Билет жауаптары фармакология ғылымы оның зерттеу объекті, маңызы
жүктеу/скачать 82,5 Kb.
|
Билет жауаптары фармакология ғылымы оның зерттеу объекті, маңызы-emirsaba.org
|
Билет жауаптары фармакология ғылымы оның зерттеу объекті, маңызы БИЛЕТ ЖАУАПТАРЫ 1.Фармакология ғылымы оның зерттеу объекті, маңызы Жалпы фармакология- дәрілік заттардың фармакодинамикасы мен фармакокинетикасын, сондай-ақ оларға әсер ететін факторларды және дәрілердің жанама, улы, әсерлерінің жалпы заңдылықтарын оқытады. Фармокология дәрілік заттардың фармакодинамикасы мен фармакокинетикасына назар аударады. Фармакодинамика - (pharmacon-дәрі, dynamis- күш) – дәрілік заттардың әсерінің түрін, орнығуын, тиімділігін қарастырады. Фармакокинетика – (kineo-қозғалту) –дәрілік заттардың енгізілуін, сіңірілуін, таралуын, өзгеруін, ағзадан шығарылуын қарастырады. 2.Тыныс алу орталығын ынталандыратын дәрілер Тыныс алу орталығына тікелей әсер ететін дәрілер: Аналептиктер: Этимизол, Кофеин-бензоат натрий, Камфора, Сульфокамфокаин, Бемегрид, Стрихнин, Никетамид. Аналептиктер (грек тілінен analepsis-қалпына келтіру, жақсарту) – өмірге маңызды сопақша мидағы тыныс алу және тамыр қозғалту орталықтарын қоздырады. Тамырларды тарылтып, қан қысымын жоғарлатады. 7) Дәрілік препараттар туралы түсінік Дәрілік препарат – белгілі бір дәрілік түрдегі (пішіндегі) дәрілік зат. Дәрілік түр (пішін) – дәрілік заттың қолайлы қолданылуына және қажетті емдік әрі алдын алу әсеріне жетуі үшін келтірілетін белгілі бір жай-күйі. Дәрілік түрлер: Қатты дәрілік түрлер: ұнтақ, таблетка, драже, гранула немесе түйіршіктер (домалақтар). Сұйық дәрілік түрлер: ерітінді, эмульсия, суспензия, шырыш, тұнба тұндырма, қайнатпа, сығынды, экстракт, микстура, шәрбәт, шырын, линимент, май, спирт, т.б. Жұмсақ дәрілік түрлер: жағылма, ембалауыз (суппозиторий), паста, крем, гель, жапсырма. Инъекцияға арналған дәрілік түрлер: ампуладағы, құтыдағы стерильді ерітінділер және құрғақ стерильді лиофильді ұнтақтар. Әртүрлі дәрілік түрлер: аэрозолдар, көз қабықшалары, пластиналар. 8) Асқазанның сөл бөлуіне әсер ететін дәрілер Тәбет ашуға дәрілер және дәмдеуіштер қолданылады.Олар: Ащы жусан тұндырмасы, бақ- бақ, иір тамыры, жолжелкен, қызыл бұрыш тұндырмасы, желкен (хрен). Дәмдеуіштер тілдегі сезім рецепторларын тітіркендіріп, асқазан сөлінің бөлінуін рефлекторлы көбейтеді. Тәбет ашуға әсер ететін басқа дәрілер: ципрогептадин (апетиген, перитол),инсулин, дәрумендер, анаболикалық стероидтар, карнитин, апилак. 10) Рецептке қойылатын жалпы талаптар Рецепт – дәрігердің, фельдшердің немесе акушердің дәрінің 1 реттік мөлшері мен саны, оны қолдану тәсілі көрсетілген, арнайы дәрілік қалыпта дәріні босату туралы дәріханаға жазған жазбаша сұранысы. Рецепт бланк түрлері №1 рецепт бланкі – дәріханадан толық құнына босатылатын дәрілер жазылатын рецепт бланкі. №1 бланкіге 2 жай дәрі немесе бір күшті әсерлі дәрі немесе 1психотропты дәрі жазуға болады. Жазылған рецептімен дәріханадан жай дәрілерді босату мерзімі 1ай, күшті әсерлі, психотропты дәрілерді босату мерзімі 10күн. №2 рецепт бланкі- жеңілдікпен немесе тегін босатылатын 1дәрі жазылады. Жазылған рецептімен дәріханадан дәрі босату мерзімі 10 күн. №3 рецепт бланкі- наркотикалық дәрілер жазылатын қызғыш түсті рецепт бланкісі. №3 бланкіге 1 дәрі жазылады. Жазылған рецептімен дәріханадан дәрі босату мерзімі 15 күн. Созылмалы ауруларға дәрігердің нұсқауымен дәріханадан дәріні 1рецептімен 3 айға дейін алуға болады. Кеңес одағы уақытынан наркотикалық дәрілер «А»тізімі, психотропты және күшті әсер ететін дәрілер «Б» тізімі деп бөлінеді. Қазақстан Республикасының жаңа бұйрық, қаулылары бойынша дәрілер I, II, III, IV, V, VI тізімге бөлінеді. 11) Тәбкетке әсер ететін дәрілер Тәбет дегеніміз тамаққа қанағаттылық сезімі. Тәбетті қалпына келтіруге арнайы тәбет ашатын және тәбет жоятын (анорексигенді) дәрілер қолданылады. Тәбет ашуға әсер ететін басқа дәрілер: ципрогептадин (апетиген, перитол),инсулин, дәрумендер, анаболикалық стероидтар, карнитин, апилак. Тәбет жоятын анорексигенді дәрілер: Дексфенфлурамин (изолипан), Фенфлурамин, Сибутрамин, Фепранон, Мазиндол, Орлистат, Дезопимон 13.Дәрілік қалыптардың түрі Қатты дәрілік түрлер: ұнтақ, таблетка, драже, гранула немесе түйіршіктер (домалақтар) Сұйық дәрілік түрлер: ерітінді, эмульсия, суспензия, шырыш, тұнба тұндырма, қайнатпа, сығынды, экстракт, микстура, шәрбәт, шырын, линимент, май, спирт, т.б. Жұмсақ дәрілік түрлер: жағылма, ембалауыз (суппозиторий), паста, крем, гель, жапсырма. Инъекцияға арналған дәрілік түрлер: ампуладағы, құтыдағы стерильді ерітінділер және құрғақ стерильді лиофильді ұнтақтар. Әртүрлі дәрілік түрлер: аэрозолдар, көз қабықшалары, пластиналар. 14. Құстыратын және құсыққа қарсы дәрілер Құсу қорғаныш рефлексі. Құсық орталығы сопақша мида орналасқан. Құсу орталығында триггер аймағы бар. Триггер аймағында дофамин рецепторлары және серотонин, гистамин рецепторлары орналасқан. Осы рецепторлар тітіркенгенде құсу орталығы қозады. Құсуға қарсы әсер ететін дәрілер (антиэметиктер). •Құсу кеңірдек пен асқазанның кілегей қабығының тітіркенуіне байланысты болса жергілікті анестетиктер: новокаин, анестезин қолданылады. • Ішкі мүшелердің бұлшық еттерінің жиырылуына байланысты құсуда спазмолитиктер: атропин, папаверин, дротаверин (но-шпа), т.б. қолданылады. •Бас шайқалуынан құсу орталығы қозып (морская, воздушная болезнь) құсу болса құрамына белсенді тыныштандырғыш әсерлі м-холиноблокатор Скополамин дәрісі бар 6 сағат әсер ететін “Аэрон”таблеткасы қолданылады. •бас шайқалудан болған құсуда Н1-гистамино-блокаторлар: димедрол, дипразан, драмина дәрілері қолданылады. Жанама әсері: ауыз құрғау, ұйқысы келу, бейімделудің (аккомодация) бұзылуы. •Орталық жүйке жүйесі қызметі бұзылуына байланысты құсуда нейролептиктер: Аминазин, Трифтазин, Галоперидол; М-холиноблокатор: Скополамин және дофаминаблокаторлар: Метоклопрамид, Мотилиум, Торекан қолданылады. Жанама әсері: ұйқысы келу, ауыз құрғау, тахикардия, гипотония, қалыпты қозғалыстың (экстрапирамидальды) бұзылуы. Нейролептиктерді жүктілік кезінде қолданбайды. Жүктілік кезіндегі толассыз құсу мен ықылыққа қарсы нейролептик Перфеназин (Ээтаперазин) және Пиридоксин гидрохлоридін (Вит В6) қолдануға болады. Құстыратын дәрілер Құстыратын тікелей әсер ететін дәрілер құсу орталығын қоздырады: апоморфин, морфин, оймақгүл препараттары, обырға қарсы дәрілер. Құстыратын рефлекторлы әсер ететін дәрілер асқазанның кілегей қабығын тітіркендіреді: мырышсульфаты (ZnSO4), мыс сульфаты (CuSO4), арамтұмсық (термопсис), ипекакуана (рвотный корень) препараттары. Асқазандағы жүйке ұштары қозып, импульстер құсу ортлығына жетіп, құсу рефлексі болады. Құстыратын дәрілер аз мөлшерде қабылдағанда бронх секрециясына әсер етіп, қақырық бөлінуін жеңілдетеді. Құстыратын дәрілер уланғанда қолданылады. 15.Төмендегі дәріге рецепт жызыңыз, дәрілік заттарға анықтама берініз: А. 0,005-тен 20 платифиллин гидротартрат (Platyphyllini hydrotartras) ұнтағы. I ұнтақтан күніне 2—3 рет Rp.: Sol. Platyphyllini hydrotartratis 0,005 D.t.d. №20 in pulvis D. S: I ұнтақтан күніне 2—3 рет В. 0,025-тен эфедрин гидрохлориді (Ерһedrini hydrochloridum) 10 таблеткасы. 1 таблеткадан күніне 1—2 рет ішке кабылдау. Rp.: Ephedrini hydrochloridi 0,025 D. t. D. N 10 in tab. S.: 1 таблеткадан күніне 1—2 рет ішке кабылдау. С. «Гексавит» («Неxavitum») 50 дражесі. Күніне 1 дражеден 1 рет қабылдауға. Rp.: Dragee Неxavitum № 50 D. S. Күніне 1 дражеден 1 рет қабылдауға. Д. 0,15-тен желатинді капсуладағы рифампицинің (Rifampicinum) 30 ұнтағы. Күніне 2 рет 2 капсуладан. Rp.: “Rifampicinum” 0,15 D. t. D. № 30 in caps. S. Күніне 2 рет 2 капсуладан. Е. Құрамында натрий гидрокарбонаты (Natrii hydrocarbonas) бар пастаны, 2,0 глицеринді (Glycerinum) қанша керек болса. Тіс мойнына жағу үшін. Rp:Glycerinum 2,0 Natrii hydrocarbonas 4% 1,0 Misce fiat pastae D. S: Тіс мойнына жағу үшін. 16. Ұнтақ түрлері, оларға рецепт жазу ережесі Ұнтақтар (Pulvis)- сусымалы қасиеті бар ішке және сыртқа қолдануға арналған дәрілік түр. Ұнтақ қарапайым (1заттан тұрады-глюкозадан) н/е күрделі(бірнеше зат, глюкоза, аскорбин қышқылы). Ұнтақтың көбі дәріхпнада жасалады, ірі, ұсақ, өте ұсақ, күрделі болады. Мөлшерленген және мөлшерленбеген болады. 17. Іш айдайтын дәрілер Табиғи іш жүргізетін дәрілер атониялық созылмалы іш қатуда қолданылады. Олардың әсері 8-12 сағатқа созылады. Тоқ ішектің қызметін бұзбайтын болғандықтан өсімдіктерді ұзақ уақыт қолдануға болады. Бірақ, олардың құрамындағы смолаға ұқсас заттар ішекті тітіркендіріп, спастикалық бұзылыстар болуы мүмкін. А) Табиғи іш жүргізетін өсімдіктер: итшомырт қабығы, қаражидек ішдәрі, пішеншөп, майсана майы, қызылша, глицеринді ембалауыз Б) Синтетикалық іш жүргізетін дәрілер: Бисакодил, Гутталакс, Фенолфталеин, Изафенин. Бұл дәрілердің ішекте пайда болған метаболиттері ішек жүйке талшықтарын тітіркендіріп, тоқ ішектің жылжыту белсенділігін арттырады. В) Ішекте осмостық қысымды арттыратын дәрілер: Лактулоза (Дюфалак), Лауромакрогол- 4000 (Форлакс, Фортранс). 24-48 сағаттан соң әсер етеді. Ішке қабылдағанда сіңбей, суды ұстап, нәжісті сұйылтып, жылжуын жақсартады. Аспаптық зерттеулерге дайындауда қолданады. Г) Ішектің барлық бөліміне әсер ететін іш жүргізетін дәрілер: майсана майы (үпілмәлік- касторовое масло) және іш жүргізетін тұздар магний сульфат (ағылшын тұзы, ащы тұз), натрий сульфат (глауберов тұзы). 4-6 сағаттан соң әсер етеді. Жіті іш қатуда тағайындалады. Дәрі мөлшерін 100 мл сумен араластырып ішіп, 1-2 стакан су ішеді. Д) Нәжіс жұмсартатын дәрі ретінде вазелин майы және өсімдік майлары (зәйтүн майы, бадам майы, мақта майы, жүгері майы) қолданылады. Прокинетиктер- ас қорыту жүйесінің моторикасын қалпына келтіріп, астың жылжуына ықпал етеді. Олар: Метоклопрамид, Домперидон (Мотилиум) 18. Төмендегі дәріге рецепт жызыңыз, дәрілік заттарға анықтама берініз: А. 0,06 рутин (Rutinum) мен 0,05 аскорбин қышқылынан (Аcidum ascorbinicum) тұратын 30 ұнтақ. Ішке 1 ұнтақтан күніне 3 рет. Rp.: Rutinum-0,06 Аcidum ascorbinicum-0,05 D. T. D: №30 in pulv. D. S; Ішке 1 ұнтақтан күніне 3 рет. В. Натрий-аминосалицилаттың (Para – aminosalicylas) 100,0 грану- ласын. Күніне 3 рет, 1 шай қасықтан тамақтан 1 сағкейін, 1/3 жылы суға ерітіп алу. Rp.: Granulorum Natrii para-aminosalicylatis 100,0 D. S.: Күніне 3 рет, 1 шай қасықтан тамақтан 1 сағкейін, 1/3 жылы суға ерітіп алу. С. 0,15 желатинді капсуладағы метациклиннің (Меtһасусlіпит) 30 ұнтағы. Күніне 2 рет 2 капсуладан ішке қабылдауға. Rp.: “Metacycline” 0,15 D. t. D. № 30 in caps. Gelat. S. Күніне 2 рет 2 капсуладан ішке қабылдауға. Д. Құрамында 10% стрептоцид (Strерtосіdит) бар 50,0 пастасы. Жарақаттанған гері аймақтарына күндіз және кешке жағу. Rp.: ung. Streptocidi 10% - 50,0 S. Жарақаттанған гері аймақтарына күндіз және кешке жағу. Е. Құрамында 0,015 құрғақ итжидек сығындысы (Ехtrасtит Веllаdоппае sіссит) бар 10 тікішектік суппозиториялар. Ауырғанда 1 суппозиториядан. Rp: sup. Ехtrасtит Веllаdоппае sісси-0,015 D. T. D: №10 in supp. D. S: Ауырғанда 1 суппозиториядан тікішекке 25. Гранулаға рецепт жазу ережесі Гранула – Granula ( Gen.pl. – Granulorum) Гранулалар – ішке колдануға арналған, домалак, цилиндр тәрізді немесе пішінсіз түрі бар бірыңғай бөлшек (дән) түріндегі қатты дәрілік түр. МФ X талабына сәйкес гранулалардың өлшемі 0,2-3 мм аспауы тиіс. Гранулалар – фармацевтикалық өндірістерде өндірілетін дәрілік түр. Өндірістерде қосымша зат ретінде қант, шарап қышқылы, натрий гидрокарбонаты, крахмал, глюкоза, тальк, қант сиропы, тағамдық бояғыштар және тағы басқа заттар пайдаланылады. Иісі мен дәмі ащы, тітіркендіргіш әсері бар дәрілік заттар көбінесе гранула түрінде шығарылады. Гранулалар фармацевтикалық өндірістерде дайындалатындықтан, рецепте қысқартылған түрде ғана жазылады. Рецепт үлгісі: Rp.: Granulorum Natrii para – aminosalicylatis 100,0 Da. Signa. 1 ш.қ. күніне 3 рет тамақтан 1 сағаттан соң. 26.ишемияға колданылатн дарилер (Сурет жиберем) 28. Капсулаға рецепт жазу ережесі Капсула – Capsula (Gen. Plur. – Capsulis, Abl. Plur. – Capsulis, Acc. Plur. – Capsulas ) Капсулалар – ішуге арналған мөлшерленген ұнтақ паста тәрізді, түйіршіктелген немесе сұйық дәрілік түрлерден тұратын қабықша. Капсула түрінде жағымсыз дәмі мен иісі бар немесе тітіркендіргіш әсері бар дәрілік препараттарды шығарады. Капсулалардың желатинді немесе полимерден жасалынған түрлері бар. Қазіргі кезде фармацевтикалық өндірістерде дәрілік затты микрокапсула түрінде шығарады. Микрокапсулалар жұқа қабықшалы пленка тәрізді материалмен (желатин, майлы заттар, полимерлер) қапталған қатты, сұйық немесе газ тәрізді дәрілік заттар. Микрокапсула түрінде шығарылатын препараттар әртүрлі мақсатта (мысалы, тұрақсыз дәрілік заттарды ішкі факторлардың әсерінен сақтау үшін, жергілікті тітіркендіргіш әсерін басу үшін, дәрілердің әсерін ұзарту үшін және т.б.) белгіленеді. Рецепт үлгісі: Жәй құрамды капсула ( желатинді капсула). Rp.: Omeprazoli 0,3 Da tales doses №20 in capsulis Signa. Тамақтан 30 минут бұрын 1 капсуладан күніне 2 рет. 29. Жүрек гликозидтері Жүрек гликозидтері айқын кардиотоникалық әсері бар, этиологиясы әртүрлі миокард дистрофиясымен байланысты, жүрек қызметінің жеткіліксіздігін емдеуге арналған өсімдіктерден алынған күрделі органикалық қосылыстар. Бұрынғы кезде құрамында жүрек гликозидтері бар өсімдіктерді медицинада жүрек қызметінің жеткіліксіздігін емдеуде қолданған. Олар: оймақгүл (наперстянка), строфант Комбе, меруертгүл (ландыш), жалынгүл (горицвет) және т.б. жүрек гликозидтерінің молекуласы екі бөлімнен тұрады: қантты (гликонды) және қантсыз (агликонды). Жүрек гликозидтері жүрекке таңдамалы әсер ете отырып, миокард жұмысын жақсартып, жіті және созылмалы жүрек қызметінің жеткіліксіздігінде белгіленеді. Медициналық тәжірибеде кеңінен қолданылатын өсімдіктен алынған жүрек гликозидтері: – Күлгін оймақгүл (Digitalis purpurea) – дигитоксин; – Түкті оймақгүл (Digitalis Lanata) – дигоксин, целанид; – Строфантин Комбе (Strophantus Kombe) – строфантин К; – Меруертгүл (Convallaria) – коргликон; – Жалынгүл (Adonis vernalis) – жалынгүл шөбінің тұнбасы 31. Жағылмаларға рецепт жазу ережесі Жағылма – сыртқа қолданылатын, консистенциясы тұтқыр, жұмсақ дәрілік түр. Жағылмаларды дәрілік зат (әсер етуші) пен негізді (түр беруші) араластыру арқылы алады. Жағылманың негізі ретінде вазелин, вазелин майы, шошқаның тазартылған майы, май тәрізді заттар, балауыз (ланолин, ара балауызы, спермацет) және синтетикалық заттар пайдаланылады. Рецепт үлгісі: Официнальды мазь Rp.: Unguenti Tetracyclini hydpochloridi 3% - 15,0 Da. Signa. Терінің зақымдалған аймағына жағу үшін. Дәріханада жасалатын мазь Rp.:Sulfacyli – natrii 1,0 Lanolini 0,4 Vaselini ad 5,0 Misce fiat unguentum Da. Signa. Қабақ астына күніне 3 рет. 32. Қан қысымын төмендететін дәрілер 1. Нейротроптыгипотензивті дәрілерсимптоматикалық жүйке жүйесінің белсенділігін төмендетеді. 1.1Орталық әсерлі гипотензивті дәрілер: Клофелин (Clophelinum) 0,00015; 0,000075 таб.0,01%1мл амп.; 0,0125/0,025/0,5 % көз тамшысы, Метилдопа (Methyldopa) 0,25 таб. Тамыр қозғалтқыш орталығының α2 -адренорецепторын қоздырып, орталық жүйке жүйесінен симпатикалық импульстің өтуін төмендетеді. 1.2.Ганглиоблокаторлар: Бензогексоний (Benzohexonium) 0,1-0,25 tab.; 2,5% амп., Пентамин (Pentaminum) 5% - 1-2ml. Симпатикалық және парасимпатикалық вегетативті түйіндердің Н-холинорецепторларын бөгейді. 1.3.Симпатолитиктер: Резерпин (Reserpinum) 0,0001/0,00025 таб.; 0,25%-1мл амп, Октадин (Octadinum) 0,025 таб. Жүйке талшықтарынан норадреналиннің бөлінуін азайтады. 1.4. β -адреноблокаторлар: Анаприлин 10/40мг таб.; 0,1% -1/5мл амп., Атенолол 25/50/100мг таб., Метопролол, Конкор(Бисопролол) 5/10/20мг таб. β 1-адренорецепторларды тежеп, жүректің жиырылу күші мен жиілігін төмендетіп, жүрек бұлшықетінің қозуын, автоматизмі мен өткізгіштігін және жүрекке оттегінің қажеттілігін төмендетеді. 1.5. α -адреноблокаторлар: Празозин 1/2/5мг таб., Доксазозин (Кардура), Теразозин. Артерия мен венаны кеңейтіп, жүрекке келетін венозды қан қысымын төмендетеді, жүрекке түсетін күшті төмендетіп, жүрек жұмысын жеңілдетеді. 2.Ангиотензин-2 тежегіші (ангиотензинге алмастырғыш ферменттің ингибиторы- ИАПФ) Әсері: артерия мен күре тамырларды кеңейтіп, жүрек жиырылуынан кейінгі күшті (постнагрузка) және жүрекке келетін веноздық қанның қайтуын азайтып, жүрек жұмысын жеңілдетеді, жүрек пен бүйректе қан айналымды жақсартып, жүрек бұлшықетінің гипертрофиясын төмендетеді, диурезді жоғарылатады. Дәрілері: Каптоприл (Капотен) 0,0125/0,025/0,05мг таб., Эналоприл (Энам, Энап) 2,5/5/10/20мг таб.; 0,125%-1мл амп., Диротон (Лизиноприл) 2,5/5/10/20мг таб, Престариум 4мг таб., Козаар (Лозартан), Теветен 0,6таб. 3.Миотропты спазмолитиктер: Диазоксид (Diazoxide) 1,5%-20ml, Натрий нитропруссиді, Апрессин 10/25мг таб., Магний сульфат 20/25% -5мл амп., Дибазол 0,02 таб.; 1%-1/5мл амп., Папаверин 10/40мг таб.; 2% - 2мл амп., Но-шпа 40/80мг таб., 40мг/2мл амп. Тамырлардың бұлшықеттерін босаңсытып, қысымды төмендетеді. 34. Пасталарға жалпы сипаттама, оларға рецепт жазу ережесі; 2. Паста – Pasta (Gen.sing-Pastae) Пасталар – құрамында 25%-65% ұнтақ тәрізді заттары бар жағылмалардың бір түрі. Пасталар қою және тұтқыр болып келеді, жағылмаларға қарағанда тері бетінде ұзақ сақталынады. Егер құрамында ұнтақ тәрізді заттың мөлшері 25%-тен кем болса, онда индиферентті ұнтақтар, яғни толықтырғыштар мырыш оксиді (Zinci oxydum), крахмал (Amylum), тальк (Talcum) қосылады. Рецепт үлгісі: Официнальды паста Rp.: Pastae Zinci-salicylatae 25,0 Da. Signa. Терінің зақымдалған жеріне жағу. Дәріханада жасалатын паста Rp.:Iodoformii 10,0 Amyli Zinci oxydi ana 5,0 Vaselini ad 50,0 Misce fiat pasta Da. Signa. Терінің зақымдалған жеріне жағу үшін. 35. Эритропоэзге әсер ететін дәрілер Цианокобаламин (витамин В12) Фолий қышқылы (Вит Вс). 1.Суппозиторияларға жалпы сипаттама, оларға рецепт жазу ережесі; Жауап: Жұмсақ дәрі дәрмек. Ембалауыз (Suppositorium)- қуыстарға енгізуге арналған дене температурасында еритін мөлшерленген жұмсақ дәрі. 2 түрі болады: ректальды және қынаптық. Рецепт жазу ережесі: Rp: дәрінің толық аты D.t.d: дозасы. S: қолданылуы. 2.Лейкопоэзге әсер ететін дәрілер Жауап: олар 2 ге бөлінеді: А) Лейкопоэзгді қоздырушы ; Б) Лейкопоэзгді тежеуші; Лейкопоэзды күшейтетін дәрілер: Натрий нуклеинат, Пентоксил, Метилурацил. Әсері: сүйектің милы қабатынан лейкоцит өндірілуін жылдамдатады. Қолданылады: қабынуға қарсы, регенерацияны күшейтуге. Лейкопоэзгді тежеуші дәрілер лейкоз ауруында (ак қан ауруы) қолданылады. Оларға аспаргиназа жатады. 14 билет 1.Линименттерге жалпы сипаттама, оларға рецепт жазу ережесі; Жауап: Линимент (Linimentum)- дәріні сұйық майлармен араластыру арқылы алынатын сұйық дәрілік түр. Сыртқа қолданылады. Рецепт жазуда дәрі аты , қандай құрамында заттар бар екенін, M.f: linimentum, қолданылу түрі жазылады. 2.Қан ұюға қарсы дәрілер Жауап:Қанның ұюына әсер ететін дәрілер: Антикоагулянттар (коагуляция- жабысу) – қанның ұюын төмендететін дәрілер: Қанның ұюына тікелей әсер ететін дәрілер: Гепарин, Фраксипарин, Клексан, Гирудин (қан ұю факторына әсер етеді)- протромбиннің тромбинге айналуын бұзып, тромбиннің белсенділігін жояды. Қанның ұюына тікелей емес әсер ететін дәрілер: Неодикумарин, Варфарин, Эскузан, Анавенол, Троксевазин. Бауырда қанды ұйытатын факторға әсер етеді (протромбиннің пайда болуын тежейді). Қолданылады: қанның ұюын төмендетуге тромбофлебитте, миокард инфарктісінде, тромбоэмболиялық аурулардың алдын алуда. Коагулянттар – қанның ұюын жоғарылататын дәрілер: Викасол (Вит К), кальций хлорид ерітіндісі (CaCl2)-10%-10мл ампулада, кальций глюканат. Тромбин және Тахокомб (сорғыш түрінде жергілікті қолданылады). Қолданылады: қан тоқтату үшін. 43. Ерітінділергежалпы сипаттама, оларға рецепт жазу ережесі; 44. Қанды ұйытатын дәрілер 45. Төмендегі дәріге рецепт жызыңыз, дәрілік заттарға анықтама берініз: А. «Пульснорма» («Pulsnorma») 20 драже. Күніне 1 дражеден 3 рет ішке қабылдауға В. 10. 0,002-нан желатинді капсулада лоперамидтің 6 ұнтағы. 2 кап- суладан әр сұйық дәреттен кейін С. Құрамында 0,3 салицил қышқылы (Acidum salicylicum) мен 0,6 бензой қышқылы (Асіdum benxoicum) бар 10,0 жағылмасын. Жарақаттанған тері аймақтарына жағу. Д. Қүрамында 6,0 натрий бромиді (Natrii bromidum) бар 200 мл ерітінді. Түнге қарай 2 ас қасықтан. Ерітіндіге рецептті қысқартылған түрде процентпен жазу. Бір реттік дозаны есептеу. Е. Сиырсілекей тамырынан (radix sanquisorbae) 200 мл қайнатпа. Күніне 3 рет 1 ас қасықтан 46. Тұндырмаларға жалпы сипаттама, оларға рецепт жазу ережесі; 47. Гипофизге әсер көрсететін дәрілер 48. Төмендегі дәріге рецепт жызыңыз, дәрілік заттарға анықтама берініз: А. 50 мл «Биоженьшень» («Віоginseng») тұнбасы. Күніне 2—3 рет тамаққа 30—40 мин дейін 30—50 тамшыдан ішке қолдануға. В. Сұйық элеутерококктың (Eleutherococcum) 50 мл сығындысын. Тамаққа дейін 20-30 тамшыдан ішке қабылдау. С. Гидрокортизон ацетататының (Hydrocortisoni acetas) 10 мл 0,5% суспензиясын. Көз тамшылары. 4 сағат сайын 1—2 тамшыдан. Д. 50 мл стерильді 1% лидокаин гидрохлоридінің (Lidосаіnі һуdrосһloridum) ерітіндісін. Өткізгіш анестезия үшін Е. Сальбутамол (Sаlbutаmоlum) аэрозолінің 1 бумасы. Ұстамада аэрозольдың 2 дозасынан жұту. 43.Ерітінді (Solutio)- дәріні еріткішпен араластыру арқылы алынатын сұйық дәрілік түр. Мысалы:Rp.: Solutionis Calcii chloridi 12,0-180 ml D.S Ас қасықтан күніне 3рет 44.Қанның ұюына әсер ететін дәрілер: Антикоагулянттар (коагуляция- жабысу) – қанның ұюын төмендететін дәрілер: Қанның ұюына тікелей әсер ететін дәрілер: Гепарин, Фраксипарин, Клексан, Гирудин (қан ұю факторына әсер етеді)- протромбиннің тромбинге айналуын бұзып, тромбиннің белсенділігін жояды. Қанның ұюына тікелей емес әсер ететін дәрілер: Неодикумарин, Варфарин, Эскузан, Анавенол, Троксевазин. Бауырда қанды ұйытатын факторға әсер етеді (протромбиннің пайда болуын тежейді). Қолданылады: қанның ұюын төмендетуге тромбофлебитте, миокард инфарктісінде, тромбоэмболиялық аурулардың алдын алуда. Коагулянттар – қанның ұюын жоғарылататын дәрілер: Викасол (Вит К), кальций хлорид ерітіндісі (CaCl2)-10%-10мл ампулада, кальций глюканат. Тромбин және Тахокомб (сорғыш түрінде жергілікті қолданылады). Қолданылады: қан тоқтату үшін. 45.а.RP:dragee pulsnorma 20шт S:күніне 1 дражедан 3рет ішке қабылдау b.RP:Loperam in capsula gelatina 0,002мг 6 pulvis S:2 капсулалар әр сүйық дәреттен кейін c.RP: Noli applicare 10.0, quod continet Acidum salicylicum 0.3 (Acidum salicylicum) et 0.6 Acidum benzoicum (Asidum benxoicum). S:жарақаттанған теріге жағу d.RP:200 ml solutio continens 6.0 sodium bromidum (Natrii bromidum). S:түнге қарай 2 қасықтар Е.RP:200 ml decoctum rhiz sanquisorbae . S:күніне 3 рет 1 ас қасықтан 46.Тұндырма (Tinctura)- дәрілік өсімдік шикізатынан дайындалатын спиртті сұйық дәрілік түр 47Адренокортикотропты гормон (АКГГ) Өсу гормоны Лактогенді гормон (сүт шығаруға қатысатын гормон) Тиреотропты гормон – ТТГ (қалқанша безі гормонының түзілуін күшейтеді) Гонадотропты гормон. Гипофиздің алдыңғы бөлігінің гормонды препараттары: Соматотропин, Пролактин, Тиротропин, гонадотропин (менопаузалық және хорионикалық гонадотропин). Гипофиздің артқы бөлігінде түзілетін гормондар: Окситоцин, Вазопрессин (антидиурездік гормон). Вазорессин жетіспегенде несеп шығу күшейеді. Препараттары: Окситоцин, Питуитрин, Адиурекрин, Гифотоцин 48. a.RP:50 ml «Bioginseng» tincturam. S:күніне 2-3 рет тамаққа 30-40 мин дейін 30-50 ішке қабылдау b. RP:50 ml extractum liquoris Eleutherococci (Eleutherococcum). S:тамаққа дейін 20-30 тамшыдан ішке кабылдау c.RP:10 ml 0,5% suspensionis acetatis hydrocortisonis (hydrocortisoni acetae). S:көз тамшылары,4 саңат сайын 1-2 тамшыдан d.RP:50 ml sterilis 1% solutio hydrochloridi lidocaini (hydrochloridi lidocaini). S:өткізгіш анестезия үшін RP:1 sarcina Salbutamol aerosol. S:ұстамада аэрозольдің 2 дозасын жұты 49Тұнба (Infusum)- өсімдіктердің жұмсақ жер бетіндегі бөліктерінен(шөп, жапырақ, гүл ) сумен дайындалатын сұйық дәрілік түр 52Қайнатпа (Decoctum)- қатты, тығыз өсімдік (тамырлары, қабықтары, жемістері т.б) бөліктерінен сумен қайнатылып дайындалатын сұйық дәрілік түр 53. Ұйқы безі гормоны: Инсулин (51 амин қышқылынан тұрады).Қантты диабет ауруында қолданылады. Препараттары: Инсулин, Хумулин. Инсулиннің дәрілік препараттары қысқа әсерлі, орташа әсерлі, ұзақ әсерлі болады. Концентрациясы әсер бірлікпен белгілеледі (1 мл-де 40ӘБ, 80ӘБ, 100ӘБ шығарылады). Ағзада қант мөлшерін азайтатын дәрілер: Диабетон, Манинил (Глибенкламид), Глибутид (Адебит), Сиофор. 50. Қалқаншабезі гормондары: Тироксин, Трийодтиронин, Кальцитонин. Қалғанша безі қызметінің бұзылуында дамитын аурулар: Кретинизм – туа біткен қалқаншабезі гормон жетіспеушілігі. Микседема – жүре біткен қалқаншабезі гормоны жетіспеушілігі. Эндемиялық зоб – қалқаншабезі гормондарының түзілуіне қажетті йодтың жетіспеушілігінен пайда болатын ауру. Қалқаншабезі гормоны жетіспеушілігінде Тиреоидин, Трийодтиронин, калий йодиді, L-тироксин, кальцитонин препараттары қолданылады. Зобта: Калий йодиді, Йодомарин, Йодбаланс, Антиструмин қолданылады. Қалқанша безі гормон түзілуін төмендетуге:мерказолил қолданылады. Қалқансерікбезі гормоны Паратгормон. Препараты: Паратиреоидин. 55. Сығындыларғажалпы сипаттама, оларға рецепт жазу ережесі; Сығындылар-Extracta – ішке және сыртқа қолдануға арналған,дәрілік өсімдік икізатынан алынған,қоюлатылған сірінділер.Консистенциясына қарай сұйық,қю,құрғақ сығындылар ажыратады Сыгындыларды рецептте жазу ередесі: 1.Rp.: сезінен сон дерілік калыптын аты ілік септігінде «Extracti»,ал Дерілік есімдік аты бас эріппен ілік септігінде жазылады,консистенциясы мен жалпы мелшері мл -мен керсетіледі.Келесі жолда D.S. Мысалы: Rp.: Extracti Eleutherococci fluidi 50 ml D.S. 20 тамшыдан куніне 2рет 56. Жыныс безіне әсер көрсететін дәрілер. Әйелдің жыныстық гормондары.: Эстрагенді және гестагенді гормондар Эстрагенді гормонды препараттар: Эстрон, Синэстрол, Эстрадиол дипропионат Гестагенді гормонды препараттар: Прогестерон, Дюфастон Контрацептивті дәрілер: Бисекурин, Нон-овлон, Регивидон, Марвелон. Жүктілікті болғызбас үшін қолданылады. Ерлердің жыныстық гормоны: Тестостерон. Преператтары: Тестостерон пропионат, Метилтестостерон. 57. Төмендегі дәріге рецепт жызыңыз, дәрілік заттарға анықтама берініз: А. Сұйық 20 мл Алтейдің (Althaea) сығындысын. Күніне 3—4 рет 20—30 тамшыдан. В. 20 мл нәлім балығының майынан (Oleum jecoris Aselli) 200 мл эмульсия. Күніне 3 рет 1 ас қасықтан ішке қабылдау. С. Құрамында 1 мл-де 40 ӘБ инсулин бар 5 мл инсулин-семи- лонг сузпензиясынан (Insulinum semilongum) 10 флаконын. Тері астына 0,2 мл салу. Бір реттікдозаны есептеу Д. «Эфатин» («Ephatinum») аэрозолінің 1 бумасы. Күніне 3 рет аэрозольдың 2 дозасынан жұту. Е. 1:400 қатынастай термопсис шөбінен (herbaThermopsidis) 200 мл тұндырмасын. Күніне 3 рет 1 ас қасықтан. 58. Эмульсияларға жалпы сипаттама, оларға рецепт Жазу ережесі; Эмульсия (лат. Emulgere – сауу және франц. Emulsіon – сүт), медицинада – сұйық түріндегі дәрілік қалыптар. Эмульсияда суда ерімейтін сұйықтар (май, бальзам) болады, оны адамға ішу үшін, терісіне жағу үшін береді. Эмульсиялар біркелкі қоймалжың, сыртқы түрі сүт сияқты сұйықтық түрінде болады. Эмульсияларды дайындау үшін шабдалы, зәйтүн, күнбағыс, үпілмәлік, т.б. өсімдіктерді, вазелин және эфир майларын, сонымен қатар балық майын, бальзамдарды және сумен араласпайтын басқа сұйықтарды қолданады. Дайын эмульсиялық дәрілік заттардың жағымсыз дәмі болады немесе ішкен кезде адамның ауыз қуысының шырышты қабатын тітіркендіреді . Эмульсиялар-Emulsa- 2 фазалы дисперсті жуйе болы табылатын, езара ерімейтін сумыктыктардан туратын,ішке, сыртка колдануга арналган сумык дерілік калып, онын курамына эмульгатор косады. Озара тукымык , майлы больп белінеді. Кыскартылган рецепт турінде: 1.р.: сезінен сон дрілік калытын аты ілік септігінде «Emulsi» майдын аты бас эріппен ілік септігінде, жалпы мелшері мл-мен корсетіледі. Келесі жолда D.S. Мысалы: Rp.: Emulsi olei Ricini 20-200ml D.S. Тунге карай 1 ас касыктан ішке кабылдау 59. Қабынуға қарсы дәрілер Қабынуға қарсы дәрілер 2 топқа бөлінеді: стероидты емес ҚҚД және стероидты ҚҚД. Стероиды емес қабынуға қарсы дәрілер (СЕҚҚД) . СЕКҚД ыстықты түсіретін ауырсынуды басатын әсері бар анальгетиктер тобына жататын препараттар: ацетилсалицил қышқылы, диклофенак натрий тұзы, анальгин, индометацин, бутадион, ибупрофен, ксефокам. Әсері: Циклооксигеназа-2 (ЦОГ-2) қалыпты жағдайда өндіріліп, простоноидтардың, простагландиндердің түзілуін реттейді Стероидты қабынуға қарсы дәрілер (СКҚД) Оларға қабынудың барлық сатыларына тежегіш әсер көрсететін бүйрекүстібезінің қыртысты қабатының гормонды препараттары глюкокортикоидтар жатады. Әсері: қабыну медиаторы просагландиндер түзетін арахидон қышқылының синтезіне қажет фосфолипазаның тежелуіне байланысты. 60. Төмендегі дәріге рецепт жызыңыз, дәрілік заттарға анықтама берініз: А. 0,0005-тен нитроглицерин (Nitroglycerinum) 20 таблеткасы. Ұстама болған жағдайда 1 таблеткадан тіл астына. В. 0,01-ден хлордиазепоксидтің (Сһiordiazepoxidum) 50 дражесі. Күніне 1 дражеден 4 рет ішке қабылдауға. С. Құрамында 0,05 ортофен (Ortophenum) бар 6 тікішектік суппо- зиторияларды. 1 суппозиториядан таңертең және кешке. Д. Сальвиннің (Salvinum) 10 мл 1% спиртті ерітіндісін. Жарақаттанған аймақты сүрту үшін. Е. 25 мл стеркулия (Sterculia) тұнбасы. Күніне 2—3 рет 10-40 гам- шыдан ішке кабылдау. Аллергияда қолданылатын дәрілер Антигистаминді заттар (Н1-гистаминоблокаторлар). Босап шыққан Гистаминнің рецепторлармен әсерлесуіне кедергі жасайды: Супрастин, Тавегил, Диазолин, Цитеризин, Димедрол, Дипразин (Пипольфен), Фенкарол, Лоратадин ( Кларитин), Лорактив, Кестин.
Хаттамасымен белгіленетін дәрілер Анафилактикалық шок- ағзаға түскен аллергеннің әсерінентыныс алу, қан айналу, орталық жүйке жүйелерінің бұзылыстарымен айқындалатын жіті патологиялық жағдай. Хаттама коды: E-001 Мақсаты: аллергеннің ағзаға түсуін тоқтатып, өмірге маңызды тыныс алу және қан айналу жүйесі қызметін қалпына келтіру. Негізгі дәрілер тізімі: Эпинефрин (Адреналин) 0,18% - 1,0мл, амп. Натрий хлорид ерітіндісі 0,9% - 400 мл, құты. Натрий хлорид ерітіндісі 0,9%- 5 мл, амп. Преднизолон 30мг/мл, амп. Аминофиллин (Эуфиллин) 2,4%- 5мл, амп. Дифенгидрамин (Димедрол) 1%-1,0мл, амп. Пентакрахмал 500,0 мл, құты. Атропин сульфат ерітіндісі 0,1%- 1,0мл, амп. Допамин ерітіндісі 0,5%- 5,0мл, амп Оттегі м 3 Қосымша қолданылатын дәрілер тізімі: Дексаметазон ерітіндісі 1,0мл, амп. Фенилэфрин (Норадреналин) 1%- 1,0- 2,0 мл, амп. Декстроза (Глюкоза) 5%- 400,0мл, құты. Гидрокортизон ерітіндісі 2,5%- 2,0мл, амп. Сальбутамол 3мг, небулайзер. 62.Суспензиялар – (Suspensiones) – официналды дорілік тур. МФ XI басылымынын 2-ші томына жалпы макала енгізілген. Суспензия – суйык дисперстік ортада ерімейтін катты дисперстік фазадан туратын ішуге, сыртка, шаншуга колданылатын микрогетерогенді суйык дорілік тур. Барлык дорілік турлер секілді суспензиялардын да артыкшылыктары мен кемшіліктері бар. Артыкшылыктары: суспензия турінде еріткіштерде ерімейтін дерілік заттарды босатуга болады, эсер ету эффективтілігі бойынша суспензиялар ерітінділер мен майда Унтактар арасынан орын алады. Унтактармен салыстырганда Суспензияларданы белшектердін жогары дисперстілігінен дорілік заттар тез терапевтік эсер корсетеді. Суда ерітілген дорілік заттардын сулы ерітінділері агзадан тез шыгарылады, ал суспензиялар узак эсер етеді. Кемшіліктері: технологиясы киын, тураксыз, сактау мерзімі кыска дол дозаланбайды. Сондыктан суспензия турінде улы жоне кушті эсер ететін дорілік заттарды босату мумкіндігі жок. Курамына жэне дайындау тасіліне байланысты суспензиялар: Ірі суспензиялар (белшектерінін елшемдері 1-100 мкм аралыгында), майда суспензиялар (болшектерінін олшемдері 0,1-1 мкм аралырында) болып белінеді. Суспензиянын тузілу жандайлары: • дарілік тур курамына дисперстік ортада ерімейтін заттар енгенде (кукірт, камфора, ментол, мырыш тотыны жане т.б. – суспензия физикалык эдіспен дайындалады); • егер дарілік заттын молшері ерігіштік шекарасынан асып кетсе, мысалы, бор кышкылынын мелшері 5%-дан, натрий гидрокарбонатынын мелшері 8%-дан артык концентрацияда жазылса суспензиялар физика-химиялык эдіспен Дайындалады); • еріткішті алмастырганда суспензиянын тузілуі. Мысалы, егер сулы ерітіндіге спиртті ерітінді (галенді жане жана галенді препараттар) косылса, дарілік заттын ерігіштік кабілеті темендеп, ол тунбага туседі (физика-химиялык, эдіс). Сондыктан микстураларды суспензиялардын жеке бір тобы деп санауга Болады; • жеке еритін дорілік заттарды бір дисперстік ортада еріткен кезде, олар эрекеттесіп ерімейтін коспа тузіледі (химиялык ЭДіС). Суспензиялардын осмостык кысымы жок. Белшектер Мелшерінін улкендігінен жартылай откізгіш мембранадан диффузия кубылысы журмейді. Сондыктан сузу немесе фильтрлеу процессі жургізілмейді. Кинетикалык тураксыз. Суспензияларга седиментация кубылысы тан, ауырлык куші эсерінен белшектер тунбага туседі. Егер белшектер бір-біріне жабыспай еркін тунса, суспензияны агрегаттык туракты деп атайды, ал егер белшектер молекулалык ілінісу куші эсерінен жабысып улпектер тузіп тунса, суспензияны Агрегаттык тураксыз деп атайды. Суйык дарілік турлерді дайындау КР ДСМ 15 желтоксан 2004 жылы No142 Дарілік куралдарды дайындау ережелері туралы буйрыгына сайкес жургізіледі. Суйык дарілік формалар былай белінеді: Тыскы колданыстаны дері- Дормектер, 2) Ішкі колданыстаны дері-дермектер, 3) Инъекциялык колданыстаны дарі- Дормектер. Ішкі колданыстаны суйык дарілік Формалар микстура (лат. Mixturae –араластыру) деп аталады. Мунда дисперсиялык орта болып тек су тана Болып келеді. Микстура екі ингредиенттен Куралады: Каткыл дисперсия тез отыратын Жане ішу алдында шайкалатын болады. Деріханалык тежірибеде Оларды шайкалмалы микстура дейди Mixturae agitandae (от лат. Agito – (шайку). Жука ерітінділерді тунбалы Микстура деп атайды – mixturae turbidae (от лат. Turbidus – булдыр). Микстуралар ас (15 мл), десерт (10 мл) жане шай касыкпен (5 мл) Мелшерленеді. (шуге арналган ерітінділерді 5-15 мл немесе шамалы суда араластырып ішуге тамшылармен белгілейді. Тыскы колданыстагы суйык дарілік формаларды шаюга, тартуга, сылаута жазып береді. Олардын Курамында судан баска этанол, глицерин, эртурлы майлар жэне баска Да суйыктыктар болуы мумкін. Микстуралар – бірнеше дарілік зат ерітінділерінен немесе коспасынан туратын курделі, суйык дарілік зат формасы. Еріткіш есебінде эдетте эртурлі сулар, тунбалар, шырышты Заттар, эмульсиялар, шырынды жЭне Таты баска заттар колданылады. Микстуралар – (латынша miske – Араластыр) физикалык касиеттері мен курамына байланысты мелдір немесе натыз микстура жэне опалесцентті немесе суспензиялык (тунба тузетін) Микстуралар болып екіге белінеді. 1. Нагыз немес мелдір микстуралар – екі жэне одан да коп заттардын суданы ерітіндісі. 2. Опалесцентті немесе суспензиялык (тунба тузетін) микстуралар – нагыз микстура мен курделі дерілік Заттардын, препараттардын (экстрактілер, тунбалар, жагагалендік Препараттар таты баска) коспасы. 67. Иньекцияға арналған дәрілік қалыптарға жалпы сипаттама, оларға рецепт жазу ережесі; инъекцияға арналған х дәрілік нысандары-ерітінділер, суспензиялар, эмульсиялар, сондай-ақ қатты дәрілік заттар (ұнтақтар, таблеткалар, кеуекті массалар) түріндегі парентеральді қолдануға арналған стерильді дәрілік нысандар, олар енгізер алдында стерильді еріткіште ериді.
68. Синтетикалық анти бактериялық дәрілер жіктелуі. 1. Хинолондар: налидикс қышқылы, ципрофлоксацин, моксифлоксацин, левофлоксацин. 2. 8-оксихинолин туындылары: нитроксолин. 3. Нитрофуран туындылары: фуразолидон. 4. Хиноксалин туындылары: хиноксидин. 5. Оксазолидинондар: линезолид. 6. Сульфаниламидтер: ● монопрепараттар – сульфадимезин, сульфадиметоксин, сульфацил-натрий. ● аралас – ко-тримоксазол. 70. Аэрозольдерге жалпы сипаттама, оларға рецепт жазу ережесі;Аэрозольдер-көлемі енгізу жолына сәйкес келетін газдағы қатты немесе сұйық бөлшектердің дисперсиясы түріндегі дәрілік заттың шығарылуын қамтамасыз ететін клапан-бүріккіш жүйемен жабдықталған герметикалық қаптамада (аэрозоль баллонында) отынның қысымындағы белсенді заттардың ерітінділері, эмульсиялары немесе суспензиялары болып табылатын дәрілік нысан. Аэрозольдер екі фазалы (газ және сұйық) немесе үш фазалы (газ, сұйық және қатты немесе сұйық) жүйелер. Екі фазалы аэрозольдер белсенді заттардың ерігіштігін қамтамасыз ететін еріткіштер қосылған сұйытылған отындағы белсенді зат ерітіндісінен тұрады. Үш фазалы аэрозольдер белсенді заттар мен отынның суспензиясынан немесе эмульсиясынан тұрады. Үш фазалы аэрозольдерге белсенді заттар, беттік белсенді заттар, сулы немесе сулы емес еріткіштер мен отындар бар эмульсиялар болып табылатын көбік аэрозольдері жатады. Егер отын дисперсті фазаның бөлігі болса ("Судағы май" типті эмульсия), мазмұнды шығару кезінде тұрақты көбік пайда болады. Қазіргі уақытта олар сұйық дәрілік формаларға жататын жеке дәрілік түрге бөлінген. Қолдану орны бойынша келесі аэрозольдер ажыратылады: * ингаляция үшін; * мұрынға арналған; * ауызша; * сублингвальды қолдану үшін; * қынаптық; * ректалды енгізу үшін (әдетте көбік-сұйық LF қараңыз); * сыртқы қолдану үшін; * суару үшін; * инсектицидтік және т. б. Сыртқы қолдану үшін аэрозольді препараттар ерітінділер, линименттер, көбік (сұйық LF қараңыз), пластикалық пленка және басқа дәрілік формалар түрінде қолданылады. Аэрозоль әдісінің артықшылықтары: * дәрілік затты тікелей мақсатты органға жеткізу, жеткізу процесінде оның бұзылуына жол бермеу; * әрекеттің жылдам басталуы; * аз дозалар; * жүйелік жанама әсерлердің даму қаупі аз; * портативтілік; * препаратты кептіру мен ластанудан қорғау. Ингаляциялық терапияның тиімділігі препаратты таңдаудың дұрыстығына ғана емес, оны тыныс алу жолдарына жеткізу жүйесіне де байланысты. Қазіргі уақытта жеткізу жүйелерінің бірнеше түрі бар: 1. дозаланған аэрозольді ингаляторлар, оның ішінде аралықтары бар және ингаляциямен белсендірілген; 2. дозаланған ұнтақ ингаляторлары; 3. небулайзерлер; 4. сұйық мөлшерленген ингалятор.Олар қарапайым құрамдағы аэрозольдерге ұқсас жазылады, ал егер аэрозоль мөлшері көрсетілсе, дәрілік форманың атауы генитальды жағдайда (Aerosoli) немесе егер саны көрсетілмесе, сингулярлы (aerosolum) айыптаушы жағдайда жазылады. Содан кейін номинативті жағдайда бас әріппен тырнақшадағы дәрілік заттың коммерциялық атауы және мл немесе граммдағы аэрозоль мөлшері немесе бөтелкелер саны. Екінші жол-Иә. Signa. және қолтаңба. Rp.: Aerosoli" Ephatinum " 15 мл D. S. күніне 3 рет 1 ингаляция. немесе Rp.: Aerosolum" Ephatinum " N. 1 D. S. күніне 3 рет 1 ингаляция 71. Саңырау құлққа қарсы дәрілер. Микоз- саңырауқұлақтардың әсерінен болатын аурулар. Микоз түрлері: Дерматомикоз- тері, шаш, тырнақты зақымдайтын саңырауқұлақтар. Кандидомикоз- сілемей қабықша мен теріні зақымдайтын саңырауқұлақтар. Жүйелі микоз- өкпе, бауыр, ми, асқазан, сүйек, буын, лимфаны зақымдайтын саңырауқұлақтар. Саңырауқұлақтарға қарсы дәрілердің әсері: саңырауқұлақтардың жасуша мембранасының өткізгіштігін бұзып, фунгистатикалық және фунгицидті әсер көрсетеді. Дәрілері: 1.Полиенді антибиотиктер:Нистатин, Леворин, Амфотерицин, Микогептин. Қолданылады:АІЖ,тыныс алу жолдары,қынапты шырышты қабығы мен терінің кандидомикозында. 2.Имидазол және триазол туындылары: Кетоконазол (Низорал), Клотримазол, Флуканазол(Дифлюкан), Итраканазол (Орунгал). Қолданылады:Беткейлік және терең микозда. 3.Әр түрлі саңырауқұлақтарға қарсы дәрілер: Гризеофульвин, Тербинафин (Ламизил), Нитрофунгин, Микосептин. Қолданылады:Дерматомикозда, тері кандидозында. *73* *Ұнтақтар*-Pulveres сыртқа Қабылдауға арналған қатты дәрілік қалып. Ұнтақтардың жіктелуі: 1.Қолдану әдісі бойынша:ішке,сыртқа 2.Құрамына қарай .жай(1 заттан тұрады) күрделі(құрамы 2 не одан көп) 3.Дозалау сипатына Қарай:бөлінбеген(дозаланбаған)бөлінген(дозаланған) Ұнтақтарды рецепттерде жазу ережесі 1.Жай дозаланбаған ұнтақ: «Rp.:» сөзінен кейін үлкен әріппен ілік септігінде дәрілік заттың аты Мен жалпы мөлшері граммен жазылады(Pulveris сөзі көрсетілмейді)Келесі жолда-D.S Мысалы: Rp.: Magnesii sulfatis30,0 D.S 1І 2 стакан жылы суда ерітіп,күніне 1 рет 2.Жай дозаланған ұнтақ:«Rp.:» сөзінен кейін үлкен әріппен ілік септігінде дәрілік заттың аты мен Жалпы мөлшері граммен жазылады(Pulveris сөзі көрсетілмейді)1 ұнтақтың граммен дозасы Жазылады.Келесі жолда D.t.d. N.. Одан кейін S-жазылады Мысалы: Rp.: Magnesii oxydi 0,5 D.t.d. N10 S. тамақтан соң 1 ұнтақтан *74* *Вирусқа қарсы дәрілер* 1.Тұмауды алдын алу үшін қолданылатын дәрілер:Ремантадин, Оксолин, Арбидол, лейкоцитарлы интерферон 2.Ұшықты зақыдануда қолданылатын дәрілер: Ацикловир (Зовиракс, Виролекс). Әсері:Вирустың нуклеин қышқылдарының синтезін бұзады. 3.Цитомегаловирусты инфекцияда қолданылатын дәрілер:Ганцикловир.Әсері:ДНҚ вирусының синтезін бұзады. 4.Иммунотапшылық вирусына әсер ететін дәрілер: Зидовудин. Препараттар ауру белгілері байқалғанға дейін тиімді. Әсері:АИТВ протеиназа ферментін және қайтымды транскриптазаны тежейді. Шешек (оспа) вирусына белсенділік көрсететін дәрілер: метисазон. Гепатит вирусына белсенділік көрсететін дәрілер: Интерферон-альфа, Реаферон. Вирусты жұқпада қолданылатын жиынтық: тамифлю- 75мг капсула, аспирин-500мг, оксалин жағылмасы 0,25%, градусник, бетперде- маска одноразовая. *76* *Таблеткалар*-дәрілік зат, қосымша ұнтақтар мен басқа заттарды нығыздау арқылы алынған, мөлшерленген дәрілік түр. Таблеткаларды рецеттерде жазу ережесі: «Rp.:» сөзінен кейін табыс септігінде жекеше түрде-Tabulettam дәрілік қалыптың аты Жазылады,дәрілік заттың аты ілік септігінде бас әріппен және 1 таблетканың дозасы граммен жазылады D.t.d N…одан кейін S. «Rp.:» сөзінен кейін дәрілік заттың аты үлкен әріппен ілік септігінде және 1 таблетканың дозасы Граммен жазылады.Келесі жолда D.t.d N…одан кейін S. Мысалы: Rp.:Tabulettam Analgini 0,5 D.t.d N10 S.1 таблеткадан бас ауырғанда. . «Rp.:» сөзінен кейін табыс септігінде,көпше түрде- Tabulettas жазылады,дәрілік заттың аты атау Септігінде бас әріппен тырнақша ішінде жазылады,N…келесі жолда-D.S Мысалы: Rp.:Tabulettas «Benalginum»N10 D.S.1 таблеткадан буын ауырғанда 77 М – холиномиметиктер: Пилокарпин, Ациклидин. Н – холиномиметиктер: Цититон, Лобелин. Антихолинэстеразды дәрілер (Холинэстеразаға қарсы): Прозерин, Физостигмин, Галантамин, Оксазил 1. М- холиноблокаторлар (М- холинолитиктер): Атропин,Платифиллин, Скополамин, Метацин. Ганглиоблокаторлар: Бензогексоний, Пахикарпин 1. Н – холиноблокаторлар (Миорелаксанттар)- кураре тәрізді дәрілер: А) деполяризацияға қарсы миорелаксанттар: Тубокурарин, Ардуан Диплацин. Б) деполяризациялаушы миорелаксанттар: Дитилин 1. М – және Н – холиноблокаторлар: Спазмолитин, Циклодол. http://emirsaba.org жүктеу/скачать 82,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|