Квадрат сантиметрлерге бӛлінбейтін — еркін пішіндегі дӛңгелектер, сопақшалар сияқты фигуралар
кӛрсетіледі; толық емес шаршылар шығады. Содан кейін еркін пішіндегі фигуралардың аудандарын
мӛлдір пластина (10x10). Ауданды ӛлшеу үшін ол фигураның үстіне салынады («М— 3», 77-бет). Палетканы
қолдану тәсілі және ауданды есептеу үлгісі кӛрсетіледі: толық шаршылар санына толық емес шаршылардың
жартысы қосылады — бұл фигураның ауданы. Мысалы, толық шаршы сантиметрлер саны 6, ал толық емес
шаршы сантиметрлер саны 14 болсын, онда фигурының ауданы:
6 см
2
+ 14:2 см
2
= 13 см
2
2.2. Тік төртбүрыш пен шаршының аудандарын табу ережелері
Тік тӛртбұрыштың үзындығы 4 см, ені 2 см. Тік тӛртбұрыштың ауданы
4 ∙ 2 = 8 (см
2
) немесе 2 ∙ 4 = 8 (см
2
)
Ереже: Тік тӛртбұрыштың ауданын табу үшін оның бірдей ӛлшеммен берілген ұзындығын еніне
кӛбейту керек («М- 3», 82-бет).
Оқушылар ӛз беттерімен шаршының ауданын табу ережесін түсіндіреді: шаршы қабырғасының
ұзындығын ӛзін-ӛзіне кӛбейту қажет немесе шаршы қабырғаларының квадратын табу керек.
2 ∙ 2 = 2
2
= 4 (см
2
)
2.3.
Тік бұрышты үшбұрыштың ауданы
Тік бұрышты үшбұрыштың ауданы туралы түсінік үшінші сыныпта енгізіледі:
– Берілген екі үшбұрыштан тік тӛртбұрыш қүрастыр және оның ауданын тап:
4 ∙ 3 = 3 ∙ 4 = 12 (см
2
)
– Осы үшбұрыштың ауданы туралы не айтуға болады? Оның ауданы қабырғалары 4см және 3 см болатын
тік бұрышты төртбұрыштың ауданының жартысына тең:
(4 ∙ 3): 2 = 12: 2 = 6 (см
2
)
2.4. Күрделі фигуралардың аудандарын оларды қарапайым геометриялық фигураларға бөлу арқылы табу
Күрделі фигуралардың аудандарын оларды қарапайым геометриялық фигураларға бӛліп, ереже
бойынша аудандарын табу арқылы табу үшінші сыныпта қарастырылады.
Мысалы, №5 (М-3,с.169) трапецияның ауданын табу үшін оны шаршы мен тік бұрышты үшбұрышқа
бӛлеміз де, олардың аудандарын табамыз:
S
= 4 ∙ 4 = 16 (см
2
)
S
∆
= (4 ∙ 3): 2 = 12 : 2 = 6 (см
2
)
S
тр
= S
+ S
∆
= 16 + 6 = 22 (см
2
)
3. Тік бұрышты параллелепипедтің және текшенің кӛлемін табуға берілген есептер
Текшенің кӛлемін табу үшін кӛбейткіш ретінде оның қырының ұзындығын үш рет алу және
кӛбейтіндінің мәнін табу керек, яғни ұзындығын еніне кӛбейту, кӛбейтіндіні биіктігіне кӛбейту немесе
қырының кубын табу керек 2
Достарыңызбен бөлісу: