Бағдарламасы тарау. Жалпы ережелер

6. 
   көрсетілген типтегі түрлі бағдарламалық жүйелермен және сервистермен бастапқы деңгейде жұмыс істеуге дағдыландыру, сәйкес терминологияны қоладана отырып, осы жүйелер мен сервистердің жұмысын сипаттауға үйрету;
   
7. 
   естімейтін білім алушылар оқу және практикалық іс-әрекет барысында қоғам және коммуникация құралдарының ақпараттық ресурстарын пайдалану тәжірибесін жинақтау үшін жағдай жасау;
   
8. 
   білім алушыларда жеке ақпараттық орта құру және оны жүргізіп отыру, жеке ақпараттық қауіпсіздігі мен маңызды ақпараттарды қорғай білу біліктілігін қалыптастыру;
   
9. 
   сенімді және пайдалы ақпаратты алуға іріктеу және мақсатталған қатынасын тәрбиелеу;
   
10. 
    ақпараттандыру құралдарымен жұмыс істеу ерекшеліктері туралы түсініктерін қалыптастыру; АКТ-мен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік және гигиена талаптарын сақтауға үйрету;
    
11. 
    сөйлеу мәдениетін дамыту, білімін, сыни ойлауын, қарым-қатынастың және мәселелерді шешу мен шешім қабылдаудың түрлі тәсілдерін функционалді және шығармашылық тұрғыдан қолдануға үйрету;
    
12. 
    дамыту және түзету міндеттерін жүзеге асыруға қажетті өнімді іс- әрекет түрлерін моделдеу (топтастыру, құрастыру, эксперимент жасау, болжау);
    
13. 
    өзіндік жазбаша сөйлеу тілін қалыптастыру үшін АКТ қолдану;
    
14. 
    естімейтінбілім алушыларды арнайы оқытуын сапалы жекелендіру мүмкіндіктерін кеңейту;
    
15. 
    өнімді жеке іс-әрекетінің қызықты формасы мен қажетті еркіндік дәрежесін қамтамасыз ету;
    
16. 
    білім алушылардың тұлғалық дамуы (өзіндік жұмыс істеу және ұжымда жұмыс істеу үшін қажетті қасиеттер: тәуелсіздік, жауапкершілік, белсенділік, табандылық, шыдамдылық және толеранттық);
    
17. 
    ақпараттық технологиялардың құқықтық, этикалық аспектілерін түсінуін және қабылдауын қалыптастыру;
    
18. 
    сөйлеу тілдік дағдылар мен дұрыс дыбыс айтуды дамыту.
    

2. 
   тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
   

4. 
   АКТ арқылы естімейтін білім алушыларға білім беруде дамыту және түзету міндеттерін тиімді шешу үшін қажетті оңтайлы, яғни дәстүрлі оқыту құралдары арқылы мүмкін емес жағдайлар жасалады.
   
5. 
   Естімейтін білім алушыларды оқыту құралы ретінде компьютедің артықшылығы мынада:
   
   1. 
      олар үшін қиын оқу іс-әрекетіне ынталандыру;
      

2. 
   тікелей бақылауға қиын және жабық таным нысаналарының заттық мазмұнын кез-келген қажетті белгілік формада, біреуінен екіншісіне еркін ауыса отырып модельдеуге;
   
3. 
   бір заттық мазмұнды көрнекі формада және сөйлеу тілі арқылы моделдеуді ретімен әрі қатар жүзеге асыруға, бір тәсілден екіншісіне ауысуға;
   
4. 
   дамыту және түзету міндеттерін меңгеру үшін қажетті, балалардың бірлескен және жеке іс-әрекетінің өнімді түрлерін моделдеуге (құрастыру, эксперимент жүргізу, болжам жасау);
   
5. 
   бала шынайы және кейінгі уақыттағы өзіндік іс-әрекетін талдау үшін қосымша көрнекі динамикалық негіз жасауға;
   
6. 
   топтық оқыту жағдайында балалардың жеке өнімді іс-әрекетін қамтамасыз етуге;
   
7. 
   арнайы оқытудың сапалы жекелендіру аясын кеңейтуге мүмкіндік береді.
   
1. 
   Бағдарламаны жүзеге асыру дыбыс айтудың негізгі дағдыларын қалыптастыру үшін сенсорлық базаны кеңейтуге, шынайы және кейінгі уақыттағы өзіндік сөйлеу іс-әрекетін талдау үшін қосымша көрнекі негіз жасауға, жаттығуларды интербелсенді ойындарға трансформациялауғы, естімейтін білім алушыларды оқытудың сапалы жекелендіру аясын кеңейтуге мүмкіндік береді.
   
2. 
   Бағдарламаны жүзеге асыру жағдайында ауызша және жазбаша сөйлеу тілін, есту арқылы қабылдауын, танымдық іс-әрекетін дамытуға және естімейтін білім алушылардың ой-өріс деңгейін арттыруға, жеке тәжірибесін байытуға бағытталған түзету жұмысын жүргізуге мүмкіндік бар.
   
3. 
   Бағдарламаның оқу материалын меңгерудегі негізгі тәсіл есту-көру арқылы қабылдау болып табылады. Оқу материалын қабылдау және түсіну қиындықтары туындаған кезде қосымша құралдар ретінде дактиль және ым- ишарат тілдері қолданылады.
   
4. 
   «Информатиканы» оқыту процесінде инвариантті компоненттің оқу пәндері мен түзету компонетінің пәндері және факультатив сабақтарымен пәнаралық байланыс жүзеге асады: «қазақ тілі мен әдебиет», «Математика», білім беру саласының оқу пәндері «Жаратылыстану», «Адам және қоғам»,
   

10. 
    Естімейтін білім алушыларды бағдарламалауға үйрету кезеңімен және түрлі жағдайда жүзеге асырылады: 5-7 сыныптарда бағдарламалаудың ойын ортасы қолданылады, 8-10 сыныптарда – бағдарламалаудың кәсіби деңгейдегі ортасы:
    
    1. 
       1-кезең бағдарламалауға үйрету (5-сынып) – аспаптық ортаның нысаналарын бағдарламалау. Келесі нысаналар – мәтін терезесі, батырма, жүгіргіш, тасбақа. Бұл кезеңдегі командалар, әдеттегідей, нысаналардың диалог терезесіне жазылады, кейде рәсімдеу парағына (тек қана сызықтық алгоритмдер). Кезеңді өту уақытында бір ортақ жобамен ғана жұмыс
       

жүргізіледі, ол қарапайым суреттен басталады да, сосын ақырындап толықтырылады және күрделенеді;

2. 
   2-кезең – графиктерді бағдарламалау (6-сынып), яғни әртүрлі геометриялық фигураларды салу. Мұнда алгоритмдердің жаңа түрлері енгізіледі – циклдік және тармақталған.;
   
3. 
   3-кезең (7-сынып) – математикалық болжамды есептер: ойын жасау;
   
4. 
   4-кезең - кәсіби деңгейде бағдарламалау ортасы (8-10 сынып). Оқыту құрылымдық бағдарламалаудан басталады. Осы жерде алгоритмдерде таралым, цикл, ішкі бағдарламалар, деректер түрлері, деректер жиынын зерттеу қолданылады.
   
1. 
   Әрбір кезеңде өзіндік компьютерлік жоба құру орындалады. Бағдарламалау тұрғысынан ол аса күрделі болмауы қарастырылады, бірақ, аяқталған, графикалық түрде безендірілген болады.
   
2. 
   «Информатика» оқу бағдарламасын жүзеге асыру кезінде мектептің жабдықталуын қарастыратын арнайы құралдар мен көмекші оқу құралдары қолданылады:
   
   1. 
      интерактивті және проекциалық құрал-жабдықтар: проектор, интерактивті тақта, компьютерлік желілерді қолданатын топтық жұмысты ұйымдастыру үшін бағдарлама;
      
   2. 
      оқытудың арнайы техникалық және орын толтыру құралдары: фронтальд оқу іс-әрекетін ұйымдастыру үшін стационарлы дыбыскүшейткіш құралдары, жеке есту аппараттары, мультимедиялық компьютер сыныптары;
      
   3. 
      әдістемелік құралдары мен дидактикалық материалдар: информатика, оқыту курстары, электронды плакаттар, анықтама әдістемелік әдебиеттер бойынша баспа комплектісі, ауыспалы материалдарды қамтитын стенд;
      
   4. 
      естімейтін білім алушылардың әрқайсына Бағдарламаға сәйкес жұмыс дәптерлері және оқу құралдары;
      
   5. 
      Бағдарламаны жүзеге асыру үшін бағдарламалық құралдар: операциялық жүйе, антивирус бағдарламалары, бағдарламалар - архиватор, мәтінді процессор, кестелі процессор, программа для создания мультимедиялық презентацияларды жасауға арналған бағдарламалар, векторлы графикамен және растровті графикамен жұмыс істеу үшін бағдарламалар, 3D- редакторлары, бағдарламалаудың ойын ортасы (Лого, Scratch (Скратч), бағдарламаларды өңдеп жасаудың кіріктірілген ортасы (С/С++, Python (Пайзн), Delphi (Дельфи), Lazarus (Лазарас), Pascal (Паскаль).
      

3. 
   тарау. «Информатика» оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
   

13. 
    «Информатика» оқу пәнінің оқу жүктемесінің көлемі:
    
    1. 
       5-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;
       
    2. 
       6-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;
       
    3. 
       7-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;
       

4. 
   8-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;
   
5. 
   9-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;
   
6. 
   10-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты құрайды.
   
1. 
   Оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
   
   1. 
      1-бөлім «Компьютерлік жүйелер»;
      
   2. 
      2-бөлім «Ақпараттық үдерістер»;
      
   3. 
      3-бөлім «Компьютерлік ойлау»;
      
   4. 
      4-бөлім «Денсаулық және қауіпсіздік».
      
2. 
   «Компьютерлік жүйелер» бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
   
   1. 
      компьютер құрылғылары;
      
   2. 
      бағдарламалық қамтамасыздандыру;
      
   3. 
      компьютерлік желілер.
      
3. 
   «Ақпараттық үдерістер» бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
   
   1. 
      ақпаратты ұсыну және өлшеу;
      
   2. 
      ақпараттық нысаналарды құру және қайта өңдеу.
      
4. 
   «Компьютерлік ойлау» бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
   
   1. 
      моделдеу;
      
   2. 
      алгоритмдер;
      
   3. 
      бағдарламалау.
      
5. 
   «Денсаулық және қауіпсіздік» бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
   
   1. 
      эргономика;
      
   2. 
      ақпараттық және онлайн қауіпсіздігі.
      
6. 
   5-сыныпқа арналған «Информатика» оқу пәнінің базалық мазмұны:
   
   1. 
      кіріспе. Компьютер және қауіпсіздік:техникалық қауіпсіздігі мен жұмыс орнын ұйымдастыру; компьютер, қызметі және компьютердің негізгі құрылғыларының мүмкіндіктері; клавиатура; компьютердің қосалқы құрылғылары;
      
   2. 
      интернеттегі қауіпсіздік: бөтен жұмысты көшіру заңсыз; құжаттарға пароль қою; жалпыға қолжетімді файлдармен жұмыс жасау (орналастыру, редакциялау, жүктеу);
      
   3. 
      ақпарат және оны өңдеу: информатика, ақпарат; ақпарат түрлері және оны өңдеу тәсілдері; ақпаратты түрлі формада ұсыну; топтастыру және бағдарламалық қамтамасыздандырудың жалпы сипаттамасы; операциялық жүйенің түсінігі, операциялық жүйені операциялық жүйені басқарудың негізгі нысаналары мен тәсілдері, файлдар, папкалар, ярлыктар, нысаналарымен жұмыс;
      
   4. 
      компьютерлік графика: қарапайым графикалық редакторда растровті бейнелерді құру және жөндеу: құру, сақтау және суретті ашу, графикалық редактордың сурет салу аспаптары, сурет фрагменттерімен жұмыс жасау, графикалық ақпараттарды өңдеу (масштабқа салу, бейнені трансформациялау), басуға дайындау, басып шығару;
      
   5. 
      мәтінді процессор: мәтіндік процессор туралы жалпы деректер, интерфейс бағдарламалары, мәтіндерді өңдеу. Мәтінді құжаттар және олардың
      

құрылымдық бірліктері (бөлімдер, азат жол, жолақ, сөз, символ). Мәтінді құжаттарды құру технологиясы. Компьютерде мәтінді құжаттарды құру және жөндеу (қосу, жою және символдарды ауыстыру, мәтін фрагменттерімен жұмыс жасау, жазуды тексеру, тасымал белгілерін қою). Символдарды форматтау (шрифт, өлшемі, сызбасы, түсі). Азат жолды форматтау (түзу қылу, алғашқы жолақтағы қашықтық, жолақ арасындағы интервал). Стилді форматтау. Мәтінді құжаттарға тізімдерді, графикалық нысаналарды енгізу;

6. 
   алгоритмдер: алгоритм; орындаушы, орындаушының командалар жүйесі; ауызша формада алгоритмді ұсыну;
   
7. 
   бағдарламалау: бағдарламалаудың ойын ортасы (Лого, Scratch (Скратч); өзгермелігін хабарлау; енгізу, шығару командалары;
   
8. 
   мини-жобаны жасау: бағдарламалаудың ойын ортасында нысаналарды бағдарламалау (Лого, Scratch (Скратч). Келесі нысаналар – мәтінді терезе, батырма, жүгіргіш, тасбақа. Бұл кезеңдегі командалар, әдеттегідей, нысаналардың диалог терезесіне жазылады, кейде рәсімдеу парағына (тек қана сызықтық алгоритмдер).
   
1. 
   6- сыныпқа арналған «Информатика» оқу пәнінің базалық мазмұны:
   
   1. 
      компьютер мен қауіпсіздік: қауіпсіздік техникасы және жұмыс орнын ұйымдастыру; есептеу техникасының даму тарихы, электронды-есептеу машиналардың кезі; жүйелі блок құрылғысы (процессор және қатты диск);
      
   2. 
      компьютерлік жүйелер мен желілер: телекоммуникациялар, компьютерлік байланыстың негізгі түрлері; жаһандық ақпараттық желілер; Интернеттен ақпарат іздеу;
      
   3. 
      ақпарат және оны өңдеу: ақпаратты өңдеу тәсілдері (сақтау, жөнелту, өңдеу); компьютерлік презентациялар, бағдарламаның интерфейспен танысу; мультимедиялық презентациялырдың инструкторы; презентацияларды құру, безендіру шаблондары, мәтінді құру, кестені, суреттерді, видеоны және дыбыстарды енгізу; гиперсілтеме келтіру, анимация тиімділігі; триггерлер; презентацияны көрсету;
      
   4. 
      алгоритмдер: алгоритмдер және оларды орындаушылар, алгоритмдерді жазу формалары, блок-сызба, алгоритмдер типтері (сызықтық, тармақталған и циклді);
      
   5. 
      бағдарламалау: бағдарламалаудың ойын ортасы (Лого, Scratch (Скратч), тармақтар, цикл;
      
   6. 
      жобаны жасау: бағдарламалаудың ойын ортасында нысаналар мен оқиғалардың анимациясын құру (Лого, Scratch (Скратч); құжатты басып шығаруға дайындау (парақ параметрлерін орнату, алдын-ала қарау, құжатты басып шығару, түрлі мәтінді форматта құжатты сақтау); жобаны ұсыну.
      
2. 
   7- сыныпқа арналған «Информатика» оқу пәнінің базалық мазмұны:
   
   1. 
      компьютерлік жүйелер мен желілер: эргономика, қауіпсіздік техникасы; компьютердің негізгі құрылғыларының өзара әрекеттесуі; операциялық жүйенің негізгі қызметі; сымсыз желілер;
      
   2. 
      мәтінді құжаттардағы сілтемелерді ұйымдастыру: сілтеме,
      

гиперсілмете; мазмұны; реферат жасау;

3. 
   мәтінді ақпаратты ұсыну: мәтінді ақпаратқа шифр қою; ақпаратты екілік (екі дана) ұсыну;
   
4. 
   компьютерлік графика: компьютерлік графика түрлері; векторлық и растрлық графиканы құру және өңдеу бойынша бағдарламалар, графикалық файлдардың форматтары; векторлық графика, векторлық графиканы өңдеудің интерфейс бағдарламалары по обработке векторной графии, фигураларды салу, векторлы нысаналармен қарапайым операциялар, қисықтарды редакциялау, мәтін, мәтінді блоктарды құру; растрлы және векторлы кескіндемелерді салыстыру;
   
5. 
   компьютер ойындарын жасап дайындау: компьютердегі есептерді шешу кезеңдері; алгоритмді блок-сызба түрінде ұсыну; компьютерлі ойындардың тұжырымдамасы;
   
6. 
   компьютерлік ойынды құру: бағдарламалаудың ойын ортасында сценарийді жасап дайындау және жүзеге асыру; ойынды жасап дайындау сатысында қолданылатын компоненттер; бағдарламадағы қателерді анықтау және түзету; ойынға арналған құжаттар; сілтемелерді ұйымдастыру (гиперсілтемелер, мазмұны, атауы, нұсқама); пайдаланған ресурстарға сілтеме.
   
1. 
   8- сыныпқа арналған «Информатика» оқу пәнінің базалық мазмұны:
   
   1. 
      ақпаратты өлшеу және компьютерлік ес: ақпаратты өлшеу бірліктері, ақпаратты өлшеу бірліктерінің біреуінен келесіге ауыстыру; компьютердің ес түрлері (жедел ес құрылғылары, тұрақты ес құрылғылары, сыртқы ес, кеш-есте сақтауы); бірдей ақпаратты сақтайтын түрлі форматтағы файлдардың мөлшерін салыстыру; ақпаратты қысу, мұрағаттау-бағдарламалары; мұрағатты құру және ашу;
      
   2. 
      желілер және қауіпсіздік: қолданылу мәні, классификация компьютерлік желілерді топтастыру (масштаб бойынша, түрлеріне қарай, тиесілігіне қарай); ақпаратты зиянды бағдарламалардан қорғау;
      
   3. 
      электронды кестелердің көмегімен есептерді шешу: құру, редакциялау және мәтінді процессорда кестелерді форматтау (пішімдеу); электронды кестелер, электронды кестелердің негізгі ұғымдары; енгізу, редакциялау және мәліметтерді форматтау (тазалау), толтыру маркері; мәлімет типтері; формулаларды енгізу; шартты түрде форматтау (тазалау); диаграммалар құру;
      
   4. 
      шешімдерді бағдарламалау (осының біреуі: С/С++, Python (Пайзн), Delphi (Дельфи), Lazarus (Лазарас), Pascal (Паскаль): бағдарламалау жүйесі бағдарламалар тілі; мәліметтер типі; жоба интерфейсі; сызықтық алгоритмдерді бағдарламалау; тармақталған алгоритмдерді, ішіне салынған и құрамды шарттарды бағдарламалау;
      
   5. 
      нысандар мен оқиғаларды моделдеу: 3D-редакторы; нысандардың үшөлшемді модельдері; оқиғалардың үшөлшемді модельдері; үшөлшемді нысандар мен оқиғаларды құру және редакциялау.
      
