1-саты.
Мәтінге стилистикалық-композициялық талдау жасау
|
Ш.Мұртазаның
«Тәуекел той» шығармасы
|
С.Балғабаевтың «Тойдан қайтқан қазақтар» шығармасы
| |
Мәтіннің түрін, жанрлық сипатын анықтаңыз.
|
Әңгімелеу, сипаттау, пайымдау; проза, поэзия, драма
|
|
|
Мәтіннің сөйлеу формасын ажыратыңыз.
|
Ауызша, жазбаша, монолог, диалог, полилог
|
|
|
Мәтіннің көлемін анықтаңыз.
|
Том, кітап, тарау, тарауша, абзац
|
|
|
Мәтіннің композициялық құрылымын талдаңыз.
|
Басталуы, байланысы, дамуы, шиеленісуі, шарықтау шегі, шешімі
|
|
|
Мәтіннің нешінші жақтан баяндалғанын талдаңыз.
|
1, 2, 3-жақ
|
|
|
2-саты.
Мәтінге тақырыптық-идеялық жағынан талдау жасау
|
Ш.Мұртазаның
«Тәуекел той» шығармасы
|
С.Балғабаевтың
«Тойдан қайтқан қазақтар» шығармасы
| |
Мәтінге тақырыптық-идеялық жағынан талдау жасаңыз.
|
Мәтін тақырыбы мен мәтін мазмұны арасындағы
байланысты анықтап,
тақырыптың қойылу
себебін түсіндіріңіз
|
|
|
Мәтіннің идеясын, мәтінде көтерілген негізгі мәселені айқындаңыз.
|
Автордың оқырманға айтпақ ойын, негізгі ой берілген бөлікті анықтаңыз.
|
|
|
Мақсаты, аудиториясы
|
Жазушының осы шығарманы жазудағы мақсаты, шығарма кімдерге арналған, кімдер
қызығушылық танытады?
|
|
|
Бағалау және салыстыру
10.3.1.1 шығарманы мазмұндас туындылардың үлгілерімен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау
3-саты. Мәтінге тілдік-эстетикалық тұрғыдан талдау жүргізу
|
Көркем шығармадан мысал
|
Қолданылу мақсаты
| |
Мәтіннің лексика-фразеологиялық құрамын мәтін мазмұнымен байланыстырып талдаңыз.
|
Тура/ауыспалы, көп мағыналы, синоним, антоним, омоним сөздер; көркемдегіш-бейнелегіш құралдар (метафора, метонимия, синекдоха, теңеу, шендестіру, гипербола, литота т.б.); мәтіндегі көнерген (архаизм, историзм), диалект, жаргон, варваризм сөздер; тұрақты сөз тіркестерінің, мақал-мәтелдердің қолданылу мақсатын контекспен байланыстырып түсіндіріңіз.
|
|
|
Мәтіннің фонетикалық-
интонациялық ерекшелігіне талдау жасаңыз.
|
Дыбыс үндестігі, дыбыстардың қайталануы (аллитерация, ассонанс); дыбыстардың ұйқас құрудағы қызметі; әуен, әуез, тембр, қарқын, кідіріс сипатын табыңыз.
|
|
|
Мәтіннің морфологиялық сипатын мәтін мазмұнымен байланыстырып талдаңыз.
|
Сөз таптарының арақатынасы, әртүрлі мағыналық реңк тудыратын грамматикалық тұлғалардың жұмсалуын (кішірейту, еркелету мәнді жұрнақтар т.б) талдаңыз.
|
|
|
Мәтіннің синтаксистік
ерекшелігін айқындаңыз.
|
Жай, құрмалас сөйлемдердің мәтін мазмұнын жеткізудегі қызметі, мәтіннің жай не құрмалас сөйлемге құрылуы, сөйлем мүшелерінің орын тәртібіндегі ауытқуларды (инверсия), оқшау сөздер мен бірыңғай сөйлем мүшелерінің қолданылу мақсатын, төл сөздің берілу жолдарын айқындау. Синтаксистік параллельділік, парцелляттар қолданысын талдау. Риторикалық сұрақтардың берілу жолдарын анықтаңыз.
|
|
|
Мәтіндегі лексика-грамматикалық нормадан уәжді ауытқудың стильдік мәнін ашыңыз.
|
Нормаға жатпайтын тілдік бірліктерді автордың мәтін мазмұнын ашу үшін мақсатты түрде, әдейі қолдану себебін көрсетіңіз.
|
|
|
Автордың жеке қолданысына жататын тілдік бірліктерді талдаңыз (окказионализм).
|
Талданған мәтінде автордың жеке қолданысына жататын тілдік бірліктерді талдаңыз. .
|
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |
