предпосылки
к школьному обучению.
Осуществляются овладение
учебной дея
-
тельности
в процессе
изучения предмет
-
ных знаний, умений и
навыков по образовательным областям.
Ориентируются
на требования школы,
формируют те знания, умения и навыки,
которые необходимы для дальнейшего
обучения в школе.
Опираются на те знания, навыки и
умения, которые
уже имеются у ребѐнка, и
пройденное осмысливается на более
высоком уровне.
Сохраняют самоценность
дошкольного детства, формируют
фундаментальные личностные качества
ребѐнка
.
Подхватывают
достижения ребѐнка и
развивают накопленный им потенциал до
уровня понимания
и осмысления.
Обеспечивают условия для
психического
развития ребенка, обогащют
развития через различные виды
продуктивной деятельности детей.
Оказывают
помощь
в адаптации
ребенка к школе
и
в совершенствовании
достижений
по основным направлениям
развития личности
дошкольника.
Содержание представлено по
образова
-
тельным областям: «Здоровье»
,
«Коммуникация»
,
«Творчество»
,
«Познание»
,
«Социум».
Содержание представлено по
образовательными областями: «Язык и
литература», «Математика и
информатика», «Естествознание, Человек и
Общество», «Искусство и технология»,
«Физическая культура»
.
Формирование
здоровьесберегающей, коммуникативно
-
языковой, познавательной
,
творческой
,
социальной компетентностей.
Формирование социальной,
предметной, коммуникативной,
информационной
компетентностей и
компетнетности решения проблем.
На основе представленных в таблице данных можно сделать вывод
о том, что
преемственность
в государственных стандартах и соответствующих программах
дошкольного и начального уровня образования по вышеуказанным линиям формально
74
соблюдается. Однако состояние реализации преемственности по компонентам каждой
образовательной области на практике оставляет желать лучшего, о чем свидетельствует
проведенный нами сравнительный анализ, результаты которого обрабатываются и
обобщаются и будут презентованы в ближайшее время.
Тҥйін
Мақалада мектепке дейінгі және бастауыш білім беру сатылары арасындағы
сабақтастықты жүзеге асыру мәселелері қарастырылады. Cонымен қатар оны түзету және
жаңарту бағыттары сӛз болады.
Summary
This article are considered the problems of realization between pre-school and primary
school teaching steps.
Литература:
1. Закон об образовании Республики Казахстан. Астана, 2008.
2. Педагогический энциклопедический словарь / ред. Б.М. Бим. М., 2003.
3. Государственный общеобязательный стандарт образования Республики Казахстан –
Дошкольное воспитание и обучение: ГОСО РК 1.001 –
2009. Астана, 2009.
4. Государственная программа развития образования в Республике Казахстан на 2011
-
2020 годы. Астана, 2010.
5. Курлат Л.М. Комплексный подход в подготовке будущего педагога и реализация
преемственности дошкольного и начального школьного образования // Начальная школа. –
2008.
–
№ 11. –
С.32
-37.
БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ЛОГИКАЛЫҚ
ОЙЛАУ ҚАБІЛЕТТЕРІН ДАМЫТУ
А.М. Тойбекова.,
Ж.Р. Рахимова,
бастауыш сынып мұғалімдері,
Қарағанды
қаласы,№ 41 ЖББОМ КММ
Қазіргі
таңда Қазақстанда білім беру жүйесін дамытуға баса кӛңіл бӛліп отыр. Білім
беру саласындағы мемлекеттік саясаттың басым бағыты ӛскелең ұрпақты тәрбиелеу
жүйесін дамыту болып табылады. Қазақстан Республикасының білім беру стандартында
білім берудің
басты міндеті логикалық ойлауды дамыту болып табылатындығы атап
айтылған. Бастауыш сынып –
оқушылардың логикалық ойлауын дамытудың негізгі
кезеңі.Бастауыш сыныпта балалардың ойлары нақты
-
бейнеліден абстрактылы
-
логикалық
ойлауға қарай дамиды.
Логика (грек тілінен алынған logic
-
сӛз, ой, ойлау, ақыл
-
ой) –
философияның
нормативті саласы;ойлаудағы сәйкестік критерийіне, дұрыс предикация заңдарына, ой
тұжырымдау принциптеріне қатысты. Логика
-
ойлаудың заңдылықтары мен түрлері туралы
ғылым. Объективті пікірлерге негізделген процесс логикалық ойлау деп, ал дұрыс ойлаудың
формалары мен заңдары туралы ғылым логика деп аталады.Логикалық тұжырым
теориясының ең алғаш грек философы Аристотель негізін қалаған.
Ойлау мектеп жасына дейінгі жаста қалыптаса бастайды.Осы жаста балалар
практикалық тапсырмаларды шешуде қиындық кездескен сәтте сұрақ қоя бастайды.Баланың
эмоционалды сферасында алғашқы баспалдақтар басталады. Француз ғалымы Ж.Пиаже
балалардың ойлауы бірнеше кезеңде деп есептейді.1.Сенсаматорлы операция.2.Нақты
операциялық құрылым.3.Логикалық қарым
-
қатынас. Пиаже ойлаудың дамуы барысында
сыртқы әрекеттердің ішкі операцияларға ауысуын заңды деп таныды.
Балалардың ойлауын дамыту туралы М.Жұмабаев былай деген: «Ойлауды ӛркендету
жолдары. Ойлау
-
жанның ӛте бір қиын,терең ісі. Жас балаға ойлау тым ауыр. Сондықтан
тәрбиеші баланың ойлауын ӛркендеткенде, сақтықпен басқыштап іс істеу керек».
75
Логикалық жаттығуларды орындау баланың ақыл
-
ойын, қиялын, ой ұшқырлығын
дамытады. Бұл оқушылардың түрлі мазмұнды есептерді шығаруда, есептің шартын құра
білуге қалыптастырылады. Бір есептің бірнеше шешімдерін табуға жетелейді.Әрбір сабақ
қызықты есептер мен аяқталып, логикалық есептер оқушылардың жас ерекшелігіне қарай
күрделене түсуі қажет. Логикалық зерттеу саласы –
ойлау қабілеті. Демек адамның ойы –
ғалымдардың зерттеу объектісі болып табылады. Сонда логиканың ӛзіндік ерекшелігі неде?
Ойлау формалары немесе логикалық формалар үшеу: ұғым, ой пікір және ой қорыту.
Ойлаудың түрі негізі жалпы ойлаудың үш формасын меңгеру шарты мен
ғана дамиды:
кӛрнекі әсерлік, кӛрнекі мүсіндік және логикалық.Оқушыларды логикалық ойлауға қалай
үйретуге болады? Бастауыш сынып оқушыларын логикалық ойлауға үйретуге бола ма?
Балаларға жас ерекшелігіне байланысты қандай қиындықтағы тапсырмалар беру керек
?
Міне, осындай сұрақтар кӛптеген мұғалімдері мазалайды.
Мұғалімнің басшылығымен балалар түрлі есептер мен тапсырмалар орындай отыра
логикалық тәсілдері қолдануды үйренеді.Сабақта әр түрлі әдіс
-
тәсілдерді пайдалану арқылы
оқушының ойлау қабілеті дамып, білімдері бекіп,ізденуге, ӛз жұмыстарының ойларын ортаға
салуға дағдыланады да, сӛз қорлары молаяды.Бастауыш сынып оқушылары бірдей емес.
Оларды жеңіл,біріңғай жаттығулар орындау жалықтырады. Сондықтан белгілі бір ережені
меңгеретін жаттығуларды орындағанда
оларға қиынырақ тапсырмалар, міндетті емес
тапсырмалар берілуі қажет.Соның бірі
-
оқушылардың логикалық ойлау қабілеттерін
дамыту,кітапқа, оқуға,білім алуға деген құмарлықтарын арттыру. Осындай проблемаларды
шешу мақсатында бастауыш сыныптан бастап логикалық тапсырмаларды орындау керек.
«Логика әлемі», «Қызықты математика»
-
бастауыш сынып оқушыларына арналған жұмыс
дәптері оқушының танымдық қызығушылығын дамытуға жағдай жасай отырып,баланы
іздемпаздыққа
және
ӛзіне
сенімді
болуға
ұмтылдырады,
ақыл
-
ой
деңгейін
қалыптастырады.Логикалық тапсырмаларды орындау барысында ең алдымен, жеткілікті
кӛлем және жүйелілік пен мақсаттылық болуы керек.
Бастауыш сынып оқушыларының ойлау қабілеттерін дамытуда ауызша, жазбаша түрде
дамиды.Мынандай жұмыс түрлерін ӛз тәжірибиемде қолданып жүрмін.
Мысалы. Логикалық жаттығулар:
1.Тордан кӛжектің 10 құлағы кӛрінеді. Тордағы кӛжектің саны қанша?(бесеу)
2.Үйдің 4 бұрышында 4 мысық отыр. Әр мысықтың алдында 3 мысық отыр. Неше
мысық отыр.(А.Байтұрсыновтан) Жауабы: 4 мысықтан
3.Үстелдің бір үшін аралап кескеннен кейін,неше бұрышы қалды? (бес бұрышы)
4.Қайың ағашында 3 алма,ал қарағайда 2 алма ӛсіп тұр.Барлығы қанша алма?
5.Бос тор кӛздерді кӛлденеңнен және тік қатарлардағы қосындылар ӛзара тең
болатындай етіп сандармен толтыр.
1)
23+16+61
2) 23+40+37
40+52+8 16+52+32
37+32+31 61+8+31
6. Сандар қатарын жалғастыр.
А) 0, 160, 320,
480,.................
Ә
) 897450, 907450, 917450, ............
Шешу жолдары:
А) 640,800,960,1120,1280.....
Ә
) 897450, 907450, 917450, 927450......
Жоғарғыда кӛрсетілген логикалық тапсырмалар оқушылардың байқағыштығын,
ойлауын, қиялын дамытуға негізделген. Ендеше логикалық ойлауды дамыта оқытуды
негіздеу үшін логикалық ойлау ұғымын терең түсіну керек.
7. Ағасы үйден мектепке дейін 30 мин, ал інісі 40 мин жүреді.Егер інісі 5 мин ерте
шыққан болса, ағасы інісін қанша уақыт ӛткенде қуып жеткен?
23 40 37
52
61
230
400
370
520
610
23 40 37
16 52 32
61 8
31
230
400
370
160 520
320
610
80
310
76
Шешу жолы: Ағасы інісіне 15 минуттан кейін қуып жетеді, ӛйткені үйден мектепке дейінгі
жолды ағасы 15 минутта, ал інісі 20 минутта жүріп ӛтеді.
8. Бір бай кісі ӛзінің екі үйін үш ұлына мұра етіп қалдырды. Балалары мұраны теңдей
етіп бӛліп алғысы келді. Әрбір үлкен екі ағасына бір үйден тиді, ал кішкентай інісіне әрбір
ағасы 500 динардан ақша берді. Бір үй қанша динар тұрады?
Шешу жолы: Мұра теңдей етіп бӛлінетіндіктен, олардың әрқайсысы 1000 динар
ақшадан алуы тиіс.Онда барлық мұра 3000 динарға бағаланады, олай болса,
бір үй 1500
динар ақша тұрады.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1.Қазақстан Республикасында білім берудің дамытудың 2011
-
2020 жылдарға арналған
мемлекеттік бағдарламасы
2.«Логика» Т.Идилова. –
Алматыкітап ААҚ, 2010
3.«Қызықты математика» Ә.Б.Ақпаева, Л.А. Лебедева, Алматыкітап баспасы 2011
4.«Логика әлемі» К.Ерешова, Қ.Райымбеков, А.Аманова, Алматы 2010
5.Математикадан дидактикалық ойындар және қызықты жаттығулар. Б.М
Қосанов, Р.Қ. Ӛміртаева
-
Алматы «Атамұра» 2009
6.Васильев И.А, Полужный В.А «Эмоции и мышление».Издательство Московского
университета.(1980г).
МЕМЛЕКЕТТІК САТЫП АЛУ ЖҤЙЕСІНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ
ТАБИҒАТЫ ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЖАҒДАЙ
Б. Каримова,
–
«Өрлеу» БАҰО АҚ,
филиалы ББЖКБАРИ
-
ның маманы,
Магистрант
Мемлекеттік сатып алу жүйесі ұзақ уақыт бойы ГААТ/ДСҰ ортасынан тыс болған еді.
Осы мәселе бойынша бірінші келіссӛздер Токио раунда қозғалып, нәтижесінде мемлекеттік
сатып алу туралы келісім қабылданды, бұл келісім ары қарай Уругвай раунды және
Сингапурдағы, Дохадағы Министрлік конференциясында нақтыланып, кеңейді. Мемлекеттік
сатып алудың тазалығын қамтамасыз ету даму мен демократияның мүдделеріне сай
келетіндігінің екі себебі бар: әл ауқат деңгейін арттыру (құралдарды босату есебінен); ашық
жемқорлық деңгейін тӛмендету, жасырын ренттік баю мен непотизм мүмкіндігін шектеу (бұл
да әл ауқат деңгейінің артуына әкеледі), экспорт мүмкіндігін кеңейту. Ұлттық мемлекеттік
сатып алу нарығын ашуды жақтайтын елдер Канада, Жапония, АҚШ, Еуропалық Одақ
олардың ойынша мұндай қадам ӛз фирмалары үшін нарықтық мүмкіндіктердің артуына
әкеледі, шетелдік мемлекеттік нарықтық саудаларға қатысуға мүмкіндік береді.
Дамушы елдердің (Үндістан, Пәкістан, Египет) сияқты гуманитарлық ұйымдардың
пікірлері оппозициялық, қарама
-
қайшы. Олардың ұстанымы мемлекеттік сатып алу нарығын
ашу бұл елдердің ішкі салаларын дамыту мүмкіндігін жоғалтуға жеткізеді, жұмыссыздықты
ӛсіреді және тӛлемдік баланс мәселелерін туғызады
1
. Сонымен қатар МСА немесе оның
үлгісін жүзеге асыру сатып алу тәртібін үйлесімділігін ӛзгертуді талап етеді. Сондықтан
дамушы елдер әдетте сатып алудың кемсітушілік практикасын қолданады.
Жалпы алғанда мемлекеттік сатып алулар Қазақстан үшін сезімтал
сектор болып
табылады, осыған байланысты ДСҰ Келісіміне қосылу қажеттілігіне байланысты сұрақ
барынша терең зерттелуде.
Біздің елдегі сияқты еуропалық елдерде мемлекеттік сатып алу заттарын тауарлар,
жұмыстар мен қызмет түрлері деп бӛлу қабылданған. Дамыған
және дамушы елдердің
практиктері бүгінгі күні мемлекеттік сатып алуларды ұйымдастырудың үш үлгісі бар екендігін
кӛрсетеді:
орталықтандырылған
үлгі,
орталықтандырылмаған
үлгі,
жартылай
орталықтандырылмаған үлгі. Орталықтандырылған үлгі (біріктірілген сатып алулар үлгісі).
Бұл үлгіде сатып алуларға тапсырыстарды орналастыруды арнайы ұйым немесе сатып
алуды ұйымдастырушы атқарушы билік органының жалғыз құрылымдық бӛлімі жүзеге
асырады.
77
Мұндай үлгіні пайдаланудың мысалы ретінде АҚШ тағы мемлекеттік сатып алу жүйесін
айтуға болады. АҚШ тың мемлекеттік сатып алу жүйесінде мемлекет атынан мұндай
органдар
келісім
шарттарды
бекітуге
құқылы
екендігінің
маңызы
зор.
Орталықтандырылымаған үлгі. Бұл үлгіде әрбір мемлекеттік тапсырыс беруші ӛз
тапсырыстарын ӛз іс әрекеті шеңберінде ӛздігінен орналастыра алады.
Орталықтандырылмаған үлгінің мысалы ретінде Германияның мемлекеттік сатып алу
жүйесін айтуға болады, оның ерекшелігі мемлекеттің экономикадағы ұстанымы мемлекет ең
басынан ерекше құзырет пен артықшылықтарға ие болмайды. Мемлекет сатып алушы
ретінде жеке меншік секторларының ӛкілдерімен бәсекеге түседі, нарықтағы ӛзгерістерді
бақылайды, сондай ақ нарықта ӛз қажеттіліктері туралы хабарлама жасайды, тауарлар мен
қызмет кӛрсетуді сатып алуға байқаулар жариялайды. Дауларды реттеуге негізінен
азаматтық құқық қызмет етеді. Жартылай орталықтандырылған үлгі, мүнда сатып алуларға
тапсырысты орналастыру құзыреті мемлекеттік тапсырыс берушілер мен арнайы ұйымдар
арасында бӛліп кӛрсетілген.
Әр
түрлі үлгілер болуы мүмкін, мысалы, сатып алудың орталықтанған түрін шетелден
әкелінетін тауарларға ғана қолданып, тауарлар, жұмыстар мен қызмет кӛрсетуді мемлекеттік
сатып алуда бостандық бере отырып отандық ӛнімдерді орталықтандырмайды. Сатып
алуларға
тапсырыс беруді орналастыруда құзыреттіктерді бӛлуді басқа да белгілеріне
байланысты жүзеге асыруы мүмкін.
Сонымен бірге барлық үш үлгі де бір елдің аумағында, ал оның әрқайсысын қолдануды
таңдау елдің географиялық, әкімшілік, экономикалық ерекшеліктеріне байланысты
қолданылуы мүмкін.
Мемлекеттік сатып алу саласындағы саясатты сауатты құру бұл жүйенің
макроэкономикалық саясатының күшті құралына айналуына жеткізеді, яғни:
осы салаларда мемлекеттік тапсырыстарды кеңейту арқылы экономиканың жекелеген
салаларына қолдау кӛрсету. Бұл шаралар сондай ақ тұрғындардың жұмыспен қамтылу
деңгейі мен табысына жағымды әсер етуі мүмкін;
жарияланған байқаулардың есебінен бәсекелестікті дамытуға ықпал етеді;
отандық ӛндірушілердің ӛнім сапасын арттыруына әсер етеді, бұл үшін қойылатын
ӛнімнің халықаралық стандарттарға сай болуын тендер талаптарының шартының бірі
ретінде бекітеді;
шағын бизнес пен жеке кәсіпкерлікті, бәсекелестікті дамыту үшін тауарлар, жұмыстар,
қызмет кӛрсетудің жеке категориялары бойынша сатып алудың байқау ӛткізуді пайдаланады,
«...Келісім сатып алуға қолданылады, шарт кезкелген тәсілімен жүзеге асырылады,
мынандай тәсілдер, сатып алу немесе лизинг, жалға алу немесе бӛліп
-
бӛліп сатып алу,
тауардың және қызмет кӛрсетудің кезкелгенін үйлестіріп қосқанда...» (Article I, Scope and
Coverage, Part 2) Бұл мемлекеттік ӛкімет органдарымен ӛткізілетін барлық сатып алуға және
келісімге қол қою кезіндегі анықталатын тізімге сәйкес олардың бақылауындағы
мекемелерге қатысты. Мемлекеттік тапсырыс берушілер басқа
да бӛлек жеткізіп
берушілердің немесе мемлекеттік тапсырысты жеңілдетілген жағдаймен алу үшін жеткізіп
беруші топтардың ( ұлттық немесе басқада белгілері бойынша қалыптасқан) қарамағына
беруге болмайды. Халықаралық сауданы шектейтін сатып алынатын тауарға техникалық
талаптарды орнатуға тиым салынады; Сатып алынатын тауарларға, жұмыстарға немесе
қызмет кӛрсетулерге техникалық талаптар халықаралық стандарттарда базаға ендірілуі
керек
1
.
Үкіметтік
сатып алу туралы Келісіммен үш түрлі процедура анықталып мемлекеттік
тапсырысқа орнатылған ( ашық, селективтік және шектеулі).
Ашық процедуралар бұл кейбір тапсырыстарға кезкелген мүдделі жеткізіп берушілер
тауарлары немесе қызмет кӛрсетуін беруге болады.
Селективтік процедуралар бұл сатып алушы ведомстволардан
жасауға ұсыныс
алған жеткізіп берушілер ғана тапсырыс бере алады.
Шектеулі процедуралар бұл сатып алушы ведомстволар жеткізіп берушілер
тауарлары немесе қызмет кӛрсетушілермен байланысқа түсіп, қатаң түрде белгіленген
келісім жағдайында жасалады.
1
Закупки товаров и энергосервисных работ для федеральных государственных нужд.
Андреева Л.В.
78
Қаржы
министрлігінің статистикалық деректері бойынша мемлекеттік сатып алу
жүйесінде «заң нормаларын қолданбай» және «бір кӛзден алу» әдістері басымдыққа ие. Осы
бӛлімдер 2010 жылы 70 %
-
ды құрады (1
-
кесте).
Жалпы алғанда мемлекеттік сатып алудың әдісін таңдау Қазақстан Республикасының
мемлекеттік сатып алу туралы заңында белгіленіп қойылған. Конкурс тәсілімен алу уақыт
жағынан кішкене кӛптеу болғанымен, тауардың, қызметтің және жұмыстың сапасына талап
қоюға болады. 2012 жылдан бастап бұл үрдіс толығымен электронды жүйеге кӛшті.
Қазақстанда 2010 жылдың талдауы бойынша мемлекеттік сатып алудың тек бір пайызы ғана
конкурс тәсілімен ӛткізілген екен, ал 68% баға ұсыныстарын сұрату тәсілімен, 13% бір кӛзден
алу тәсілімен, 18 % заң нормаларын қолданбайтын тәсілмен ӛткен екен.
2
1-
кесте
-
Қаржы министрлігінің статистикалық деректері бойынша мемлекеттік
сатып алу әдістерінің қолданылу деңгейі
Пайыздық қатынасы
Мемлекеттік бюджет қаржыландыратын мемлекеттік сатып алу
түрі
2001
жыл
2010
гжыл
2011 жылдың
I
жарты жылдығы
Конкурс арқылы ӛткізілген мемлекеттік сатып алулар
23,2
20,5
22.3
Баға ұсыныстарын сұрату тәсілі арқылы ӛткізілген мемлекеттік
сатып алулар
18,7
8,8
10,0
Бір кӛзден алу тәсілімен ӛткізілген мемлекеттік сатып алулар
,
барлығы
37,2
36,9
35.6
Заң нормаларын қолданбай тәсілімен ӛткізілген мемлекеттік
сатып алулар
20,6
33,7
31,5
Ұйымдастырылған
электронды сатып алу арқылы ӛткізілген
мемлекеттік сатып алулар
-
0,002 0,006
Ашық тауар биржалары арқылы ӛткізілген мемлекеттік сатып
алулар
0,3
0,1
0,6
Барлығы
100
100
100
Қазақстан
Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңының № 543
-IV 13.01.12
ж енгізілген ӛзгерісіне сәйкес баға ұсыныстарын сұрату тәсілімен мемлекеттік сатып алуды
ӛткізу баға ұсыныстарын қабылдау уақыты біткен уақытта автоматты түрде ашылып, баға
ұсыныстары салыстырылып, қорытынды жасалады. Ал электронды конкурс тәсілі бойынша
мемлекеттік сатып алу баға ұсыныстарын қабылдау уақтысы біткенде автоматты түрде
конкурстық баға ұсыныстары салыстырылып, бағаланады. Қорытынды хаттамасы автоматты
түрде жасалып, веб
-
порталда жарияланады. Сол мезетте қорытында хаттама автоматты
түрде барлық конкурстың комиссия мүшелеріне және барлық баға ұсыныстарын берген
жабдықтаушылардың электронды жәшігіне жіберіледі. Конкурстық комиссия –
мемлекеттік
сатып алу заңында кӛзделген конкурс тәсілімен мемлекеттік сатып алуды ӛткізу рәсімдерін
орындау үшін мемлекеттік сатып алуды ұйымдастырушы құратын алқалы орган. Қорытынды
хаттаманы комиссия мүшелерінің міндетті қол қоюы алып тасталынған.
Конкурс әдісі бойынша мемлекеттік сатып алу мерзімі ӛзгертілді:
Достарыңызбен бөлісу: |