2. 
   9- сыныпқа арналған «Информатика» оқу пәнінің базалық мазмұны:
   
   1. 
      компьютер мен желілердің техникалық сипаттамасы: ақпарат санын
      

бағалау үшін алфавиттік тұғыр қолдану; процессордің негізгі сипаттамасы; компьютерлік желілердің өткізу қабілеті;

2. 
   денсаулықжәне қауіпсіздік: электронды құрылғылардың адам ағзасына ықпалы, электронды құрылғыларды жағымсыз ықпалдардан қорғау амалдары; желідегі қолданушының қауіпсіздігі: алаяқтық, интернеттегі агрессия;
   
3. 
   электронды кестедегі ақпаратты өңдеу: электронды кестедегі деректердің форматы; абсолютті жіне салыстырмалы сілтемелер; атқарым графигін құру; кіріктірме атқарымдарды қолдану: математикалық (қосынды, көбейтінді, дәреже), статистикалық (мин, макс, орта көрсеткіш, есеп, егер есебі), логикалық (егер);
   
4. 
   бағдарлама жасаудың біріктірілген ортасы ( оның бірі: С/С++, Python (Пайзн), Delphi (Дельфи), Lazarus (Лазарас), Pascal (Паскаль): қызметіне қарай бағдарламалық қамтамасыздандыруды топтастыру; қосымша жасаудың біріктірілген ортасының құрамды бөліктері; таңдау операторы; цикл операторы (көрсеткіші бар цикл, шарты бар цикл, кейінгі шарты бар цикл); алгоритмді трассирлеу;
   
5. 
   өңдеп жасаудың біріктірілген ортасында есептерді шешу: өңдеп жасаудың біріктірілген ортасында қолданбалы есептердің шешімдерін моделдеу.
   
1. 
   10- сыныпқа арналған «Информатика» оқу пәнінің базалық мазмұны:
   
   1. 
      ақпаратпен жұмыс жасау: эргономика (компьютерде жұмыс істеу уақытын бағалау); ақпарат қасиеттері; бұлт технологиясын қолдана отырып, құжаттармен бірлескен жұмыс жасау; желіде жұмыс жасаудың этикалық және құқықтық нормалары;
      
   2. 
      компьютердің конфигурациясы: компьютердің конфигурациясын таңдау (аппаратты және бағдарламалық қамтамасыздандыруды) оның қызметіне қарай;
      
   3. 
      деректер базасы: деректер базасы, алаңы, жазу; электронды кестедегі деректер базасын құру; іздеу, деректерді сұрыптау және тазалау;
      
   4. 
      деректер ауқымы (один из: С/С++, Python (Пайзн), Delphi (Дельфи), Lazarus (Лазарас), Pascal (Паскаль): бірөлшемді ауқым; ауқымды өлшеудіңнегізгі алгоритмдері: іздеу, сұрыптау, орын ауыстыру, ауқым элементерін жою немесе қосу;
      
   5. 
      электронды кестеде үдерістерді моделдеу: моделді жасау және оны зерттеу (электорнды кестедегі деректер базасы); едәуір тиімді амалын анықтай отырып, есептерді түрлі амалдармен; электронды кестедегі үдерістер моделдерін зерттеу (физикалық, биологиялық, экономикалық).
      

4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

25. 
    Бағдарламада оқыту мақсаттары кодпен берілген. Кодтағы бірінші сан сыныпты білдіреді, екінші және үшінші сандар – бөлімі мен бөлімшесін, төртінші сан оқыту мақсатының нумерациясын көрсетеді. Мысалы, 6.2.1.4 кодында «6» – сынып, «2.1» – бөлім және бөлімше, «4» – оқыту мақсатының нумерациясы.
    
26. 
    Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
    
    1. 
       1-бөлім «Компьютерлік жүйелер»: 1-кесте
       

2. 
   2-бөлім «Ақпараттық үдерістер»: 2-кесте
   

3. 
   3-бөлім «Компьютерлік ойлау»: 3-кесте
   

4. 
   4-бөлім «Денсаулық және қауіпсіздік»: 4-кесте
   

27. 
    Осы Бағдарлама есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін
    

28. 
    Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
    

1. 
   5-сынып: 1-кесте
   

2. 
   6-сынып: 2-кесте
   

3. 
   7-сынып 3-кесте
   

4. 
   8-сынып: 4-кесте