Бейбітшілік бақЫТҚа бастайды

 
135 
Еуразия  кеңістігінде  өткен  ғасырларда  өмір  сүрген  халықтар  мен 
мемлекеттердің қалыптасу жолына жасалған талдауларға сүйенді.  
Саясаткерлер  ғалымдардың  айтқанына  құлақ  аспағаны  өкінішті.  Бүгінгі 
таңда  орын  алып  жатқан  келеңсіздіктер  -  заманында  ғалымдар  сан  мәрте 
қайталап  айтқан  болжамдарды  дұрыс  бағаламағанымыздың  көрінісі. 
Этникалық энергия да ядролық энергия тәрізді. Кеңес Одағы құлағаннан соң 
орын  алған  ахуалдар  алып  радиациялық  жарылыстың  нәтижесі  деуге  негіз 
бар. Бүгінгі таңда біздер Хиросима мен Нагасаки трагедиясын үреймен еске 
аламыз,  ядролық  қаруды  жасауға  ат  салысқан  жандардың  есіміне  қара  күйе 
жақтық,  ядролық  қаруды  таратпау  туралы  халықаралық  құжат  жасап,  оған 
қол  қойдық.  Алайда,  этникалық  энергияның  күш-қуаты  әлі  күнге  назардан 
тыс  қалып  келеді.  Ақиқатын  айтсақ,  Шешенстандағы  соғыс  —  Чернобыль 
трагедиясының  қайталанғанымен  тең.  Чернобыльдағы  апаттың  салдарынан 
радиация  аумағындағы  сансыз  көп  адам  ауруға  шалдығып,  мутацияға 
ұшырағаны,  тұтас  деревнялар  мен  поселкелер  бос  қалғаны,  халық 
экономикалық,  психологиялық,  экологиялық  зардаптарды  бастан  кешкені 
мәлім.  Осы  тектес  трагедия  Шешенстандағы  соғыстың  нәтижесінде  кезекті 
мәрте қайталанды.  
Бұрын  біртұтас  құрылымға  бағынған  империя  күйрегеннен  кейінгі 
энергиялық  жарылысқа  қатысты  қандай  да  бір  шешім  қабылдау  қажет 
болатын.  Әркім  өзінің  саласында,  мәселен  біздер  —  телевизия  саласында 
апатты  болдырмауға  ат  салысуға  тиіспіз.  Құлаған  империяның  орнында 
жаңадан бой көтерген мемлекеттер ақпараттың алаңында қандай аласапыран 
орын алады? Бұл аласапыранға тосқауыл қоюдың қандай жолы бар?  
Қазіргі  таңда  ақпараттық  құралдардың  ішіндегі  ең  жетекші  орын 
алатыны,  Лениннің  сөзімен  айтқанда  «Өнердің  ішіндегі  ең  маңыздысы»  — 
телевидение.  Демек,  Еуразияның  ақпараттық  кеңістігіне  ортақ  хабар 
таратушы  ұйым  қажет.  Ол  өзінің  іс-әрекетінде  адамгершілік,  кәсіби  бағыт-
бағдарлы  берік  ұстанып,  ешқандай  саяси,  нарықтық  ықпалдардың  бірде-
біріне  бой  алдырмауы  керек.  Дәл  қазір  Еуразия  аймағындағы  халықтардың 
мәдени  салтын  сақтай  отырып  жұмыс  атқаратын  дәл  осындай  хабар 
тарататын  ұйым  өте  қажет.  «Мир»  телекомпаниясының    жарғылық 
құжатында осы идеология бекітілген.  
Бұрынғы  КСРО  кеңістігінде  әуел  бастан  тіршілік  кешетін  екі  этникалық 
тұтастықтар өзара  түсіністік  табуға,  не болмаса  қақтығысқа  түсуге  тиіс.  Екі 
этникалық  тұтастық  деп  отырғаным  —  Еуразияның  негізгі  ұстыны  болып 
табылатын түркі және славян халықтары. Шешенстан — ең негізгі күштердің 
қақтығысының  шағын  ғана  көрінісі.  Мұсылмандар  мен  христиандар  емес, 
(осындай  жағдай  орын  алуы  да  бек  мүмкін,  себебі  қазір  араларына  іріткі 
салынып  жатқан  діни  мәселе  болашақта  түркілер  мен  славяндардың  іргесін 
ажырату  мақсатына  пайдалануы  ықтимал),  әуел  баста  территориялық, 
идеологиялық  тұрғыда  мемлекет  ретінде  қалыптасқан  екі  әлем,  яғни, 
түркілер  мен  славяндар  бетпе-бет  келеді.  Екі  әлемнің  қақтығысқа  түсуіне 
олардың  өздері  мүдделі  емес,  әрине.  Бұл  Қытай  мен  Батыс  елдері  сияқты 
сыртқы күштер үшін тиімді. Көптеген фактілер осындай қорытынды жасауға 

 
136 
итермелейді.  Түркілер  мен  славяндар  ортақ  тіл  табыса  ала  ма?  Басты  қауіп 
сырттан емес, іштен туындауы ықтимал екендігіне ой жібере ала ма? 
