кімнің сыйлығы?

1

7-сабақ

Қыс

1

8-сабақ

Жаңа жыл

1

9-сабақ

Нәтиже сабақ

1

10-сабақ

Менің кітапшам 

1

Барлығы:

10

65

іV. Жаңа сабақты қорытындылау. 

Мұғалім  оқушылар  арасында  жағымды  психологиялық 

жағдай қалыптастыра отырып, сабақты аяқтайды.

VI. Менің аулам

Сабақ саны 

Сабақтың тақырыбы

Сағат саны

1-сабақ

Үй

1

2-сабақ

Биік үй

1

3-сабақ

Нешінші үй?

1

4-сабақ

Бөлмеде

1

5-сабақ

Біздің аула

1

6-сабақ

Аулада 

1

7-сабақ

Аулада ойнаймын

1

8-сабақ

Ойын 

1

9-сабақ

Нәтиже сабақ

1

10-сабақ

Менің кітапшам

1

Барлығы:

10

1-сабақ

Сабақтың тақырыбы: Үй

Сабақтың мақсаты: 

1.  Тақырыпқа  қатысты  сөздерді  меңгерту,  сұраққа  дұрыс 

жауап бере алуға үйрету.

2. Үй тақырыбы бойынша сөздік қорын молайту.

3. Өз үйін, атамекенін аялауға, қадірлеуге тәрбиелеу.

Сабақ барысы:

і. ұйымдастыру кезеңі

Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

Оқушылардың көңілін сабаққа аударуды ұйымдастыру.

іі. Өткен сабақ пен жаңа сабақты сабақтастыру.

ііі. Жаңа сабақ

Берілген жаңа сөзбен сөздік жұмысы орындалады. 1-тапсыр-

74

2-тапсырмада оқушылар баланың үйге жетуіне көмектесуі 

керек.  Олар  балаға  көрсетілген  белгі  бойынша  жолды  айтып 

отырады. Тура жүр, оңға бұрыл, солға бұрыл, тоқта деп жол 

сілтейді. 3-тапсырмада осы белгілерді тағы бір қайталайды.

4-тапсырмада  оқушылар  ойынмен  танысады.  Бұл  ойын-

да  көзі  байлаулы  оқушы  екі  жақта  тұрған  балалардың  ай-

туымен  қарама-қарсы  жақта  тұрған  оқушыға  жетіп,  оның 

қолындағы допты алуы  керек. Оған екі жақта тұрған балалар 

тура жүр, тоқта, оңға бұрыл, солға бұрыл деп жол көрсетіп 

тұруы  қажет.  Бұл  ойынды  балалармен  аулада  өткізуге  бола-

ды. 6-тапсырмада тақпақты тыңдайды, қайталайды. Мұғалім 

тақпақтың маз мұнын түсіндіреді. Тақпақта қандай ойындар 

аталғанын оқушылар айтады.

Жазу  дәптеріндегі  1-тапсырмада  жаңа  сөздерді  белгілері-

мен сәйкестендіру арқылы бұл сөздерді бекітеді. 2-тапсырмада 

баланың жолын өзі сызып шығып, айтып беруі қажет.

іV. Жаңа сабақты қорытындылау. 

Мұғалім  оқушылар  арасында  жағымды  психологиялық 

жағдай қалыптастыра отырып, сабақты аяқтайды. 

VII. Үзіліс. Жүр, асханаға кеттік

Сабақ саны

Сабақтың тақырыбы

Сағат саны

1-сабақ

Азық-түлік

1

2-сабақ

Мен шырын ішемін

1

3-сабақ

Жемістер 

1

4-сабақ

Көкөністер

1

5-сабақ

Асхана 

1

6-сабақ

Менің сүйікті тағамым

1

7-сабақ

Нәтиже сабақ

1

8-сабақ

Менің кітапшам

1

Барлығы:

8

81

Оқушылардың көңілін сабаққа аударуды ұйымдастыру.

іі. Өткен сабақ пен жаңа сабақты сабақтастыру.

ііі. Жаңа сабақ

Берілген  жаңа  сөздермен  сөздік  жұмысы  орындалады. 

1-тапсырмадағы суреттер бойынша оқушылар тағам атаулары-

мен танысады. 

2-тапсырмадағы  сурет  бойынша  аудиотаспадан  диалогті 

тыңдап, баланың сүйікті тағамын атауы керек. «Менің сүйікті 

тағамым – ... .  Мен ... аламын» деп өздерінің қандай тағам ала-

тындарын  айтуды  үйренеді.  Оны  3-тапсырмада  өзінің  қандай 

тағамды жақсы көретінімен толықтырады.

4-тапсырмада  сөйлемдерді  жүргізіп  оқуға  жаттығады. 

Бұл  тапсырмада  оқылымға  көңіл  бөлінеді.  Оқушылар  осы 

мәтін не гізінде өзінің сүйікті тағамы туралы әңгімелей алуға 

жаттығады. БДҚ-дағы 45-кесте пайдаланылады.

5-тапсырмадағы  жаңылтпашты  тыңдайды,  қайталайды. 

Жылдам айтуға жаттығады.

Жазу  дәптеріндегі  1-тапсырмада  оқушылар  суреті  бойын-

ша тағамдардың атауын жазады. 2–3-тапсырмаларда суреттің 

орнына сөздерді жаза отырып,  сүйікті тағамы туралы айтуға 

жаттыға түседі.

іV. Жаңа сабақты қорытындылау. 

Мұғалім  оқушылар  арасында  жағымды  психологиялық 

жағдай қалыптастыра отырып, сабақты аяқтайды.

VIII. Мынау не? Қалам

Сабақ саны

Сабақтың тақырыбы

Сағат саны

1-сабақ

Мынау – мектеп

1

2-сабақ

Менің  сыныбым

1

3-сабақ

Оқу құралдары

1

4-сабақ

Қаламмен жаз

1

5-сабақ

Көктем

1

6-сабақ

Көктем сәні

1

7-сабақ

Нәтиже сабақ

1

8-сабақ

Менің кітапшам

1

Барлығы:

8

89

жазу  дағдыларына  назар  аударады.  2-тапсырманы  орындау 

арқылы қай жануардың не дегенін сәйкестендіреді, жауаптар-

ды оқиды, басқа оқушылардың жауаптарымен салыстырады. 

Оқушылар ертегіні рөлге бөліп айтып береді. 

іV. Жаңа сабақты қорытындылау. 

Мұғалім  оқушылар  арасында  жағымды  психологиялық 

жағдай қалыптастыра отырып, сабақты аяқтайды.

IX. Сөмкеңде не бар?

Сабақ саны

Сабақтың тақырыбы

Сағат саны

1-сабақ

Менің сөмкем

1

2-сабақ

Сөмкеңде не бар?

1

3-сабақ

Кімнің сөмкесі?

1

4-сабақ

Қарындаштар

1

5-сабақ

Мен қаламмен жазамын

1

6-сабақ

Ою жасайық

1

7-сабақ

Нәтиже сабақ

1

8-сабақ

Менің кітапшам

1

Барлығы:

8

1-сабақ

Сабақтың тақырыбы: Менің сөмкем

Сабақтың мақсаты: 

1. Оқушыларды өз сөмкелерін сипаттай алуға үйрету.

2. Сөздік қорын байыту, ауызекі сөйлеу қабілеттерін дамыту.

3. Заттарына ұқыпты қарауға   тәрбиелеу.

Сабақ барысы:

і. ұйымдастыру кезеңі

Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

Оқушылардың көңілін сабаққа аударуды ұйымдастыру.

іі. Өткен сабақ пен жаңа сабақты сабақтастыру.

ііі. Жаңа сабақ

Оқулықтағы  1-тапсырмада  берілген  суретпен  жұмыс 

96

қайталайды,  өз  бетінше  оқиды.  Соның  негізінде  мұғалімнің 

көмегімен ою жасайды, өзінің іс-әрекетін айта алуға үйренеді. 

Жазу  дәптеріндегі  1-тапсырмадағы  сөздерді  оқып,  көркем 

жазуға  дағдыланады.  Мұғалім  оқушылардың  сөздерді  дұрыс 

түсінгенін  тексереді.  2-тапсырмада  суреттерді  ретімен  қою 

арқылы ою қиюдың жолдарын дұрыс есте сақтағанын бекітеді. 

3-тапсырмада  сөйлемді  толықтырып  жазуға  көңіл  бөлінеді. 

Етістіктерді дұрыс жазуға, орынды қолдануға үйренеді. 

іV. Жаңа сабақты қорытындылау. 

Мұғалім  оқушылар  арасында  жағымды  психологиялық 

жағдай қалыптастыра отырып, сабақты аяқтайды.

Х. Мектептің жүзу бассейні

Сабақ саны

Сабақтың тақырыбы

Сағат саны

1-сабақ

Таңертең

1

2-сабақ

Бассейн

1

3-сабақ

Апта күндері

1

4-сабақ

Бассейнде

1

5-сабақ

Демалыс күні

1

6-сабақ

Нәтиже сабақ

1

7-сабақ

Менің кітапшам 

1

Барлығы:

7

1-сабақ

Сабақтың тақырыбы: таңертең

Сабақтың мақсаты: 

1. Таңертең орындалатын іс-әрекеттерді айтуды үйрету. Ба-

рамын, жасаймын, жуамын сөздерін қолдануға үйрету.

2. Сөздік қорын байыту, ауызекі сөйлеу қабілеттерін дамы-

ту.

3. Салауатты өмір салтын насихаттау.

Сабақтың барысы:

і. ұйымдастыру кезеңі

101

Әсет пен Гауһардың қайда баратынын, қайда бармайтынын су-

ретке қарай отырып сөйлем құрап айтады. 

5-тапсырмадағы суреттерге қарап, оқушылар демалыс күні 

кімнің қайда баратынын айтуға дағдыланады.

Жазу  дәптеріндегі  1-тапсырмада  берілген  суреттерге  қа-

рай  отырып  оқушылар  жаңа  сөздерді  тағы  қайталап,  жаза-

ды.  2-тапсырмада  ба рыс  септігінің  жалғауларының  жалғану 

тәртібі  пысықталады.  Оқушылар  жалғаудың  дұрыс  нұсқасын 

көрсетілгендей етіп қоршайды. 3-тапсырмада оқушылар сурет-

терге қарай отырып, сұраққа жазбаша жауап береді.

іV. Жаңа сабақты қорытындылау. 

Мұғалім  оқушылар  арасында  жағымды  психологиялық 

жағдай қалыптастыра отырып, сабақты аяқтайды.

Хі. кел, санайық!

Сабақ саны

Сабақтың тақырыбы

Сағат саны

1-сабақ

Мен әріптерді білемін

1

2-сабақ

Бірге футбол ойнаймыз

1

3-сабақ

Жаз мезгілі

1

4-сабақ

Менің туған күнім

1

5-сабақ

Тышқан – жыл басы

1

6-сабақ

Мектепте

1

7-сабақ

Не дәмді?

1

8- сабақ

Сен не білесің?

1

9- сабақ

Нәтиже сабақ

1

10-сабақ

Менің кітапшам 

1

Барлығы:

10

1-сабақ

Сабақтың тақырыбы: Мен әріптерді білемін

Сабақтың мақсаты: 

1. Қазақ тілінің төл дыбыстарының айтылуы мен жазылу-

ын қайталау; олардың сөздер мен сөйлем ішіндегі қолданы сын 

пысықтау. А–Ә, О–Ө дыбыстарын салыстыру.