Бағдарламасы аясында іске асырылды David В. Brinkerhoff, Rose Weitz, Suzanne T. Ortega essentials of
Д е р е к т е р г е д е н қ о й са қ : Ш а п а л а қ п е н ү р у ғ а қ а т ы с т ы көз-
жүктеу/скачать 35,41 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ө/ІЕУМЕТТЕНУ
| Д е р е к т е р г е д е н қ о й са қ : Ш а п а л а қ п е н ү р у ғ а қ а т ы с т ы көз-
қ а р а с осы айырмашылықтарды зерттейді. Отбасы - әлеуметтенудің ең маңызды агенті екенінің тағы бір себебі - бала кездегі қалыптасқан өзін-өзі бағалау ұзаққа созыла- тын нәтиже береді. Дамудың кейінгі кезеңдерінде біз бастапқы жылдарда қалыптасқан ұғымдармен үйлесетін және соларды да- мытатын тәжірибе мен іс-әрекеттерге ұмтыламыз. Бала кезде біз жеке түлға ретінде түпкілікті қалыптаспасақ та, өзіндік бағалауы- Ө/ІЕУМЕТТЕНУ 101 мыз жетілмесе де сол бала кездегі тәжірибелеріміз кейінгі дамуы- мызға негіз болады. Ата-ананың діни ұстанымы, әлеуметтік деңгейі мен ұлты - баланың мінез-құлқына, нанымына, өзін-өзі бағалауына және қоғамда алатын орнына ықпал ететін әлеуметтенудің маңызды агенті болып табылады. Олар басқалардың бала жайындағы пікіріне эсер етеді және баланың от- басынан тысқары ортада әрекегке түсетін топтарын анықтайды. Осылай- ша, отбасының нәсілі, деңгейі және діні баланың аулада, мектепте және жұмыс барысында алғашқы тәжірибе жинауына ықпал етеді. Қатарластар Өткен ғасырларда кейбір балалар оқшауланған шаруа қожалықта- рында өмір сүрді, қазіргі кезде де сондай жағдай кездеседі. Мұндай ба- лалардың отбасылары бала кезінен әлеуметтенудің жалғыз маңызды агенті болды. Алайда соңғы бірнеше онжылдықтағы міндетті білім беру, жұмыс істейтін жастар санының артуы қазіргі қоғамда жастар субмәдениетінің пайда болуына себеп болды. Ата-аналардың екеуі де жүмыс істеуі бұл жагдайды одан әрі жеделдетіп жіберді. Сөйтіп, қатар- ластар тобымен өзара әрекетке түсу арқылы вакуумның орны толты- рылды (Osgood et al, 1996). Қатарластар тобы дегеніміз-жастары және әлеуметтік мәртебесі бірдей адамдар. Осы топтың әр мүшесі қатарлас деп аталады. Көптеген балалар осы топқа кіруге үлкен мән береді және сол топтың мәдениетін тез қабылдайды (Harris, 1998; Handel, Cahill, 8c Elkin, 2007). Әлеуметтенуді және өзін-өзі бағалауды дамытуда қатарластар- дың өзара әрекеттесуінің ықпалы қандай? Бір-бірімен араласатын ба- лалардың киім кию улгісі мен іс-әрекеттері ұқсас болып келеді. Мейлі олар чирлидерлер, жақсы оқитын студенттер тобы немесе банды бол- сын, қатарластар топ мүшелеріне сол топқа сай болу жөнінде талап қояды. Ересектердің бақылауынсыз достарымен көбірек уақыт өткіз- ген балаға достары міндетті түрде эсер етеді (Haynie & Osgood, 2005). Нәтижесінде, қатарластардың құндылықтары мен өмір салтына сай болуға ұмтылу отбасында кикілжіңдердің туындауына әкеп соқ- I Отбасы баланы әлеуметтендіруде, I баланың нақты дағдыларды, тілдерді, құндылықтарды меңгеруінде маңызды рөл атқарады. Қатарластар тобы - жасы мен әлеуметтік мәртебесі бірдей адамдар. Қатарлас - қатарластар тобының мүілесі. |