Ббк 1. С 94 Қазақстан Республикасы
н дыбысына аяқталып, келесі сөз қ, к, ғ, г
жүктеу/скачать 1,37 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби тіл қалыптануы
| н
дыбысына аяқталып, келесі сөз қ, к, ғ, г ды- быстарынан басталып тұрған сәттің кез келгенінде мүндай өзгеріс бола бермейді, яғни олар бір топқа енбей, екі белек топта тұрса, бір-біріне әсер етпейді. Мысалы, «Қарақыпшақ Қобыланды» пьесасынан Қобыландының мына бір сөзінің дұрыс айтылуын көрелік: Жазылуы Ұлын құл ғып, қызын күң, Қақсатып болған қызылбас. Айтылуы Ұлын / құлғып / қызын / күң/ Қақсатыпполған / қызылбас// Мұнда н – қ, н – к дыбыстары қатар келгенмен, бір-біріне әсер етпейді, өйткені қатар тұрған сөздер екі бөлек ырғақта тұр, сондықтан бұл жерде қ дыбысы ғ -ға, н дыбысы ң -ға ай- налмайды. Осы ережеге сай етіп, әрі алдыңғы қағидаларды ескеріп, мына мәтіндерді дұрыс айтып көріңдер. Ол үшін топтарға бөліп алыңдар. Анталаған жауың көп Қас қамауда біз қалсақ, Жан көке, кімге тапсырдың? Тоғай толған жылқың бар, Қора толған қойың бар, Жан көке, кімге тапсырдың? (М. Әуезов) Жаңа жыл мың тоғыз жүз қырық бесінші, Құйшы, дос! Қыран көңіл, бір желпінші! 262 Қан қырғын, қызыл соқта толастар ма? Жаңа жыл, айт та маған, ал сүйінші! (Қ. Аманжолов) § 7. Бір ырғақты топқа енетін сыңарлардың алдыңғысы н дыбысына аяқталса, келесісі б, п дыбыстарынан басталса, н дыбысы м болып айтылады. Бұл заң түбір мен қосымшаның аралығында да болады. Мысалы, сен бе едің, Құрманбек, Дүйсенбай, Жанпейіс, күнбатыс, күнбағар, жылан бауыр (трактор) деген сөздер сембедің, Құрмамбек, Дүйсембай, Жампейіс, күмбатыс, күмбағар, жыламбауыр болып айтылады. Кейбір адам аттары айтылуынша жазылып жүр: Жампейіс, Бейсембай. жүктеу/скачать 1,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|