ЖАҢА ТУЫЛҒАН НӘРЕСТЕЛЕРДІҢ ГЕМОРРАГИЯЛЫҚ АУРУЫ

Аталған ауру негізінен нәресте организмінде К-витаминінің жеткіліксіздігі
салдарынан геморрагиялық симптомдармен айқындалатын ауру.
Н.П. Шабаловтың (2004
жыл) деректері бойынша осы ауруға қарсы К витаминімен алдын алу шараларын
жүргізбегенде, ол жаңа туылған ңәрестелердің 0,25-1,5% дамиды. Осыған нақты дәйек,
шет елдерде клиникалық тәжірибеде нәресте туғаннан кейін жаппай 1 мг мөлшерде К
витаминін парентералды енгізгеннен кейін, ЖТН ГрА-ның жиілілігі күрт 0,01% және одан
төмендеп азайған. Әдетте, НГрА ерте (өмірінің алғашқы 24 сағаттарында білінсе),
классикалық (өмірінің 1-5 күндері) және кеш (өмірінің 2-8 апталарында, сирек 6 ай ішінде
білінетін) түрлеріне бөледі. Аурудың барлық үш түріде К витаминінің жеткіліксіздігі
салдарынан дамиды.
Патогенезі.
Жалпы К витаминінің биологиялық ролі протромбиндегі (II фактор),
проконвертиндегі (VII фактор), антигемофилді В глобулиндегі (IX фактор) және Стюарт-
Проуэр факторіндегі (X фактор), сондай-ақ плазманың С және Ѕ антипротезаларындағы
ұйытуға қарсы механизмдерге қатынасатын остеокалциндегі және кейбір басқада
белоктардағы глютамин қышқылы қалдықтарының γ-карбоксилдену құбылысын
белсендіру болып есептеледі.
«К» витаминінің жеткіліксіздігінде бауырда Са++ иондарын байланыстыруға және
қанды ұйытуға толық қатысуға қаблетсіз, белсенді емес акарбокси – II, VII, IX және Х
факторлары түзіледі. «К» витаминінің плацента арқылы өте нашар өтетіндігі және кіндік
бауы қанындағы оның мөлшері барлық уақытта ана қанымен салыстырғанда төмен
екендігі, сондай-ақ жиі шын мәнінде «К» витаминінің өте төмен деңгеймен туылатын
нәрестелердің жиі кездесетіндігі анықталған. Жаңа туылған нәрестелердігі К-
гиповитаминозның дамуына әкелетін түрткілер қатарына: анасына тіке емес әсер ететін
антикоагулянттар (неодикумарин тобынан), құрысуға қарсы дәрілер (фенобарбитал,
дифенин және басқалар), кең спектрлі әсер ететін антибиотиктерді көп мөлшерде
тағайындаулар, эстрогендер аз түзілуімен жүретін гестоз, анасындағы гепато- және
энтеропатиялар, ішек дисбиоздар мен дисбактериоздары жатады.
Бірақ, бірқатар күні жетіп туылған нәрестелердегі К-витаминінің жеткіліксіздігіне
әкелетін факторларды анықтау мүмкін болмайды. Сондықтанда АҚШ педиатрия акаде-
миясы 1960 жылы барлық ЖТН-ге, туылғаннан кейін К витаминің тағайындауды ұсынды.
Адам денесіне К-витамині өсімдік тағамдарынан филлохинон (2-метил, 1,3-фитил,
14-нафтохинон) – К
1
витамині түрінде түседі. К
1
витаминіне деген минимальды тәуліктік
қажеттілік 2 мкг/салмақты құрайды.
Бұдан басқа ішек микрофлоралары К
2
витамині болып саналатын менахинонды
түзеді, бірақ ескеретін жайт, оның мөлшері ересектерде өте азғантай немесе ішек арқылы
сіңірілмейді, керісінше нәрестелерде жақсы сіңіріліп және нәресте организіміне қажетті К-
витаминінің ең басты қайнар көзі болып саналады. Сондықтанда ЖТН-де, емшек
жасындағы балаларда, ішек микрофлораларының өсуін тежейтін, диарея, кең спектірлі
әсер ететін антибиотектерді, әсіресе цефлоспориндердің III буындағы туындыларын
қабылдау, оларда К витаминінің жеткіліксіздігін және геморрагияларды тудыруы ықтимал.
Ана уызында және сүтінде К
1
витамині орташа есеппен 2 мкг/л, ал сиыр сүтінде – 5 мкг/л
деңгейінде болады. Келтірілген осы дәйектер, ана сүтінің, нәрестенің К витаминіне деген
қажеттілікті толық қамтамасыз ет алмайтындығын білдіреді, сондықтан оны ішек
микрофлораларының түзгендігі қажет. Өкінішке орай нәресте өмірінің алғашқы
апталарында ішек микрофлораның қалыптасуы баяу біртіндеп жүреді де, өмірінің
алғашқы күндер К
2
витаминің түзілуі белсенді болмайды. Бұған, өткен ғасырдың 50
жылдарында-ақ ЖТН ГрА жасанды қоректендірілетін нәрестелерден гөрі, табиғи
қоректенетін нәрестелерде жиі кездесетіндігі дәлел бола алады. Парентералды енгізілген
К витаминің 1мг мөлшердегі көлемі, бірнеше сағаттардан кейін қанды ұйытушы К-
витаминіне тәуелді факторлар деңгейінің күрт жоғарлауына әкеліп соқтырады.
356

НГрА ерте түрі әдетте анасына дәрі-дәрмектер (құрысуға қарсы, оралды
антикоагулянттар, антибиотиктер әсіресе бауырға уытты әсер ететіндері) тағайындалғанда
өрбиді. Бірақ айта кету қажет геморрагиялық синдром өмірінің алғашқы күндері тек қана
К витаминінің жеткіліксіздігіне байланысты емес болуы мүмкін. Анасының босанар ал-
дында қабылдаған ацетилсалицил қышқылы ЖТН-де қан ағушылықты туғызуы ықтимал.
Өйткені бұрыннанда белгілі аспириннің және осы топқа жататын дәрілердің жағымсыз
әсері, олардың тромбоциттар қызмет белсенділігінің тежегіш қасиетіне байланысты.

жүктеу/скачать 16,27 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: