«Балалар психологиясы» пәнінің дәріс материалдары
Мектеп жасына дейінгі бала психикасының дамуына мектеп алды дағдарысының ықпалы
жүктеу/скачать 192,71 Kb.
|
Дәріс балалар психологиясы (2) (2)
- Бұл бет үшін навигация:
- Жас дағдарысына «Психологиялық сөздікте»
- Мектеп жасына дейінгі баланы мектепке даярлаудың бағыттар мен оқуға бейімдеу жолдары.
| 3. Мектеп жасына дейінгі бала психикасының дамуына мектеп алды дағдарысының ықпалы. Мектепке оқуға қабылданар баланы мектептік болмысқа ендіру, толыққанды оқу әрекетін қалыптастыру – өтпелі кезеңге тән психикалық дамудың барлық жиынтықтарымен тығыз байланысты.
Жас дағдарысына «Психологиялық сөздікте» мынандай анықтама беріледі «бір жас кезеңінен екінші жас кезеңіне өтудің шартты атауы. Ал егер осы ауысулар міндетті, әр заңдылық болса, теріс қылықтар - баланың өмір сүру жағдайының өзгеруіне байланысты туындайтын қиындықтардың нәтижесі». Л.С.Выготскийдің пайымдауынша, психикалық дамудың жалпы заңдарын түсіну кілтін өтпелі кезеңдерді, яғни даму дағдарыстарын зерттеу береді. Даму дағдарыстарын зерттеу туралы Л.С.Выготскийдің тезистері жарты ғасыр бұрынғы өзектілігін жойған жоқ. Психикалық даму туралы белгілі бір жас кезеңіне сипаттама берілгенде, барлық зерттеушілер Л.С.Выготскийдің «дағдарыс» теориясына сүйенеді, содан мысалдар келтіреді. Ал, осы мәселесіне жаңаша қарау, оны дамудың қазіргі кезеңіне сәйкес жаңа қырынан ашу, немесе Л.С.Выготский теориясына терең талдау жасаған зерттеулер байқалмайды. А.Н.Леонтьев бойынша, жаңа әрекеттің қалыптасу жаңа мотивтердің пайда болуымен байланысты, яғни мотивтің мақсатқа бағытталуымен сипатталады; іс – қимыл мазмұны біртіндеп байи түседі де, іс – әрекет шеңберіне көше түседі. Дағдарыс бір кезеңнен екінші кезеңге өтудегі, жетекші әрекеттің бір түрінен екінші түріне ауысардағы дамудың аса қажетті белгісі емес; егер баланың психикалық дамуы тәрбие арқылы меңгермелі сипатта болатын болса дағдарыстың өтпеуі де мүмкін. Дағдарыс – психологиялық ақиқат құбылыс ретінде емес, бұрыс тәрбие нәтижесі ретінде қарастырылатын болды. Бұл көзқарасқа қарсы, Д.Б.Эльконин зерттеуінде, дағдарыс жүйеден екінші жүйеге ауысуы ретінде сипатталады. Дамудың сатысында адам іс – әрекетінің белгілі бір жағы қарқынды түрде өседі (оған сәйкес қабілеті де артады), ал екінші жағы біртіндеп қала бастайды. Осы қалу (кешігу) белгілі бір шекке жеткенде, жетекші әрекеттің өзгерісі басталады, нәтижесінде, даму дағдарысқа ұшырайды. Д.Б.Эльконин дағдарыс жастары психикасымен байланысты арнайы сұрақтардың жасалу қажеттілігін атап көрсетті. Бірақ дағдарыс кезеңнің өту тетігінашқан жоқ. Л.С.Выготскийдің 7 жас дағдарысы туралы зерттеуін талдай отырып, Д.Б.Эльконин дербестікке ұмтылу – бала мен ересек арасындағы жаңа қатынастар жүйесінің қажетті алғышырты деп болжады. 4.Мектеп жасына дейінгі баланы мектепке даярлаудың бағыттар мен оқуға бейімдеу жолдары. Балалардың мектептегі оқуға дайындығын қалыптастыруда жүргізілетін іс – әрекет, тек түзету жұмыстары арқылы ғана үлкен орын алмай сонымен қатар, басқа да танымдық әдістерінің дамуы арқылы, мысалы, зейіннің қасиеттерінде, ес пен қабылдауда, сөйлеу мен ойлауда және т.б процестерде үлкен орын алуы тиіс. Балалардың мектептегі оқуға дайындығын қалыптастыру сабақтардың, білімнің тиімділігін олардың дамуы деңгейі мен зейіннің жоғары дамығанына әсіресе ырықты зейіннің рөлі ерекше жоғары болады. Балалардың санасын бақылау үшін, оқу әрекетіндегі зейіннің анықтау объектісіне туралау, есте сақтау, ойлау мен сөйлеуде алдарына мақсат қойылады. Қиял белгілі бір затқа тәуелді болып қалмай, ішкі әрекетке айналып ол өз қиялын сөздік шығармашылықта көрсете бастайды. Мысалы: санамақтар, мазақтамалар, өлеңдер және сурет салу, мүсіндеу кездерінде. Міне осы жас ерекшеліктерін ескере отырып, баланы мектепке дайындаудағы негізгі қағидаларды жасауға болады. Баланың мектепке дайындау кезінде ең алдымен баланың мектепке деген қызығушылығын туғызып, содан кейін ғана дамытушылық жұмыстар жүргізу керек. жүктеу/скачать 192,71 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|