Ббк 1. С 94 Қазақстан Республикасы
жүктеу/скачать 1,37 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби тіл қалыптануы
| к
~ ш, қ ~ ш дыбыс алмасу құбылысын көрсететін (шырық ~ шырыш, әпке ~ әпше), үшінші тобы – кірме сөздердің әртүрлі тұлғада қабылдануына (риза ~ разы – ырза, береке ~ берекет) қатысты пайда болған қатарлар. Бұлар да бүгінде нормативті деп танылады, яғни ретіне қарай екеуі де қолданылуға бейім сөздер болмақ. «Реті» деп отырғанымыз – бұлардың функционалдық стильдерде қолданылуы, әсіресе көркем әдебиет үлгілерінен орын алуы (айталық, стильдік мақсатпен авторлық баяндауда немесе кейіпкерлер тілінде) әбден мүмкін. Көркем әдебиетте, әсіресе поэзия тілінде заман ~ замана, алқа-салқа ~ алқам-салқам, әрегідік ~ әредік, әлгінде ~ әлгіде, 100 бәлкім ~ бәлки, бұғана – бұғанақ, бұзық ~ бұзақы, біруақ ~ бірауық, біржолата ~ біротала, ғажайып ~ ғажап, досым ~ до- стым, едәуір ~ недәуір, ерегес егес, есіл-дерті ~ есі-дерті, жазғытұры ~ жазғытұрым, жиіркену ~ жирену, ишара ~ ишарат, кәр ~ қаһар, көкейкесті ~ көкейтесті, қапыда ~ қапия- да, өңкей ~ өңшең, рең ~ реңк тәрізді қатарлардың да табиғаты фонетикалық таза дублеттерден өзгеше. Бұлардың ішінде за- ман ~ замана, қапы ~ қапия, Құдай ~ Құдайа дегендер – «поэ- тикалық сұраныстың» дүниелері. Сөз соңындағы а формантын шақыру септігінің көрсеткіші (звательный падеж) немесе во- катив деп танушылар бар, демек, бұлардың екі варианты да тілде қолданыла алады, бұлар стильдік немесе контекстік ду- блеттер болмақ. Ал әрегідік ~ әредік, көмекей ~ көмей, уағда ~ уәде, тағылым ~ тәлім, жиіркену ~ жирену деген қатардың алғашқы сыңарларындағы жүктеу/скачать 1,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|