Эйфорияға ерік берген Жириновский тектес кейбір саясаткерлер өздерінің 
мәлімдемелері  арқылы  бұрынғы  КСРО  халықтарының  арасына  сына  қағып, 
Ресейдің ішінде де іріткі салуда. «Московский комсомолец» сынды газеттің 
арқасында «кавказ ұлты пішіндес» деген термин айналымға еніп кетті. Мен 
үшін  аталмыш  термин  анықтайтын  ұғым  Чернобыль  апатынан  әлдеқайда 
жағымсыз.  Бұл  жай  ғана  шалағай  әдеби  сөз  емес,  Ресей  Федерациясының 
әкімшілік-саяси  тұтастығын  бұзуға  әсер  ететін,  Достастық  идеясына  нұқсан 
келтіретін құралмен тең. Егер осы тектес үрдістерге тойтарыс берілмесе, олар 
жақын  арада  табиғи  түрде  Орта  Азия  елдеріне  де  таралады.  Православтық 
Ресейді  мұсылман  түріктерге  қарсы  қоюдың  ақыры  жақсылыққа  әкеліп 
соқтырмайды.  Олай  дейтінім,  Ресейдің  құрамында  түркі  тектес  халықтар 
жетерлік.  Ресейдің  ыдырауы...  Орта  Азия  елдеріндегі  дүрлігу...  Осының 
бәрінің алдын алатын құрал бар ма?  
Қауіптің алдын алатын құралдың қызметін екі этникалық қауымдастықтың 
өзара  түсіністігі,  бірінші  кезекте  бір-бірінің  мәдени  негізін  құрмет  тұтуы 
атқарады. Ал осы этникалық қауымдастық баршасына түсінікті орыс тілінің 
көмегімен тіл табысуға тиіс.  
«Мир»  телекомпаниясы  жаңадан  құрылған  кезде  шамамен  осындай 
принцип компанияның жалпы тұжырымдамасына енгізілді. «Мир» Ресейдегі 
және Орта Азиядағы түркі, славян халықтарының өміріне енуі керек. «Мир»-
дың  ешқандай  кедергісіз  өнімді  еңбек  етуіне  ең  қолайлы  аймақ,  сөз  жоқ, 
Қазақстан.  Себебі,  мұнда  славян  халықтарының  да,  түркі  халықтарының  да 
үлес  салмағы  шамалас,  елдің  тыныс-тіршілігіндегі  саяси  салмақтары  да 
деңгейлес.  Мен  осы  мәселеге  қатысты  бірнеше  мәрте  Нұрсұлтан  Әбішұшы 
Назарбаевпен кеңестім. Ол менің бастамамды қолдайтынын жеткізді.  
Қазіргі  таңда  «Мир»  телекомпаниясының  екі  бірдей  тірегі  бар  —  Мәскеу 
мен  Астана.  Бір  ұшы  түркі  әлеміне,  екінші  ұшы  славян  халықтарына 
жалғасатын  осы  екі  тірек  мүдделердің  ара  салмағын  реттеп,  екі  тараптың 
арасындағы тепе-теңдікті ұстап тұрады. Мұны экономикалық, саяси тұрғыда 
қалай ұйымдастырудың  астарында  көптеген  маңызды  шешімдер  тұр.  Ондай 
тиімді жолды тауып, таңдау жасап, жүзеге асыру қажет.  
 
«Мир»-дың тоғыз қағидасы 
Ресми құжат үшін бұл тоғыз қағиданың формасы  да, мазмұны да әдеттен 
тыс  нәрсе  болып  көрінеді.  Жалпы,  «Мир»  телекомпаниясының  өзі  әдеттен 
тыс,  өзінің  арман-қиялдарына  ой-санасы  қалыптасқан  кәсіби  мамандарды, 
тәжірибелі телевизия мамандары мен радио мамандарын сендіре білген, және 
артынан  ерткен  қиялшыл  адамның  бастамасы.  Сонымен,  тоғыз  қағида 
мыналар:  
1.  «Мир»  —  интернационал  арна,  сонысымен  де  ұлттық  арналарға 
ұқсамайды.  Достастықтың  әр  алуан  еліндегі  біздің  қызметкерлеріміз  түрлі 
тілдерде  материалдар  дайындауға  қабілетті.  Дегенмен,  біз  қазір  бірінші 
кезекте  орыс  тілінде  жұмыс  істейміз;  Бұл  тілдің  халықтарды,  аймақтарды, 

 
137 
мәдениеттерді  жақындататын,  Еуразия  кеңістігінің  жан-дүниесін  айқара 
ашатын тіл болғанын қалаймыз.  
2. «Мир» — билік биіктері мен өзімшілдіктен қашықта орналасқан мекен. 
Бұл биіктік пе? Жоқ, керісінше жазық дала. Көптеген адамдардың Отаны.  
3.  Біз  мемлекеттік, саяси,  ұлттық  немесе  қаржылық өзімшілдіктің  құралы 
болуды қаламаймыз. Біздің мақсатымыз айқын әрі қарапайым — адамдар мен 
табиғаттың  көзіне,  құлағына  айналу,  сол  арқылы  өзімізді  өзіміз  тануға 
көмектесу.  
4. Иә!  
Ешкім ешқашан ешкімге ештеңе қарыздар емес.  
Біз  бір-біріміздің  және  Жаратушының  алдында  рақымшылықта, 
үмітшілдікте, махаббатта теңбіз.  
5.  Біз  өзіміздің  ең  әлсіз  досымыздан  да  әлсізбіз,  сол  себепті  ең  күшті 
дұшпанымыздан да күштіміз.  
6. Алманың дәнегі сияқты, ақиқат та әрдайым қақ ортада орналасады.  
7.  Адамның  ақылдылығы  тұрғылықты  мекен-жайына,  жас  мөлшеріне, 
лауазымына  тәуелді  емес.  Адамның  құндылығы  оның  жүрегі  қандай 
екендігіне байланысты анықталады.  
8.  Сөздердің  есігін  жап  та,  жүрегіңнің  терезесін  айқара  аш!  Жүрегіңнің 
айнасы  оянған  сәтте,  күл  мен  судан  тұратын  әлемде  жоқ  бейнелерге  көзің 
ашылады. Бейнелерді ғана емес, суретшіні де, тағдыр кілемін ғана емес, оны 
тоқушыны да көресің.  
Жалаладдин Руми.  
9. «Бейбітшілік бақытқа бастайды» дегенді ең алғаш айтқан біз емес.  
 
Картер 
Мен біздің телерадиокомпанияның құрылуы мен буынын бекітіп, аяғынан 
нық  тұрып  етуіне  көмектескен  көптеген  адамдарды  айта  аламын.  Олардың 
ішінде  бірқатар  ТМД  мемлекеттерінің  басшылары  да,  танымал  мәдениет 
қайраткерлері  де  (Біздің  Көркемдік  кеңестік  құамына  енгендерді  тізбелей 
кетейін: Рустам Ибрагимбеков, Грант Матевосян, Ион Друцэ, Андрей Битов, 
Лариса  Васильева  сынды  жазушылар,  Игорь  Лученок,  Толибхан  Шахиди 
сынды  суретшілер,  ақын  Олжас  Сүлейменов,  кинорежиссерлерден  Эльдар 
Шенгелая, Никита Михалков, Андрей Кончаловский, Михаил Беликов, Арво 
Ихо,  Алексей  Симонов,  белгілі  кинодраматургтер  Реваз  Габриадзе,  Мар 
Байджиев,  актерлер  Майя  Аймедова,  Кирилл  Лавров,  Наташа  Гундарева, 
философ Георгий Гачев, саясаттанушы Владимир Пастухов, тарихшы Айдер 
Куркчи,  өнертанушы  Анри  Вартанов,  Георгий  Кузнецов  пен  Валентин 
Кузнецов  сынды  журналистер),  белгілі  қоғам  және  мемлекет  қайраткерлері 
(бірінші  кезекте  Үйлестіру  кеңесінің  төрағалары  —  бұрынғы  Тәжікстан 
Республикасы  Министрлер  Кеңесі  Төрағасының  орынбасары    Зебо  Амин-
Задені,  Ресей  Федерациясы  Үкіметінің  Төрағасының  Орынбасары  Сергей 
Шахрайды  атап  өткім  келеді)  бар.  Олардың  баршасын  «Мир»  идеясындағы 
қызықтырған нәрсе өткен шақтың жарқын тұстарын аңсау емес, болашақтың 
мүддесі үшін қызмет ету еді.  

 
138 
Алыс  шетелдердің  басшыларының  арасында  да  дос-жарандарымыз 
жетерлік:  Солардың  ішінен  бірінші  кезекте  АҚШ-тың  бұрынғы  Президенті 
Джимми  Картерге  ерекше  тоқталғым  келіп  отыр.  Ол  кісімен  танысқан 
кезімде  Картер  Эдуард  Сагаловпен  бірге  АҚШ-ТМД  Радио  мен  телевиение 
саясаты жөніндегі екіжақты комиссияға басшылық жасап жүрді.  
1991 жылдан бастап мен оның жұмысына ат салыстым. Жұмыс барысында 
бізге Элен Ицкевич жөн сілтеп отыратын. Осы бір тамаша әйел Атлантадағы 
Эмори 
университетінің 
профессоры, 
телевидение 
кафедрасының 
меңгерушісі,  АҚШ-тағы  ең  тұңғыш  жазылған  кеңестік  телевидениенің 
тоталитарлық сұмдығы туралы диссертацияның авторы. Бірде Мәскеуде мен 
оған:  
— Элен, қазір саған қайталанбас сыйлық жасаймын. Сен өзіңнің кітабыңда 
қатыгездік  империясындағы  телевидениені  басқаратын    жауыз  туралы 
жазғаның  анық.  Қазір  екеуміз  дәл  сол  адам  жиі  түскі  ас  ішкен  үстелге 
барамыз, сен дәл сол Лапиннің орынтағына отырасың, — дедім. Алғашында 
ол  менің  сөзіме  сенбестік  танытты.  Бірақ  мен  өзімнің  «Мир»-дің  төрағасы 
ретіндегі  өкілеттігімді  пайдаланып,  оны  Пятницкаядағы  арнайы  асханаға 
алып  бардым.  Біз  Лапин  тамақтанған  үстелге  жайғастық.  Содан  бері 
үстелдегі жайма да, шанышқы да жаңартылмаған. Даяшыдан кезінде Сергей 
Георгиевичке  қалай  қызмет  көрсетсе,  бізге  де  дәл  солай  қызмет  жасауын 
өтіндім. Элен қатты таңғалды. Ол ешқашан АҚШ телевидениесінің ең басты 
идеологиялық  қарсыласының  орнында  отырып  ас  ішемін  деп  ойламағаны 
анық... 
Сонымен,  Картер  басшылық  жасайтын  комиссияның  отырыстарында 
біздер  бұқаралық  ақпарат  құралдарындағы  демократияландыру  идеясын 
талқыладық.  Ашықтық  емес,  демократияландыру  идеясын.  Картермен 
Атлантада,  Алматыда,  Санкт-Петербургте  өткен  отырыстар  барысында 
бірнеше  мәрте  жүздестік.  Бірге  ас  ішіп,  әңгіме-дүкен  құратынбыз,  әзіл-
қалжыңға  ерік  беретінбіз,  көңілді  яки  қуанышты  оқиғаларды  бірлесіп  атап 
өтетінбіз. Әрине, ең бірінші кезекте комиссияны құру мақсатында көзделген 
мәселелерді кең отырып талқылайтынбыз.  
Мен  Картердің  адами  табиғатына  үңілдім,  қызмет  барысында  атқаратын 
әлеуметтік  жұмысына  байланысты  киіп  жүруге  мәжбүр  бетпердесіз, 
қарапайым  адам  ретіндегі  мінез-құлқын  түсінгендей  болдым.  Өзімнің 
ойымша,  оны  саясаткер,  қоғам  қайраткері  болуға  итермелеген  ең  басты 
қасиеті — әрдайым әділеттілікті жақтайтындығы. Осы әділеттілік сезімі оны 
Ақ үйге бастады.  
Ақ  үй  қожайыны  бола  жүріп  те,  оны  тастап  шыққаннан  кейін  де  ол  екі 
империя  арасындағы  бір-біріне  кезелген  зымырандар  мен  атом  бомбалары, 
екі арадағы көзге көрінбейтін темір перде жойылса да, әрібір екі империяның 
азаматтарының  жүрегінде  миллиондаған  темір  перденің  сақталатындығын 
жақсы түсінді. Мұндай жағдайда не істеген жөн?  
То знание мое, что ничего нет чернее черных дыр, 
Сжирающих материю и даже свет,  
что в множестве Галактик наша —  

 
139 
всего одна из них, 
которую зовем мы Царствием Небесным, 
страшит меня. Страшит меня. 
Бұл  ақын  Джимми  Картердің  қаламынан  туған  өлең  жолдары.  Оның 
ақындығы  туралы  білетіндер  аз.  Картер  72  жасқа  қараған  шағында 
«Екшелген мәңгілік» атты тұңғыш жыр жинағын жарықа шығарды. Аталмыш 
жинақты менің ықпал етуім бойынша  Фред Солянов пен Алла Николаевская 
орыс тіліне тәржімалады. Сосын «Мир» халықаралық телерадиокомпаниясы 
мен  «ДИ-ДИК»  баспасы  бірлесе  отырып,  орыс  тіліндегі  нұсқасын  жарыққа 
шығарды.  Достастық  елдеріндегі  өлеңсүйер  қауым  да  осы  жаны  нәзік 
данышпан  адамның  өзіндік  әлеміне  үңіле  алады.  Оның  Американың 
оңтүстігіндегі  Джорджия  штатында  орналасқан  Плейнз  қалашығында  өткен 
балалық  шағына  саяхат  жасайды,  оның  ой-толғаныстарынан  хабардар 
болады.  
Мен Джимми Картердің осы кітабына алғысөз жаздым. Неге жазбасқа? Ол 
Президент  болса,  мен  де  президентпін.  Әрине,  ол  АҚШ  президенті,  мен 
болсам  «Мир»  компаниясының  басшысымын.  Есесіне,  мен  қазір  де 
басқарамын. Оның үстіне, Картердің поэзияға терең бойлай бастағанына көп 
уақыт өтпеген, мен болсам поэзия әлемінің кәрі қасқырымын.  
—  Егер  орыс  тілінде  басылып  шығатын  кітабыңызға  алғысөз  жазсам, 
қарсы болмайсыз ба?— деп сұрадым ол кісіден.  
— Екеуміздің бірге жүргенімізге екі жыл өтті емес пе, жаз. Қайта бұл өте 
дұрыс болады деп үміттенемін.  
Картерді  әйелімен  бірге,  комиссияның  барлық  мүшелерін  қосып 
Қазақстанға  шақырғаным  бар.  1992  жыл  еді,  заман  бұлыңғыр,  жаңадан 
иеленген  егемендігімізді,  қолға  қонған  тәуелсіздік  атты  бақыт  құсымызды 
қалай  пайдаланатынын  білмей,  барлығының  аң-таң  күйге  түскен  уақыты. 
Қазір  ғой  бағыт-бағдарымызды  айқындап,  еңсемізді  тіктеп  алдық.  Ол  кезде 
көп дүние әлі белгісіз, қалың тұман құшағында еді.  
Оған  дейін  Картер әлемнің  талай  елін аралапты,  бірақ  Қазақстанға  бірде-
бір  мәрте  жолы  түспеген.  Қазақ  жеріне  табан  тигізісімен  ол  Алматының 
әлемдегі ең әсем қала екендігіне шүбәсіз иланды.  
— Сіз мені риза қылу үшін айтып тұрған боларсыз,— деймін оған.  
—  Жоқ,  сіз  менің  сөзіме  сеніңіз,—  дейді  ол.  Әлемнің  талай  әсем 
шаһарларын аралаған адаммын, тіпті олардың санынан да жаңылдым. Бірақ 
дәл  Алматы  сияқты  көрікті  шаһарды  бұрын-соңды  ешқайдан  кездестірген 
емеспін.  
Бір жағынан, жасы егде тартқан, ой тоқтатқан адам, өтірік айтатындардың 
қатарынан  емес.  Оның  үстіне,  мені  алдамауға  тиіс.  Маған  өтірік  айтып 
қайтеді?... 
Джимми  Картер  75-ке  толғанда  «Өз  өмірімде  Сіз  сияқты  жаны  жайсаң 
адамды сирек кездестірдім...» деп жазып, құттықтау хат жібердім.  
Картер  екеуміздің  жолымыздың  тоғысуына  себеп  болған  комиссияның 
жұмысын баяндасам, бұл жұмыс оңайға соққан жоқ. Біз өзіміз үшін болашақ 
хабар  тарату  саясатын  жасадық.  Отырыс  барысында  мен  кеңес  тұсында 

 
140 
қалыптасқан  өмір  салтын  бұзуды  насихаттау  барысын  «демократия» 
терминімен атаудың қажет еместігін бірнеше мәрте айттым. Өкінішке қарай, 
«Еркіндік»,  «ашықтық»  сынды  ұғымдар  бұған  дейін  өзіндік  өмір-салтын 
ұстанатын, әйтеуір бір мақсаттың жүзеге асатындығына сенетін адамдардың 
дүниетанымын  түпкілікті  бұзу  үшін  пайдаланылды.  Әрине,  мен 
демократияның  салтанат  құрғанын  жақтадым,  бірақ  ол  демократия  біздің 
халықтың  таным-түйсігіне,  біздегі  қалыптасқан  ахуалға  сай  болуға  тиіс  еді. 
Кеңес билігі тұсында ұланғайыр аймақта жатқан мәдениеттері әр түрлі, алуан 
түрлі этностар топтасқан кеңістікте қандай да бір байланыс, ақпарат алмасу 
жолы  қалыптасты.  Қазіргі  қалыптасқан  ахуалды  назарға  ала  отырып, 
заманауи  электронды  техниканың,  спутниктік  технологиялардың  көмегімен 
бұрынғы  байланыстарды  сақтап  қалып,  оны  жаңаша  дамытуды  жалғастыра 
беру қажет.  
Картер  мен  Сагалаев  басқаратын  комиссия  құжаттары  «Мир» 
телекомпаниясының  көп  жағдайда  шешуші  принциптері  мен  стратегиясын 
айқындады, тіпті оны құру идеясының туындауына түрткі болды.  
Картер  1994  жылдың  қыркүйек  айында  Санкт-Петербургтегі  филиалдың 
студиясында берген телесұхбатында: 
—  Мен  біздің  Комиссияның  жұмысы  «Мир»  телерадиокоманиясы  сынды 
таңғажайып кәсіпорынның құрылуына себепкер болғандығы туралы әрдайым 
мақтанышпен еске аламын,— деп атап өтті.  
Өз кезегінде, мен де екеуміздің осы компанияның өмірге келуіне ықпалын 
жасаған жүздесулеріміз туралы шынайы алғыспен еске аламын.  
1994  жылдың  қыркүйек  айында  Санкт-Петербургтегі  комиссияның 
кездесуінде оның заманауи телевидение мен радионың тәуелсіз хабар тарату 
принциптері жөніндегі ұстанымы жасалды. Ол былайша көрініс тапты:  
«Қазіргі замандағы мемлекет ішіндегі тұрақтылық шын мәніндегі тәуелсіз 
хабар  тарату  дегеннің  не  екендігін  түсіне  білу  деңгейіне  байланысты 
қалыптасады.  Егер  мемлекетте  тәуелсіз  хабар  тарату  жүйесі  болмаса,  онда 
қарапайым азаматтар билікке, биік институттары мен оның іс-әрекетіне деген 
сенімінен  айырылады.  Ақпарат  алмасу  еркіндігі  үкіметке  азаматтарының 
көзқарасы  бостан  әрі  қоғамның  тыныс-тіршілігіне  белсенді  араласатын 
дамыған  мемлекет  құрға  көмектеседі.  Жаңа  тарихқа  сүйенсек,  үкіметтің 
ақпаратты басқаруы ақырына дейін сәттілік әкеле бермейді».  
Осы  айтылғандардың  барлығы  бірдей  «Мир»  телекомпаниясына  қатысты 
емес: Біз Достастық елдеріндегі бірде-бір мемлекетке тиесілі емеспіз. Біздің 
көптеген  құрылтайшыларымыз  бен  қаржыландыратын  көздеріміз  бар,  оның 
ішіне  коммерциялық  жобалар  да  кіреді.  Интеллектуалдық  меншікті 
айтпағанның өзінде, телекомпанияға тиселі дүниенің қомақты бөлігін біздер 
өзіміз  жасадық.  Сол  себепті,  жеке  меншік  және  белгілі  бір  мемлекеттің 
аясында  жұмыс  істейтін  мемлекеттік-акционерлік  телекомпаниялар  сияқты, 
біз  де  өзіміздің  хабарамыздың  тәуелсіздігін  мойындағаннан  кейін  ғана 
қызмет  көрсете  аламыз.  Бірақ  жеке  мемлекеттерге  емес,  бізге  өз 
территориясында  құрылтайшылық  жасаған  елдердің  әрқайсысына.  Біз 

 
141 
халықаралық  эфирге  осындай  ұстаным  негізінде  шықтық,  сол  арқылы 
еуразия достастығында тұрақтылықтың орнауына қызмет етудеміз.  
 
Хроника 
Орнаған  заманнан  мықты  ештеңе  жоқ  деген  пікір  бар.  Идеяның  жөні  бір 
бөлек.  Алайда,  оның  іс  жүзіне  асуы  үшін  үкіметтік  және  үкіметтік  емес 
мекемелердің  талайының  табалдырығын  тоздырып,  оларды  соған  сендіруге, 
өз  бастамаңның  дұрыстығын  дәлелдеуге,  тау-тау  ресми  қағаздарды 
толтыруға, өзіңді қолдайтын жақтастарды тартуға (қуанышқа орай, олардың 
қатары  аз  емес  болып  шықты),  дер  шағында  керек  жерден  табылуға  тура 
келеді екен.  
Төменде  «Мир»  телекомпаниясының  дүниеге  келуімен  байланысты 
хроника,  оны  жүзеге  асырудағы  негізгі  баспалдақтар,  ең  алғаш  эфирге 
шыққанға дейінгі аралықты қамтитын қиын-қыстау кезеңдер берілген.  
1992  жылдың  20-шы  наурызында  Киевте  ТМД-ға  мүше  елдердің 
басшылары — Армения, Белорусия, Қазақстан, Қырғызстан, Молдова, Ресей 
Федерациясы,  Тәжікстан  және  Украина  Президенттері  Халықаралық  Хабар 
тарату  компаниясын  және  Еуразиялық  хабар  тарату  Одағын  құру  туралы 
туралы шешім қабылдады.  
1992  жылғы  15-ші  мамырда  Мәскеуде  өткен  Армения,  Белоруссия, 
Қазақстан,  Қырғызстан,  Молдова,  Ресей  Федерациясы  және  Тәжікстан 
мемлекеттерінің  ұлттық  телерадио  ұйымдары  басшыларының  жиынында 
Мемлекетаралық  телерадиокомпаниясының  (МТРК)  Тұжырымдамасы 
қабылданды.  Сондай-ақ,  аталған  жиында  МТРК-ның  құрылтайшы-
мемлекеттерінің  ұлттық  телерадиоқұрылымдарының  Өзара  іс-әрекеті  мен 
ынтымақтастығы жөніндегі жұмыс жағдайы қабылданды.  
1992  жылдың  9-шы  қазанында  ТМД-ға  мүше  мемлекеттер  —  Армения, 
Белоруссия,  Қазақстан,  Қырғызстан,  Молдова,  Ресей  Федерациясы, 
Тәжікстан 
және 
Өзбекстан 
Президенттері 
Мемлекетаралық 
телерадиокомпания құру туралы Келісімге қол қойды.  
1993  жылдың  22-ші  қаңтарында  Минскіде  Армения,  Белоруссия, 
Қазақстан,  Қырғызстан,  Молдова,  Ресей  Федерациясы,  Тәжікстан  және 
Өзбекстан 
елдерінің 
үкімет 
басшылары 
Мемлекетаралық 
телерадиокомпанияның  жарғысын  және  компанияның  құрылтайшы 
мемлекеттерінің  өкілетті  өкілдерінен  жасақталған  Құрылтайшы  комитетінің 
құрамын  бекітті.  Дәл  сол  күні  ТМД-ға  мүше  мемлекеттер  Үкіметтерінің 
кеңесі  Қазақстан  Республикасының  өкілетті  өкілі  Ғаділбек  Мінажұлы 
Шалахметовты  мемлекетаралық  телерадиокомпанияның  төрағасы  етіп 
тағайындау туралы хаттамалық шешім қабылдады.  

жүктеу/скачать 1,42 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: