Жауабы: C 4 H 6 .  4.5. Алкиндер

151 
4.6. Алкиндердің қасиеттері 
 
5. 
Массасы 52 г ацетиленмен толық әрекеттесуге бромның қандай 
массасы қажет? 
Шешуі:
52 г х г 
НС ≡ СН + 2Br
2
= Br
2
HC – CHBr
2 
26 г/моль 160 г/моль 
ν(C
2
H
2
) =
m(C
2
H
2
)
M(C
2
H
2
)
=
52 г
26 г/моль
= 2 моль
Реакция теңдеуі бойынша: ν(Br
2
) = 2ν(С
2
Н
2
), демек ν(Br
2
) = 4 моль 
m(Br
2
) = ν(Br
2
) · M(Br
2
) = 4моль · 160 г/моль = 640 г 
Жауабы: 
m(Br
2
) = 640 г. 
6.
Көлемі 11,2 л (қ.ж.) ацетиленді толық жағу үшін ауаның қандай 
көлемі қажет болатынын есептеңіздер. Ауа құрамында 20% оттек бар 
деп алыңыздар. 
Шешуі: 
11,2 л х л 
2С
2
Н
2 
+ 5О
2 
→ 4СО
2 
+ 2Н
2
О 
22,4 л/моль 22,4 л/моль
ν(C
2
H
2
) =
V(C
2
H
2
)
V
M
=
11,2 л
22,4 л/моль
= 0,5 моль
 
Реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз: 
2 моль С
2
Н
2 
- 5 моль О
2
, 
0,5 моль С
2
Н
2 
- х моль О
2
. Бұдан: х(О
2
) = 1,25 моль. 
V(О
2
) = ν(О
2
) · V
M
= 1,25 моль · 22,4 л/моль = 28 л 
Ауаның көлемін табу үшін пропорция құрамыз: 
28 л О
2
- 20%, 
у л ауа - 100%. Бұдан: у = 140 л. 
Жауабы: 
V
ауа 
= 140 л. 
 
11.
Массасы 14,5 г көмірсутекті жаққанда, 44 г көміртек диоксиді және 
22,5 г су түзілді. Қосылыстың сутек бойынша тығыздығы 29. 
Көмірсутектің формуласын табыңыздар.
Шешуі:

152 
Өнімдердің формулалары бойынша пропорциялар құрамыз: 
44 г СО
2
- х г С, Бұдан: 
44 г СО
2
- 12 г С. х = 12 г. 
18 г Н
2
О - 2 г Н, Бұдан: 
22,5 г Н
2
О - у г Н. у = 2,5 г. 
Көмірсутек құрамына кіретін атомдардың зат мөлшерлерінің өзара 
қатынасы: 
x ∶ y =
m(C)
M(C)
∶
m(Н)
M(Н)
=
12
12
∶
2,5
1
= 1 ∶ 2,5 = 2 ∶ 5
Демек, заттың эмпирикалық формуласы - С
2
Н
5
. Алайда мұндай 
көмірсутек жоқ. Заттың нағыз молекулалық формуласын табу үшін 
оның сутек бойынша салыстырмалы тығыздығын пайдаланамыз. 
М(С
х
Н
у
) = M(H
2
) · D
(H
2
)
(C
x
H
y
) = 2 г/моль · 29 = 58 г/моль
М(С
х
Н
y
) 
=
М(С
k
Н
2k
) 

58 = kM(С
2
Н
5
) 

58 = k∙29 

k = 2. 
Яғни белгісіз қосылыстың молекулалық формуласы C
4
H
10
болғаны.
Жауабы:
C
4
H
10
. 
12.
Көлемі 11,2 л (қ.ж.) газ тәрізді көмірсутекті жаққанда, 33,6 л 
көмірқышқыл газы мен 18 г су түзілді. Көмірсутектің молекулалық 
формуласын есептеп табыңыздар. 
Шешуі:
ν(CО
2
) =
V(CО
2
)
V
M
=
33,6 л
22,4 л/моль
= 1,5 моль
m(CO
2
) = ν(CO
2
) · M(CO
2
) = 1,5 моль · 44 г/моль = 66 г 
Өнімдердің формулалары бойынша пропорциялар құрамыз: 
44 г СО
2
- 12 г С, 
66 г СО
2
- х г С. 
Бұдан:
х = 18 г. 
18 г Н
2
О - 2 г Н, 
18 г Н
2
О - у г Н. 
Бұдан:
у = 2 г. 
Көмірсутек құрамына кіретін атомдардың зат мөлшерлерінің өзара 
қатынасын табамыз: 
x ∶ y =
m(C)
M(C)
∶
m(Н)
M(Н)
=
18
12
∶
2
1
= 1,5 ∶ 2 = 3 ∶ 4
Демек, формула С
3
Н
4
болады. 
Жауабы:
C
3
H
4
.

153 
6.2. Көмірсутектердің галогентуындыларының қасиеттері 
 
6.
Массасы 101 г хлорметан алу үшін метанның қандай массасы мен 
көлемі қажет болатындығын есептеңіздер. 
Шешуі: 
х г 101 г 
CH
4 
+ Cl
2 
→ CH
3
Cl + HCl 
16 г/моль 50,5 г/моль 
ν(СН
3
Cl) =
m(СН
3
Cl)
M(СН
3
Cl)
=
101 г
50,5 г/моль
= 2 моль
Реакция теңдеуі бойынша: ν(СН
3
Cl) = ν(СН
4
) = 2 моль 
Олай болса, m(СН
4
) = ν(СН
4
) · M(СН
4
) = 2 моль · 16 г/моль = 32 г; 
V(СН
4
) = ν(СН
4
) · V
M 
= 2 моль · 22,4 л/моль = 44,8 л. 
Жауабы: 
m(СН
4
) = 32 г және V(СН
4
) = 44,8 л.
 
7.
Төртхлорлы көміртек буының тығыздығы ауаның тығыздығынан 
неше есе ауыр екенін есептеп табыңыздар. Бұл заттың өрт сөндіру үшін 
қолданатынын қалай түсінесіздер?
Шешуі:
Ауаның молярлық массасы: M(ауа) = 29 г/моль,
Төртхлорлы көміртектің молярлық массасы: M(CCl
4
) = 154 г/моль. 
D
(ауа)
(CCl
4
) =
М(CCl
4
)
М(ауа)
=
154 г/моль
29 г/моль
= 5,31
Жауабы:
Төртхлорлы көміртек буының тығыздығы ауаның 
тығыздығынан 5,31 есе ауыр. Бұл зат өрт сөндіру үшін қолданылмайды, 
бірақ жанбайтыны белгілі.
8.
Құрамындағы көміртектің массалық үлесі – 51,89%, сутектің 
массалық үлесі – 9,73%, хлордың массалық үлесі – 38,38%, ал сутек 
бойынша буының тығыздығы 46,25 болатын қосылыстың формуласын 
анықтаңыздар.
Шешуі:
Заттың 100 г үлгісін қарастырған ыңғайлы. Ондағы көміртек, сутек 
және хлордың массалары: 
m(C) = 100 г ∙ 0,5189 = 51,89 г 
m(Н) = 100 г ∙ 0,0973 = 9,73 г 
m(Cl) = 100 г ∙ 0,3838 = 38,38 г 

154 
Зат құрамындағы көміртек, сутек және хлордың зат мөлшерлерін 
сәйкесінше х, у және z моль деп белгілеп аламыз: С
х
Н
у
Cl
z
. Қосылыс 
құрамына кіретін элемент атомдары зат мөлшерлерінің өзара қатынасы: 
х ∶ у ∶ z =
m(C)
M(C)
∶
m(Н)
M(Н)
∶
m(Cl)
M(Cl)
=
51,89
12
∶
9,73
1
∶
38,38
35.5
= 4,32 ∶ 9,73 ∶ 1,08 = 4 ∶ 9 ∶ 1
Қосылыстың ең қарапайым формуласы – С
4
Н
9
Сl. Заттың шынайы 
формуласын табу үшін оның буының сутек бойынша тығыздығын 
пайдаланамыз: 
М(С
х
Н
у
Cl
z
) = M(H
2
) · D
(H
2
)
(C
x
H
y
Cl
z
) =
2г/моль · 46,25 = 92,5 г/моль
М(С
х
Н
у
Cl
z
) 
=
М(С
4k
Н
9k
Сl
k
) 

92,5 = kM(С
4
Н
9
Сl) 

92,5 = k∙92,5 

k = 1. 

жүктеу/скачать 2,05 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: