Ббк 1. С 94 Қазақстан Республикасы



Pdf көрінісі
бет136/159
Дата29.09.2023
өлшемі1,37 Mb.
#111758
түріБағдарламасы
1   ...   132   133   134   135   136   137   138   139   ...   159
Байланысты:
Әдеби тіл қалыптануы

ә
естілгенмен, 
а 
әрпі жазылады. Мысалы: 
ләззат, тәкаппар, 
рәсуа, діндар, Сәбира, Жәмила.
Мұндай сөздерде алдыңғы 
жіңішке буынның әсерімен келесі буындар да жіңішке айтыла-
ды: 
ләззәт, тәкәппар, рәсуә, діндәр, Сәбирә, Жәмилә.
Бірақ бұл сөздердің алдыңғы тобына да (екінші буынын-
да 
ә 
жазылатын), соңғы тобына да қосымшалар жуан түрде 


265
жалғанады: 
күнәға (күнәге
емес), 
Күләшқа
(
Күләшке
емес), 
Жәмиләға
(
Жәмилеге 
емес), 
діндарлық (діндәрлік 
емес). Айты-
луда да қосымша жуан айтылады.
Осы ережеге сай етіп және өзге ережелерді де ескере оты-
рып, мына үзінділерді дұрыс айтып (оқып) көріңдер:
Талақ етіп бұл ғаламды
Болды мәлім кеткенің.
Кінәсы жоқ жас адамды
Қатты соққан не еткенің...
Ғашық-ақпын еш күмәнсыз,
Ырыс емес, сор үшін.
Көрісуге шыдамаспыз,
Айрылалық сол үшін.,.
(Абай)
§12.
Қазақ тілінде 
жай, шай
сияқты сөздер қосымшасыз 
тұрғанда, жіңішке айтылады: 
жәй, жәйт, шәй.
Бірақ бұл 
сөздерге де қосымша жуан болып жалғанады да сөз тұтасымен 
жуан болып айтылады. Мысалы: 
жайсыз (жәйсіз
емес), 
шайға
кел (
шәйге 
кел емес). Бірінші буыны 
жай, шай 
болып ке-
летін өзге сөздер де – осындай. Қысқасы,
 ж, ш 
дыбысы мен 
й
дыбысының ортасында келген 
а
дыбысы сәл жіңішке айты-
лады. Мысалы, 
жайылым, жайлау, жайнау, шайпау, шайлығу, 
шайы
(жібек) сөздері 
жәйылым, жәйлау, жәйнау, шәйпау, 
шәйлығу, шәйы 
болып айтылады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   132   133   134   135   136   137   138   139   ...   159




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет