§ 8. Бір ырғақтық топтағы компоненттердің алғашқысы
с, т, қ, к, п, ш деген қатаң дауыссыз дыбыстарға аяқталса, келесісі
б дыбысынан басталса,
б дыбысы қатаң
п -ға жуықтау болып
айтылады:
тас бұлақ (айтылуы:
таспұлақ), Сәтбай (Сәтпай), ақ берен (ақперен), айтып берді (айтыпперді), кеш бойы (кешпойұ). Осы ережені және алдыңғыларын ескеріп, мына халық
өлеңдерін дұрыс айтып көріңдер. Ырғақтық топтарға бөліңдер
және дыбыстары өзгеріп айтылған сөздерді көрсетіңдер.
Ат қайда Ақбақайдай шаппай желген,
Қыз қайда құдашадай көзі күлген?
Алыстан ат арытып келгеніңде,
Шақыртпай еш адамға, өзі келген.
Баянауыл басында балалы құр,
Бір сөз айтам, қалқатай, мойныңды бұр.
Аулыңның тұсынан аттанғанда,
Ақ боз үйге сүйеніп қара да тұр.
§ 9. Орыс тілінен енген сөздердің соңында келетін ұяң
б, в, г, д дыбыстары айтылуда қатаң
п, ф, к, т болып естіледі. Фами-
лия соңындағы
-ов, -ев жұрнақтары да
оф, еф, ыф, іф болып
айтылады.
Мысалы:
клуп (клуб), педагок (педагог), устаф (устав), Иваноф (Иванов), Жұмашыф (Жұмашев). Бұл сөздердің ды-
быстары қатаң естілетін болғандықтан, қатаң дауыссыздан ба-
сталатын қосымшалар жалғанады. Мысалы:
наградтау (айты-
263
луы:
награттау), клубқа (клупқа), Ивановтар (Иванофтар). Араб, парсы тілдерінен енген
жад, араб тәрізді бірен-саран
сөздер де
жат, арап болып айтылады, бұларға да қатаң дыбы-
стан басталатын қосымшалар жалғанады:
жадқа айтты (жа-
зылуы да, айтылуы да:
жатқа), арабтар (айтылуда:
араптар).
