Бейорганикалыќ Ќосылыстардыѕ негізгі кластары

Тұздар.

Негіздер – сілтілік және сілтілік-жер металдарының гидроксидтері: LiOH, NaOH, KOH, RbOH, CsOH, Ca(OH)₂, Sr(OH)₂, Ba(OH)₂.

Е^о, В…………-3,02 -2,84 -2,37 -1,66 -1,19 -0,76 -0,44

Электрод …… Cd Co Ni Sn Pb H₂ Sb Bi

Е^о, В……… -0,4 -0.28 -0,23 -0,14 -0,13 0,0 +0,20 +0,23

Электрод …… Cu Ag Hg Pd Pt Au

Е^о, В……….. +0,34 +0,8 +0,85 +0,99 +1,2 +1,7

Негізгі әдебиет

11. 
    Б.А.Бірімжанов. Жалпы химия. Алматы, 2001 ж.
    
12. 
    К.Аханбаев. Химия. Алматы. Ана тілі,1993 ж.
    
13. 
    Б.Өтелбаев. Химия. Шымкент, 2000 ж.
    
14. 
    Л.Ю.Аликберова, Р.А.Лидин т.б. Жалпы және бейорганикалық химия практикумы. М., 2004 ж.
    
15. 
    Б.М.Ділманов, Ә.С. Тапалова. Бейорганикалық химия практикумы. Астана,2009 ж.
    
16. 
    С.Ж. Піралиев, Б.М. Бутин, Г.М. Байназарова, С.Ж. Жайлау. Жалпы химия. Алматы, 2003 ж.
    
17. 
    М.Р. Танашева, Т.Т. Омаров, Д.Ә. Смағұлова. Бейорганикалық химия. Алматы, 2000ж.
    
18. 
    Ә.С.Тапалова. Элементтер химиясы. Оқу-әдістемелік кешен. Астана,2009 ж.
    
19. 
    Ә.С.Тапалова. Бейорганикалық химия. Есептер мен жаттығулар. Астана, 2008 ж.
    
20. 
    З.Е. Гольбрайх, Е.И. Маслов. Сборник задач и упражнений по химии. М, 2004г.
    

12. Н.С.Ахметов. Общая и неорганическая химия. М., 2000 г.

13. Л.С.Гузей т.б.Жалпы және бейорганикалық химия практикумы.

М.,2000ж.

14. Т.Т.Омаров, Т.С.Гурьевская. Бейорганикалық химия. А., 2002 ж.

15. Ю.М.Коренев, А.Н.Григорьев. Задачи и вопросы по общей и неорганической химии. “Мир”. М., 2004 г.

16. Л.М.Романцева, З.Л.Лещинская. Сборник задач и упражнений по общей химии. М., 1991 г.

17. Н.Н.Павлов, В.И.Фролов. Практикум по общей и неорганической химии. М., 2002 г.

1.В/ф. Химия вокруг нас.

2.В/ф. Оснывные классы неорганических веществ.

3.В/ф. Периодическая система Д.И.Менделеева. Металлы и неметаллы.

4.CD-ROM № 1. Химия для всех. Серия «Обучающие энциклопедии», 2 диска.

5.CD-ROM № 2. Электронный учебник. «Химия».

6.CD-ROM № 3. Серия 1 С: Репититор. Химия.

7.CD-ROM № 4. Общая и неорганическая химия. Лаборатория систем муль-тимедиа. МарГТУ. Йошкар-Ола.

8.CD-ROM № 5. Естественные науки. Неорганическая химия. Знаменитые ученые-химики.История химии. Мультисоф, 2003 г. Москва.

9.CD-ROM № 6. Кирилл и Мифодий. Тесты по химии. Москва, 2003г.

Аккумуляторлар – химиялық энергияны өз бойына жинап қажет кезінде электр энергиясына айналдыратын құралдар.

Активаторлар – коррозияны өршітетін заттар.

Активтендіру энергиясы – молекулаларды активті күйіне айналдыру үшін жұмсалатын қосымша энергия.

Акцептор – байланыс түзуге бос орбиталін жұмсайтын атом.

Аллотроптық – химиялық элементтің құрылымдары мен қасиеттері әр түрлі екі немесе одан да көп жай зат түрінде болуы.

Аморфты заттар – тәртіпсіз орналасқан молекулалар агрегаты (күйі).

Амфотерлік – бірдей жағдайда әрі сутек иондарын, әрі гидроксид иондарын бөліп шығара алатын қосылыстар.

Анод – тотығу процесі жүретін электрод.

Атом – жай және күрделі заттардың молекулаларының құрамына кіретін химиялық элементтің ең кіші бөлшегі.

Ауыр су – құрамында дейтерий бар су молекулалары.

Бейэлектролиттер – ерітіндісі ток өткізбейтін заттар.

Бертолиттер – түзілу жағдайына қарай құрамы айнымалы химиялық қосылысар.

Броматтар – бромдау қышқылының тұздары

Бромидтер – бромсутек қышқылының тұздары

Буферлік ерітінділер – сутек иондарының концентрациясын белгілі бір дәрежеде ұстайтын ерітінділер.

Валенттілік – бір элемент атомының басқа элемент атомының белгілі бір санын қосып алу қабілеті.

Вискозиметрия – газдар мен сұйықтықтардың тұтқырлығын өлшейтін әдістердің жиынтығы.

Газометр – лаборатория жағдайында газды сақтауға және көлемін өлшеуге арналған құрал.

Гетерогенді жүйе – екі немесе одан да көп бөліктен тұрады, бөліктердің физикалық не химиялық қасиетінде айырмашылығы болады және олардың беттері ғана жанасады, бірімен-бірі араласпайды (мысалы, бензин мен су т.б.).

Гибридтену – атомның пішіндері мен энергиялары әр түрлі орбитальдарының (электрон бұлттарының) өзара араласып, бір пішіндес және тең энергиялы орбитальдарға айналуы.

Гидратация – еріген заттың сумен қосылысу процесі.

Гидрлеу – сутектендіру.

Гипохлоридтер – хлорлылау қышқылының тұздары.

Гомогенді жүйе – біртекті жүйе (мысалы, газдар қоспасы, тұздың ерітіндісі, су т.б.).

Дальтониттер – құрамы тұрақты қосылыстар (формуласы валенттілікке сәйкес).

Дегидраттану – судың бөлінуі.

Дегидрогендеу – химиялық қосылыстан сутектің бөліну процесі.

Дисперсті жүйе – қандай да бір затқа екінші заттың өте ұсақ бөлшектері араласуы.

Диссоциациялану дәрежесі - диссоциацияланған молекулалар саны-

ның жалпы еріген молекулалар санына қатынасы.

Ерітіндінің концентрациясы – ерітіндінің белгілі көлем не салмақ бірлігіндегі еріген заттың мөлшері.

Изотоп – элемент атомдарының массасында айырмашылығы бар әрбір түрі.

Ингибитор – реакцияны баяулататын заттар.

Индикатор – сутек иондарының концентрациясына қарай өз түсін өзгертіп, ерітіндінің қышқыл, бейтарап, не сілтілік екенін көрсететін арнаулы реактивтер.

Иондық байланыс – қарама-қарсы зарядталған иондардың электростатикалық тартылысуы.

Калориметр – физикалық не химиялық процесте бөлініп шығатын немесе сіңірілетін жылудың мөлшерін өлшейтін құрал.

Катализ – катализатордың әсерінен реакция жылдамдығы өзгеретін процесс.

Катализатор – реакцияның жылдамдығын өзгертіп, бірақ реакция нәтижесінде өздері химиялық өзгермей қалатын заттар.

Катод – тотықсыздану процесі жүретін электрод.

Кермек су – табиғи сулардың құрамында еріген күйде кальций мен магний тұздарының көп болуы.

Коваленттік – бір элементтің өзі әртүрлі жағдайларда коваленттік, не иондық көрсететін валенттілігі.

Коваленттік байланыс – бір немесе бірнеше электрон жұптары арқылы түзілетін химиялық байланыс.

Кешенді қосылыстар – қатты күйінде де, еріген күйінде де тұрақты болып келетін жоғары ретті қосылыстар.

Конденсация – газ күйінен сұйық немесе қатты күйге біріншітекті фазалық ауысу.

Коррозия – қоршаған ортаның әсерінен металдардан жасалған бұйымдардың өздігінен бүліну процесі.

Кристаллогидраттар – құрамына судың молекулалары кіретін кристалдық түзінділер.

Қайтымды реакциялар – бір бағытта жүретін реакциялар.

Қайтымсыз реакциялар – бірдей жағдайда қарама-қарсы жүретін реакциялар.

Қышқылдар – суда ерігенде сутек иондарын беретін қосылыстар.

Молекула – заттың химиялық қасиеттерін бойында сақтайтын ең кіші бөлшегі.

Моль – көміртектің ¹²С изотопының 0,012 килограмындағы атомдар санына тең құрылым бірліктері (молекулалар, атомдар, электрондар, т.б.) болатын зат мөлшері.

Молярлық масса – зат массасының оның мөлшеріне қатынасы.

Мольдік концентрация – ерітіндінің бір литрінде еріген заттың моль санымен өлшенетін ерітінділер.

Негіздер – суда ерігенде гидроксид-иондарын беретін қосылыстар.

Нейтрон – массасы протондай ғана, бірақ заряды жоқ бейтарап бөлшек.

Нормальді концентрация – ерітіндінің бір литрінде еріген заттың эквивалент санымен өлшенген ерітінді.

Нуклон – протон мен нейтронның жалпы атауы.

Озонатор – озон алатын аппарат.

Оксидтер – екі элементтен тұратын, оның біреуі оттегі болатын күрделі заттар.

Олеум – күкірт триоксидінің сусыз күкірт қышқылындағы ерітіндісі.

Период – ядро зарядының біртіндеп өсуі және қасиеттерінің белгілі тәртіп бойынша өзгеру ретімен орналасқан элементтердің жиынтығы.

Пиролиз – жоғары температура әсерінен жүретін заттарды ыдырату әдісі мен процесі.

Позитрон – массасы электрон массасындай, бірақ оң заряды бар бөлшек.

Промоторлар – катализаторға аз мөлшерде қосқанда оның активтігін, тұрақтылығын күшейтетін заттар.

Реактор – белгілі жағдайда реагенттердің химиялық өзгерулерін іске асыруға арналған аппарат.

Резервуар – сұйықтық, газдар сақтауға арналған бассейн, бак, баллон түріндегі ыдыс.

Ректификация – ұшқыштығы әр түрлі сұйықтықтардың гомогенді қоспасының айырылуына әкелетін сұйық фазалардың жанасу кезінде

қарама-қарсы ағынды бу беру процесі.

Сублимация – заттардың қыздырғанда бірден буға айналу қабілеті.

Тотығу – атомның, молекуланың, ионның электрон беру процесі.

Тотықсыздану – атомның, молекуланың, ионның электрон қосып алу процесі.

Тотықсыздандырғыш – электрон қосып алушы бөлшек.

Тотықтырғыш – электрон беруші бөлшек.

Тұздар – суда ерігенде металл катионын және қышқыл қалдығы анионын беретін қосылыстар.

Фаза – бөлу беттерімен шектелген жүйенің химиялық құрамы, физикалық және термодинамикалық қасиеттері ұқсас бөліктерінің жиынтығы.

Флюс – шойын қорытып шығарғанда кендегі бос жыныстарды оңай балқытып қоқысқа айналдыру үшін қосылатын зат.

Фотолиз – жарық әсерінен өтетін химиялық қосылыстардың ыдырауы.

Химия – заттардың құрамын, құрылысын, қасиеттерін, химиялық өзгерістерін, өзгеріс жағдайын зертетін ғылым.

Химиялық теңдік – химиялық белгілер мен формулалардың жәрдемімен қысқа түрде жазылатын реакция.

Химиялық тепе-теңдік – қайтымды реакцияда тура реакция мен кері реакцияның жылдамдықтары теңескен күй.

Химиялық формула – молекуланың сапалық және сандық құрамын көрсетеді.

Химиялық энергия – химиялық процестерде заттардан бөлінетін немесе сіңірілетін энергияның түрі.

Эквивалент – кез-келген заттың сутектің 1,008 массалық бөлігімен немесе оттектің 8 массалық бөлігімен қалдықсыз әрекеттесетін массалық бөлігі.

Эквиваленттік фактор – нақты бөлшектің берілген қышқылдық-негіздік реакцияда сутектің бір катионына, немесе берілген тотығу-тотықсыздану реакциясында бір электронға сәйкес келетін үлесі.

Экзотермиялық реакция – энергия бөле жүретін реакциялар.

Электролиз – еріген немесе балқыған күйдегі электролиттен ток өткен кезде жүретін тотығу-тотықсыздану процесі.

Эндотермиялық реакция – энергия сіңіре жүретін реакция.